장음표시 사용
311쪽
6. art. 8. quod ignorantia , quae est aliquo modo volita, sive directe , sive indirecte , non causat i voluntarium . Et dico ignorantiam directe volunt xiam, inquam aetiis voluntatis fertur: indirecte a tem propter negligentiam, ex quo quod aliquis non vult illud scire, quod scire tenetur, ut supra dictum
Si igitur ratio , vel conseientia erret errore volun rario , υel directe , vel propter negligentiam , quiae' error circa id, quod quis scire tenetur, tune ta-ιis error rationis, ves conscientiae non excusat, quin voluntas concordans rationi , mel conscientiae Ae e xanti su mala: Ji aurem set error , qui ea et in- tintaritim , provenient ex ignorantia alicujus ei at fantiae absque omni ne ligentia , tune talis e rer rationis , vel conscientsae excusat , ut voluntas concordans rationi erranti non sit mala: puta, si ratio errans dicat , quod homo teneatur ad uxorem alterius accedere , voluntas concordans huic rationi erranti est mala: eo quod error iste provenit ex ignorantia legis Dei , quam scire tenetur : Si a tem ratio erret in hoc quod credat , aliquam molierem submissam esse suam uxorem , & ea petenre
debitum , velit eam cognoscere , excusatur volun tas eius, ut uoti sit mala : quia error iste ex igno-Tantia circumstantiae Provenit, quae excusat ,& involuntarium causat.
Ad primum ergo dicendum, quod, sicut Dion. dicit in o. cap. de div. nom. p. 4. I. 22. Bonum ea istur ex integra ea a , malum autem ex sρου- Iaνibus defectibus. Et ideo ad hoc quod dicatur m tum id, in quod fertur voluntas, sufficit, sive quod fecundum suam naturam sit malum , sive quod apprehendatur ut malum : Sed ad hoc quod sit num , requiritur , quod utroque modo sit --
Ad secundum dicendum , quod lex aeterna errare non potest: sed ratio humana pote1t errare: Et icti eo voluntas concordans rationi humanae non semper est recta , nec semper c si concordans legi ae
Ad tertium dicendum, quod sicut in syllogisticis,
uno inconvenienti dato , necesse est alia. sequi e ita in moralibus, uno inconvenienti posito, ex necessitate alia sequuntur: sicut supposito quod aliquis quaerat inanem gloriam , sive prolater inanem gloriam facit , quod facere tenetur , sive dimittat , semper peccabit: Nec tamen est perplexus ; quia potest intentionem malam dimittere: Et similiter, supposi-
312쪽
io errore rationis, vel conscientiae, qui procedit ex ignorantia non excusante , necesse est, quod sequatur malum in voluntate: Nec tamen est homo per plexus; quia potest ab errore recedere, cum ignora
tia sit vincibilis, & voluntaria, APPENDIX.
EX arti c. habes primo: quomodo per rationem Ostendas , merito a scripturis fuisse insinuatum, quod voluntas concordans rationi erranti est mala . Ut Jo. I 6. rinis hora , &c. secundum quod extenditur in arg. coni. Item I. Cor. Nou sum divus. vocari Mosolus, quoniam persecutus sum Eeel. Dei. Immo , quia est hanc persecutus , ideo addidit Iis Tim. I. ρυorum peceatoriam primtis ego sum . Patet enim quod voluntas D. Pauli tunc , quando persequebatur Eccl. concordabat rationi erranti, quoniam ipse putabat bonum, remque Deo gratissimam face-- , ut de seipso ille testatur Aritu. aa. 26. Per hoc ergo , quod scripturae Paulum , & similes peccassae testantur talibus factis, quasi scholastice dicunt, v Iuntatem illam esse malam , quae rationi errant v concordat. Ex quo dicto, etiam secundum illas, coia Iige , quod haeretici , si qui sunt arbitrantes , suas opiniones non elis haereses , neque contra S. Eccl. cath. immo esse veritates , maximasque veritates . ac legitima bona , similes gentilib. suo i criminosissimos abusus, ac idololatriam ipsam, pro legitimis , certo reputantita Levit. eto. MIite ambulare in Iegia
timis nationum, quod inquit hi non exeusantur de peccato suae infidelitatis . Nam ignorantia hetc illorum aliquo modo dictorum in corp. textu voluntaria, & de his, quae illi scire tenentur. Unde patentibus dictis non obstant ea , quet de scientia requisita ad costituendum haereticum dicta sunt in μp. q. 32. a. in x. & El. corollarior quoniam ibi expresse fit sermo de his, & quae directe non pertinent ad fidem, & quae inond um sunt determinata ab Ecclesia, & ad quae scienda non siic tenetur quis , ut de in lege statutis. Vide ibi, recte considera, & hinrum locorum utraque concordare ad invicem invenies . Secundo vides , Sca
313쪽
xM QUAEIT.'NIX. ART. v II. ARTICULUS VII.
