장음표시 사용
201쪽
Ket posuerant ultimum suum finem in his terrenis cupiditatibus , de quibus ideo praemittunt lysiam. . Ae si per utramque auctoritatem scripturae scholasticis dicant: Frui est ultimi finis, saltem secundum propositum fruentis . Secundo vides : quomodo ex iis , &c.
AD Quartum sic proceditur. Videtur, quod fruitio
non sit nisi finis habiti. Dicit enim August. Io.
de Trin. c ante med. rom. 3. quod frui es eum gaudio uti , non adhue Dei , sed iam νei e
Sed quamdiu non habetur , non est gaudium Tei , sed spei . Ergo fruitio non est nisi finis ha-hiti. 2. Praeterea. Sicut dictum est , cis 3. fruitis mcm est proprie nisi ultimi finis ; quia sbius ultimus finis quietat appetitum et Sed appetitus non quietatur nisi in fine iam habito . Ergo fruitio , Proprie loquendo, non est nisi sinis habiti. 3. Praeterea. Frui est capere fructum : sed non capitur fructus, nisi quando iam finis habetur . erga fruitio non est nisi finis habiti . Sed Contra . μαι es amore inhaerere alicis re propter fetuam , ut Augustinus dicit . c ι b. I. MDoct. Chrs. ωρ. 4. in prim. tom. 3. sed hoc potest
fieri etiam de re non habita . ergo frui potest esse etiam finis non habiti. Respondeo dieendum, quod frui importat compa Parationem quandam voluntatis ad ultimum finem , secundum quod voluntas habet aliquid pro ultimo
Habetur autem ultimus finis Amitateν . Uno m do perfecte, & His modo impersine . Perfecte quidem, quando habetur non solum in intentione, sed etiam in re. Imperfecte autem , quando habetur in
ergo perfecta smitio iam habiti finis realiter rfed imperfelia es etiam finis non habiti realitis sed
Ad primum ergo dicendum , quod Augustinus I quitur de fruitione perfecta. Ad seeurulum dicendum , quod quies volimrutis duplieiter impeditur : Uno modo ex parte obiecti ;quia scilicet non est ultimus finis, sed ad aliud ordinatur : Alio modo ex parte appetentis finem, qai
202쪽
nondum adipiscitur finem . objectum autem est , quod dat speciem aetiit; sed ab agente dependet m dus agendi, ut sit persectus, vel imperiacius secun dum conditionem agentis .. ia ideo eius , quod non est ultimus finis, fruitio est impropria , quasi deficiens a specie fruitionis : Finis autem ultimi non habiti ere fruitio propria quidem , sed imperia a Propter imperfectum modum habendi ultimum M
Ad tertium dicendum, quod finem accipere, veI habere dicitur aliquis non solum secundum rem , sea etiam secundum interulainem , ut dinum est .c in carp. am
EX arti habes primo : quomodo per rationem mstendas, & in vero sensu intelligas , merito i sinuatum a scripturis , di Augustin. quod frui est rei saltem secundum intentionem habitae. Ab Aug. quidem, ut extenditur eum discursit in arg. coni. Ascripturis vero, ut Pisu II 8. siuam diaeta faue umeis eloqtita tua , super mes ors meo , Et 83. Coemeiam , oe emo mea exultoreum in Deum vivum . Et 33. Gustate, oe videte , quoniam Davis 62 Dom ntis . Item Cautic. a. Db iambra illius , quam degrader eram, sedi, oestinos ejus duleis gutturi meo. Applica tu ad descriptionem fruitionis a praemissis textibus manifestatam, quandoquidem hoc facile est,& videbis aperte insinuari per haec intentum Pra dictum. Secundo vides; quomodo ex iis, &c.
UAESTIO XII. De Intentione , in quinqua artistius diuisa. DEinde considerandum est de Intentione.
Et tarea hoc quaeruntur quiisque. Primo . Utrum intentio sit actus intellectus , vesvoluntatis .
Secundo. Utrum sit tantum finis ultimi . Tertio . Utrum aliquis possit simuὲ duo intende
Quarto. Utrum intentio finis sit idem actus cum voluntate eius quod est ad finem. Quinto . Utrum intentio conveniat brutis animalibus o
203쪽
inmm Intentio sit actur inteructus ,
AD Primum sic proceditur. Videtur, quod intenistio sit actus intellectus, & non voluntatis. Discitur enim Matth. 6. Si oetitas suus fuerit simplex,
totum eomus tuum Acidum erit : uni per oculum significatur intentio , ut dicit Augustin. in lib. a. de serm. Dom. in monte; c eap. I 3. eis. med. to. Sed oculus, cum sit instrumentum visus , significat apprehensivam potentiam . Ergo intentio non est a s appetitivae potentiae, sed apprehensivae.
