장음표시 사용
381쪽
334 QUAE . XxV. ART. III. APPENDIX.
EX artie. babes primo: quomodo per rationem ostenis, das,&intelligas merito ascripturis, &'Aug. insimatum , quod amor est prima passio concupiscibμ1is . A Divo Aug. quidem , ut in arg. eonti A seria pluris vero per hoc , quod dicitur Dan. 33. Erane ambo -Inerati amore Dias, or observabant quotidiamidere illam , &c. Ecce. Primo senes isti amore S sannae vulnerati describuntur ; sciando moveri .ad finem amatum , 'bservando scilicet videre illam; tertio conari ad quiescendum in fine amato , dice do scilicet et eommiscere nobiscum . Per haec ergo scriptura , si scholastice loquatur , ait : Amor est. prior inter passiones concupiscibilis. Seeundo vides,
ARTICULUS III. Utrum Spes se prima inter passiones DGetasiis.
p. quoL 23. q. eor. AD Tertium sic proceditur . Vitatur, quod spes non sit prima inter passiones irascibilis. Visenim irascibilis ab ira denominatur . Cum ergo deis nominatio fiat a potiori, videtur, quod ira sit pis, tior, di prior, quam spes.
3. Praeterea. Arduum est obieetum irascibilis: Sed magis videtur eme arduum, quod stliquis conetur suis . verare malum contrarium, quod imminet, ut fui
xum c pertinet ad audaciam vel quod 1n1acet iam, ut praesens quod pertinet ad iram quam
riuod conetur acquirere simpliciter aliquod bonum: ει similiter magis videtur esse arduum , quod con tur vincere malum praesens, quam malum futurum. Ergo ira videtur este potior Passio , quam audacia , S audacia, quam spes: Et sic spes non videtur esse
3. Pr terea. Prius Occurrat In motu aci linem reis celsus a termino, quam accessus ad terminum: Sed
timor , R desperatio important recessum ab aliquo; audacia autem , & spes important acce1sum ad aliquid. Ergo timor, & desperatio praecedunt spem, R
Sed Contra. Quanto aliquid est propinquius Prismo , tanto est prius; sed spes est Propinquior am
382쪽
m, qui est prima passionum. Eiso spes est prior ii ter omnes passiones irastibilis. Res indeo dicendum , quod , scut iam dictum est , ar. I. b. q. omnes paniones irascibilis im-
Portant motum in aliquid. Motus autem ad aliquia n irascibili potest causari ex duobus . Uns modo ex sila aptitudine, seu pri portione ad finem, quae pertinet ad amorem , vel odium : Alio modo ex pra sentia ipsius boni, vel mali, quae pertinet ad tristitiam , vel gaudium . Et quidem ex praesentia boni non causatur aliqua passo in irascibili , ut dictuinaest: c 23. a. 3. Sed ex praesentia mali causatur russo irae. Quia igitur in via generationis , seu consecutionis proportio , vel aptitudo ad finem praecedit con decutionem finis, inde est, quod ira inter omnes passones irascibilis es tillima ordine generationis : Ii ter alias autem passiones irascibilis, quae importaret motum consequentem amorem , vel odium boni, vel mali , Oportet , quod passiones , quarum obj .ctum est num , scilicet spes , ω desperatis , sint naturaliter priores passioni Dus, quarum obiectum est malum , scilicet audacia , oe timore : Ita tamen, quod ora es prior desperatione: quia spes est motus in bonum secundum rationem boni , quod de sua ratione est attractivum : & ideo est motus in q, num per se : Desperatio autem est recessus a bo-aro , qui non competit Mno , secundum quod estis,num, sed secundum aliquid aliud : unde est quasi per accidens : Et eadem ratione τλον , cum sit recessus a malo , est prior , quam audacia . Quod autem spes, & desperatio sint naturaliter priores, quam timor , & audacia , ex hoc manifestum est, quod sicut appetitus boni est ratio quare vitetur m Ium, ita etiam spes , & desperatio sunt ratio tim ris, & audaciae . Nam audacia consequitur spem victoriae ; & timor consequitur desperationem vincendi . ira autem consequitur audaciam : nullus enim insituν vindictam ametens , nisi audeat vindie re , secundum quod Avic. dicit in 6. de naturalis
Sic ergo patet , quod Spes es prima ἰnere omnes passones irascibilis .
