장음표시 사용
301쪽
sitiam , &c. Clarum enim est, quod nemo iustus est se vera apud Deum , neque salvari potest, nisi qui
habet bonam voluntatem e unde homo vere iustus, S homo bonae voluntatis se consequuntur . Ex hoc
ergo, quod iustum dictum dici hominem Ps&dixerunt per hoc, quod facit iustitiam , idest,
opera iusta, reliquerunt scholasticis sapientibus procul dubio concludendum, quod ex obie , quod est opus iustum, dependet bonitas voluntatis . Secasndo vides: quomodo ex iis bene pensatis, &c.
Utrum bonitas voluntatis dependeat ex solo objecto . AD Secundum sic proceditur. Videtur, quod
nitas voluntatis non dependeat selum ex objecto. Finis enim amnior est uniuntati , quam alteri potenti e Sed actus aliarum potentiaram recipiunt bonitatem non solum ex obie o, sed etiam ex fine, ut ex supradictis patet. q. I 8. a. q. Ergo etiam actus voluntatis recipit bonitatem non solum exo, lecto. sed etiam ex fine.. 2. Praeterea . Bonitas actus risu solum est in o lecto, sed etiam ex circumstantiis, ut supra dictum est : q. 18. arp. 3 ' Sed secundum diversitatem timcumstantiarum contingit eme diversitatem bonitatis, S malitiae in actu voluntatis; puta quod aliquis velit quando debet, & ubi debet, & quantum debet,& quomodo debet, vel prout debet . Ergo bonitas uoluntatis non solum dependet ex obiecto, sed etiam
ex circumstantiis r, 3. Praeterea. Ignorantia circumstantiarum exeuat
malitiam vinunivis, ut supra habitum est: c s. . 8. Sed hoc non esset, nisi bonitas, & malitia v Iuntatis a circumstantiis dependeret. Ergo bonitas, S malitia voluntatis dependet ex circumstantiis, &non a solo objecto. Sed Contra. Ex circumstantiis, inquantum huiusmodi, actus non habet speciem, ut supra dictum est ac θ. 18. a. I ad Sed bmum, & malam sunt specificae disterentiae actus voluntatis , ut dictum est .c q. 18. s. Ergo bonitas, & malitia voluntatis non dependet ex circumstantiis , sed ex solo obi
Respoti deo dicendum , quod in quolibet genere quanto aliquid est prius , tanto est simplicius . At an paucioribus cousisteas: sicut primae corpora tum
302쪽
simplicia. Et ideo invenimus , quod ea , quae sunt prima in quolibet genere, iunt aliquor, odo simplicia, & in uno consistunt . Principium autem bonitatis , I malitiae hinnanorum actuum est ex actu voluntatis . Et ideo bonitas , oe malitia votiintatisseeundum aliquid -- attenditur et aliorum vero actuum bonitas, di malitia potest secundum diversa
Illud autem unum , quod est principium in quoliabet genere, non est per accidenς, sed per se: quia omne, quod est per accidens, reducitur ad id, quod est per se , ficut ad principium. Et ideo bonieas -- mtatis ex solo tino illo dependet , auod per se facis bonitatem in actu , DBiset ex objecto , γ non circumstantiis , etia fiant quaedam accidentia a
Ad primum ergo dicendum , quod finis est obi
ctum voluntatis, non autem aliarum virium . Unis de quantum ad actum voluntatis non differt bonitas , quae eae ex obiecto, a bonitate , quae est ex fine, sicut in actibus aliarum virium ; nisi forte per accidens, prout finis dependet ex fine , & voluntas
Ad secundum disendum , quod supposito quod voluntas sit honi , nulla circumstantia potest eam sinere malam. Quod ergo dicitur , quod almis vias Hiquod bonam , quando non debar potest inteIligi
dupliciare. Uno modo ita, quod ista circumstantiar seratur ad volitum: Et fic voluntas non est boni δquia velle facere aliquid , quando non debet fieri , non est velle bonum. Alis modo ita , quod reser tur ad actum volenti: Et sic impossibile est , quod aliquis velit bonum, quando non debet; quia semis per homo debet velle bonum .' Nisi forte per aeeudelis, inquantum aliquis volendo hoc bonum , impeditur ne tunc velit aliquod honum debitum : Et runc non incidit malum ex eo quod aliquis vult ira,ud bonum ; sed ex eo quod non vuIt aliud bonum . Et similiter dicendum est de aliis circumstantiis a Ad tertium dicendum , quod circumstantiarimi Dgnorantia excusat malitiam voluntatis , secundum quod circumstantiae se teneat ex parte voliti , in quantum stia ignorat circumstantias actus , quem
303쪽
x 6 QUAEST. XIX. ART. III. APPENDIX.