ωρ. quod intentio Iumen vocatur a Domino ubi dicit. Matth. 6. Si tamen, quia in re es, tenebraestini, &c. Sed lumen ad cognitionem pertinet. Erisgo S intentio.
dam in finem: sed ordinare est rationis . ergo in tentio non pertinet ad voluntatem , sed ad rati
vel eorum quae sunt ad finem : Sed actus volunt iis respectu finis vocatur volamas , seu fruitis ς respecta autem eorum , quae sunt ad finem , est ei ctis, a quibus dissert intentio . Ergo inoratio nouest actus voluntatis. Sed Contra est , quod Augustinus dicit in Io. de Trinit. c ωρ. 7. rim. innuitων, ω I. II. c. 3.er . 6. v esar. c. v. to. 3.iquod vestiniatis intentio e
memoria existentem ad aciem animi intentis cogita sis. Evi igitur intentio actus voluntatis. Respolideo dicendum , quod intentis sicut ipsum nomen sonat , significat m aliud tendere . In alia quid autem tendit & actio moventis, & motus m bilis e sed hoc quod motus mobilis in aliquid te dit, ab aueione moventis procedit. Unde intentio primo, A principaliter pertinet ad id, quod movet ia finem . unde dicimus architectorem , & omnem praecipientem movere suo imperio alios ad id, ad quod ipse tendit. Iunias autem movet omnes alias vires animae ad Isinem , ut
204쪽
ut supra habitum est e c qu. 9. ar. I. Unde manlis festum est , quod intentio proprie es actus volunt
Ad primum ergo dicendum, quod intentio nomia natur oculus metaphorice ; non quia ad cognitionem pertiuet ς sed quin cognitionem praesupponit , per quam proponitur voluntati finis , ad quem movet r sicut oculo Praevidemus, quo tendere corpor Iiter debeamus.
Ad secundum diceudum, quod intentio dicitur men, quia manifesta est intendenti. Unde & opera dicuntur tenebrae, quia homo scit quid intendit, sed nescit quid in opere sequatur, sicut Aug. ibidem e ponit . c loci eis. in σου. Ad tertium dicendum, quod voluntas quidem non ordinat , sed tamen in aliquid tendit secundum o
dinem rationis. Unde hoc nomen, Intentis, nominat actum voluntatis , praesupposita ordinatione rationis ordinantis aliquid in finem. Ad quartum dicendum , quod intentio est actus voluntatis respectu finis . Sed voluntas respicit Mnem tripliciter . Uno modo absolute : & sie dieitne moliantas , prout absolute volumus vel sanitatem , uel si quid aliud est huiusmodi. Alio modo consideratur finis , secundum quod in eo quiescitur: Rhoemodo fruitio respicit finem .. Tertio modo consideratur finis, sectandum quod est terminus alicuius , quod in ipsum ordinatur e & sic imientis respicit mnem . Non enim solum ex hoc intendere dicimur sanitatem, quia volumus eam, sed quia volumus in eam per aIiquid aliud pervenire.
EX artis, habes primo : quomodo per rationem mstendas, merito insinuatum a stripturis, & A gustino, quis intentio est actus voluntatis. A D.
Augustino quidem; ut M aettiment. coni. Α script ris vero, ut Hebr. 4. Discretor eositationum, tar imgentionum eaedis . ubi per cor sumit totam partem intellectivam , & intellectui quidem attribuit cogiatationes, voluntati autem intentiones, ae si dixisset, Differet, evisationum intellectus , intentionum voluntatis. vel per cor sumit voluntatem: & ei a tribuit praesuppositive cogi attaneς, ut in ad pH--m , ac tertium t intentiones autem λrmaliter , idest, ut actus ipsius . Item ab Is i . Afrandam Merium, em smilis estis o . ubi exprimitur irn
temio diaboli , di talis fuisse intentio ejus dicit
205쪽
quod voluit esse Deus: consequenter igitur ibi cotis notatur , quod intentio est voluntatis. Sectim do vides: quomodo, &c.
