장음표시 사용
191쪽
vertaIis ad aestimationem particuIarem, ita se het voluntas ad appetitum sensitivum . Ergo ad alia quod particulare volendum non movetur voluntas, nisi mediante appetitu sensitivo . Ergo si appetitus sensitivus sit per aliquam passionem ad aliquid diaspositus , vuluntas non poterit in contrarium m
Sed Contra est , quod dicitur Genes 4. Super ea erit appetitus tuus , m tu dominaberis tutus . Non ergo voluntas hominis ex necessitate movetur ab appetitu inferiori. Respondeo dicendum , quod , sicut sumi dictum est, praec. ar. 2. passio appetitus sensitivi movet
voluntatem ex ea parte , qua voluntas movetur ab
obiecto ; inuantum. scilicet homo aliqualiter dispositus per passionem iudicat aliquid esse conveniens, R bonum i quod extra passionem existens non iudia
caret . Huiuunodi autem immutatio hominis per panssionem Mobus modis contingit . Uno modo se , quod totaliter ratio ligatur , ita quod homo usum Tationis non habet: sicut contingit in his, qui pr uter vehementem fram , vel concupiscentiam furi si , vel amentes fiunt , sicut & propter aliquam Iiam perturbationem corporalem . huiusmodi enim rassiones non sine corporali transmutatione acclindunt. & de talibus eadem est ratio , sicut & de Mnimalibus brutis , quae ex necessitate sequuntur im-vetum passionis . In his enim non est aliquis rati Nis motus, & per conmuens nec voluntatis. Aliquando autem ratio non totaliter absorbetur a Passione, sed remanet quantum ad aliquid iudicium Tationis liberum e Et secundum hoc remanet aliquid
de motu voluntatis . In quantum ergo ratio manet
Iibera , passioni non subjecta , in tantiam volum
satis motus , qui manet , non ex nec stare tendit
ad hoc , ad quod passo inclinat : Et sic aut motus volantatis non es in immine , sed sola passio domi.
matur aut se motus voluntatis sit, non ex nee θλrare sequitur pusonem . Ad primum ergo dicendum , quod etsi voluntas Non possit facere , quin motus concupiscentiae insu sat, de quo Apostolus dicit Rom. 7. Quod odi m Ium, istud facio, idest concupisco: tamen potest v
Iunias non velle concupiscere , aut concupiscentiae non consentire , & sic non ex necessitate sequitur concupiscentiae motum.
Ad secundum dicendum, quod eum in homine dine sint natura intelIectualis Lilicet S. semitiis, quandoque quidem est homo aliqualis unifbrmiter secuti. diun
192쪽
dum totam animam, quia scit. vel pars sensitivat taliter subiicitur rationi, sicut contingit in virtuosis; vel e converso ratio totaliter absorbetur a passione , sicut accidit in amentibus: Sed aliquando , etsi r tio obnubitetur a passione , remanet tamen aliquid rationis liberum . Et secundum hoc potest aliquis vel totaliter passionem repellere , vel saltem se tenere , ne pamonem sequatur . In tali enim di si- . tione , quia homo secundum diversas partes animae diversimode disponitur , aliud ei videtur secundum rationem, & aliud secundum passionem. Ad tertium dicendum , quod voluntas non solun movetur a bono universali apprehenso per rationem , sed etiam a bono apprehenso per sensum . & idea potest moveri ad aliquod particulare bonum absquet passione appetitus sensitivi . Multa enim volumus , S operamur absque passione per solam appetitus electionem: ut patet in his, in quibus ratio renititue passioni.