EX art. habes primo r quomodo per rationem mstendas , merito fuisse a scripturis insinuatum et quod bonitas , & malitia voluntatis dependet ex solo obiecto. Ut per hoc, quod, univeri aliter dem Iitia voluntatis loquendo , dicitur Isa. 63. suae n Iut , ese sis. siue nolui, ecce obiecta . Eisgisis cecce voluntas; cum ipsius proprie sit electio , qum. 13. ar. I. Item per hoc; quod dicitur Eareeb. I 8. γNaho. I secundum quod alIegatum est an I. an. Per hoc namque, quod malitiam voluntatis increpa torie adducentes non nisi obiecta voluntatis comis memorant scripturae , scholasticos speculativos incruxant ad inferendum: quod ex solo obiecto malitia , Κ bonitas voluntatis dependet. Secundo vides'. qu modo ex his bene pensatis, M.
Utrum bonitas voluntatis dependeat ex ratione .
AD Tertium sic proceditur. Videtur, quod bonitas voluntatis non dependeat a ratione . Prius enim non dependet a posteriori : Sed bonum per prius pertinet ad voluntatem , quam ad rationem , ut ex supradictis patet. cq. q. q. IOgo bonum voluntatis non dependet a ratione.
quod bonitas intellectus practiei est verum eonforma appetistii recto : appetitus autem rectus est voluntas bona. ergo bonitas rationis practicae magis dependet a bonitate voluntatis, quam e converso.
movetur , sed e converse : Voluntas autem movet rationem, & alias vires, ut supra dictum est . q. 9. a. I. Ergo bonitas voluntatis non dependet a ratione a
sed Contra est, quod Hilar. dicit in Io. de Trin. c in princi lib. J Immoderata es omnis susceptarum voluntatum pertinacia , tibi non rationi voluntas subjicitur. sed bonitas voluntatis consistit in hoc , ruod non sit immoderata . Ergo bonitas voluntatis ependet ex hoc, quod sit subiecta rationi. Respondeo dicendum, quod, sicut dictum est , 1. . a. hu. bonitas voluntatis proprie ex obiecto '
304쪽
dependet. Obiectum autem voIuntatis proponitur ei per rationem. Nam bonum intellectum est obiectum voluntatis proportionatum ei : Bonum autem sensibile , vel imaginarium non est proportionatum v Iuntati , sed appetitui sensitivo : quia voluntas motest tendere in bonum universale , quod ratio a prehendit e Appetitus autem sensitivus non tendit nisi in bonum particulare , quod apprehendit vissensitiva . Et ideo bonitas voluntatis dependet a r tione eo modo, quo dependet ab obiecto. Ad primum ergo dicendum, quod bonum sub ratione boni, idest appetibilis , per prius pertinet ad voluntatem , quam ad rationem et Sed tamen per prius pertinet ad rationem sub ratione veri , quam ad voluntatem sub ratione appetibilis: quia appetiatus voluntatis non potest esse de bono, nisii prius aratione apprehendatur.
Ad secundum dicendum, quod Philosophus ibi l quitur de intellectu practico , secundum quod est
consiliativus , & ratiocinativus eorum quae sunt ad finem . sic enim perficitur per prudentiam . In his autem quae sunt ad finem, rectitudo rationis consistit in consormitate ad appetitum finis debiti ; Sed tamen & ipse appetitus finis debiti praesupponit. rectam apprehensionem de fine , quae est per rati
Ad tertium dicendum, quod voluntas quodammodo
movet rationem: & ratio alio modo movet voluntatem , ex parte Iscilicet objecti , ut supra dictum est. cst. 9. a. I
EX articulo habes primo: quomodo per rationem ostendas , merito esse a scripturis insinuatum rquod bonitas voluntatis dependet a ratione . Ut Psal. 338. Da mihi intellectum, oe serutabor legem ruam, oer cusodiam tuam in toto coria meo. Da mihi intellectum : in scrutabor, ecce ratio , c, eusodiam in toto eo, de , ecce bonitas voluntatis dependens ex illa . Item per hoc: quod dicitur Psal. 3I. Noluit in leuiseνe. ut bene ageret . Ac si aperte dicat : Ad bene agendum, quod est bonae voluntatis, praeexigitur ilitellectio , quod est opus rationis . Item per hoc; quod radicem ruinae hominis peccatoris depingens dicit Ps. 48. Homo, eum ἡn honore esset, non intellexit; eomparatus es iumentis, in δε- :milis factus es tuis . Ex eo enim , quod scriptura monstrat , non uuenisere fuisse originem peccati
305쪽
hominis ; commostrare intendit, scholastice loquendo, quod malitia voluntatis, & per oppositum h nitas eius dependet aratione sic, vel sic se habente. Sreundo vides: quon io, Ro
Utrum bonitas voluntatis dependeati ex lege aeterna. Inf. 2I. a. I. cor.
