장음표시 사용
221쪽
QUAE . XIII. ART. V. aguntur , sunt nobis possibilia. Unde necese es dicere , quod Hectio non fle nise pes ium.
Similiter etiam ratio eligendi aliquid est , ut eκ hoc possimus consequ, finem . vel hoc quod ducit ad finem. Per io autein, quod est impossibile, non potest aliquis consequi finem. Cujus signum est , quia cum in consiliando perveniunt homines ad id, quod est eis impossibile , discedunt , quali non V
Apparet etiam hoc manifeste ex proce u rationis praecedente . Sic enim se habet id quin est ad fi- irem , de quo electio est , ad finem , sicut conclusio ad principium . Manifestum est autem , quod conelnsio impossibilis non sequitur ex principio sibili . Unde non potest esse , quod finis. polli-hilis , nisi id quod est ad finem , fuerit possibile . Ad id autem , quod est impossibile ,. nullus move . tur . Unde nullus tenderet in finem nisi per hoc ,.
quod apparet id quod est ad finem , esse mssibile . Unde id , quod est impossibile , sub electione mitieaditia Ad primum ergo dicendum ,. quod voluntas media est inter intellectum , & exteriorem operativnem. Nam intellectus proponit voluntati suum o lectum , & ipsa voluntas causat exteriorem acti nem . Sic igitur principium motus voluntatis co iideratur ex parte intellectuς , qui apprehendit aliquid ut bonum in universali: Sed terminatio , seinperfectio actus voluntatis attendituν secundum Ομdinem ad operationem, per quam aliquis tendit aclConsecutionem rei ia nam motus voluntatis est ab anima ad rem : & ideo persectio actus voluntatiς
attenditur secundum hoc , quod est aliquid bonum alicui ad agendum et Hoc autem est possibi . : Et ideo voluntas completa non est nisi M. possibili , quod est honum volenti r Sed voluntax incompleta est de impossibili, quae secundum quosdam velleidis dicitur ; quia scilicet aliquis vellet illud , si esset. possibile . Electio autem nominat actum volunt iis iam determinatum ad id , quod est huic this i agendum . Et ideo nullo modo est nisi poses bilium. Ad secundum dieendum, quod cum obiectum V luntatis sit bonum appreian sum , hoc modo iudicandum est de obiecto voluntatis , secundum quod cadit sub apprehensione . Et ideo sicut quandoquo Voluntas est alleuius , quod apprehenditur ut in num, & tamen non est vere honum ; ita quandr que est eleelio ejus, quod apprehenditur ut pontes
222쪽
ae eligenti , quod tamen non est ei possibile. Ad tertium dicendum , quod hoc ideo dicitur , quia. an aliquid sit possibile , subditus non de e. suo iudicio aefinire , sed in unoquoque iudicio superioris stare.
EX art. habes primo : quomodo per rationem mstendas , merito a scripturis fuisse insinuatum; quod electio non est impolubilium . Ut per dictum Genes. I9. Eu ei as hie , ad quam psisum fugere , pM- . Ac si . Loth voluisset his verbis aperte dicere ad Angelos , quod non sine causa elegerat eam pro refugio ; quia stilicet hoc erat possibile, ut salvaretur in ea . Ex quo relinquit conclude dum scholasticis e quod electio non est impossibis Ilum. Secundo vides: quomodo , &c.
- Utrum homo ex necessume eligat .ses libere .