EX artie. habes primor quomodo per rationem c stendas, merito intinuatum fuisse a scripturis ,
quod voluntas non movetur de necessitate a passione appetitus sensitivi ita, ut non possit ei relistere, ut hic ad Deundum . Ut Gen. 4. Sub te eris , &co secundum quod in argumen. eom. Pro quo vide Veritates Aureas super totam legem veterem , senes
. eonα 6. 7. Item insinuatur id ipsum per hoc , quocinarratur Genes 6. . quod ex passione luxuriam exercentes puniti sunt a Deo. Et simile de Sodom . tis. I9. Et Roman. I. Abessieini enim isto, se licet quod Deus punivit peccata , Peccatores ex passione appetitus sensitivi peccantes , scholasticia monstrat scriptura, conclusionem hanc debere inser-ri : quod videlicet voluntas non movetur de necessi
tale a passione sensualitatis, ita , quod non possit . si velit, reniti . Ratio est apertissima: quia scilice
peccata carnis talia non essent Deccata, . & uer coram
sequens nec pro tesibus punienda , si non ement v luntaria . Voluntaria vcro non essent , si volunt ad ea facienda cogeretur ita , quod non posset imcontrarium , ut patet de amentibus, & ex D. M vulgatissimo dicto: Pereatum non es peceatum , si voluntarium . Secundo vides: quomodo ex his,
193쪽
mm moluntas moveatur de nee tate ab exteriori motivo , quod es Deus. AD Quartum sic proceditur. Videtur , quod volu
tas ex necessitate moveatur a Deo. omne enim agens, cui resisti non potest, ex necessitate movet: Sed Deo, cum sit infinitae virtutis , resisti non Po- test . unde dicitur Rom. 9. Vestiniati eius quis re Me 8 Ergo Deus ex necessitate movet voluntatem. a. Praeterea . Voluntas ex neeessitate movetur inibia, quae naturaliter vult , ut dictum est: cis T. Brius quaesionis Sed hoc est unicuique naturale , quod Deus in eo operatur , ut Augustin. disii 26. Contra Faustum. c. c. 3. ante med. D.6. Ergo volu tas ex necessitate vult omne i Ilud , Q quod a Deo
3. Praeterea. Possibile est , quo posito non sequitur impossibila: Sequitur autem impossibile , si ponatur, quod voluntas non velit hoc, ad quod Deus eam movet ', quia secundum hoc operatio Dei esiat uefficax . Non ergo est possibile , voluntatem non velle hoc, ad quod Deus eam movet. Erio neces se est , eam hoc velle. d Contra est, quod dicitur Eccles Is. Deus abis itio eonfitiae hominem, o resistiis eum in manu consili suι. Non ergo ex necessitate nisuet volu
Respondeo dicendum, quod, siaut Dion. dicit cap. de div. nom. c prope M. IAE. 23. ad In ovidentiam divinam non pertInet naturam rerum corrumpere , sed servare . Unde omnia movet secundum eorum conditionem , ita quod ex oufis necessariis per motionem divinam sequuntur eflectus ex necessitate ; ex causis autem contingentibus sequuntur es.sectus contingentes.
Quia igitur voluntas est activum principium nondyrminatum ad unum, sed indifferenter se habensaa multa , se Dein ipsam momet, quia non re c eate ad unum depreminata V νemauer motus Qus eontingens, oe non metisarius, nos in his, as
Ad primum ergo dicendum , quot voluntas divisua non Blum se extendit, ut aliquid fiat pex rem, quam movet; sed ut etiam eo modo fiat, quo con gruit naturae ipsius . Et ideo magis repugnaret divinae motioni , si voluntas ex necessitate moVeretur s
194쪽
tur, quod siue naturae non competit, quam si in veretur libere, prout competit suae naturae. Ad secundum dicendum , quod naturale est uni cuique, quod Deus operatur in ipse , ut iit ei naturale . Sic enim unicuique convenit aliquid , ω- eundum quod Deus vult , quod ei conueniat : Noa autem vult, quod qui equid operatur in rebus , siveis naturale; putα, quod mortui resurgant; sed hoc vult unicuique esse naturale , quod potestati divinar subdatur Ad tertium dicendum , quod si Deus movet V Iuntatem ad aliquid, incompossibile est huic positi
. ni , t impusebiis V poni t quod voluntas ac
illud non moveatur. Non tamen est impossibile sim Pliciter . Unde non sequitur, quod voluntas a Deo erunecessitate moveatur.