AD Quartum M proceditur. Videtur, quod boni is
tas voluntatis humanae non dependeat a lege aeterna . Unius enim una eit regula , & mensura . Sed regula humanae voluntatis , ex qua ejus bon tas dependet , est ratio recta . Ergo non dependet bonitas voluntatis a lege aeterna. a. Praeterea. Mensura es homogenea mensurato ἐut dicitur in Io. Metaph. m. 3. J Sed lex aeterna non est homogenea voluntati humanae . Ergo Iex aeterna non potest esse mensura voluntatis humanae, ut ab ea bonitas eius dependeat. 3. Praeterea. Mensura debet esse certissima r Sed lex diterna est nobis ignota . Ergo non potest esse nostrae voluntatis mensura, ut ab ea bonitas volunctatis nostrae dependeat. Sed Contra est, quod August. dicit 22. coni.Faustis
c eap. 27. in mine. to. 6. quod peccatum in distam,
vel concupitum ali is contra aeternam te gem: Sed malitia voluntatis est radix peccati. Ergo cum malitia bonitati opponatur, bonitas voluntatis dependet a lege aeterna. Respondeo dicendum, quod in omnibus causis o dinatis effectus plus dependet a causa prima , quam a causa secunda : quia causa secunda non agit nisi in virtute primae causae e Quod autem ratio hum na sit regula voluntatis humanae , ex qua eius binoitas mensuretur, habet ex lege aeterna, quae est ratio divina . Unde in Psalm. 4. dicitur e miti dia
eunt: Quis ofendis nobis bona 8 Signatum es super
nos lumen utillus rui, Domine 2 Quasi diceret: LMmen rationis, quod in nobis es, intantum potes M. bis Uendeνe bona, γ nosram Desuntatem regMIare is quantum in iumen vultus tus , ides a vultu itis
derisatum. Unde inianifestusn est , quod multo magis dependet bonitas ιnluntatis humanae a lege aeterris, quam a ratione humana : di ubi deficit hum ua ratio, oportet ad rationem aeternam recurrere .
306쪽
QUAEST. XIX. ART. X. 27 μAd primum ergo dicendum, quod unius rei non
sunt plures mensurae proximae ; possunt tamen esse Plures mensurae , quarum una sub alia ordinetur . Ad secundum dicendum , quod mensura proxima est homi nea mensurato, non autem mensura r
Ad tertium dicendum , quod licet lex aeterna sit nobis ignota, secundum quod est in mente divina; innotescit tamen nobis aliqualiter vel per rationem naturalem, quae ab ea derivatur, ut propria eius imago , vel per aliqualem revelationem superaddi
Ex articulo habes primo : quomodo per rationem ostendas, merito insinuatum fuisse a scripturis,st Augustino, quod bonitas voluntatis humanae de pendet a lege aeterna . A Divo Augustino quidem , ut eum discursu ponitur an mons. coni. A scripturis vero per hoc quod dicitur Ephes. I. Elegit nos , ut e mus sancti in conspe ita ejus. Et Rom. 8.praedesinasie eo omes fieri imaginis fIii sui . Et blatth. I. Non veni legem Disere , sed adi deis . Si enim sanctitas nostra , ad quam sumus electi , consistit in contormari filio Dei , & hujus sanctitas consistit in adimplere legem, scilicet aeternam, seu divinam e profecto per haec simul iuncta se lastica lingua scripturae dicunt, quod bonitas vesuntatis h mariae dependet a lege aeterna. Item per hoc, quod dicitur Levit. II. I'. sancti eritis: quia ego sanctus sum e vide ibidem Veritates aureas super totam imgem veterem. Secundo vides: quomodo, &e.
