장음표시 사용
271쪽
nun principium est sensitum ; & ex membro genit B virtus exit seminalis, quae est virtute totum ata mal : Et ideo habent proprios motus naturaliter et Quia principia oportet esse naturalia, ut dictum est..
EX articulo habes prisno i quomodo per rationem ostendas, merito insinuatum αscripturis, & A gustino , quod membra corporis subduntur, & non. subduntur imperio rationis . A B. Aug. quidem , quod subdantur: ut in arg. contra. Ex quo exemplo erubescat Christianus minus obediens , vel non siceito obediens Christo, & Christi viaem gerenti trus Pro cuius dicti D. Aug. captu ampliori , videpend. Alber. Μagn. lib. a. cap. 37. Sehes. Quod non subdantur , ut in arg. 3. A scri iuris Vero , quod subdantur , per hoc , quod peccata facta mediant, bus membris corporis , puta per manus , puniri a Deo etiam corporaliter , narrantur a scriptura , ut passim ibi videre est .. scilicet Gen. 4. de homicida Cayn, cap. 7.. de luxuriosis, cap. I.'. de Sodomitis,. eap. 34. de raptoribus , ωμ 38. de mollibus . Et Exod. Lmis. μων. de filiis Israel saepius , & at hi. Unde ad hoc denotandum, sci Iicet, quod membra corporis, per 'up, fiunt peccata, puniuntur plerumque a Deo , dicitur Sapien. IIvi Per sitiae pereast quis, peν bH oe torquet . Quod vero non subdantur, per hoc, quod dicitur Rom. 7. Non, quod vola
Id , quod de motibus primis concupiscentiae a D ctoribus exponitur . Quod & Apostolus innuit , su dens ibid. rides alim legem in membris meis re pugnantem legi mentis meae . Item per dictum et Grin. I 2. Datias es mihi simultis earnis meae, &c, Per haec enim omnia scriptura , & Augustinus sch Iastica lingua dicunt Membra, corporis aliqua rationis imperio obedire nata sunt, aliqua uero mus Secundo vides: quomodo ex iis, &c.
272쪽
eonsequuntur ad bonitatem , vel malitiam. hin, manorum actuum: puta meritum , vel demeritum , Peccatum, & culpa
Circa primum occurrit triplex consideratio . Priama est de bonitate, vel malitia humanorum astrum in generali - Seeunsa de bonitate , & malitiω int xiorum ainium. Tertia de bonitate, & malitia exteriorum actuum,
cires primum quinumvir unaeecim , Primo . Utrum omnis actio sit bona , vel aliquas sit mala. Secundo ia Uarum actio hominis habeat , quod siebona, vel mala, ex obiecto. Tertio. Utrum hoc habea: ex circumstantia. Quarto. Utrum hoc habeat ex fine. Quinto . Utrum aliqua actio hominis su bona , vel mala in sua specie. Sexto . Utrum actus habeat speciem boni , vehmaIi ex fine. Septimoe . Utrum species, quae est ex fine , contineatur sub specie , quae est ex obiecto , sicut
sub genere , aut e converso. Octavo . Utrum. sit aliquis aetas indisserens secun- dum suam speciem. Nono ia Utrum aliquis, actus sit indisserens secundum individuum. Decimo. Utrum, aliqua circumstantia constituat sectum moralem in specie boni, vel mali. Undecimo . Utrum omnis circumstantia augens bonitatem, vel malitiam constituat actum moralem in specie boni, vel mali
Utrum omnis humana actio sie bona ,
vel aliqua mala . Inf. m a. con γ q. 73. a. p. ad I. ω mal. q. 2..