--. volaintatis bonitra in his , quo 'fune M ' 'nem , dependeat ex intentisne finis. a. d. 38. ar. q. M. S. cori or dise. O. auia I. er in exsto. ILAD Septimum sic proceditur . Videtur, quod bonitas voluntatis non dependeat ex intentione finis. Dictum est enim supra, quod bonitas voluntatis dependet ex solo obiecto: Sed in his quae sunt ad finem , aliud est obi m volunt xtis, & aliud finis intentus. Ergo in talibuς bonitis
voluntatis non dependet ab intentione finis. 2. Praeterea . VeIle servare mandatum Dei pertia nee ad votivitatem bonam : Sed hoc potest reserrita malum finem , se. ad finem inanis gloriae , vel eupiditatis , dum aliquis vult obedire Deo propter temporalia consequenda . Ergo bonitas voluntati x non dependet ab intentione finis. - . Praeterea. Bonum ., 8e malum sicut diversifieantvo untatem , ita diversificant finem . Sed malitim voluntatis non dependet a malitia finis intenti: qui enim vult furari, ut det eleemosynam, voluntatem malam habet , licet intendat finem bonum . EN etiam bonitas voluntatis non dependet a bonitate: finis intenti. Sed Contra est , quod August. dieit q. Confessim num , corra ex cap. 3. tibi intentionem meractindὶ baptismatis suseipiendi Iaudat, εν addit: Retribuerimi, Domine, eom. I. O quod intentio remune eatur a Deo: Sed ex eo aliquid remuneratur a Deo, quia est bonum. Ergo bonitas voluntatis ex inten
Respondeo dicendum quod intentio duplieiro se potest habere ad voluntatem. Uno modo ut pNeedens : Hio. modo, ut consequens .. Praeeedit quidem eausaliter intentio voluntatem , uando aliquid volumus propter intentionem alicum ius finis: &tune ordo ad finem consideratur ut ramtio quaedam bonitatis ipsius voliti r puta cum vi quis vult ieiunare propter Deum.. habet enim ieiunium rationem boni ex hoc ipis, quod fit propter Deum . Unde cum. bonitas voluntatis dependeat a bonitate voliti, ut supra dictum est , c a. I. in a.
- meesse es , quod Sependeat ex intentione
314쪽
Consequitur autem intentis voluntatem, quando accedit voluntati praeexistenti : puta si Hi quis velis let aliquid facere, di postea reserat illud in Deum: Et tune primae voluntatis bonitar non dapendas ex intentione se ruenti , nisi quatenus retraratin aetiis voluntatis eum sequanti intensione . Ad primum ergo dicendum, quod quando intentio est causa volendi , ordo ad finem accipitur ut quaedam ratio bonitatis in obiecto , ut dictum est. c in eom. an. Ad secundum dicendum, quod voluntas non potest dici bona , si sit intentio mala cauta voIendi is Qui enim vult dare eleemosynam propter inanem floriam consequendam , vult id , quod de se est bonum sub ratione mali ; & ideo , prout est volitum ab ipso , est malum . unde voluntas.eius est mala. Sed si intentio sit consequens, tunc voluntavpotuit esse bona : N per intentionem sequentem non depravatur ille actus voluntatis, qui praecessit, sed actus voluntatis , qui iteratur. Ad tertiunt dicendum , quod , sicut iam dictum est, c arri praeci ad r. J malum eontingis o singu- Iaribus defestibus d bonum autem ex tota , Θ int fra causa . Unde , sive voluntas sit eius , quod est secundum se malum , ia sit, ratione boni , sive sit ni sub ratione mali, semper voluntas erit mala 2 Sed ad hoc quod sit voluntas bona , requiritur
quod sit boni sub ratione boni , idest quod veste
Ex arti habes primo : quomodo per rationem mstendas, merito filisse a stripturis , & Augustino insinuatum , quod bonitas voluntatis dependet ex bonitate finis . A D. August. quidem: ut in arseeont. A scripturis vero , ut per hoc , quod dicitur Matth. 6. m Uidearis bo-inibus 16uma as, sed 'servi tuo, qai es in abscondisor or parer intis reddes tibi. Nam per ly sed pare tuo , intentio finis bona , scilicet placendi Deo , importatur e I per lypateν mus reddet tibi , bonitas voluntatis subindis
eatur, quin remuneratur a Deo. Bona ergo volu
tas este ostenditur ibi ex hoc : quod , malo sno contempto, intendit nnem bonum in operando b num p quaa in ieiunando , non hominibus , sed Deo seli , idoo dicitur tune Deus esse in abscondisto, placere intendit . Item universaliter insinuatur idem per hoc : quod Matth. as. narratur quod
315쪽
sola visines habentes oleum in vasis Dis eum Iam palibus innavirunt cum sponso Chriuo ad nuptias . Ubi D. Gregor. in homil. inquit. Evangelii hujus Iritione compellis dicere r ue is bona , quae agitis , cum magno cautela teneatis : ne per hoc , quod ambis reEium geritur , favor , συι gratis m a reminamν : ne appetitus laudis subrepat , , quos foris ofenditur , intus a mercede vacuetur . Notandum, quod . omnes Iampades habent , sed omnes Ieum non habent: quia plerumque bona in se opera cum electis , & reprobis ostendunt : sed soli ad sponsum veniunt cum oleo , qui de his , quae forigegerunt , intus gloriam requirunt . Per praemissa ruisur scriptura , si ad scholasticam locutionem adirilicetur, amrmat intentum, scilicet , quod bonitatvoluntatis dependet ex intentione finis . Secundo vides: quomodo, R
eum quantitas bonisaeis, vel malitiae in voIu . late sequatur quantitatem boni, vel mali in intentione .
AD OMvum sic proeeditur . Videtur , quod quantitas bonitatis in voluntate dependeat ex quantitate bonitatis in intentione. Quia super illud Matth. xa. Bonus homo de thesauro bono cordis sui profert bona , dicit Glosi interiinearis Tantum boni quis facie, quantum intendit: Sed intentio non selum dat bonitatem actui exteriori , sed etiam voluntati , ut dimim est. ante. praeeed. Ergo tantum aliquis habet bonam voluntatem, qua tum intendita. Praeterea . Augmentata causa augmentatur e fectus e Sed intentionis bonitas est causa bonae v Iuntatis . Ergo quantum quis intendit de bono , tantiun voluntas est bona. 3. Praeterea. In malis. quantum aliquis intendit , ntum peccat : si enim aliquis, proiicienς lapidem intenderet facere homicidium , reus effet homicidii . Ergo pari ratione in bonis tantum est bona voluntas , quantum aliquis bomim intendit. Sed Contra . Potest esse intentio bona, & volumtas mala. Ergo pari ratione potest esse intentio in gis bona, & voluntas minus bona.
Respondeo dicendum , Mod circa Milam di i
316쪽
tentionem finis duplex quantitas potest consHerar . . Una ex parte obiecti, quia vult maius bomim, veIagit . Alia ex intensione actus , quia iittense vult , vel agite quod est majus ex parte agentis. Si igitur loquamuν de quantitate utriusque quan .sum ad objectum , manifessum es , quod quantitas
actus non sequisue quantitarem inrentiouis . Quoaquidem ex parte actus exterioris contingere potest dupliciter . Uno modo , quia obiectum , quod oes natur ad finem intentum , uon est proportionatum fini illi; sicut si quis daret decem libras, non mi- set consequi suam intentionem , si intenderet emere rem valentem centum libras. Alio modo propiis impedimenta , quae supervenire possunt circa ext xiorem actum , quae non est in potestate nostra r movere : puta aliquis intendit ire usque Romam , ει occurrunt ei impedimenta , quod non potest hoia facere . Sed ex parte interioris actus voluntatis noret est nisi uno modo e quia interiores actus voluntatis sunt in potestate nostra , non autem exteriores
actus . Sed voluntas potest velle aliquod obiectum
non proportionatum fini intonio t. Et sic voluntas, quae fertur in illud obiectum absolute consideratum, non est tantum bona , quantum est intentio . Sea quia etiam ipsa intentio quodammodo pertinet in actum voluntatis, inquantum Q. est ratio eius, pr Pter hoc redundat quantitas bons intentionis in voluntatem ; inquantum R. voluntas vult aliquod ,
num magnum , ut finem ; licet illud , per quod vult εonsequi tantum bonum , non sit dignum illis
Si vera consederetuν quantitas istentionis , est a LJωs secundum intensonem utrius Me , he intensis
intentionis. redundae in actum interiorem , γ exte-νiorem υoluntatis quia ipsa intentio quodammodo se habet formaliter ad utrumque , ut ex supra dictis patet: c quae o artis. Iicet materialite intentione recia existente intensa , possit et se actus interior , vel exterior non ita intensus , maioriali ter loquendo : puta cim aliquis non ita intense vult medicinam sumere , sicut vult sanitatem : Ta men hoc ipsum quod est intenis intendere sanitatem , redundat s armaliter in hoc quod est intensa velle medicari . Sed tamen hoc est consideriuidum, quod intensio actus interioris di vel exterioris potest referri ad intentionem, ut obiectum. puta cum aliquis intendit intense velle , vel aliqua intenis perari; & tamen non propter Me intense uuit , vaveratur οῦ quia Mantitatem latenti boni non diau,-
317쪽
imi bonitas inus interioris , vel exterioris , ut d Ictum est. Et inde', quod non quantum aliquis intendit mereri , meretur : quin quantitas meriti consistit in intensione actus , ut infra dicetur. c quaesis II q. mi. 4- Ad primum ergo dieendum , quod Glossa illa Io-quitur quantum ad reputationem Dei qui praecipue considerat intentionem finis .. Unde alia ginitas Lex Rabano dicit ibidem, quod Ges νωs cordis iurantis ex qua Deus rudiear opem. Bonitas enim intentionis, ut dictum est, C in eo .anio. redundat quodammodo in bonitatem voluntatis , quasti facit etiam exteriorem actum apud Deum merit
Ad secundum dicendum, quod sola bonitas intentionis non est tota causa bonae voluntatis. unde ratio iion sequitur.
Ad tertium dicendum, quod stila maIitia intenti nis sumeti ad malitiam voluntatis . Et ideo etiam
quantum mala est intentio,. tantum etiam mala est voluntas . Sed non est eadem ratio de bonitate , ut
EX articulo, habes primo : quomodo per rationem ostendas, merito insinuatum. fuisse a scripturis quod quantitas honitatis in voluntate non dependet ex quantitate bonitatis in intentione ,. idest quod non sequitur , quod , si tantω est bonitas intenti Dis , tantα sit etiam bonitas voluntatis ; sed: quod potest intentio esse magis bona , & voluntax nihil minus erit minus bona . Insinuatue autem , & quidem a fortiori , per hoc οῦ quod' dicitur Matth. II. Ruare vos transgredimini mandatum Dei pmpter Haditionem vespam 8 Nam Deus dixit honora po- rem tuum, &o. Vos stitem dicitis e stuicunqtie dis - patνi , vel mani Μωmιs , ρυωcumq- es ex me , tibi proderit. Ea non honoris bis patrem, &e-Ηoc est: Deus mandavit filiis , ut honorent pare tes, idest subveniant eis in necessitatibusia Vos autem licitis filiis , ut necessaria parentibus subtrahant de domo sua , & ouerant pro munere ad servitium empli Domini. Quod, si parentes de immisericordia , seu crudelitate filiorum in hoc conquerantur: vespondentes filii dicant illis : Illud necessarium tibi c pater, vel mater de quo querimoniam facis, ego obtuli , tanquam munus , templo Dommi iam iuste igitur , ti fustine miseriam tuam hane Pa
318쪽
tienter : quoniam munus , quod a me factum est , proderit animae tuae et nec modo licitum est mihi , auferre ex templo , & de eodem honorificare te , idest ipsum expendere in necessitates tuas. Ac si er-
per omnia ista dixerit Christus: Non licet filiis,
immo est contra mandatum Dei expressum furari e domo ire maria parentibus suis , ut de his faciant eleemosynam, seu oblationem templo. Ad cuius intelligentiam facit & Concilium Gangrense ca. Id. discens : uuictinque rati a parentibus praetextu diviniculitis abfee nt; nec debitum eis honorem reddunt, anaabema serae. Haec . illud Concilium, postea confirmatum in sexta Synodo generali οῦ & recitantur iamcretis disinit. 3 o. e. Si qui Nii. Ecce, quod. su--idum Evangelicam doctrinam , intentio potest esse bona ; A nihilominus uoluntas Me mala. Nam filii illi habebant bonam intentionem , scilicet serviendi Deo tu oblatione praemissa ; es tamen habebant malam voluntatem ; quoniam committebant furtum modo praefato ad h nc finem intentum aD
inuendum; similes illis, qui dicunt, faciamus maia , ut veniant bona quorum damnatio iusta est , Eo- 3. Vide a. r. ata reptism. Per huc ergo, quoamonstrat scriptura, voluntatem posse esse malam , stante intentione bona , commonstrat a fortiori , voluntatem posse esse minus bonam , stante intentione magis bona . Regula siquidem Philosophi in logica docet: quod, b, de quo minus videtur Ueses , inen ; multo plus , de quo magis videtur i
Ie , inerit - Ad rem igitur - Μinus videtur, quod , stante intentione bona, possit voluntas esse mala, quam, quod, stante intentians magis bona , possvvciuntas esse minus bona: quoniam bonum, tim tam non sunt in eodem genere, sicut magis, remi nus bonum . Minus ergo videtur verissmiis , quod , intentione stante hona, possit uoIuntas esse mala ἔquam quod , illa stante magis bona , possit haec esse minus bona. Scriptura igitur per id, quod ostei die primum horum possie esse verum , ut de filiis pra pater , simi ostendit , quod multo magis secundum potest esse verum - Ergo ipia in pra mi Matris. II. auctoritate , loquendo Rholastice , d xit ; qiuis quantitas honitatis ia voIuntate non dependet a quantitate λε axis in intentio te is scum do vides, Scin
319쪽
' in um bonitare voluntatis dependeat ex eo rem nate ad voluntatem disinam
AD Nonum sic proreditur. Videtur , quod bon .
tas voluntatis humanae non dependeat ex con-Grmitata voluntatis divinae . Impossibile est enim voluntatem hominis consormari voluntati divinae Mut patet per id quod dicitur Isa. Situr exalaam νυν caeli a teres , ita exaltatae sint viae meae viis. -υσὶνis, ω eogitationes mea a cogitationi s vestas Si ergo ad honitatem voluntatis requireretur conformitas ad' divinam voluntatem, sequeretur, quod impossibile esset hominis voluntatem esse bonam quod est inconveniens. . Praeterea . Si t. voluntas nostra derivatur auvoluntate divina , ita scientia nossea derivatur a silentia divina et Sed non requiritur ad scientiam. nostram, quod sit conformis scientiae divinae. multa enim- Deus scit, quae nos ignoramus . Ergo non requiritur , quod voluntas vostra sit conformis voluntati divinae ..3..Haeterea . Voluntas est actionis principium Sed amo nostra non potest conformari actioni.dN vinae . Ergo non requiritur , quod voluntas nostrai sit conformis voluntati divinae
Sed Contra est, quod dicitur Matth. et6. Non η- cur ego volo , sed seue tu vis : Quod dicit , quia vult esse hominem , γ ad Deum disigi , ut
August. dieit in Enchir. c impiim ex cap. IO6. tym D sed expres in rari. 32. eonc. I. stiper illud, Rectos derest collatidatis , to. 8. Rectitudo autem v luntatis est bonitas eius . Ergo bonitas voluntatis dependet ex consormitate ad voluntatem divinam. Respondeo dicendum , quod , siaut dictum este a. 7. δυ. g. bonitas voluntatis dependet ex intentione finis : Finis autem ultimus voluntatis humanae est sumtinim bonum, quod est Deusi, ut su-
Ira dictum est . q. I. ar. 8. Requiritiar ergo ad
omitatem tam in istantatis , quod ordinetur ac summum bonum Hoc autem bonum primo quidem & per se comparatur ad voluntatem divinam , ut objectum Pro-Prium ejus : illud autem , quod est primum in qu Iibet senem, est mensura, ct ratio omnium , quast sunt
320쪽
sinit si ius generis . Unumquodque autem retium ..& bonum est, inquantum attingit ad propriam me, suram ὐ Ergo ad hoc quod voluntas hominis sit , sia, requiritur, quod conforme ν voluntati divina Ad primm ergo dicendum , quod voluntas hO-- minis non potest conformarL voluntati divinae per aequiparantiam, sed per imitationem.Et similiter consormatur scientia hominis scientiae divinae , inquantum cognoscit verum . Et actio hominis acti ni divinae , inquantum est agenti conveniens : Et
Unde patet solutio G Secundum, & ad Tertium
EX articulo habes primo : quomodo per rationem ostendas, merito insinuatam fuisscte. a scripturis,.& Augustino quod bonitas voluntatis humanae deis pendet ex conii,rmitate voluntatis divinae . A D.. Augustino quidem 2 ut ponitar cum Evangelio imata. coni. A scripturis vero per hoc quod, postquam Deus, vel praecipiendo, vel prohibendo, explicavit.
uoluntatem suam, ut Exo. M. Levit. II. I9.2o. di- . - .cit ly sancti eritis, vel ly sancti estote . expinsitionem enim voluntatis suae mentionem facere de sanctitate nostra est aperte schcitastitas Theologis ostendere quod sanctitas nostra dependet ex. consor. Initate ad voluntatem divinam . Ac si per texturam illam in omnibus praemissis locis dixerit Dominus . . Voluntatem. meam explicavi vobis et & bonitas volantatis vestrae consisted in adimplere' uoluntatem meam. Secti,do vides, &G
Etrum necessarium sis voluntatem humanam confose mari υώωntati disinae in solito , ad Mequod se bona
Infistu. 3 9. are. Σ. ad- Σ. qu, IO atri. 4. ad 3. ω I. d. G. aν 3. γ υer. q. 2j.art. p. cu'8-or opus russu se. 87- AD Decimum si c proceditur - Videtur , quod' vo Iunias hominis non debeat semper consormari divinae voluntati in volito . Non enim possumus sella , quod ignoramus οῦ bonum. enim arerehensum.