t A D Secundum sic proceditur. Videtur, quod imo tentio sit tantum ultimi finis. Dicitur enim in Iib. Sententiarum Prosperi: c Sent. Ioo. inter opera Aug. tom. 3. Clamor ad Deum es intentio eordis rSea Deus est ultimus finis humani cordis. Ergo i tentio semper respicit ultimum finem. a. Praeterea . Intentio respieit finem , secundum quod est terminus, ut dimam est: c ari maciari sed terminus habet rationem ultimi finis. ergo i tentio semper respicit ultimum finem. 3. Praeterea. Sicut intentio respicit finem , ita di fruitio: sed fruitio semper est ultimi finis. ergo di intentio. Sed Contra . Ultimus finis humanarum volunt
tum est unus, scilicet beatitudo , ut supra dictum est. c qi. 7. Si igitur intentio emet tantum ultimi finis, non essent diserta hominum intenti mes . quod patet esse falium . Resmandeo dicendum , .quod , sieut dictum est , c ar. prae. Intentio respicit finem , secundum quod
est terminus motus voluntatis. In motu autem ρομest accipi terminus dupli teν . Uno modo ipse ter minus ultimus, in quo quiescitur, qui est terminum totius motus. Alis modo aliquod medium, quod est Principium unius partis motus, & finis, vel termi- nus alterius : Sicut in motu , quo itur de A in Cier B, C est terminus ultimus, B autem terminus , et non ultimus. Et vitri que postes esse intentio . Unde etsi semis Per fit finis, non tamen oportet , vivi semper sivialtimi finis. Ad primum ergo dicendum , quod mensio eo His dicitur elamor ad Dexm , non quod Deus sit obi'. Qum intentionis semper , sed quia est intentionis cognitor: vel quia, cum oramus, intentionem --. .stram ad Deum dirigimus , quae quidem intentio vim clamoris liniat.
206쪽
Ad seeuthium dicendum , quod terminus habet istumem ultimi finis, sed non semper ultimi respectu totius , sed quandoque respectu alleuius partis . Ad tertium dicendum, quod fruitio importat qui in dem quietem , quae est in fine , quod pertinet s Ium in ultimum finem . sed intentio importat m tum in finem, non autem in quietem . Unde nouest similis ratio.
EX artis. habes primo r quomodo per rationem ostendas, merito infinuatum fietisse a Scripturis, quod intentio non est semper ultimi finis . Ut primo Machabaeorum a. Intendite in praeeurum lagis . Hoc enim non est ultimus finis, sed id , quod post observationem praecepti legis expectatur . Item Acti 3. Intendebat in eos, Derans se Hi quid areepturum ab eis. Intentio ergo hujus infirmi ferebatur in eos, tamquam iret finem Proximum, de in sanitatem speratam ab eis, tamquam in finem ultimum. Item, quandocumque Scriptura narrat, quod Moyses, D vid, Abraham, Iudas Μachabaeus, 3t caeteri inten- tendebant e non enim sine intentione iaciebant pugnare contra aliquos: tunc semper ostendit The
I is Scholastieis , quod intentio potest etiam esse de fine, qui non est ultimus. Ultimus quippe c uepatet non erat pugna, sed victoria, sed ingressuguel in terram promissionis, vel in templum ad dedicandum illud solemniter Domino Deo, vel,& cae stra. Item a similibus omnibus locis Scripturarum, ubi monstratur , aliquos facere unum c non enim fine intentione faciunt, q. r. an. I. ut perveniant
finalitri ad aliquid aliud . Sectinia vides ; quomodo, So
ARTICULUS III. 72 Utrum aliquis posse fimul duo intendere.