AD Primum sic proceditur. Videtur, quod omnia actio hominis sit bona, & nulla sit mala . D
eit eniti Dionysi cap. . de divin. nomin. c p. D L. aa. quod mesum non agit, nisi virtuta bo is d. virtute boni non fit malum . Ergo uulla. acti est mala.. a. Praetereat Nihil agit nisi, secundum. quod est a' ctu:
273쪽
ctu: Non est autem aliquid malum, secundum quod est actu, sed secundum quod potentia privatur actu rinquantum autem potentia perficitur per actum, est bonum, ut dicitur in 9. Metaph. rex. I9. oe 2o. D. 3. Nihil ergo agit, inquantum est malum, sed solum inquantum est bonum . omnis emo actio est bona , & nulla mala. 3. Praeterea. Malum non potest esse causa nisi per accidens, ut patet per Dionys. ω cap. de div. nom. q. Iem 23. sed omnis actionis est aliquis per se eΠectus. Nulla ergo actio est mala, sed omnis actio est bona a
Sed Contra est, quod Dominus dicit Io. 3. qui maIe agit, odit Acem. Est ergo aliqua actio h
Respondeo dicendum, quod de bono, & malo in actionibus oportet loqui, sicut de bono, &malo in rebus ς eo quod unaquaeque rex talem ad ionem pro ducit , qualis est ipsa. In rebus autem unumquodque tantum habet de bono quantum habet de esse: Bonum enim , &ens convertuntur, ut in primo dictum est . c s. an. 3. Solus autem Deus habet totam plenitusinem sui esse secundum aliquid unum , & simplex . Un quaeque res vero habet plenitudinem essendi sibi convenientem secundum diversa. Unde in aliquibus co tingit, quod quantum ad aliquid habent esse, & tamen eis aliquid deficit ad plenitudinem essendi eis debitam : Si eut ad plenitudinem esse humani requiritur, quod sit quoddam compositum ex anima, R corpore, habens omnes potentias, & instrumenta cognitionis , & motus . Unde , si aliquid horum deiiciat alicui homini, deficit ei aliquid de plenitudine sui esse . Quantum igitur habet de esse , tantum habet de bonitate : Inquantum vero aliquid ei deficit de plenitudine essendi , intantum deficit a bonitate , S dicitur maltim : sicut homo caecus habet de bonitate , quod vivit : & malum est ei,
quod caret visu . Si vero nihil haberet de entitate, vel bonitate, neque malum, neque bonum dici posset .
Sed quia de ratione boni est ipsa plenitudo essendi , si quidem alicui aliquid defuerit de debita essendi plenitudine , non dicetur simpliciter ω- num , sed seeundum quid , in quantum est ens: poterit tamen dici simpliciter ens , & secundum id non ens, ut in primo dictum est. s. I.
Sic Utur dicendum est , quod omnis actio ,
274쪽
QUmn XVIII. ART. II. 24 tuis habet aliquid de esse , intantum habex μειnisate : inquantum vero aescit ei aliquid de Ne-nisti ne essendi , quae debetur actioni humanae , im
nitim demis a bonitate, is se dicitur mala : p ta , si deneiat ei veI determinata quantitas. secunctum rationem ,. vel debitus Iocus, vet aIiquid hujusemodi Ad primum ergo dicendum , quod malum agit in virtute boni deficientis . Si enim nihil esset ibi de bono , neque emet ens, nequo agere possiet : Si autem non esset deficiens non emet malum Undeae actio causata est quoddam bonum, deficiens; quia eundum quid est bonum , simpliciter autem, ma-
Ad secundum dicendum , quod nihil' prohibet, aliquid eme secundum quid in aerii, unde agere pose sit, & secundum aliud privari actu , unde causet uestis cientem amonem n Sicuti homo caecus actu habet virtutem gressivam ,. per quam ambular: potest; secuinquantum caret visa, qui dirigit tu ambulancio,. patitur defectum in ambulando,. dum ambulat cespi
Ad tertium dicendum , quot actio mala potest ha-here aliquem, effectum per se, secundum id quod ha, het de bonitatoe, S entitate ; sicut adulterium est
causa generationis humanar, inquantum habet com mixtionem maris,. & sceminae ; non autem, inqua tum caret ordine rationis ia
Ex articulo habes primo : quomodo per rationem ostendas, merito iusinuatum fuisse a scripturis quod aliqua actio est mala. Ut Jo. tertio, secundum quod in argu. contra G. Item Hie. 9. Ut inique V rent , Ia raverunt. Item Psalm. 24.. Cost tiniantur .mnes Aiqua agenter. item Isa. a. uuiesiae agere perverse . Seeundo, vides: quomodo ,. &c-
m Sisendum sic in oceditur. Videtur, quod actioenota habeaL bonitatem , vel malitiam, ex Obiem
275쪽
cto. Obiemim enim actionis est res: in rebus autem non est malum, sed in usu peccantium, ut August. dicit in lib. 3. de doctri Chist. c. e. parum a se noro. 3. ergo actio humana non habet mnitatem, veΙ malitiam ex obiecto. 2. Praeterea. obiectum comparatur ad amonem, ut materia; bonitas autem rei non est ex materia, sed magis ex forma , quae est actus . ergo bonum, S malum non est in actibus ex obiecto . 3. Praeterea . Obiectum potentiae activae compar, tur ad actionem, sicut effectus ad causam: sed bonitas causae non dependet ex effectu, sed magis e converso . ergo actio humana non habet bonitatem, vel malitiam ex obiecto.