Et si ordinem omnium passionum secundum viam generationis scire velimus , primo occurrunt amor,& odium ; seeundo desiderium , & lava; tertio spes, Et desperatio; quarto timor & audacia: quinto ira; sexto, & ultimo gaudium , & tristitia , quae consequuntur ad omnes passones, ut dicitur in a. Et hic.
383쪽
c. s. S. ita tamen quod amor est prior dio, & desiderium fuga , & spes desperatione , de timor audacia, & gaudium , quam tristitia, ut ex praedietis colligi potest. c ex iso ar. ω exar. I. in a. prae. Ad primum ergo dicendum, quod quia ira caus
tur ex aliis passionibus, sicut effectius a causis Praec dentibus, ideo ab ea, tanquam a manifestiori, denominatur potentia.
Ad secundum dicendum , quod arduum non est ratio accedendi, vel appetendi , sed potius bonum: Et ideo spes , quae directius respicit bonum , est Prior : quamvis audacia aliquando sit in magis aris duum , vel etiam ira . Ad tertium dicendum , quod appetitus primo, &Per se movetur in bonum , sicut in proprium obj
ctiim : & ex hoc causatur , quod recedat a malo. Proportionatur enim motus appetitivae partis , non quidem motui naturali, sed intentioni naturae, quae ver prius intendit finem, quam remotionem a CO trariis , quae non quaeritur, nisi propter adeptionem finis a
EX articulo habes primo: quomodo per rationem ostendas , merito ei se a scripturis insinuatum; quod spes est prima inter passiones irascibilis . Ut ver hoc , quod narratur I. Machab. I. quod Ios Phus Zachariae filius , & Azarias princeps ex amore nominis, idest, vanae gloriae, conceperunt spem devictoria bona, existimantes , sortiter se saeiaros in Pugna contra gentes circumpositas . Per haec enim narrata innuitur , quod spes est proxima amori, utpote ex eo nascens . Nam & videmus , quod ex amore proprio ad seipsum causatur quaedam spes, quae alias dicitur confidentia, seu existimatio de seipso . Patet autem , & quod , quanto aliquid est Propinquius primo , tanto est prius : & quod amor est prima passionum, an a. Dum igitur scriptura i dicat, spem esse amori, tamquam seipsam generanoti, proximam, Theologos scholasticos edocet; quia spes inter passiones irascibilis est prior. Seeundo viis des: quomodo ex his bene, Sc. AR-
384쪽
. Utrum isae sint quatuor principalas passones , gaudium, erisitia , Der, ω trmor.
IV. a. 4. ad a. Θ 2.2.-I23. a. 12. ad ti. q. I I. a. 7. ad 3. γ υer. q. 26. a. s.
AD Quartum sic proceditur. Videtur , quod nota sint iliae quatuor principales passiones , gaudium , & trifitia, Des, & timor . Augustinus enim in I de civ. Dei c cap. 7. ω 9. to. I. non ponit spem , sed cupiditatem loco eius .
. a. Praeterea. In passionibus animae est duplex or do, sc. intentionis , & eonsecutionis, seu generatio nis . Aut ergo principales passiones accipiuntur secundam ordinem intentionis ; & sic tantum gaudium , &tristitia, quae sunt finales, erunt princia pales passiones : Aut secundum ordinem consecuti vir , seu generationis ; & sic erit amor principalia passio. Nullo ergo modo debent dici quatuor passiones istae principales, gaudium , & tristitia , spes,
mor ex desperatione . Aut ergo spes , & desperatici debent poni principales passiones , tanquam causae ἔaut spes, & audacia, tanquam sibi ipsis affines. Sed Contra est illud , quod Boetius in lib. I. de consolati c metr. 7. J enumerans quatuor principales passiones, dicit: Gaudia pelis , pesse timorem , spem. que fugato , nee dolor ahit. Respondeo dicendum , quod hae quatuor passisnegeommuniter principales esse dicuntur. Parum duae,sc. gaudium , Se trifilia , principales dicuntur; quia sunt completivae , ἐς finales simpliciter respectu omnium passionum. unde ad omnes passiones consequuntur, at dicitur in a. Et hic. ce. s. to. s. J Timopautem , & Des sunt principales , non quidem quasi mpletivae limpliciter , sed quia sunt completivax in Renere motus appetiti vi ad aliquid . Nam respectu boni incipit motus in amore , & procedit in desiderium, &terminatur in sper respectu vero mali incipit in odio, & procedit ad fugam, & terminatur