AD Tertium sie proceditur . Videtur , quod non
possit aliquis simul intendere plura . Dicit e nim Aug. in lita a. de feri Donu in monte , c, ζωρ. I4. 1 F. γ II. oe 22. to. g. 3 quod non potes h - simul intandere Deum , . eommodum corporale. Ergo pari ratione neque aliqua alia duo. a. Praeterea. Intentio nominat motum voluntatis
207쪽
ad terminum: sed unius motus non possunt esse plures termini ex una parte. ergo voluntas non potest simuI multa intendere. 3. Praeterea. Intentio praesupponit actum rationis,
sive intellectus: sed hon eontingit semuI Nura ἐnte Iigere, secundum Philos. c I. a. pie. e. in deri
rat. Dei 33. D. I. 3 ergo etiam neque contingit simia plura intendere. Sed Contra. Ars imitatur naturam : sed natura ex uno instrumento intendit duas utilitates -; sicut
Iingua ordinatur ad gustum , & ad locutionem, ut dicitur in 3. de anima. c in . ω L 2. tex. 88. torma. Ergo pari ratione ars , vel ratio potest simul aliquid unum ad duos fines ordinare : Et ita potest aliquis simul plura intendere. Respondeo dicendum , quod aliqua duo possunt accipi dupliciter, vel ordinata adinvicem, vel adi
Et se quidem adinvisem fuerint ordinata , mansensum es ex .praemisi, c art. a. huius qu. quod B mo potes semul minia intendeνe . Est enim intentio non solum finis ultimi, ut dictum est, ibid. sed etiam finis medii r Simul autem intendit aliquis &finem proximum , & ultimum ; sicut confectionem
medicinae, & sanitatem. Si autem aeripiantuν duo adinvisem non ordinata.
se etiam smul homo potes plura intendere . in
patet ex noc , quod nomo unum alteri praeeligit , quia melius est altero . Inter alias autem constiti
nes , quibus aliquid est melius altero, una est, quod ad plura valet . unde potest aliquid praeeIigi alteri ex hoc, quod ad plura valet. Et sic manifeste homo simul plura intendit. Ad primum ergo dicendum, quod Augustinus inistelligit, hominem non posse simul Deum , δε com modum temporale intendere , sicut ultimos fines et quia, ut supra ostensum est, c I. non pose' sunt esse plures fines ultimi uuius hominis. Ad secundum dicendum , quod unius motus pos sunt ex una parte esse plures termini , si unus alatium ordinetur: sed duo termini adinvicem non or dinati ex una parte unius motus esse non possunt.
Sed tamen considerandum est, quod id , quod non est unum secundum rem, potest accipi ut unum 1
cundum rationem . Intentio autem est motus v
Iuntatis in aliquid praeordinatum in ratione , sicut dictum est: c art. huius quaes. ad 3. Et ideo ea, quae sunt plura secundum rem, possunt accipi ut in. nus terminus intentionis , prout sunt unum secun du
208쪽
. dum rationem: vel quia aliqua duo concurrunt a integrandum aliquid unum ; sicut ad sanitatem conin. currunt calor,& frigus commensurata: Vel quia aliqua duo sub uno communi continentur, quod potest esse intentum; puta acquisitio vini,& vestis continetur sub lucro, sicut sub quodam communi. unis
de nihil prohibet , quin ille, qui intendit lucrum, simul haec duo intendat. Ad t-tium dicendum, quod , sicut in primo dictum est, c qu. 83. a. q. contingit simul plura inistelligere, inquantum sunt aliquo modo unum. APPENDIX. . EX artic. habes primo : quomodo per rationem
Ostendas, merito insinuatum fuisse a Scripturis,& Philosopho, quod aliquis potest duo simul inte dere. A Philosopho quidem, ut extenditur cum discursu in arg. eont. A Scripturis vero , ut in ari s eundi appendie. Item a Genes. 32. per hoc , quod ibi Iacob narratur divisisse populum suum in duas turmas, sed &-33. uxores suas cum filiis in tres ordines , plura simul utrobique sic faciendo intendens , tamquam fines , ut legenti capitula illa patet. Secundo vides: quomodo, M.
Uirum intentio finis idem actus eum volantaterius quod es ad finem.
p. g. 8. 3. a. d. 38. a. q. Et 3. Iq. a. I. q. 4. cor. Et ver. q. 22. a. 4.ΑD Quartum sic proceditur. Videtur, quod non
sit unus, & idem motus intentio finis, & vois Iunias eius quod est ad finem . Dicit enim Augustinus in II. de Trinitate , c eap. 6. eis. princi tom.
3. quod voluntas videndi fenes m finem habet f nestrae vi nem, . aisera es votantas per fenesram
videndi transeuntes : Sed hoc pertinet ad intenti nem, quod velim videre transeuntes per fenestram; hoc autem ad voluntatem eius quod est ad finem , quod velim videre fenestram . Ergo alius est m tus voluntatis intentio finis, & alius voluntas eius, quod est ad finem. a. Praeterea. Actus distinguuntur secundum obie
cta: sed filiis, A id quod est ad finem, sunt diverin
209쪽
si objecta. ergo alius motus voluntatis est intenso finis, & voluntas eius quod est ad finem. 3. Praeterea . Voluntas eius quod est ad finem , dicitur electior sed non est idem electio, & intemtio . ergo non est idem motus intentio finis cum voluntate eius quod est ad finem.