AD Sextum sie proceditur . Videtus, quod homo
ex necessitate eligat. Sic enim se habet finis in eligibilia, ut principia ad ea, quae ex principiis co sequuntur, ut patet in 7. Ethici eap. s. Sed ex principiis ex necessitate deducuntur conciu .siones . Ergo ex fine de necessitate movetur aliquia ad eligendum. a. Praeterea. Sicut dictum est, car. I. h qu. et Elio consequitur iudieium' rationis de agendis e sectratio ex necessitate iudicat de aliquibus . propter necessitatem praemissarum. ergo videtur , quod etiam electio ex necessitate sequatur. 3. Praeterea . Si aliqua duo sunt penitus aequalia, non magis movetur homo ad unum , quam ad aliud : sicut famelicus si habet cibum aequaliter appetibilem in diversis partibus , & secundum aequalem dista tiam , non magis movetur ad unum , quam in alterum , ut Plato dicit , assignans rationem qui iis terrae in medio , sicut dicitur a. de coelor c. te 73. . so. m. a. Sed multo minus potest eligi , Quod accipitur ut minus , quam quod accipi-I 6 tur
223쪽
tur ut aequale. Ergo si proponantur duo, veI tria vel plura inter quae unum maius appareat , impossibile est aliquod aliorum eligere . Ergo ex necessitate eligitur illud, quoi eminentius apparet: Sed omnis electio est de omni eo , Pod videtur esse
quo modo melius. Ergo omnis electio est ex neces state. lSed Contra est , quod Electio est actus potentiae Tationalis, quae se hahet ad opposita, secundum Phis Iosophum. cI. 9. Men rex. 3. ict. 3. Respondeo dicendum , quod homo non ex necessLeate eligit : Et hoc ideo , quia quod possibile est Non esse , non necesse est esse. Quod autem possibile sit non eligere , vel eligere , huius ratio ex duplici hominis potestate accipi potest. Potest enim homo velle , & non velle , agere , & non agere et potest etiam velle hoc , aut illud Cuius ratio ex ipsa virtute rationis accipitur . Quicquid enim ratio potest apprehendere ut bonum , in hoc voluntas tendero potest . Potest autem ratio apprehendere ut bonum , non selum hoc quod est velle , aut agere , sed hoc etiam quod est non vesse , & noni
Et rursum in omnibus particularibus bonis potest considerare rationem boni alicuius , & defectum alicuius boni , quod habet rationem mali : Et secundum hoc potest unumquodque huiusmodi b norum apprehendere ut eligibile , vel fugibile . Ium autem persectum bonum , quod est beatitudo , non potest ratio ari=rehendere sub ratione mali , aut alicuius deis his et Et ideo ex necessit te beatitudinem homo vult , nec potest velle non esse beatus , aut esse miser . Elestio autem ε , cum non sit de fine, sed de his quae sunt ad finem , ut jam dictum est, 3. D. q. non est perfecti b mi , quod est botitudo , sed aliorum particularium honorum . Et ideo homo non ex necessitate sed IN here eligit. Ad primum emo dicendum, quod non semper ex principiis ex necessitate procedit conclusio, sed tunc solum , quando principia non possunt, esse vera , si conclusio non sit vera . Et similiter non oportet , quod semper ex fine insit homini necessitas ad eli-Aendum ea , quae sunt ad finem : quia non omne quod est ad finem , tale est, quod sine eo finis ha-iari non possit; aut si tale sit, non semper sub tauxatione consideratur.
Ad secundum dicendum , quod sententia , sive Iudicium. rationis de rebus agendis est. circa con-
224쪽
tingentia , quae a nobis fieri possunt ; in quibus conclusiones non ex necessitate sequuntur ex primincipiis necessariis absoluta necessitate , sed necessa fariis solum ex conditione : ut , se eurrit move
Ad tertium dieendum, quod nihil prohibet, si a-Iiqua duo aequalia proponantur secundum unam con siderationem, quin circa alterum consideretur aliqua conditio, per quam emineat, & magis flectatur vo, Iunias in ipsiun, quam in aliud.
E X articulo habes prymo quomodo per rationem ostendas, merito insinuatum a scripturis, quod homo non ex necessitate eligit, sed libere. Ut per dictum Is. 6s. suae nolui , elegissis. Ubi peccatores de electione malorum , quam fecerant , redarguit. Patet autem , quod non fuisset peccatum ipsis talis electio, & consequenter de hac redargui non me ruissent: si talia peccata eleg ssent ex necessitate,&non ribere is Peccatum enim non es peccatum c. inquat D. Aug. nisi se oluntarium e quod utique disti Ruitur ex opposito contra necessarium ; iuxta illud Apostoli ad Philemonem cap. I. Ne velut ex ne-etiyitate bonum tuum esses , sed voltimarium. Per hoc ergo, quod scriptura innuit, homines eligendo Peccata peccasse , monstrat , stholastice loquendo Iuod homo elisit non ex necessitate.sed Iibere is eundo vides : quomodo ,. &c..
QUAESTIO XIV. De Constio , quod Electionem praecedit, in sex articulos divisa.