Et ideo solet harum quatuor passionum numerus accipi secundum differentiam praesentis , & suturi . motus enim respicit futurum , sed quies est
385쪽
an aliquo praetenti . De , no igitur praesenti es gaudium , de malo praesenti. est trifilia , de bono tum est spes de malo futuro est timor : omnes utem aliae passibnes , quae sunt de bono , vel de malo praesenti, vel nituro, ad has completive red
Unde etiam a quibusdam dicuntur principales hae praedictae quatare passiones , quia sunt generales . quod quidem verum est , si spes, & timor designant motiun appetitus. communiter tendentem in aliquid appetendum, vel fugiendum. Ad primum ergo dicendum, quod Augustinus p nil desiderium, vel cupiditatem loco spei , inqua tum ad idem pertinere videntur , idest ad bonum
Aa seeuudum dicendum , quod passiones istra die tur principales secundum ordinem intentionis,N complementi . Et quamvis timor , & spes non sint uuimae passiones simpliciter , tamen sunt ult retrae in genere passionum tendentium in aliud, qua, si in futurum. Nee potest esse instantia nisi de ira, quae tamen non potest poni principalis passio; quia 'si quidam emctus audaciae , quae non potest esse passio principalis , ut infra dicetur . c ρ- s. arn 2
Ad tertium dicendum , quod desperatio in portat recessum a bono , quod est quasi per accidens &audacia im ietat accessum ad malum , quod etiam est per accidens. Ideo hae passones non possunt esse incipales ; quia quod est per aecidens non potest diei principale: Et sis etiam nec ira potest dici pas m principalis, quae consequitur audaciam.
EX articulo habes primo : quomodo per rationem ostendas, merito insinuatum fuisse a scripturis, quod gaudium, triuisis, Des, timor, sunt principales pasiones. ut de gauiuio per hoc, quod frequenter commendant illud , sub diversis tamen locuti nibus : ut patet praesertim in I. Eeia. quasi per i tum . De triuitia autem per hoc , quod ab ea, tamquam a quodam principali malo, revocant, per ιν rei itiam longe repelle a te , mustos enim occo ait nisilia , Eccl. 3 o. per ly fleue tinea vestimen ro , oe vermis ligno , ita institia viri no ter cordὰ , . Proverbiorum 23. per ly felix vi , qui nan habuisanimi res istam , Eccl. 14. De spe vero per hoc , quod eam , tamquam completivam assectionum hu
386쪽
manarum ponunt per ly felix , exeidis aspe sua . De timore tandem per hoc, quod moturi animi respectu mali futuri terminari in timorem ,& quidem tapius in eundem terminum revertendo, indicant : ut patet in Iacob respectu Esau , Genesis 28.32.33. S respectu Sichimitarum, eapi. 3' Nam aliquid esse principale quid , coniectant homines ex eo, quod veI ore frequenter commendatur, vel cum vehementia vituperatur , vel pro complemento bono deiiderii humani assignatur, vel in ipsem , quam in terminum , motus animi .mala fugiens Mnitur. Seeundo vides: quomodo ex iis, si sentur , & applicentur , doctrina praesens Angeli vicissim declaretur, & confirmetur . . .
QUAESTIO XXVI. De passionibus animae in Deetali, ω primo
Consequenter considerandum est de passionibus Mnimae in speciali. Et primo de pastionidus conrcupiscibilis. Seeundo de passionibus irascibilis. Prima consideratio erit tripartita . Nam prim considerabimus de amore, &odio. Semnia de com cupiscentia, di fuga. Tertis de delectatione, & trisaitia. Grea Amorem eonsederanda sunν tria.
Primo. De ipso amore. . . Secundo. De causa amoris. iTertio. De effectibus ejus. Cipea primum quaeruntur quatiare . Primo . Utrum amor sit in eoncupiscibili. Secundo. Utrum amor sit passio. Tertio. Utrum amor sit idem , quod dilectio. Quarto . Utrum amor convenienter dividatur ire amorem amisitis , & in amorem eoncupiscem eis .