Sed Contra est , quod id quod est ad finem , se
habet ad finem , ut medium ad terminum d sed ridem motus est , qui per medium transit ad termis num in rebus naturalibus . emo & in rebire volum tariis idem motus est intentio finis , & voluntas
ius quod est ad finem . Respondeo dicendum , quod minus voluntatis in finem, & in id quod est ad finem , potest considerari dupliciter . Uno modo, secundum quod voluntas in utrumque fertur absolute , ct secundum se :Et se sum sempliciter duo motus volantatis in m
Alio modo potest considerari, secundum quod v Iunias sertur in id , quod est ad finem prupter Mnem : Et sic tinus γ idem subjecto motus vestini
sis es tendens ad finem , oe in id quod in ad μ
mem . Cum enim dico, Holo medietnam propter Immitatem , non designo nisi imum motum volunt talis . cuius ratio est, quia finis ratio est volendi ea quae sunt ad finem is Idem autem actus cadit super Objectum , Est super rationem objecti : sicut eadem visio est coloris , & luminis , ut supra dictum est .c q. 8. art. 3. ad a. Et est simile de intellectu : quia si absolute principium , & eonclusionem consideret, diversa est consideratio utriusque et in hoc autem quod c clusioni propter principia assentit , est unus actus intellectus tantum. Ad primum ergo dicendum , quod Augustinus I quitur de visione fenestrae , & visione transeuntium per senestram , secundum quod voluntas in utrumque absolute sertur. Ad secundum dicendum , quod finis , inqiuintum est res quaedam, est aliud voluntatis objectum, quam . , - 6nςm sed inquantum est ratio umlend i id quod est ad finem , est unum & idem o
. dicendum, quod motus, qui est unus ubjecto , potest ratione differre secundum principium, & finem, ut ascensio, & descensio, sicut dicit tu an 3. Phys ctem a I. m. a. Sic igitur inquantum motus voluntatis fertur in id quod est ad finem, prout ordinatur ad finem, est electio: Motus
autem voluntatis , qui sertur in finem , secundum quod
210쪽
QUAEST. XII. ART. V. 3833uod acquiritur per ea quae sunt ad finem , vocatur intentio . cuius signum est , quod intentio finis eia se potest , etiam nondum determinatis his quae sunt ad finem, quorum est electici.
Ex arti habes primo : quomodo per rationem mstendas, &in vero sensu intelligas, merito fui Gis a scripturis insinuatum , quod intentio finis est , k non est idem motus voluntatis ciun volitione eis ius, quod est ad finem. Ut Num. M. ut φ 8. are. 3. appendis Quam appendicem considera totam : &studeas Maplicare huc , pr t. opus fuerit . Liuod enim dicitur ibi quasi in communi de voluntate, hic dicitur in speciali de voluntatis intentione, &c. Secundo vides: quomodo, &c.
Utrum intentio conveniat bratis animalibus . arieti. II in me. I. eom. ω a. d. 38- αν. 3. eom. ω ad a.
AD Quintum sic proceditur. Videtur, quod bruinta animalia intendant finem. Natura enim iahis , quae cognitione carent , magis distat a rati nati natura , quam natura sensitiva , quae est in nimalibus brutis: Sed natura intendit finem etiam in his , quae cognitione carent , ut probatur in a. Physic. c tex. 77. ω sq. m. a. b Ergo multo magis bruta animalia intendunt finem . 2. Praeterea. Sicut intentio est finis , ita & fruitio: sed stultio convenit brutis animalibus , ut distum est. c g. II. a. a. ergo & intentio. 3. Praeterea. Eius est intendere finem, cuius est sere propter finem ; cum intendere nihil sit nisi in aliud tendere : Sed bruta animalia agunt propter finem : movetur enim animal ves ad cibum quaerendum , vel ad aliquid huiusmodi . Ergo br in animalia intendunt finem. Sed Contra. Intentio finis importat ordinationem licuius in finem , quod est rationis . Cum igitur bruta animalia non habeant rationem , videtur squod non intendant finem.
Respondeo dicendum , quod, scis supra datum, I. hia. q. intendere est in aliud leno