DEinde considerandum est de Ciansilio. iEt oirea hoe quaeruntur sex. Primo . Utrum consilium sit inquisitio . Secundo. Utrum consilium sit de fine, vel BIunx de his quae sunt ad finem. Tertio. Utrum consilium sit solum de his. , . quae
a nobis aguntur. . Quarto . Utrum consilium, sit de omnibus , quae a nobis aguntur .. Quinto . Utrum consilium procedat ordine res, Iutorio. Sexto. Utrum consilium procedat. in infinitum
225쪽
AD Primum sie proceditur. Videtur, quod conrulium non sit inquisitio. Dicit enim Damast. cti. a. oreb.fLeap. aa. quod consilium ess appetitus: sed ad appetitum non pertinet inquirere . ergo consilium non est inquisitio. 2. Praeterea. Inquirere intellectus distarrentis est: R sio Deo non convenit, cuius cognitio non est dia cursiva, ut in. r. habitum est. c q. Sed consiliumDeo attribuitur. dicitur enim ad Ephes. I. quod operatur omnia fecundum consilium voluntatis suae. Ergo consilium non est inquisitio. 3. Praeterea . Inquisitio est de rebus dubiis : Sed consilium datur de his, quae sunt bona certa, secum dum illud Amst. I. ad Cor. 7. De Uirginibus autem maerepetim Domini non habeo , confluum autem do. Ergo consilium non est inquisitio.
Sed Contra est, quod Gr tori Nys dicit : c vel Nemes lib. de nat. homin. cap. 34. in mine. dicit: Omne quidem eonsilium quaesis es , non autem omnis qnaesio consilium. Respondeo dicendum, quod electio , sicut dictum est, c quaes. praeci ar. I. J consequitur iudicium ra-' tionis de rebus agendis . In rebus autem agendis multa incertitudo invenitur: quia actiones sunt circa singularia contingentia, quae propter sui variabilit tem incerta sunt. In rebus autem dubiis, & incertis ratio non profert iudicium absque inquisitione praecedente . Et ideo necessaria est inquisitio rationis
ante iudieium de eligendis. Et Me in uisitio Consilium voeatur. Propter quod Philos dieit in 3. Ethic. ce. 3. eis. . tom. I. quod Electio es oppetitus praeeonfiisti. Ad primum ergo dicendum , quod quando actus
duarum potentiarum adinvicem ordinantur , in uintroque est aliquid , quod est alterius potentiae , &ideo uterque amis ab utraque Potentia denomin ri potest . Manifestum est autem , quod actus rati mis dirigentis in his quae sunt ad finem , & actus voluntatis secundum regimen rationis in ea tendentis , ad se invicem ordinantur . Unde & tu Mctu voluntatis , qui est electio , apparet aliquid ra
226쪽
tionis, scilicet ordo ; & in consilio, quod est amixistionis, apparet aliquid voluntatis, sicut materia: quia consili urn est de his , quar homo vult facere ;& etiam sicut mutivum . quia ex hoc quod homo vult finem, movetur ad consilium de his, quae sunt ad finem . Et ideo, Philost dicit in 6- Et hic.. c eam a. rom. s. quod Electio es inteluctus appetitistis ,
ut ad ele ionem utrumque concurrere ostendat .
Ita Damascen- dicit , c loe. δερ. eis- quoK eo i-ιium es repetitus inquisitisus, ut consilium aliquomodo pertinere ostendat & ad voluntatem , circa quam , & ex qua fit inquisitio , & a1 rationem inquirentem.
Ad secundum dicendum , quod ea quae dicuntur de Deo, accipienda sunt absque omni defectu , qui invenitur in nobis.Sicut in nobis scientia est eo elusionum per discursum a causis iα effectus . Sed scientia dicta de Deo significat certitudinem de mmnibus effectibus in prima causa absque omni discurissu. Et similiter consilium attribuitur Deo , quantum ad eertitudinem sententiae, vel iudicii , quae in nobis provenit ex inquisitione eonsilii: Sed huiusmodi inqui stiri in Deo Iocum non habet : Et ideo consilium secundum hoc Deo non attribuitur . Et secu dum hoc Damascenus dicit, c a. oreb. M. e .aa. quod Deus non consiliatur . Ignorantis enimo cissiliari . . 'Ad tertium dicendum , quod nihil prohibet , liqua esse certissima bona secundum sententiam s rentum, & spiritualium virorum , quae tamen nonunt certa bona secundum sententiam plurium , vehearnalium- hominum .. Et ideo. de talibus consilia
Ex articulo habes primo r quomodo per rationem ostendas , merito a scripturis fuisse insinuatum et quod consilium est inquisitio . Ut ad Philemonem cap. I. guem ego volueram mecum detinere; ut in te mihi miniseraret in viάeulis Evangelii . Sinaeonsilio autem tuo nihil υοIui facere . Patet enim hic quod Apostolus per consilium intestigit , quod iatunc practice explicat ,. inquisitionem rationabilem rcum inquirat a Philemone , quid facto , secundum illum , in tali negotio opus sit . Item a. Reg. Inire eonsilium , quid agere debeamus. Hoc est . . In irite secundum rationem ἐν quid , &o Seeundo Vi des; quomodo ex iis, &c.
227쪽
asto QUAEST. XIV. ART. II. ARTICULUS ILUirum Consilium sis da sne an DIum de his
AD Secundum sic proceditur. Videtur, quod eo silium non solum sit de his, quae sunt ad finem, sed etiam de fine . Quaecunque enita dubitationem habent , de his potest inquiri: sed circa operabilia humana contingit esse dubitationem de fine, &non solum de his quae sunt ad finem. Cum igitur inquia sitio circa operabilia sit consilium , videtur , quod consilium possit esse de fine.
2. Praeterea. Materia consilii sunt operationes humanae: Sed quaedam operationes humanae sunt fines,
ut dicitur in I. Ethici c in princ. cap. I. rem. I. Ergo consilium potest esse de fine. Sed Contra est , quod Gregorius Nyssenus e sammes Iib. de nat. hom. eap. 3 a med. b dicit quod
non de me, sed de his quae sunt ad Mnem , U ω
sitam . Respondeo dicendum , quod finis in operabilibus habet rationem principii, eo quod rationes eorum qus sunt ad finem, ex fine sumuntur. Principium autem non cadit sub quaestione ε sed princapia oportet supponere in omni inquisitione . Unde cum consilium
sit quaestio, de sne non es consilium , sed solum Mhis quae sunt ad suem.
Tamen contingit , id quod est finis respectu quorundam ordinari ad alium finem : sicut etiam is , quod est principium unius demonstrationis, est conclusio alterius . Et ideo id , quod accipiatur ut Mis in una inquisitione , potest accipi ut ad finem in alia inquisitione : Et sc de eo erit em- filum a Ad primum ergo dicendum , quod id quod a cipitur ut finis , est iam determinatum . Unde quandiu habetur ut dubium , non habetur ut nis : Et ideo , si de eo consilium habetur , non erit consilium de fine , sed de eo quod est ad M
Ad secundum dicendum , quod de operation hus est consilium , inquantum ordinantur ad aliavem finem . Unde si aliqua operatio humana sitnnis, de ea, inquantum huiusmodi , non est con- filium in Am
228쪽
EX articulo habes- ρνλns: quomodo per rationem osteiadas , merito insinuatum fuisse a scripturis; quod consilium est de his, quae sunt ad finem. Ut
per dictum Genes 45. Non vesνo eonsilio , sed Dei voluntate hue missus sum , qui me fecit , quas p
trem Pharaonis, oe dominum uniυersae domus ejus, ae mine*em in omni terra AEarati . Patet enim,ruod hic tractatur de his, quaerunt ad finem, qua o dicitur ly non vesro eo lis hue missus sum: non de sine. Alioquin, si de fine Ueretur, ipse Ioseph a fratribus sala missus fuerat in AEgyptum perhoe , quod voluntarie Vendiderant eum Ismaelitis portantibus merces in AEgyptum , e. 17. Agitur e
go ibi de his , quae sunt ad finem , quando dicit: Non ses, o consilio huc missus sum . Ac si dicatur :Vos actiones vestras , quibus me per venditionem
misistis in AEgyptum, non orditiastis ex consilio v stro, idest ex inquisitione vestra rationis , ad hune finem quod scilicet ego fierem quasi pater Pharaonis, & dominus universae domus eius , ae princeps in omni tecra AEgypti . Per hoc ergo , tanquam a negatione actus talis consiliati , denotat scriptura, ruod consilium, quando datur de aliqua re , dature his , qase sunt ad finem ; quo scilicet modo, seu qua vim possit apte pertingi ad talem finem. Item per dictum Mat. 22. consiliam inieνunt , tiresperem JHSUΜ in sermone . Et Marci 3. ωUlium faeie,ant , quomodo eum perderent . Ecce , quod non cadit consilium super captione , seu pei ditione eius , quod erat finis obstinate firmatus pud Pharisaeos : sed cadit laeer modum aptum affcaptionem, seu perditionem eius assequendam, quod erat existens ad finem. Ex his ergo scriptura monostrat scholasticis speculativis intentum in principio dictum. Secundo vides : quomodo ex iis bene petis suis, M
229쪽
eom. oe 3. Eth. Ie i. 7. AD Tertium sie proceditur. Videtur, quod consilium non sit solum de his, quae aguntur a n his . Consilium enim collationem quandam importat: Sed collatio inter multos potest fieri etiam de rebus immobilibus , quae non fiunt a nobis : puta de naturis rerum . Ergo consilium non solum est de his, quae aguntur a nobis. a. Praeterea . Homines interdum consilia quaerunt de his, quae sunt lege statuta, unde & Jurifransulti dicuntur . & tamen , eorum , qui quaerunt huiusmodi consilium , non est Ieges facere . ergo consilium non solum est de his,. quae a nobis agun
nes facere de futuris eventibus , qui tamen non sunt in potestate nostra. ergo consilium non solum est de his, quae a nobis fiunt.
quae a nobis fiunt, nullus consiliaretur de his, semper alium agenda: sed hoc patet esse falsum . ergo consiliuni non solum est de his, quae a nobis fiunt. Sed contra est , quod Gregorius Nyssenus c υHNemes de nan hom: cap. 34. dicit et Consellamur
de his , quae sunt in nobis , oe per nos seri pos
Respondeo dicendum, quod consilium proprie im-Wrtat collationem inter plures habitam : Quod Mipsum nomen designat. Dicitur enim consilium, quasi consilium, eo quod multi consident ad simul co serenὰum . Est autem considerandum, quod in pamticularibus contingentibus, ad hoc quod aliquid ce tam cognoscatur , plures conditiones , seu circumis Rantias considerare oportet, quas ab uno non facile est considerari, sed a pluribus certius percipiuntur, dum quod unus considerat , alii non occurrit . Iae necessariis autem, & universalibus est absolutior , &simplicior consideratio, ita quod magis ad huiusmodi considerationem unus per se sufficere potest . Et ideo inquisitio consilii proprie pertinet ad contingentia singularia.
230쪽
Cognitio autem veritatis in talibus non habet aliis. quid magnum, ut per se sit appetibilis, sicut cognitio universalium, & necessariorum : sed appetitur, secundum quod est utilis ad operationem ; quia actiones sunt circa contingentia sine utaria . Et ideo dicendum est , quod proprie eonsitum es circa ea,
Ad primum ergo dicendum , quod consilium imis
portat colIationem, non quamcunque, sed collati
positum , quamvis non sit ex operatione quaerenti geonsilium , tamen est directivum eius ad operandum equia ista est una ratio aliquid operandi , stilicet mandatum legis. Ad tertium dicendum, quod consilium non solum est de his quae aguntur , sed de his quae ordinantur ad operationes . Et propter hoc consultatio dicitur fieri de suturis eventibus, inquantum homo per futuros eventus cognitos dirigitur ad aliquid facie dum, vel vitandum. Ad quartum dicendum , quod de aliorum factis eonsilium quaerimus , inquantum sunt quodammodo unum nobiscum; Vel per unionem asse s ; sicut micus solicitus est de his , quae ad amicum spectant , sicat de suis : Vel per modum instrume ti: nam agens principale, &instrumentale sunt qua si una causa , cum unum agat per alterum . Et sie dominus consiliatur de his , quae sunt agenda per
Ex articulo habes piamo: quomodo per rationem ostendΡ , merito esse a scripturis insinuatum , quod consilium est de his , quae per nos aguntur. Ut per dictum Proverbio. II. Dissipantur cogitati m , . ubi non F consiItam et tibἰ sero fune plures consiliaria, eon'mantur. Ecce : quod consilium respicit ad cogitationes, quae procul dubio sunt solum hominum et .per quod c ut seplanx scholasticus iudierio innuitur intentum . Item per dictum Is Ima lentes eo illaria Pharaonis dederunt eonfiutim hipiens. Patet enim per contextum; quod ibi tractatur de agendis a Pharaone, & AEgyptiis, S con-vuenter , quod consilium , iuxta 1 iam , est defendis ab hominibus. Seeundo vides, & A R-