Sed Contra est, quod dicitur Osere q. Fam sunt
abominabiles , sevi ea , quae dilexerunt . Fit autem homo Deo abominabilis propter malitiam suae operationis. Ergo malitia operationis est fecundum o recta mala , quae homo diligit: Et eidem ratio est de bonitate acitonis. Respondeo dicendum , quod , seut dimim est,c ora. prire. bonum, & malum actionis, sicut & caeterarum rerum , attenditur ex plenitudine essendi, vel desectu ipsius. Primum autem, quod ad plenit dinem essendi pertinere videtur, est id quod dat rei speciem a Sicut autem res naturalis habet speciem ex sua forma ; ita actio habet speciem ex obiecto ; sicut& motus ex termino . Et ideo sicut prima bonitas rei naturalis attenditur ex sua forma, quae dat seciem ei; ita & prima bonitas actus moralis attenditur ex obiecto convenienti. unde & a quibusdam vincatur bonum ex genere , puta uti re sua. Et sicut in rebus naturalibus primum malum est, si res generota non consequitur formam specificam ; puta si non generetur homo, sed aliquid loco hominis: mmum malam in actionibus moralibus est , quo sex objecto, neut accipere aliei. : Et dicitur malum ex genere , genere pro specie accepto , eo modo loquendi , quo dicimus humanum genus totam hum nam speciem. Ad primum ergo dicendum , quod licet res e teriores sint ire seipsis honge , tamen non semper habent debitam proportionem ad hane , vel illam actionem et Et ideo , inquantum considerantur ut obiecta talium actionum , non habent rationem boni .
Ad secundum dicendum , quod obiectum non est Ninteria ex eua , sed materia tareo quam ς & habet
276쪽
quodammodo rationem formae , inquantum dat spe
Ad tertium dicendum, quod non semper obiectum actionis humanae est obiectum activae potentiae. Nam
rippetitiva potentia est quodammodo passiva , i quantum movetur ab appetibili; & tamen est pri cipium humanorum actuum. Neque etiam potenti rum activarum obiecta semper habent rationem esse ius ; sed quando iam sunt transmutata : sicut ais limentum transmutatum est effectus nutritivae pote tiae ; sed alimentum nondum transmutatum, comparatur ad potentiam nutritivam, sieut materiet tirea quam operatur. Ex hoc autem quod obiectum est liquo modo effectus potentiae activae , sequitur , quod sit terminus actionis enis , & per consequens quod det ei formam, & speciem is motus enim habet speciem a terminis. Et quamvis etiam bonitas acti nis non causetur ex bonitate effectus; tamen ex hoc
dicitur actio bona , quod bonum effectum inducere potest: & ita ipsa proportio actionis ad effectum est ratio bonitatis ipsius.
Ex articulo habes primo r quomodo per rationem ostendas, merito insinuatum fuisse a scripturi, quod actio honitatem , & malitiam habet ex obi
Go . Ut eae nono, secundum quod extenditur cum discursu in arg. eoni. Pro cuius captu quasi experdimentali facit exemplum de Salomone. Hic enim de tam excellenti magnificentia , honore , fama , de gloria, quae habetur 3. Reg. 3. 4. 8. 9. O. tam sno miniole cecidit, & abominabilis, tum coram Deo,
tum coram hominibus famis est propter illa obj quae dilexit , ut habetur ibidem , eap. II. Et ita ut de illius abominatione dictum sit Eeeles 4 Inclinas, femora itia miateri . Potesatem b Misi in eorpore pus . Dedisi maculam in gloria tua, oe profanasi semen tuum inducere iram iam ad liberos tuos , ω in eoeris stuItitiam tuam , υν faceres imperium bipartitum. vides 2 quom cis, θε AR.
277쪽
QUIEsΤ. XVIII. ART. III. ARTICULUS III.