Utrum voluntas disemdam a ratione errante set mala.
le. 3. n. γ GN. S. AD Quintum sic proceditur . Videtur , quod πω Iunias discordans a ratione errante non sit m la . Ratio enim est regula voluntatis humanae, im quantum derivat a Iese aeterna , ut , dictum est r
307쪽
art. praee. J Sed ratio errans non derivatur a lege
aeterna : Ergo ratio errans non est regula voluntatis humanae. Non est ergo voluntas mala, si disco
a. Praeterea. Secundum Aug. ser. 6. de verb. Dom. c. 8.to. Io. Inferioris potesatis praeeptum non obligat , se contrarietur μωρis potesatis stiperioris es me si Proeonfud subeat aliquid , quod imperator
prohibet: Sed ratio errans quandoque Proponit alia quid , quod est contra praeceptum superioris , scit. Dei , cuius est summa potessas et Ergo di meti r
tionis errantis non obligat . Non est ergo voluntas mala , si discordet a ratione errante. 3. Praeterea . Omnis voluntas mala reducitur ad aliquam speciem malitiae : Sed voluntas discordansa ratione errante non potest reduci ad aliquamis ciem malitiae e puta si ratio errans errat in hoc , quod dicat esse Arnicandum , voluntas eius , qui fornicari non vult, ad nullam malitiam reduci potest. Ergo voluntas discordans a ratione errante non
Sed Gntra. Sicut in primo dictum est, . 79. a. I inscientia nihil aliud est , quam applicatio
scientiae ad aliquem actum : Scientia autem in ratione est. Voluntas ergo discordans a ratione erram te est contra conscientiam Sed omnis talis voluntas est mala . Dicitur enim Rom. I4. Omne quod
non es ex e , peccatum in , idest, omne quod esseontra constentiam. Ergo voluntas discordans a ra- Iione errante est mala.
Respondeo dicendum , quod cum conscientiast quo lammodo dictamen rationis ; est enim quaedam applicatio scientiae ad actum , ut in primo diutum aest ; cloe. Dp. eis. idem est quaerere, Utrum istumaas disco dans a ratione errante fit mala , quod quε- Tere, utrum conscientia errans obliget. Circa Mod aliqui distinxerunt tria genera acimum. Quidam enim sunt boni ex genere r uti; msunt indifferentes r uuidam sunt mali ex gunere . inclint emo, quod si ratio, vel conscientia dieat 'liquid esse faciendum , quo d sit bonum ex suo genere, non est ibi error : Simili ter si dicat aliquid non esse faciendum , quod est malum ex ssio genere . Eadem enim ratione praecipitintur bona , qua prohibentur mala. Sed si ratio, vel conscientia dicat alicui , quod illa, quae sunt secundum se mala, mo tenetur facere ex praecepto ς vel quod illa , quae sunt secundum se bona, sint prohibiti, erit rario , vel conscientia errans e Et similiter si ratio ,
308쪽
vel donscientia dieat alicui , quod id , quod est secundum se indisserens , ut levare festucam de te ra, sit prohibitum, vel Praeceptum, erit ratio, vel
Dicunt ergo , quod ratio , vel conscientia errans tirca indifferentia, sive praecipiendo, sive prohibe do, obligat, ita quod voluntas discordans a tali ra tione errante erit mala , & peccatum : Sed ratio , vel conscientia errans praecipiendo ea, quae sunt per se mala, vel prohibendo ea, quae sunt per se bona,& necessaria ia salutem, non obligat . Unde in t libus voluntas discordans a ratione, vel conscientia
Sed hoe irrationabiliter dicitur. In indifferentibus
enim voluntas discordans a ratione, vel conscientia errante est mala aliquo modo propter obiectum , a quo Duitas , vel malitia voluntatis dependet , non autem Mopter obiectum secundum sui naturam, sed secundum quod per accidens a ratione apprehenditur ut bonum , vel malum ad faciendum , vel ad vitandum. Et quia obiectum voluntatis est id, quod Proponitur a ratione, ut dictum est, are. I. ex quo aliquid proponitur a ratione, ut malum, voluntas , dum in illud fertur , accipit rationem mali : Hoc autem contingit non solum in indifferentibus , sed etiam per se bonis , vel malis. Non solum enim id quod est indifferens , potest acci-Pere rationem boni , vel mali per accidens : sed etiam id quod est bonum , potest accipere rationem mali , vel illud quod est malum , rationem boni , propter apprehensionem rationis : Puta a stinere a sornicatione , bonum quoddam est : t men in hoc bonum non fertur voluntas , nisi secundum quod a ratione proponitur . Si ergo proponatur ut malum a ratione errante, fertur in hoe sub ratione mali . Unde voluntas erit mala : quix
vult malum , non quidem id quod est malum per se , sed id quod est malum per accidens pro et
apprehensionem rati nis . Et similiter credere in
Christum est per se bonum a & necessarium ad salutem ; sed voluntas non sertur in hoc , nisi secundum quod a ratione proponitur . Unde si a ratione proponatur ut malum , voluntas feretur in hoc ut malum ; non quia illud sit malum secundum se, sed quia est malum per accidens ex apprehensione i ationis . Et ideo Philosophus dicit in 7. Eth. . c. t. a. quod per se loquendo incontianens est , qui non sequitur rationem rectam; per accidens autem, qui non sequitur rationem saliam.