EX art. habes-: quomodo per rationem stendas, merito insinuatum a scripturis, & Con Cilio , quod voluntas non movetur de necessitate RDeo. Ut Eccles 15. Deus , &c. secundum quod lin. . coni. Item per hoc , quod narratur passm imscripturis, quod bona iustorum, puta, Abel, Enoch α Noe , Abrahae, Moysis, Davidis , &c. sunt a Deo laude digna iudicata, & tamquam virtuosa rema rata, quod . utique non esset nisi fessi ni volutu ria . Voluntaria autem esse non potui Itent , si v luntas contra suum naturalem instinctum de necessitate, coactionis. mota fuisset ad illa exequenda r ut vel tenuiter intelligentibus patet . Ab effectu ergoluto, scilieet retributione bonorum faetiarum, inser re voluit scriptura, stholastice loquendo, quod voluntas per motionem divinam ad bonum non in Ritur. Insinuatur & a Concilio TVidentino, sessionaei sexta, Canone quarto: Si quis dixerit, liberum ha---inis arbitrium a Deo motum , ω excitatum Deo
excitanti, atque voeanti non posse dissentire , si v Iis, anathema se . Haec ibi. Seeundo vides, Sc.
Ipe Fruitisne, quae es actus vitaneatis, in qua ον articulas divisa. DEinde considerandum est de Fruitione.
Et eirca hoe .sruntur quatωγ. Primo . Utrum frui sit actus appetitivae potentiae
195쪽
Secundo . Utrum Bli rationali creaturae eonumniat, an etiam animalibus brutis. Tertio. Utrum fruitio sit tantum ultimi finis.
Quarto. Utrum sit scium finis habiti.
Uretim θυι δει actus appeeisiva potentiae . IV a. a. cor. γAD Pri,num sic proeeditur . videtur , tuo I seu
non sit solum appetitivae potentiae. enim nihil adiud esse ii etur, quam frustrum capere fructum humanae 'itae , quae est beatitudo , aeeipit intellectus , in cuius aciu beatitudo consistit , sicut supra ostensum est . c 3. a. 8. Ergo frui non est appetitivae potentiae , sed intellecius a. Praeterea . Puaelibet potentia habet proprium finem . qui est eius persectio ; Mut visus finis est cognoseere visibile , auditus -rcis aere sonos, S sic de aliis: Sed finis rei est fructus eius. Ergo frui est potentiae cuiuslibet, & non selum appetitivae. 3. Praeterea. Fruitio delectationem quandam importat: Sed delectatio sensibilis pertinet ad sensum , qui delectatur in suo obiecto , & eadem ratione d Iectatio intellemialis ad intellectum . Ergo fruitio pertinet ad apprehensivam potentiam , & non ad
Md Contra est , quod Augustinus dicit in I. demetri Christ. c eam . m m. & in Io. de Trinit. cap. Io. partim a 3. Frui que amore inhaeν - alicui re, propere seipsam : Sed amor pertinet ad appetitivam iratentiam. Ergo & frui est actus appetitivae potentiae. Respondeo dicendum , quod fruitio , & fructus ad idem pertinere videntur, & unum ex altero deris ali. Quid autem a quo, nihil ad propositum refert, nisi quod hoc probabile videtur , quod ia , quoamagis est manifestum , prius etiam fuerit nominatum . Sunt autem nobis primo manifesta 1 quae sunt sensibilia magis . Unde a sensibilibus. fructibus nomen fruitionis derivatum videtur. Fructus autem sensibilis est id, quod ultimum an arbore expectatur , S cum quadam suavitate percipitur . Unde fruitio pertinere videtur ad amorem , vel delectationem, quam aliquis habet de ultimo ea Pe'ato, quod est finis . Finia autem , di bonum est
obiectum appetitivae potentiae . Unde manifestum est
196쪽
in , quod fruitio es actus appetitime poten/M . Ad primum ergo dicendum quod nihil prohibet ,
unum & idem secundum diverta rationes ad diverinsis potentias pertinere . Ipsa igitur visio Dei , i quantum est visio, est actus intellectus; inquantum autem est bonum , & finis, est voluntatis obiectum et lEt hoe modo est eius fruitior Et finem hunc inte, . lectus consequitur, tanquam potentia agens; volun tas autem, tanquam potentia movens ad. finem , si uens fine iam adepto. Ad secundum dicendum , quod perfectio , di finia cuiuslibet alterius potentiae continetur sub obiecta appetitivae, sicut proprium sub communi, ut dictum est supra. qu. 9. IQ Unde oersectio, Se finis in iuslibet potentiae , inquantum est quoddam ωnum , pertinet ad appetitivam. propter quod appetitiva p tentia movet alias ad suos fines , & ipsa consequis tur finem , quando quaelibet aliarum pertingit ad MAd tertium dicendum , quod in delectatione duo sunt , stiIicet pereeptio convenientis , quae e niueuia apprehensivam potentiam; & eomplacentia Dos , quod inertur ut conveniens: & hoc pertinet ad appetitivam potentiam, in qua ratio delectationis cominpletur .