387쪽
de ani. DA . AD Primum sic proceditur. Videtur, quod Amor non sit in concupiscibili. Dicitur enim Sap. 8. Hanc, sci sapientiam, amavi, oe exquisivi a jusem te mea : iad concupiscibilis , cum sit pars appetitus sensitivi, non potest tendere in sapientiam, , qu non comprehenditur sensu . Ergo amor non est in concupiscibili. 2. Praeterea. Amor videtur esse idem cuilibet pansioni , dicit enim Augustinus in I . de ci in Dei Iccap. 7. a med. tom. I. Amor inhiam habere quod amatur , eviditas est, id autem habens , eoque fruens , laetitia : fugiens, quod ei adsersatur , timor
non Omnis passio est in concupiscibili ; sed timor etiam hic enumeratus est in irascibili . Ergo non est simpliciter dicendum , quod amor sit tu concupiscibili.
3. Praeterea . Dionysius in cap. 4. de div. n min. c par. a. um 9. ponit quendam amorem naturalem : Sed amor naturalis magis videtur pertinere ad vires naturales , quae sunt animae v getabilis . Ergo amor non simpliciter est in conc
piscibili . Sed Contra est, quod Philosophus dicit in a. Τ
Pic, c eap. 3. in loco a I. D. I. quod amor es ini concu
Respondeo dicendum , quod amor est aliquid ad appetitum pertinens, cum utriusque obiectum sit bo-mωm : unde secundum differentiam appetitus est diseserentia amoris. Est enim quidam appetitus no com sequens apprehensionem ipsius appetentis , sed alte-xius: Et huiusmodi dicitur appetitus natυνalisia Res aenim naturales appetunt, quod ei a convenit secundum suam naturam , non per apprehensionem PrinPriam , sed per apprehensionem instituetatis natu ram , ut in primo libro dieiuni est c p. p. q. ar. I. a. oe 3. 9 Alius autem est appetitus consequens apprehensionem ipsius appetentis , sed ex necessit te, non ex iudicio libero. Et talis est appetitus sem.
privus in brutis , qui tamen in hominibus aliquid
388쪽
libertatis participat, inquantum obedit rationi . A. Istis autem est appetitus consequens apprehensionem appetentis secundum liberum iudicium : Et talis est
appetitus rationalis , sive intelle tiυus , qui dicitat
In unoquoque autem horum appetituum amor dicitur illud, quod est principium motus tendentis in finem amatum: In appetitu autem naturali principium huiusmodi motus est con naturalitas appetentis
ad id , in quod tendit ; quae dici potest amor naturalis : sicut ipsa connaturalitas corporis 'ravis actIocum medium est per gravitatem, & potest dici mor naturalis : Et similiter coaptatio appetitus senis
sitivi, vel voluntatis ad aliquod bonum , idest ipsa complacentia boni, dicitur amor sensitivus , vel r telleἱtisus , seu rationalis . Amor igitur seniliti ses in appetitu sensitiso, steut amor intelle rivus ita kntellectiso appetisti ; oe pertinet ad concupisibi- Iem ; quia dicitur per respectum ad bonum absblute , non per respectum ad arduum , quod est obiectum irascibilis. Ad primum ergo dicendum , quod auctoritas illa loquitur de amore intellectivo, vel rationali. Ad secundum dicendum , quod amor dicitur esse
timor 1 gaudium, cupiditas, sciri itia, non quidem
essentialiter, sed causaliter. Ad tertium dicendum , quod amor naturalis nore solum est in viribus animae vegetativae , sed in mnibus potentiis animae,& etiam in omnibus par tibias corporis , & universaliter in omnibus rebus et quia , ut Dionys dicit O cap. de div. nom. c Iociscit. inarg. Omnibus es puIeseum , oe bonum am bile ἰ cum unaquaeque res habeat connaturalitatem ad id, quod est sibi conveniens secutadum suam nain
Ex arti c. habes primo : quomodo per rationem
ostendas , merito esse a scripturis, & Philo scin pho insinu. atum quod amor est in concupiscibili.. A Philosopho quidem , ut in argu. eon. A scriptu-xis vero per hoc , quod dicitur Hierem. a. onager in desiderio animae De attraxit mentum amoris sui. Ibi enim amor secundum planum sensum intelligi tur poni in concupiscibili ex eo , quod in desiderici animae esse denotatur . Attraxis , inquit , υentUm
amoris sui in desederis animae . Patet etiam , qμOa ibi loquitur de amore sensitivo , cum loquatur dς an,
389쪽
animali irrationali , & amore apprehensionem quente. Item Hiere. s. E a amatores in faminas Meundo, vides: quomodo, &c.
Inf. a. 3. ad 3. εν q. q. 28. m 6. ad T. AD Secundum sie proceditur. Videtur, quod amor non sit passio . Nulla enim virtus passio est.. sed omnis amor est sistus quaeda- , ut dicu Di nys. q. cap. de div. nom. cp. a. Ie t. y. Ergo amor non est passio. a. Praeterea . Amor est unis quaedam, vel nexus . secundunt August. in lib. 8. de Trin. ce. Io. tm 3. sed unio, vel nexus non est passo, sed magis relario. Ergo amor non est passio. 3. Praeterea . Damascenus dicit in lib. 2. c orth. M. cap. ar. J quod passo est motus quidam : Amor autem non importat motum appetitus, qui est dem derium , sed principium hujusmodi motus . Ergo mor non est passio. Sed Contra est , quod Philosophus dicit in 8. Gthie. c eap. s. ciri med. to. S. quod amor es passio. Respondeo dicendum , quod passio est effectus agentis in pariente. Agens autem naturale duplicem effectum inducit in patiens. Nam prino quidem dat formam , seeundo dat motum consequentem formam et sicut generans dat corpori gravitatem , &motum consequentem ipsam; & ipsa gravitas , quae est principium motus ad locum connaturalem 1 Propter connaturalitatem potest quodammodo dictamor nasciralis . Sic etiam ipsum appetibile dat a petitui primo quidem quandam coaptationem ad Usum , quae est quaedam complacentia appetibilis, ex qua sequitur motus ad appetibile . Nam appeti Hytis motus eis Io agitur , ut dicitur in a. de anima . rex. II. ro. a. J Appetibile enim movet appetitum , faciens se quodammodo in eius intentione ; et an faciens qtiodammodo in eo esus inclina-nonem ' & appetitus tendit in apppetibile realiter eonsequendum, ut sit ibi finis motus, ubi suit primcipium . Prima ergo immutatio appetitus ab appetibili v eatur amor, qui nihil est aliud , quam complacentia appetibilis: ex hac complacentia sequitur motuae
390쪽
in appetibile , qui est desiderium: & ultimo quies, quae est gaudium. Sic ergo cum amor consistat in quadam immut tione appetitus ab appetibili, manifestum est, quod amor es passio , proprie quidem fecundum quod e in concupi rabui, eommuniter autem, . extenso nomine fecundum quod es in voluntate . Ad primum ergo dicendum , quod quia virtus Gnnificat principium motus, vel actionis, ideo amor, inquantum est principium appetitivi motus, a Dionysio vocatur virtus.
i Ad secundum dicendum, quod unio pertinet ad D morem, inquantum per complaeentiam appetitus a mans se habet ad id quod amat , sicut ad seipsum, vel aliquid sui . Et sic patet , quod amor non est ipsa relatio unionis , sed unio est consequens Em rem. Unde & Dionys. dicit, ceap. 4. de vim nomissar. a. ieit. 9. 3 quod amo, es virtus unitiis . Exhilo phus dicit in a. Polit. c. c. 2. a med. D. I. quod tinis es opus amoris. Ad tertium dicendum , quod amor, etsi non ri minet motum appetitus tendentem in appetibile, nominat tamen motum appetitus , quo immutatur ab appetibili, ut ei appetibile complaceat.
EX articulo habes ρνι- r quomodo per rationem ostendas, merito fuisse a scripturis , & Philos pho insinuatum , quod amor est passio . A philos pho quidem , ut in argum. eont. A scripturis vero per hoc, quod dicitur a. Re. 33. Fa tam es autem; ut ammon adamaret Thamar ita , ut propter amo rem ejus aegrotaret. Et Ibnadab dixit ad eum: seu
ra H attenuaris maere, fili regis, per si ulos dies pDixit ei Ammsa. Thamar sororem fratres mei a
salon amo . His enim verbis , tam vere passionem esse simorem , designatur , ut etiam passio ipsa in Corporis aegrotationem , maciemque redundet . Amor quippe sensitivus, non comiter tantum, extensoque vocabulo , ut amor in voluntate , sed proprie passio eise veraciter apparet ex hoe effectu valido, quod scilicet immutatione destructiva corporis valetudo immutatur ex eo , