장음표시 사용
321쪽
est obiectum voluntatis. Sed quid Deus velit Itin
ramus in plurimis . Ergo non potest humana voluntas divinae voluntati conmrmari in volito . r. Praeterea. Deus vest damnare aliquem , quem Praescit in mortali peccato moriturum. Si ergo homo teneretur conBrmare voluntatem suam divinae voluntati in volito , sequeretur , quod homo ten retur velle suam damnationem . quod es ineonu
3. Praeterea . Nullus tenetur velle aliquid , quod est contra pietatem: Sed si homo vellet illud quod
Deus vult , hoc esset quandoque contra pietatem P Puta cum Deus vult mori patrem alicuius, si filius hoc idem vellet , contra pietatem esset. Ergo non tenetur homo conformare voluntatem suam voluntati divinae in volito.
Sed Contra est, quia super illud Psal. 32. Rector decet eollaudatis , dicit Glos. Orid. ex Aug. mna, R Rectum eον habet , qui vult quos Deus vult 'Sed quilibet tenetur habere rectum cor. Ergo qu libet tenetur velle quod Deus vult. Praeterea. Forma voluntatis est ex obiecto, si t& em libet actus. Si ergo tenetur homo eonmr-re voluntatem suam voluntati divinae , requiritur , ' H. sequitur ' quod teneatur conformarem volito, Praeterea . Repugnantia voluntatum eonsistit ire hoc , quod homines diversa volunt: Sed quieunque
habet voluntatem repugnantem divinae voluntati , habet malam voluntatem . Ergo qui unquae more consirmat voluntatem suam voluntati divinae in volito, habet malam voluntatem.
Respondeo dicendum , quod , sie ut ex praedires
patet , c are. s. ω. qu. voluntas fertur in suum o lectum, secundum quod a ratione proponitur Contingit autem aliquid a ratione considerari diversimode , ita quod sub una ratione est bonum , & s cundum aliam rationem non bonum . Et ideo si voluntas alicuius velit illuo esse , secundum quoahabet rationem boni , est bona : At voluntas alterius, si velit illud idem non esse , secundum quod habet rationem mali , erit voluntas etiam bona et Sicut iudex habet bonam voluntatem , dum vise occisionem latronis, quia iusta est . untas a tem alterius, Puta uxoris , vel filii, qui vult non occidi ipsum , inquantum est secundum naturam mala occisio, est etiam hona. Cum autem voluntax sequatur apprehensionem rationis, vel intellectus , secundum quod ratio honi apprehensi fuerit eommunior, secundum hoc & vo
322쪽
QUAEST. XIX. ART. Xia astylantas sertur in bonum communius : sicut patet laeexemplo propoli to . Nam iudex habet curam boni communis , quod est iustitia L & ideo vult occisi
nem latronis , quae habet rationem boni seculinum relationem, ad statum communem 2 Uxor autem latronis considerare habet bonum privatum famia Uae ; ia secundum hoc uult maritum latronem non
occidi .. Bonum autem totius universi est id quod est apprehensum a Deo , qui est universi factor, Mnubernator . Unde quicquid vult , vult sub ratione ui communis quod est suae bonitas , quae est bonum totius uuiversi. Apprehense o autem ereatura secundiam suam naturam es alicujus boni particularis proportionati suae
natura . Contingit autem at uid esse bonum secundum rationem particularem quod non est bonum secundum rationem universalem : a ut e converso ,
ut dictum est.. c. hie supra Et ideo contingit ,
Quod aliqua voluntas est bonae volens aliquid secun- rationem particularem consideratum , quoatamen Deux non vult secundum rationem uniuersalamistut e converso . Et inde est etiam , quod posesiint diversae voluntates diverserum hominum circa opposita esse bonar , prout sub diversis. rationibus particularibus volunt hoc esse, vel non esse. Non es autem νecta' voluntas alie 's hominis υ Lentii aliquod bonum particulare . niqi referat illud in bonum commune , fleui in fnem ς cum etiam naturalis, appetitus cuiuslibet partis. ordinetur iii bonum commune totius. .. Ex fine autem sumitur quasi formalis ratio volendi illud , quod ad finem ordinatur ia Unde ad hoc quod aliquis rasta voluntate velit aliquot particula re bonum, . oportet, quod illud particulare bonum sit volitum materialiter bonum autem commune divinum sit volitum formaliter.
'Iuntas igituν Fumana tenetur conformari disini Ualuntati in volito formaliteν : tenetur enim velle num divinum , & commune 2 sea non. material ter, ratione iam dicta. Dp. Sed tamen quantum ad Mirum Me aliquo, modo vestineas humana eonformatuν υsuntati diυina rquia secundum quoa conformatur voluntati. divinae
xu conmuris ratione Voliti,, conformatur et lix fine ultimo et secundum autem quod non conformatus ei in volito materialiter , consormatur ei secundum rationem causae efficientis 2 quia hanc propriam inclinatione mi consequentem naturam , vel appre henae irem Particularem hujus rei habet res a Deo, sicut
323쪽
sicut a causa effectiva . Unde consuevit dici, quod 'in uirmatur quantum ad hoc voluntas hominis v Iuntati divinae : quia vult hoc , quod Deus vulveum velle. Est & alius modus consormitatis secundum rati nem causae formalis, ut scilicet homo velit aliquid ex charitate , sicut Deus vult : Et ista etiam conis formitas reducitur ad consormitatem formalem , quae attenditur ex ordine ad ultimum finem, quod est proprium obiectum charitatis. Ad primum ergo dicendum, quod volitum divinum, secvadum rationem communem , quale sit scire possumus. Scimus enim , quod Deus quicquia vult , vult sub ratione boni . Et ideo quicunquae vult aliquid sub quacunque ratione boni, habet -- luntatem conformem voluntati divinae quantum ad rationem voliri. Sed in particulari nescimus , quia Deus velit: Et quantum ad hoc non tenemur conformare voluntatem nostram divinae voluntati . In statu tamen gloriae omnes videbunt in singulis, quς cient, ordinem eorum ad id, quod Deus circa vult . Et ideo non solum formaliter , sed materialiter tu omnibus suam voluntatem Deo consorm
Ad secundum dicendum, quod Deus nou vult darimnationem alicuius sub ratione damnationis , nec mortem alicuius , inquantum est mors e quia ipso utili omnes Bomines Disos flari r Sed vult ista sub ratione iustitiae. Unde lassicit circa talia, quod homo velit iustitiam Dei, & Ordinem naturae servari. Unde patet. solutio ad Tertium . . Ad primum vero, quod in contrarium obiiciebatur , dicendum , quia magis vult quod Deus vult, qui consormat voluntatem suam voluntati divinaequantum ad Nationem voliti , quam qui consormavquantum ad ipsam rem volitam e quia voluntas
principalius fertur in finem , quam in id quod estat finem.
Ad secundum dicendum, quod species , R forma
actus magis attenditur secundum rationem obiem , quam secundum id, quod est materiale in obiecto . Ad tertium dicendum , quod non est re gnam . tia voluntatum , quando aliqui diverse voltini non secundum eantem rationem : Sed si sub una ratione esset aliquid ab uno volitum , quod alius nes- Iet , hoc induceret repugnantiam voluutatum. Quoatamen non est in proposito.
324쪽
EX art. habes primo : quomodo per rationem A stendas, & recte intelligas, merito insinuatum fullis a scripturis , quod tenetur , & non tenetur homo conformare voluntatem suam divinae in vo- Iito. Ut de utroque habetur Marici Pater transfereriisem btine a me sed non , quod ego volo , sesquod tu . Vide & voluntatem Christi absque ullo Peccato non consormari divinae in volito , per lytransfeν esitam hune a me , inquantum scilicet nolebat mortem , quam tamen volebat divina v Iunias , & voluntatem ejusdem Christi consormari divinae in volito per ly non quod ego voIo , sed quod tu , inquantum scilicet mortem vult , quam divina voluntas volebat. Secundo vides, &c.
De bonitate , oe malitia exteriorum actuum -- manorum , in sex articulos divisa. UE de considerandum est de bonitate , & malitia quantum ad exteriores assiis.
Er eirca hoe queriantur sex. Primo . Utrum bonitas , & malitia per prius sit in actu voluntatis, vel in actu exteriori. Secundo . Utrum tota bonitas , vel malitia activi exterioris dependeat ex bonitate voluntatis. Tertio. Utrum sit eadem bonitas , & malitia i terioris. & exterioris astas. Quarto . Utrum actus exterior aliquid addat de bonitate , vel malitia supra actum interiorem. Quinto . Utrum eventus sequens aliquid addat de bonitate, vel malitia ad actum exteriorem. Sexto . Utrum idem amis exterior possit esse bonus , & malus.
Iuntatis, vel in areta exteriorν.
AD Primum sic proceditur . Videtur , quod be
num, &malum per pxius consistat in actu existeriori , quam in actu yoluntatis . voluntas enim habet bonitatem ex obiecto , ut supra dictum est rc 19- art. a. oe a, b Sest actus exterior est obie ctum
325쪽
ctum interioris actus voluntatis: dicimur enim vel le furtum , vel velle dare eleemosynam . Ergo bonum , & malum per prius est in actu exteriori , quam in actu voluntatis. 2. Praeterea. Eanum per prius convenit fini; quia ea quae sunt ad finem , habent rationem boni ex ordine ad finem; actus autem voluntatis non potest esse finis , ut fama dictum est: c q. I. a. r. ad a. Jactus autem alterius potentiae potest esse finis . E im per prius consistit bonum in actu potentiae alterius, quam in actu voluntatis..
3. Praeterea. Actus voIuntatis se aliter se habet ad actum exteriorem, ut supra die rum est: e q. a. 6. Sed id , quod est λrmale , est posterius:
nam inrma advenit materiae . Ergo per prius est
Mntim , & mesum in actu exteriori , quam in actu
Sed Contra est, quod Aug. dicit in lib. I. Retr Elationum , c 9. partim a med. to . I. quod voluntas es , qua peceatur , si' recte υivitur . Ergo bonum , & malum morale per prius consistit in
Respondeo dicendum , quod aliqui actus exteri res poliunt diei boni, vel mali duplieiter . U- m do secundum genus suum, secundum eircumsta tias in ipsis consideratas : sicut dare eleemosynam , servatis debitis circumstantiis , dieitur esse bonum. Alio modo dicitur aliquid esse bonum , vel malum ex ordine ad finem : sicut dare eleemosynam prinpter inanem gloriam dicitur esse malum. Cum autem finis sit proprium obiectum volunt iis, manifestum est, quod i a ratio honi , υσι m Ii , quam habet actus exterior ex ordirae ad finem, peν prius insenservir in a istantatis , . ex eo δε-
Bonitas autem , uti mastris , quam habet actus exsteνior secundum se propter d/blaam mmeriam , ω debitas cireumflantias , non deriistin a voltintate , sed magis a ratione . Unde si consideretur bonitas exterioris actus , secundum quod est . in ordinati ne, & apprehensione rationis, prior est, quam nitas actus voluntatis : Sed si consideretur , secum dum quod est in executione operis , sequitur bon, talem voluntatis, quae est principium eius. Ad primum ergo dicendum, quod actus exterior est obiectum voluntatis , inquantum proponitur Vin Iuntati a ratione ut quiadam bonum apprehensum. ει ordinatum per rationem : Et sic est prius -- Rum , qum mus voluntatis: Inquantum vero in
326쪽
sistit in metutione operis , est effectus voluntatis,& sequitur voluntatem . . Ad secundum dicendum , quod finis est prior in intentione, sed est posterior in executione. . Ad tertium dicendum , quod λrma , secundum quod est recepta in materia , est posterior via A nerationis , quam materia , licet sit prior natura: secundum quod est in causa agente , est omnibus modix prior ia Voluntas autem comparatur adactum exteriorem , sicut causa efficiens . Unde bonitas actus voluntatis est forma exterioris actus , ficut in causa agente existensia
EX art. habes primo . quomodo per rationem Mostendas , & in sensu recto intelligax , meritolii sinuatum fuisse a scripturis , & Augustino , quod bonum , 8c malum morale per prius eoniistit in voluntate , quam in actu exteriori . A D. Augustino quidem, ut in am. cono. A scripturis vero , ut per hoc, quod dicitur Matth. Ia. Facite arborem nam , fructus erus bonos . Et cap. II. De eor exeuna cogitationes malae bomisidia , Mulieris. fornieationes , Et Dicendo enim arborem di idest voluntatem prius faciendam esse bonam , posteaquo fructus eius Myos ; item de corde exire , scilicet ad extra, fornicationis, adulteria , &c. scholasticis Theologiς ad sensum planum demonstrat, quod bonitas , atque malitia in actu voluntatis prius est , quam in actu exteriori. Secunda vides r quomodo ex his, Mia
Utrum tota bonitas, . malitia exterioris actus dependeat ex bonitate , malitia
AD Secundum sic proceditur . Videtur , quo1
tota bonitas, & malitia actus exterioris dependeat ex voluntate . Dicitur enim Matth. 7. Non potes acto ν bona malas fetissus fuere , nee arbor mala Dcere Ductus bonos . Per arborem autem h - telligitur voluntas, & per fructum opus , secundum Glos. orae irig. L I. cone. Iuliam e. 8. ante med. νμ 7. Ergo non potest esse , quod voluntas in t eior iit hona, &acius exterior fit malusa aut e con
327쪽
a. Praeterea . August. dicit in lib. I. Retractatio num, cap. 9. to. I. quod nonnisi voluntate peccatur. Si ergo non sit peccatnm in voluntate , non erit peccatum in exteriori actu: Et ideo tota bonitas, vel malitia exterioris actus ex voluntate dependet .
3. Praeterea. Bonum, R malum, de quo nune i quimur, sunt differentiae moralis actus: Differentiae autem per se dividunt genus , seeundum Philosophum in 7. Metaph. c tex 43. m. 3. Cum igitur actus sit moralis ex eo quod est voluntarius , videtur, quod bonum , & malam accipitur in actu solum ex
Sed Contra est, quod August. dieit in lib. contra mendacium , c cap. I. parum ante med. tom. 4. J quod
quaedam fune , nullo quas bono fm , aut bona voluntate possunt bene feri. Respondeo dicendum, quod sicut iam dictum est ,
c ar. praee. in exteriori actu potest considerari duplex bonitas , vel malitia : Una secundum debitam materiam , & circumstantias : Alia secundum ordianem ad finem.
Et illa quidem , quae es seundum redinem ad Hnem , tota dependet ex voluntate : IIIa autem, qua
es ex debita Materia, υei et eum netis , dependet ex ratione . Et ex hac dependet bonitas voluntatis sseeundum quod in ipsam fertur . . Est autem considerandum , quod , sicut supra dictum est, cqu. maee. ar. 6. M. I. ad hoc quod alia quid sit malum , sufficit unus singularis defectus: ad hoc autem quod sit simpliciter bonum, non sus, ficit unum singulare bonum , sed requiritur integritas bonitatis. Si igitur voluntas sit bona & ex obiecto proprio, & ex fine , consequens est , actum ex teriorem esse bonum . Sed non fiscit ad hoe quod actus exterioν si bonus, bonitas ' al. bonitate υ Iuntatis , quae es ex intentione nnis : Sed se sun-ras se mala sve ex intentione suis, fis ex actia -- lito , consequens es , astam exteriorem eqse m
Ad primum ergo dicendum, quod voluntas bona, Irout significatur pedarborem bonam, est accipienda secundum quod habet bonitatem ex actu volito, &ex fine intento. Ad secundum dicendum, quod non soIum aliquis voluntate peccat , quando vult malum finem , sed
etiam quando vult malum actum.
Ad tertium dicendum , quod voluntarium dicitur non solum actus interior voluntatis, sed etiam actua
328쪽
exteriores, prout a voluntate procedunt, & ratione: Et ideo circa utrosque a his potest esse differentia
EX articulo habes primo et quomodo per rationem
ostendas, merito insinuatum fuisse a scripturis, re Augustino, quod non tota bonitas, & malitia a ctus exterioris dependet ex voluntate , idest quod actus excerior bonitatem quandam, & malitiam secundum se, vel circumstantias habet , praeter malitiam , & bonitatem , quam habet ex dependentia a voluntate. A D. Aug. quidem, ut in arg. eoni. Ex eo enim , quod quaedam nulla bona voluntate possunthene fieri, patet , quod illa mala habent malitiam seorsum a malitia, quam habent a Voluntate. Cum enim talia a voluntate nullam malitiam habere, imo bona voluntate fieri , praesupponantur : c-- stat, quod , si non possunt bene fieri, habeant suam malitiam aliunde, quam a voluntate . A scripturis vero per hoc , quod dicitur Luc. 6. Unaqtieque ar-
Φον de fructu suo cognoscitur , & Matth. 7. A fruc-sibus eorum cognoscetis eos . Per fructus enim intelis 1igit opera bona, vel mala. Patet autem, quod vo-Iuntatem hominis intus existentem nemo videre votest iuxta illud Hierem. 17. Pravum est coν hom mis, oe quis eognoscet lucidi Si ergo acetus exterior nullam bonitatem haberet praeter illam , quam habet a voluntate , sequeretur, quod eius bonitas, iamalitia non possct a nobis coqnosci, cum voluntatis. actus interior sit.nobis ignotus: sequeretur & uItra,
quod Dominus nihil, immo falsum , impossibileque dixisset in ly a fructibus eorum cognoscetis eos , id, quod est maxima blasphemia. Necesse est igitur diacere , quod isto suo dicto Dominus quandam bonitatem , S malitiam csse in actu exteriori notificavit , quae a nobis cognosci potest , & consequenter quae a voluntate, ut sic , non dependet . Item per Iy manifesa sunt opera carnis , quae sunt , &c. quiralia agunt , regnum Dei non consequentur. Dicuntur enim manuesta ,.& excludere , scilicet mani&sse, a regno Dei , quia malitiam eis inesIe manis stum est nobis . Hoc autem non esset e si tota e rum malitia dependeret a voluntate . Seeundo vi
clas: quomodo ex iis bene pensatis, & applicatis doctrina haec, Sc. ε . t :
329쪽
ARTICULUS III. δ . Utrum bonitas, is malitia set eadem exterioris , Ο interioris antis. IV art. ad 2. AD Tertium sic proceditur. Videtur , quod noueri dem sit bonitas , vel malitia actus interioris voluntatis, A exterioris actus. Actus enim interioris principium est vis animae interior apprehensiva, vel appetitivae actus autem exterioris principium est potentia exequens motum et Ubi autem sint diversa principia actionis , ibi sunt diversi actus et Actus a tem est subiectum bonitatis, vel malitiae: Non potest autem esse idem accidens in diverfis subiectis. Ergo non potest esse eadem bonitas interioris, S exteri
a. Praeterea. Virtus est , qua bonum facit habemtem , oe opus ejus bonum reddit , ut dicitur in a. Ethic. c ωρ. princ. o. s. J Sed adia est vim tus intellectualis in s entia imperante; &alia vi tus moralis in potentia imperata, ut patet in princia. Eth. c cap. I. ro. I. Ergo. est bonitas Mctus interioris, quae est potentiae imperantis ; & lia est ianitas actus exterioris, quae est potentiae im
3. Praeterea . Causa , R effectus idem esse non possunt: nihil enim est causa sutipsius: sed bonitas actus interioris est causa bonitatis actus exterioris, aut e converso ut dimim est . a. Ergo non potest esse eadem bonitas utriusque. Md Contra est, quod supra ostensum est, IRar. 6. quod actus voluntatis se habet ut formale adia tum exteriorem r ex formali autem , & materiali fit unum 4 ergo ea una bonitas actus interioris , di
Res ndeo dicendum , quod , sicut supra dictum
est , c qu. II. σν. q. ω I8. m. 6. ad 3. actus interior voluntatis , & actus exterior , prout considerantur in genere moris , sunt unus actus. Contingit autem quandoque , actum , qui est unus subie ,j habere plures rationes bonitatis, vel malitiae , & quandocue unam tantum . Sic ergo dicendum, quod quali que in eadem bonitas, vel malitia interioris actus , oe exterioris , quandoque alia, o alia.
Sicut enim dictum est , c, I 8. ar. 6. praedia
330쪽
dictae duae bonitates , vel malitiae , scilicet interio ris , & exterioris actus , adinvincem ordinantur. ntingit autem in his , quae ad aliud ordinantur, quod aliquid est bonum ex hoc solum quod ad Piud ordinatur : sicut potio amara ex hoc solo est bona , quod est sanativa . unde non est alia boui tas sanitatis, & potionis, sed una & eadem. Quandoque vero illud , quod ad aliud ordinatur , h het in se aliquam rationem boni, etiam praeter o dinem ad aliud bonum: sicut medicina saporosa habet rationem boni delectabilis, praeter hoc quod est
Sic emo dicendum , quod Oamis actus exteriores bomu , mel maius solum ex ordine ad finem , tune es omniso eadem bonitas , ω malitia actus voliantatis quae per se respicit finem , tr actus exto Fraris , qui respicis snem mediante actu volunt iis . Cum autem actus exterior habet bonisatem, vel malitiam fecundum se , scilicet secundum materiam , vel eircumsantiam , tune bonitas exteri ris actus es uno , o bonitas voluntatis , qtiae esseae fne , es alia : Ita tamen , quod bonitas finis
ex voluntate redundat in actuna exteriorem ; Sehonitas materiae , & circumstantiarum redundat in actum voluntatis, sicut iam dictum est. car. I. huis
Ad primum ergo dicendum , quod ratio illa pro-hat , quod actus interior, S exterior sunt diversi s Cundum genus naturae e sed tamen ex eis sic diversis constituitur unum ει genere moris , ut supra diaetium est. c. i7- ar. 4. ' Ad secundum dicendum, quod, sicut dicitur in 6.
Et hic. c eaρ. I a. parum a princ. to. 3. virtutes morales ordinantur ad ipsos actus virtutum , qui sunt quasi fines : prudentia autem , quae est in ratione , ad ea quae sunt ad finem . Et propter hoc requiruntur diversae virtutes. Sed ratio recta de ipsis fine virtutum non habet aliam bonitatem, quam bonitatem viri tis , secundum quod bonitas rationis participatur in qualibet virtute. Ad tertium dicendum, quod quando aliquid ex uno derivatur in aIterum., sicut ex causa agente univoca , tunc aliud est , quod est in utroque e sicut cum calidum calefacit , alius numero est calor calefacientis , I calor calefacti , licet idem sit in specie . Sed quando aliquid derivatur ab uno in alterum secundum analogiam , Vel proportionem , tunc est tantum unum numero: sicut a sano, quod est in corpore animalis , derivatur sinum ad na diis