IosUtrum actio homini; si bona , veι mala excireumfantia,
AD Tertium sic proceditur . Videtur , quod actio
non sit bona, vel mala ex circumstantia . Cir cumstantiae enim circumstant actum , sicut extra Dpsum existentes, ut dictum est : c. q. 7. a. I. Sed -- num, & malum sunt in ipsis rebus, ut dicitur in ε. Metaph. ctex. 8. to. 3. Ergo actio non habet honio
talem, vel malitiam ex circumstantia. , a. Praeterea. Bonitas malitia actus maxime consideratur in .doctrina morum: Sed circumstantia cum sint quaedam accidentia actuum , videntur esse Praeter considerationem artis ; quia nulla ars confiserat id , quod es per aeeidem , ut dicitur in b. Metaph. crex. q. to. 3. Ergo bonitas, vel malitia
actionis non est ex circumstantia. 3. Praeterea . Id, quod convenit alicui secundum
suam substantiam , non attribuitur ei per aliquod accidens : sed bonum , & malum convenit actioni secundum suam substantiam; quia actio ex suo gen re potest esse bona, vel mala, ut dictum est. an praee. Ergo non convenit actioni ex circunstantia , quod sit bona, vel mala. Sed Contra est, quod Philos dicit in lib. a. Ethicic eap. 6. tom. I. J quod virtuostis operatur, secundum quod oportet, oe quando oportee, 9 seeundum alia
circumflantias. Ergo ex contrario vitiosus secundum unumquodque vitium operatur, quando non oportet subi non oportet: & sic de aliis circumstantiis . Eo xo actiones humans secundum circumstantias sunt
Respondeo dicendum , quod in rebus naturalibus non invenitur tota plenitudo perfectionis , quae Orbetur eis ex forma substantiali , quae dat speciem' sed multum superadditur ex supervenientibus acci dentibus ; sicut in homine ex figura , ex colores
S sic de aliis; quorum si aliquod desit ad decentem
habitudinem, consequitur malum. Ita etiam est in actione. Nam plenitudo bonitatis eius non tota consistit in sua specie, sed aliquid ad ditur ex his, quae adveniunt tanquam accidentia quae dam .
278쪽
: Et huiusmodi sint circumstantiae debitae et
Unde se atquid desa , quod requimur ad debitas
eliseumflantias V erit actio mais. Ad primum ergo dicendum , quod circumstantiar sunt extrR actionem , inquantum non sunt de essentia actionis v sunt tamen in ipsa actione , velut ruaedam accidentia ejus : sicut & accidentia , quae uni in substantiis naturalibus, sunt extra essentiav
Ad secundum dicendum , quod non omnia acciactentia per accidens se habent ad sua subiecta : sed quaedam sunt per se accidentia , quae in unaquaque
arte considerantur: Et per hunc modum considera tur circumstantiae actuum in doctrina morali ... Ad tertium dicendum , quot ciam bonum convertatuT cum, ente ,. sicud ens dicitur secundum substa
tiam, & secundum accidens, ita & bonum attribu tur alicui & secundum esse suum ementiale, & secundum esse accidentale ,. tam in rebus. naturalibus, quam tu actionibus moralibus ia
EX articulo habes primo 2 quomodo per rationem
ostendas ,. merito a scripturis , & Philosopho Disse instruatum, quod, actio est hona, vel mala ex circumstantia - Α Ρhilosepho quidem , ut in armicone. A scripturis vero,. ut Eceles a o. Ex ore fatuἡ reprobatur parabs r nore enim dicis eam in tempore suo. Item Proverb. et mseca in Actu, smportuiua narratio,. Per quae significatur,. maIum esse narrationem. parabolae & milium , quiae non servatur
circumstantia loci, & temporis p quod est ly secum dum quod oportet , θ' υθώ vorter , iuxtα Philos. Item per hoc, quod dicitur Marc. 6. Herodes nat Iis sui Deie coenam , &α. & decollavit Donem inoarcere.. Nam ad eius expositionem dicit D. Chrysi 49: Homil- super Mat. Temporis ipsius importunitasseelus Herodis. mirum ἐπ modum amplificat. Nam , quando gratias Deo asere oportebat , qui eum ius die in lueem produxis , tune' nefandi mam eaedem commistic, ω, quando vinum ex audio, solisee d
bebat , ad vinetili iniquissima fus 1 D mors aecesse. Item per hoc , quod dicitur Mat. 26. Pose biduum pasebi fee siux hominis tradetur, ut erues' γ . Ad huius enim intellectum dicit M Leo. Papa in sermo . Seio quirim , ineipiente foris rate ρ
βδα, ρωε ornare temptam , vasa mundare , victimas, proindere deb*erant , in unum facinus conis