Ex artic. habes primo' quomodo per rationem stendas , merito insinuatum fuisse a strapturas , quod frui pertinet ad potentiam appetitivam . Uegoverbiorum 7. Atiamur eupisis amplexibus . Itemccli. ieeundo: 'tiae bonis. Et ibidem: omni 'ola prate frueremr . Et ibi capitulo septimo: In die bo na fruere bonis. Bonum enim est obiectum potentiis ypetitivae: & ideo scriptura per antedicta scholastiscis relinquit concludendum, quod appetiti vae pote tiae est frui. Secundo vides: quomodo, Ac.
Unum θυι eonveniat tantum rational; creaturae, an etiam animaIibus brutis . Inf. q. 13. a. s. ad 1. d. I. 4. . I.
AD Secundum sic proceditur. Videtur quod frui solummodo sit nominum. Dicit enim Augustis .nus in primo de Doctrina Christiana , c 2
197쪽
22. tom. 3. γ quod nos hmamex fumus , ρυνθου- in urimuν. Non ergo alia animalia frui possunt. a. Praeterea . Frui est ultimi finis e sed ad uitiamum finem non possunt pertingere bruta animalia aergo eorum non est frui.
3. Praeterea. Sicut appetitus sensitios in sub imtellectivo, ita appetitus naturalis est sub sensitivo . si igitur frui pertinet ad appetitum sensitivum , videtur, quod pari ratione possit ad naturalem pertianere. quod patet esse falsum: quia ejus non est dein laetari. Ergo appetitus sensitivi non est frui: Et ita
non convenit brutis animalibus.
Sed Contra est , quod Augustin. dieit in lib. 83. m. c g. yo. erri med. ro. . Fνων si idem esio, γηualibet ereporali vestimare non abistae exfimau- ταν oe besiae. Respondeo dicendum , quod , si ut ex praedictis habetur, c artis. praecedendi ad a. frui non est actus
ditentiae pervenientis ad finem , sicut exementis , sed potentiae imperantis executionem . Dictum est enim, cibidem quod est appetitivae potentiae . In xebus autem cognitione carentibus invenitur quidem Imtentia pertingens ad finem per modum exeque tis; sicut grave tendit deorsum , & leve sursum :sed potentia , ad quam pertinet finis per modum imperantis, non invenitur in eis , sed in aIiqua s veriori natura , quae sic movet totam naturam per imperium : sicut in habentibus cognitionem appetiatus movet alias potentias ad suos actus . Unde manifestum est , quod in his quae cognitione carent , quamvis pertingant ad finem, non invenitur fruitionnis, sed selum in his , quae cognitionem habent . Sed cognhio finis est duplex , pedem, oe imperis Ba . Perfecta quidem , qua non solum cognoscitur id, quod est finis, & bonum , sed ratio universalia finis, & boni . Et talis cognitio est solius ration tis naturae: Imperfeci a autem cognitio est , qua cognoscitur particulariter finis , & bomun : Et talia gnitis es in Mutis animalibus , vorum & virtutes appetudit non sunt imperantes ubere ; sed secum dum naturalem instinctum ad ea , quae apprehendunt , moventur . Unda xationali nasturae eonvenis furiis secundum rasionem perfectam ; bνutis autem animatibus seeundum rationem imperfectam ; aliis autem ereaturis nullo modo. Ad primum ergo dicendum, quod Augustinus I mitur de fruitione perfecta. Ad secundum dicendum, quod non oportet, quod
suitio sit ultimi finis simplicitet , sed eius quoa
198쪽
Aabetur ab unoquoque pro ultimo fine. Ad tertium dicendum , quod appetitus sensitivus consequitur aliquam cognitionem , non autem si Petitus naturalis , praecipue prout est in hisT quaec
Ad quartum dicendum , quod Augustinus ibi I quitur de fruitione imperfecta. quod ex ipso modo loquendi apparet . dicit enim , quod frui non ades absurde exmimantur oe lesiae, scilicet sicut uti alse uidissime dicerentur.
EX arti habes primo : quomodo per rationem stendas , & recte inreuigas merito insinuatum fuisse a scripturis , & Augustino , quod frui est e- aiam bestiarum . Quod autem ad homines attinet , Fatet . a. a. appo A Divo Augustino igitur id fuit i sinuatum , ut in argia. eont. A scripturis vero : Ut ver stictum Isa. Gaudium onagrorum pascua gre mm,. Ac si dicatur , quod . onagri Percipiunt cum magna suavitate, seu delectatione pastua talia , in delectatione illa pro tunc saltem conquiescentes . Et hoc, ut ex dictis a. I. insui. Item Iob 6. Numquid rugiet onager , eum ante praesepe pIenum D rigis y Ecee , quod quasi in tali pastu prae delectatione ab Ptus , innuitur per hoc, in tantum , ut rugiendi non meminerit. Item per dii hium Hierem. s Cundo t. Oringer asy tus ira solio ine, in desederis ιμ nimae sim attraxit ventum amoris sui. Ex quo the logis scholasticis intentum idem faciliter conclude dum, apte scriptiua relinquit. Secundo vides: qu modo, Sc.
ARTICULUS III. MUtrum Duiris fir tantum ultimi fvis.
AD Tertium sic proceditur . Videtur , quod huitio non sit tantum ultimi finis . Dicit enim Avostolus ad Philemonem; Iraque fratre, ego re θυμ- Domino: Sed manifestum est , quod Paulus non Posuerat ultimum suum finem in homine. Ergo se non tantum est ultimi finis. a. Praeterea. Fructus est, quo aliquis fruitur: Sed
199쪽
ritas , gaudium , pax , & huiusmodi, quae non hi
bent rationem ultimi finis . Non ergo fruitio est tantum ultimi finis. 3. Praeterea . Actus vo-tatis iupra seipsos res
muntur. volo enim me uelle , & amo me amare is
Sed frui est actus voluntatis: voluntas enim es, peν quam fruimur, ut Augustinus dicit Io. de Trin. e. 1., ante med. tom. 3. Ergo aliquis fruitur sua fruiatione Sed fruitio non est ultimus finis hominis , sed solum bonum increatum, quod est Deus , Non ergo fruitio est solum ultimi finis. Sed Contra est, quod August. dicit Io. de Trini L cap. m. ante media tom. 3. quod. mn: fruitur , βqurs id , quod in facultatem voluntatis sumitur s. propteν aliud appetis di Sed solum ultimus finis est, qui non propter aliud appetitur. Ergo soli ultimi linis est fruitio.
Respondeo disendum , quod , sicut dimim est
I. . ad rationem fructus δειν pertinenti; scilicet quoa sit ultimum , & quod appetitum quis tet quadam dulcedine , vel delectatione Ultimum autem est simplieites , & seeundum, quid GNI ter quidem , quod ad aliud non resertur et Sed se
n m quod est aliquorum ultimum.. ω semplisitis viximum in quo aliquis. aelmatur, sicut in ultimo fine, hoc proprie dicitur fructus , &eo promis dieitur alietiis frui: auod autem snseioso non es delectistis, sed tantum πρα- ιαν νn ordine ad alitid , sicut potio amara ad sanit , nullo modo fruditis diei potes: Ω-d autem iose Babee quandam dole lationem , ad quam quaedammmentur referuntur, pates quidem aliquo.modo dicinuetur , sed non μυνie k ω βρω-υ- eompletam ra xnem fructus eo dicimur fitii. Unde Aug. ii, Io, de
1 rin. cc. IO. ante med. t. 3. dicit, quod frurmur e smus, νn quibus vestineas desectata e quiestat: Nondautem quiescit simpliciter, nisi in ultimo ; quia quam
an iuspenso, licet iam ad aliquid pervenerit : sicut in motu locali licet illud , quod est medium in m suitudine , sit prncipium, & finis ; non tamen accipitur ut finis in actu , nisi quando in eoi quiesci
Ad primum ergo dicendum, quod , sicut Aua stinus dicit in n. de doctri Christ. cmp. 33. posmed. m..3- Si dixisset, Te θυαμ, &. non addidisset, In fomino, videretur finem delectationis in eo posuiΩ 'addit, In Domino, in Domino se posuisse finem, attae eo se frui significavit; . ut siciis
200쪽
tre se frui dixerit, non tanquam termino, sed tamequam medio: Ad secundum dicendum, quod fructus aliter convoparatur ad arborem producentem , & aliter ad hominem fruentem . Ad arborem quidem producentem comparatur , ut effectus ad causam : Adfruentem autem , sicut ultimum expectatum , & de inlectans. Dicuntur igitur ea , quae enumerat ibi Apostolus , fructus , quia sunt effectus quidam Spiriatus lauru in nobis c unde & fructus Spiritus dicuntur non autem ita quod eis fruamur, tanquam ultimo fino.
vel aliter dicendum, quod dicuntur fructus secundum Ambrosium, c ut citatur in I. senten. d. I. habetur in Glos intern ad Gal. s. Dp. illud: Huctus autem Spiritus quia propter se petenda sunt; nom uidem ita quod ad beatitudinem non reserantur plia quia in seipsis habent unde nobis placere debe
Ad tertium dicendum , quod , sicut supra dictum est, I. a. 8..eν q. a. 7. fines dicitur duplieiter Uno modo ipsa res : Alio modo adeptio rei . Quae quidem non sint duo finis , sed unus finis in se confideratum , & alteri applicatus . Deux igitur est ultimus finis, sicut res , quae ultimo quaeritur; fruulis autem, sicut adeptio huius ultimi finis- Sicut , gitur non est alius fi ex Deus , & fruitio Dei : ita eadem ratio sitationis est, qua fruimur Deo, & quλfruimur diuina fruitioneia Et eadem ratio est de beatitudine creata, quae in fruitione consistit. APPENDI X.. Ex arasculo, habes pruno: quom o per rationem& ostendas, & recte intelligas, merito insinu tum misse a scripturis, 3e Augustino, quod frui est solam intimi finis, idest, saltem rei illius, quae sibi
proponitur ab unoquoque pro ultimo fine, an ad a. A D. Augustino quidem ut in aSument. conto A scripturis autem, ut Ecclesiastici capitulo quinto rΗω itaque viram es bonum mihi , ut quis fruatue Ietitia. ex labore sua oe Me G pars illius . Nam per ly es pars ilIius, designatur ultimus finis , ut
patet exercitatis ia. modo loquendi scripturarum . Item a Sapientiae secundo Fνtia r bonis , - sunt.&c. quoniam ho es para nos , is haec es sors προβω . Per ista enim depingitur animus horum UNcureorum a scriptura hae c ia forsan etiam ab Ec-