장음표시 사용
341쪽
vem , eum non habet debitum ordinem ad finemulsum. Debitus autem ordo ad finem laeundum aliquami Tegulam mensuratur . Quae quidem regula in his,
qtiae secundum naturam. agunt, est ipsa virtus naturae, quae inclinat in. talem finem . Quando ergo sectus procedit a virtute naturali secundum naturalem inclinationem in finem , . tunc servatur rectitudo in actu: . quia medium non exit ab extremis, sciti actua
ab. ordine activi principii ad finem: . Quando autem a rectitudine tali actus aliquis. recedit, tunc incidit
ratio peccati. in his vero , quae aguntur per voluntatem , re-- gula proxima est ratio humana regula. autem suprema est lex aeterna . . Quandocunque ergo actuR. hominis procedit. in finem. secundum ordinem ra-tionis , & legis aeternae- , tunc. actus est rectus:
uando autem ab hae rectitudine obliquatur , tunc icitur peccatum . Manisestrum, est autem ex prae missis , I9. m. 3. . quod omnis acto. Oluntarius. est malus. per hoc , quod recedit ab ordine rationis , & legis aeternae & omnis actus honus concordat rationi , & legi aeternae . Unde
sequitur , quod actus humanus, ex hoe quod est
bonus , - . malas ,. habeat rationem rectituinis , via peeeati . Ad primum, ergo dicendum , quod' monstra dicun-tur esse peccata, inquantum producta sunt ex Peccam in actu naturae existente . .
Ad secundum dicendum, quod diaplex est finis , sci.
utrimus , & propinquus . In peccato autem nat rete deficiti quidem actux a fine ultimo , qui est perfectio generati , non autem demcit a quocunque fine proximo a operatur, enim natura aliquid λω mando . Similiter ire peccato voluntatis est defectus ab ultimo findi intento ; quia nullus. aetus --
Iuntatis malus est ordinabilis ad beatitudinem, quae est ultimus finis : licet non defietat ab aliquo fine proximo, , quem voluntas intendit , & eonsequitur. Unde etiam, cum ipsa intentio huius finis ordine tur ad finem ultimum , in ipsa intentione hui . modi finis potest. inveniri. ratio rectituanis , α pec stati . Ad tertium dicendum, , . quod unumquodque ordi-- natur ad finem per actum suum . & ideo. ratio pe eati, quae consistit ire deviatione ab ordine ad finem Proprie consistit in actu . sed poena relateit perstinam. Peccantem, ut in primo dictum est. vicem G. M. D.
342쪽
EX articulo habes primo: quomodo per rationem
ostendas merito insinuatum a seripturis, & A pust. quod actus humanus , inquantum est bonus, vel malus , habet rationem rectitudinis, vel peccati. A Div. Aug. quidem : ut cum discursu ponitur u σου. eon. A scripturis vero per hoe , quod iusti dicuntur recti , psalm. 32. Exultate iussu in I mino , rectas Meet collaudatio . Et iniqui vocantur Peccatores , psal. Ioo. Interficiebam omnes peccat ver erreae, ne disperdere- de eis rate Domisi omnes operames i-qtiitatem . Iusti autem lanti, quorum actus est bonus , R iniqui , quorum actus est malus , secundum illud Io. mocedent , qui bona fecerunt , in resurrectionem vita , qui vero mala eg runt , in resti rectionem fudieii se Actus ergo hon dicetur etiam rectus, cum iusti sint recti , ct acto malus dicetur peccatum , cum iniqui , idest non aequi choa & malos vocamus) sint peccatores. Rectus au tem non diceretur actus bonus c ut patet nisi haberet rationem rectitudinis, nec malus actus diceretur peccatum , nisi haberet raticinem peccati. Scriptura igiatur per hoc , quod homines bonos uocauid rectos,& homines malos dixit peccatores, scholasticis perspicacibus subindieavis ae musis actionum , quod ctus humanus , inquantum est bonus , Mi malus, habet rationem rectitudinis, veI peceati. Secundo vis des : quomodo , &c.
Utrum actus Humantis , inquantum ess bonus, vel malus , habeo rationem lauda.
AD Secundum sic proceditur . Videtur , quod
ατ hvmanus ex hoc quod est bonus, veI m his, non habeat rationem laudabilis, vel culpabilia is Peccatum enim contingit in his, quae aguntur a natura, ut dicitur in a. PhyL ctem ga. em a J sed e men ea, quae sunt naturalia , non sunt laudabilia ,
nec culpa silia, ut disitur in 3. Ethic- c δε-
Urgo actus humanus ex hoc quod est malus, uri pessatum , non habet rationem culpae ς & per conseo 6 quem
343쪽
quens nec ex hoc quod est bonus , habet rationem Iaudabilis. a. Praeterea . Sicut contingit peceatum in actibus moriamus, ita & in actibus artis; quia , ut dicitur in a. Physi. cera. 82. D. I peetat Grammatism nora recto seribens, in medicus non recte dans potionem a Sed non culpatur artifex ex hoc, quod aliquid malum facit; quia ad industriam artificis. pertinet, quoa possit & bonum opus facere, S malum, cum voluerit. Ergo videtur, quod etiam actus moralis ex hoc quod est malus, non habeat rationem culpabilis. 3. Ρraeterea. Dionys dicit in A. cap. de div. nom,c par. mim'. aa. quod matam es infirmum , ω -- potens : sed infirmitas , vel impotentia vel tollit , vel diminuit rationem culpae is non ergo amis humanus est cubpabilis ex hoc, quod est malus. . , Sed Contra est, quod Philos dicit, Emie. e. a. e r 7. - n. Morri. e. I9. m. s. ' quod Iatidabilia Anti vhtiatum opera ς vitiserabilia. autem , vel eu pabilia opera contraria : Sed aetas honi sunt actus virtutis ; quia virius est , quae bonum facit habemtem , oe opus ejus bomtim reddit , ut dicitur in etia Et hic. c e. 6. m. s. unde actvs opposit, sunt actus mali. Ergo actus humanus ex hoc quod est bonus vel malus, habet rationem laudabilis , . vel culpab
Respondeo dicendum, quod sicut malum est in plus , quam peccatum; sta peccatum est in plus, quamcuI-Pa. . Ex hoc enim dicitur aedis culpabilis, vel lauda . bilis, quod imputatur agenti. Nihil enim est aliud laudari , vel culpari , quam imulari alicui mal tiam, vel bonitatem sui actus..Tunc enim actus im- Putatur agenti, quando est in potestate ipsius , itas quod. habeat dominium sui actus - Hoc autem est in omnibus actibus voluntariis rquia per voluntatem homo dominium sui amis habet , ut ex supradictis patet. cq. I. a. I.sta. Unde reΙinquitur, quod bonum , μι mritim in suis adimbus voluntariis. e siluit -rationem Iavidis , ves pae , in quibus idem est matam , peeeatum , &
. Ad primum ergo dicendum . quod actus naturales aisn sunt in potestate naturalis Uentis , cum riat aa sit determinata ad unum . & ideo, liuet in ait,bus naturalibus sit peccatum , non tamen est ibi culpa. Ad secundum dieendum , quod ratio aliter se hahet in artificialibus, & aliter in moralibus . In amissicialibus enim ratio, ordinatur ad finem Particu
344쪽
Iarem, quod est aliquid per rationem excimitatum νIn moralibus autem ordinatur ad finem communem totius humanae vitae: Finis aurum particularis ord natur ad finem communem . Cum autem peccatum
sit per deviationem ab ordine ad finem , ut dictum est, ca. I. h qu. 9 is achi artis contingit dupliciter
esse peccatum. Uno modo per deviationem a fine par ticulari intento ab artifice : Et hoc peccatum erit proprium arti: puta si artifex intendens facere bo num opus faciat malum , vel intendens facere malum faciat bonum . Alio modo per deviationem a fine communi humanae vitae: Et hoe modo dicetur peccare, intendat facere malum opus, & faciat, per quod alius decipiatur : Sed hoc peccatum non est Proprium artificis,. inquantum artifex, sed hiqua tum homo est. Unde ex primo peccato culpatura . ti sex, inquantum artifex ; sed ex secundo culpatur homo, inquantum homo. Sed in moralibu&,. ubi alis tenditur ordo rationis ad finem communem humanae vitae , semper peccatum ,. S malum attenditur per devitationem ab ordine rationis ad finem communem humanae vitae: Et ideo culpatur ex tali peccato homo, & inquantum est homo , & inquantum moralis est. Unde Pilatos. dicit in 6. Ethic. s.cinfit. I. quod m arte volens pereans es eIimbilior . circa prudensiam autem minus , sicut & in virtutiobus moralibus, quarum prudentia est directiva. Ad tertium dicendum, quod illa infirmitas , quae est in malis volantariis , subjacet potestati hominis: & ideo nec tollit , nec diminuit rationem cui,
EX arti habes primo : quomodo per rationem O stendas, merito fuisse a scripturis , & philos
' pho insinuatum, quod humanu& iatiis ex eo , quod etiam bonus, vel malus, habet rationem laudis , Vehculpae . A Philos quidem , ut in arg. eon. A. script vis autem per hoc , quod . doe facientibus bonos actuadicitur Eccl. 44. Laudemus miros AIoriosos . Et 3I- Beatus , qui pose aurum non alit, quis in his, . laudabimus sum P Item per hoc , quod Qe actu malo Israelis dicitur Nunt. Is . Rogasis Sacridos , oe dimisutus , quoniam es a in omxus poeuli per
ignorantiam . Si enim viri bona agentes, qui nomi- Mantur viri gloriosi , laudantur, & agentes mala dicuntur culpam incurrisse; quis Theologus actus nouvideat hic quod scrieturae si scholastica. lingua
345쪽
antur, subtiliter dixerunt, quod actus humanitae. eo , quod est bonus , vel malus , habet rationem laudabilis, vel culpabilis r Secundo vides : quomodo , &c.
υtrum actus humanus , ἐnquantum ess bonus , malus , habeat rationem meriti , vel demeriti.
AD Tertium sic proceditur. Visetur, quod actus
humanus non habeat rationem meriti, vel de meriti propter suam bonitatem, vel malitiam. -- ritum enim , & deme tum dicitur per ordinem ad Tetributionem, quae locum solum habet in his, quae Iad alterum sum t Sed non omnex actus humani h ni , vel mali sunt ad alterum , sed quidam sunt ad seipsum . Ergo non omnis actus humanus bonus, vehmalus habet rationem meriti, vel demeriti-2. Praeterea . Nullux meretur poenam . vel primmium ex hoc quod disponit, ut vul , cie eo cuius est dominust sicut si homo destruat rem suam, non punitur, sicut si destrueret rem alterius 2 Sed homo est dominus suorum ainium o Ergo ex hoc quod bene , vel male disponit de suo actu , non meretuc Pomam, vel praemium. 3. Praeterea. Ex hoc quod aliquis sibiipss aequiris num , non meretur ut ei bene fiat ab alio : &eadem ratio est de malis: Sed ipse actus bonus est quoddam bonum, & perfectio agentis I actus autem inordinatus est quoddam malum ipsius . Non ermex hoe quod homo facit malum actum, vel bonimi ,
Sed Contra est, quod dicitur Isa. 3- Dies e fuso, quoniam bene, quontam fructum adἡnventisntim I ιι vum eomerie . impio in malum : νetributis enista manuum e jus fiet eῆ- Respondeo dicendum , quod meritum , R demo rum dicuntur in ordine ad retributionem , quae fit secundum iustitiam : Retributio autem secundum i nitiam fit alleui ex eo , quod agit in prosectum ,
Est autem confiderandum , quod unusquisque invii qua societate vivens est aliquo modo pars, remembrum totius societatis . Quicunque ergo agit
346쪽
Iiquid in bonum , vel malum alicuius in secietate existentis, hoc redundat in totam societatem : sicut qui laedit manum , per consequens laedit hominem. Cum ergo albuis agit in bonum , vel malum ait xius singularis perionae caditi ibi dupliciter rati, meriti , vel demeriti r Uno modo , secundum quod debetur ei retributio a singulari persbna ,. quam iuvat , vel offendit : Alio modo , secundum qin d de iur ei retributio a toto collegio.. Quando vero aliqui x ordinat actum suum directe ire bonum, Vel malum totius. collegiit, debetur ei retributio , primo quidem , & principaliter a toto collegio, Iecumiario, vero, adi omnibuα collegii parti
Cum vero aliquis agit, quod in bonum proprium vel malu vergit, etiam debetur ei retributio in-Dantum etiam hoc. vergit in communeia secundum
uod ipse est pars collegii; licet non debeatue et a ees non i ei retributio , inquantum est bonum ,
vei malum singularis personae, quae esteadem aqe ti, nisi sorte. a seipso, secundum quandam similitu dinem, . prout est justitia hominis ad seipsum . Sic igitur patet,. quod actus . bonus , mi malus habet rationem, laudabiliς , vel . culpabilis , secundum quod est ini potestate voluntatis rationem vero re Mitudinis, S. Peccati, secundum ordinem ad finem: rationem vero meriti , γ demeriti , sciandum retriab titionem iusitiae ad alterum Ad primum ergo dicendum , quod' quandoque ais eius hominis boni , vel mali , licet non ordinentur
ad bonum, vel malum alterius singularis per nar, tamen ordinantur ad bonum vel admalum. alterius ,. quod est ipsa, communitas..
Ad secundum dicendum: , quod' homo, qui habet dominium, sui actus, ipse. etiam. , inquantum est aruterius, scilicet communitatis, cuius est pars , mer tur aliquid , . vel dem etur ; inquantum actus suos bene, . veL niale disponit ς' sicut etiam si alia sua, devibus communitati servire debet , bene Vel male ispensat . Ad tertium dicendum , quod hoc ipsum bonum mvel malum, quod aliquis sibi facit per suum actum, redundat in communitatem, ut dictum est. incan
347쪽
EX art. habes primo: quomodo per rationem & stendas, & recte intelligas , merito insinuatum fuisse a scripturis, & Concilio, quod bonus actus h bet rationem meriti, & consequenter , quod malus demeriti. A scripturis quidem , ut Isb. 3. secundum quod in arg. eont. Item Psal. II 8. IneIinavi cor meum ad faeienaas iusseationes tuas propter retributionem. Simul & Rom. 4. Es, qui operatur , merces imputatur feeundum debitum . Si enim retributio de- tur, id est secundum iustitiam , facienti iustificationes, idest Operanti iustas actiones, cum hoc, secundum praemissa , sit ratio meriti , patet , quod per verba illa Dauid scholasticis demonstrat intentum, scilicet quod actus bonus habet rationem meriti. A Concilio autem Trid. ses. 6. can. 32. Ss quis
dixerit , hominis fusi ali bona opera sta esse dona Dei , ut non sint etiam bona ipsus tu siseati meriata , &c. Anathema st . Secundo vides quomodo ,
Utrum actus humanur , inquantum es bonus , vel malus , habeat Vationem meriti , vel demeriti apud Deum. Ηeb. 6. Dct. 3.
AD Quartum sic proceditur. Videtur, quod actus
hominis bonus , vel malus non habeat rationem meriti , vel demeriti per comparationem ad Deum . Quia, ut dictum est, cin praee. meritum, R demeritum importat ordinem ad recompensatis nem profectus , vel damni ad alterum illati : Sed nus actus hominis , vel malus non cedit in aliquem prosectum , vel damnum ipsius Dei. dicitur eis nim Job. 33. Si pecea-ris , quid ei noeebis; porros isse egeris , quid donabis eit ergo actus hominis bonus , vel malus non habet rationem meriti , vel demeriti apud Deum. I. Praeterea . Instrumentum nihil meretur , vel demeretur apud eum, qui utitur instrumento ; quia tota actio instrumenti est utentis ipso: Sed homo in agendo est instrumentum divinae virtutis principaliter ipsum moventis . unde dicitur Is Io. Numqωid gloriabitur securis contra eum, qui seear in ea Z auae Itabitur serra contra eum , a quo trabitυν P ubi manifeste hominem agentem comparat instrumento.
348쪽
Ergo homo, bene agendo, Vel male, non meretur svel demeretur apud Deum. 3. Praeterea. Actus humanus habet rationem meis riti , vel demeriti , inquantum ordinatur ad altearum : Sed non omnis actus humanus ordinatur Deum . Ergo non omnes amas boni , vel mali habent rationem meriti, vel demerui apud Deum.
Sed Contra est , Uod dicitur Eccl. ult. Cuncta , sunt, adducet Deus in iudicium , flve bonum ,sse malum: Sed iussicium importat retributionem, respectu cuius meritum, vel demGitum dicitur. Ergo omnis amis hominis bonus, vel malus habet ratia nem meriti, vel demeriti apud Deum Respondeo dicendum , quod , sicut dictum est , artici praee. actus alicuius hominis habet rationem meriti, vel demeriti, secundum quod ordinatur ad
alterum, vel ratione eius , vel ratione communit
Utroque autem modo actus nostri boni , vel m. Ii habent rationem meriti, vel demeriti a d Deum Ratione quidem ipsius, inquantum est ultimus hominis finis is est autem debitum, ut ad finem ultimum omnes actus reserantur , ut supra habitum est. sa'. ar. IO. unde qui facit actum malum non refe-ribilem in Deum, non servat honorem DeF, qui. vltimo fini debetur: Ex parte vero totius communi tatis universi , quia in qualibet communitate ille qui regit communitatem , praecipue habet curam boni communis. unde ad eum pertinet retribuere pro his, quae bene, vel male fiunt in communitate. Est autem Deus gubernator , 8e reλγr totius universi ,
sicut in primo habitum est, Io3. a. 6. & speci
Iiter rationalium creaturarum.
Unde manifestum est, quod actus humani habens rationem mmisi vel Amerisi me comparaνionem ad ipsum: alioquin sequeretur, quod Deus non haberet curam de actibus humanis. Ad primum ergo disendum , quod per actum hominis Deo secundum se hil potest accrescere , vel deperirer Sed tamen homo, quantum in se est, liquid subtrahit Deo , vel ei exhibet , eum servat, vel non servat ordinem, quem Deus instituit. Ad secundum dicendum, quod homo sic movetur
a Deo ut instrumentum , quin tamen non excludit, quin moveat seipsum per liberum arbitrium , ut ex iupradictis patet. c. q. Io. a. & ideo per suum se itum meretur, vel demeretur apust Deum. Ad tertium dicendum, quod homo non ordinatur
ad communitarem politicam secundum se totum, ae
349쪽
secundum omnia sua et & ideo non oportet , quoaquilibet actus eius sit meritorius , vel demeritorius per ordinem ad communitatem politicam : Sed i tum quod homo est, & quod potest, & habet, omdinandum est ad Deum. Et ideo omnis actus hominis bonus , vel malus habet rationem meriti , vel demeriti apud Deum , quantum est ex ipsa ratione actus .
EX articul. habes primo : quomodo per rationem ostendas, merito fuisse a scripturis insinuatum , quod actus ζhominis bonus , vel malus est merit
rius , vel demeritorius apud Deum . Ut Ecel. ult. secundum quod extenditur eum distursu in ars. comitem Matth. ao. Dixit Dominus vineae procuratorifus, voca verarios , ω redde Eιis moee m. Et a. Corinth. s. omnes nos maniferiari vomer ante tria
Cor. 3. unusquisque propriam mercedem aeripier . Vide ar. s. anem Geundo luitur habes : quomodo S per rationem, & per scripturas interimas haereses Antinomortam dicentium ς operum legem esse retiaciendam. Item A Ambianoram dicentium .' Op ra bona esse perniciosa ad salutem . Item Melam bthonteorum dicentium p Opera nostra non mereri vitam aeternam . Item quorundam aliorum dicentium, quod meritis, ae iustitiae hominum nihil penitus est tribuendum . Item aliorum dicentium , quod non propter iustitiam, & sequitatem eordis tria aruit qiuicquam Deus hominibus . Item aliorum diis ventium et Merita humana non aestimari apud Deum . Ex artic. enim praesenti, scis & ex a. I. 2.3. cointe aluo namque illos , ad proffigandas haereses praedia aetas, inquantum contrariantur eis, patet oppositum optimis rationibus ostensum. Quapropter & appendis. t. eorundem contra ealdem recoles. Damnatas
quoque videbis ipsas in Veritatibus Aureis super i
tam logem veterem, Gen. a. eone. 6.& eap. conm 18. eonia. I. Item Exod. 3 a. ranc. 3. Item Nun X . comet. D Item Deum I 8- eo el. 2. 3. Item a dictis uinarinu. 39. I 28. Item a dictis in a. a. . r. nu. ΦΣΤ.
Item a dictis in Eruciae Addin an nu. 433. 3 3. 8.vide similium multorum errores damnatos , fidemque catholicam , circa merita nostrorum operum ,
350쪽
mestiae. Tertio vides quomodo ex iis, si bene pen seruis A applicentur , doctrina , Sc.
De subjecto passum animis, in nres articulos divisa. Post hoc considerandum est de passionibus an
Et Primo in generali . Seeundo in speciali . In
generali autem mamor occurrunt circa eas consideranda ia Primo quidem de subsecto earum . Geiando de disserentia earum. Tertio de comparatione earunti adinvicem. st rere de malitia , & bonitate ipsarum Circa pr-um quaeruntur tria... primo. Utrum aliqua passio fit in anima. Secundo. Utrum magis in parte apPetitiva , quam
Tertio . Utrum magis sit in appetitu sensitivo quam intellectivo, qui dicitur voluntas.
ARTICULUS I. I 3I- inmm aliqua passio se in anima.
AD Primum sic proceditur . Videtur , quod nu Ia passio sit in anima. rati enim est proprium materiae r sed anima non est composita ex materia,& forma , ut in primo habitum est.. 73.M. I. ergo nulla passio est ire animaa. Praeterea . Passio est motus , ut dieitur in 3. Physic- c rex. IR ω seq. m. 2 sed anima non movetur , ut probatur iα I. de anima- c tex. 36- γ seq. ergo, passio non est in anima - 3. Praetereata Rassio est via in corruptionem. narra omnis misso meis facta abjicie a subsantia , ut diacitur in lita 6. Topicia c υρ- a. in expie. loci I9. D. Sed anima est incorruptibilis .. Ergo nulla passio est in animaia -- Sed Contra est, quod Apostolus dicit ad Rom. 7. 6semus in earne , ρ soner peccatorum , quae re legem erane , vinabantur in membris noseris et Peccata autem sunt proprio in anima ia Ergo & pan 6Ories , quae dicuntur pereatorum , sunt in anima. Res naeo dicendum , quod pati dicitur mHie Uno modo communiter , s undum quod omnb cipere est pati , etiamsi nihil abiiciatur a re I