309쪽
Ad primum ergo dicendum, quod iudicium rati nis errantis, licia non derivetur a Deo, tamen x tio errans iudicium suum proponit ut verum , &Per consequens ut a Deo derivatum , a quo est
Ad secundum dicendum , quod verbum Atinuuiis ni habet Iocum, quando cognoscitur , quod inferi potestas praecipit aliquid contua praeceptum superi xis solestatis : Sed si aliquis crederet , quod praeceptum Proconsulis esset praeceptum Imperatoris, temnendo praeceptum Proconsulis, mutemneret praeceptum Imperatoris . Et similiter si aliquis homo cognosceret , quod ratio humana dictaret aliquid contra praeceptum Dei, Mon teneretur rationem soqui : sed tunc ratio non totaliter esset errans a sed quando ratio erraus proponit aliquid ut praeceptum Dei , tunc idem est contemnere dictamen rationis,& Dei praeceptum. .
Ad tertium dicendum, quod ratio, quando apprehendit aliquid ut malum, semper apprehendit illud sub aliqua ratione mali : puta quia contrariatur dia vino praecepto , vel quia est scandalum, vel propter aliquod huiusmodi . Et tunc ad talem speciem ma litiae reducitur talis mala uoluntas.
EX art. habes primo: quomodo per rationem msteiaas , merito insinuatum fuisse a scripturis ,
quod voluiitas discordans a ratione errante est is Ia . Ut RG Im omne , quod , Sc. secundum quod extenditur cum discursu in aris com item ibid. scio,
quia nihil es commune, nise ei, qur ex simae quid commune esse, idii commune as. Item ibid.tem diserenit: si manducaverit, damnatus es. Itema. Cor. 8. uuidam eum conscientia usque nunc iam ii , quas idoloth tum manducant e in conscientia Dpsorum, eum sit in D sta, polluitur, &c. Nonne eoninscientia ritis, cum si infirma, aediscabitur ad manducandum idoloth ta Z ar peribit infimus in tua scis 'ria frater 8 Ecce : quam clare per singulas auctoristates scriptura scholasticis perspicacibus demonstrat;
voluntatem discordantem a ratione errante esse m
310쪽
Utrum voluntas eoneordans rationi e
ranti si bona. p. an . oe Iocis abi inductis. AD sextum sic proeeditur. Vidi tur, quod volunistas concordans rationi erranti sit bona . sicut enim voluntas disci Mans a ratione .lendit in id , quod ratio audicat malum; ita voluntas concordans
rationi tendit in id , quod ratio iudieat ianum et
Sed voluntas discordans a ratione etiam errante est mala . Ergo voluntas concordans rationi etiam erranti est iana 2. Praeterea . voluntas concordans praecepto Dei ,& legi aeternae semper est bona : Sed lex aeterna , S praeceptum Dei proponitur nobis per apprehensio nem rationis etiam errantis. Ergo voluntas concordans etiam rationi erranti est bona. 3. Praeterea . Voluntas discordans a ratione eris rante est mala. Si ergo voluntas concordans rationi erranti sit etiam mala, videtur, quod omnis voluntas habentis rationem errantem sit mala et & sic talis homo erit perplexus , di ex necessitate peccabit , quod est inconveniens . Ergo voluntas concoris dans rationi erranti est bon . Sed Contra . Voluntas occidentium Apostolos Grat mala r sed tamen concordabat rationi erranti i-
psorum , secundum illud Joan. I6. mnis hora , Me omnis , qui interscit vos , arbitretur obsequium se praesare Deo in Ergo voluntas Concordans 'rationi e ranti potest esse mala. Respondeo disendum , quod sicut praemissa qua stio eadem est cum quaestione , qua quaeritur , merum eonscientia erranea Itye : ita ista quaestio e dem est cum illa, qua quaeritur , Utrtim eonscientia
Haec autem quaestio dependet ab eo , quod supra de ignorantia dictum est . Dictum est enim supra , c quae' 6. t. 8. quod ignorantia quandoque cau-iat involuntarium, quandoque autem non. Et quia bonum , & malum morale constitit in actu , inquantum est voluntarius , iat ex praemissis patet , care. 2A hujus ρω. manifestum est , quod illa ignorantia , quae causat involuntarium , tollit rationem boni, & mali moralis ; non autem illa, quae invi Iuniarium non causat. Dictum est etiam supra,cq. N a 6. a.