279쪽
ram, ut oe nova mnteria non apprehende ent , oeantiatis υDIarent. Per haec igitur praemissa omnia, quasi scholastice loquendo, scriptura notificat, quod Milones dicuntur malae, vel bonae ex circumstantiis . Secundo vides: quomodo, &c
Utrum actio humana sit bona , veI mala ex fine. IV quoL 73. a. I. M. I. 'AD Quartum sie proceditur . Videtur , quod bonum, & malum in actibus humanis non sint ex fine. Dicit enim Dionys. 4. cap. de div. nomin. p. aliquant. a princi te: . 340 quod nihil respiciens ad maltim operatur . Si igitur ex fine derivaretur ope. ratio bona, vel mala , nulla actio erit mala. quod patet esse falsum. a. Praeterea. Bonitas actus est aliquid in ipso exissens e finis autem est causa eYtrinseca . non ergo Deundum finem dicitur actio bona, vel mala. 3. Praeterea . Contingit aliquam bonam c rationem ad malum finem ordinari ; sicut cum aliquis dat eleemosynam propter inanem gloriam ;& e converso aliquam malam operationem ordi nari ad bonum finem ; sicut cum quis furatur , ut det pauperi. Non ergo est ex fine actio bona , vel
Sed Contra est, quod Boet. dieit in Topic. c. implis. 3. e. I. non procia. a princi) quod ewω suis bonu3 ipsum quoque bonum es ; eurus Mis malus es, ipsum quoque malam es. Respondeo dicendum , quod eadem est dispositio
rerum in bonitate, & in esse. Sunt enim quaedam , quorum esse ex alio non dependet: Et in rus sussicit considerare ipsum eorum eme absolute. Qiaedam vero sunt, quorum esse dependet ab alio . unde o-wrtet , quod considerentur per considerationem ad causam , a qua dependent . Sicut autem eme rei dependet ab agente , & sorma , sic bonitas rei dependet a fine . Unde in personis divinis , quae non habent bonitatem dependentem ab alio , non con sideratur aliqua ratio bonitatis ex fine . actiones autem humanae , m alia , quoqtim bonitas 'dependet ab alio , habent rationem bonitatis ex Mne , a quo dependet , praeter bonitatem Absolutam, quae in eis existit.
280쪽
Sie igitur in actione humana bonitas quaistipis considerari potest . Una quidem secundum genus , prout scilicet est actio ; quia quantum habet de Metione , ct entitate , tantum habet de bonitate , ut dictum est . c ar. I. hu. q. Alia vero secundum
speciem , quae accipitur secundum objectum conveniens. Tertia secundum circumstantias, quasi secun dum accidentia quaedam . stuarta autem secundum
finem , quasi secundum h itudinem ad bonitatis
Ad primum ergo dicendum , quod bonum , ad
quod aliquis respiciens Operatur, non semper est verum bonum, sed quandoque verum bonum, & quandoque apparens : Et secundum hoc ex fine sequitur actio mala.
Ad seeundum dicendum , quod quamvis finis sit
causa extrinseca; tamen debita proportio ad finem, S relatio in ipsuna inhaeret . actioni.
Ad tertium dicendum, quod nihil prohibet, acti
ni habenti unam praedietarum bonitatum deesse MIiam: Et secundum hoc contingit, actionem, quae est bona secundum speciem suam , vel secundum ci cum stantias, ordinari ad finem malum, vel e converso: Non tamen est actio bona simpliciter , nisi omnes bonitates concurrant : quia quilibet singularis defectus cavat malum ς bonum autem causatur
ex integra ea a , ut Dionys. dicit A. cap. . de divin. Nom. pos me. Iedi. 22. APPENDIX. . EX articulo habes primo: quomodo per rationem Ostendas , merito insinuatum a scripturis , &Philos quod bonum , & malum in actibus humanis est ex fine. A Philosopho quidem, ut in argu. coni. Pro quo notabis , quod eius auctoritas intelligitur solum de bonitate , & malitia , secundum quod ex fine importatur , cum qua stat , quod illamet res, quae est bona, pro quanto pendet ex fine, sit mala aliunde , idest secundum aliquam malitiarum quatuor dictarum in corp. fin. Ac si ergo Philos .ibi dixerit r Cuius finis bonus est , ipsum quoque -- num est , pro quanto importatur ex fine , & cuius finis malus est , ipsum quoque malum est , pro
quanto ex fine dependet . Recole tamen circa haec
dicta a S. Dion. ut citatur in ad 3. A scripturis verim per hoc quod dicitur Mat. I. Cum ieiunatis nolite feri scur hnomitae tristes . Ubi B. Maximusin' Hom. dicit. Non vult disciplina casastis magi ser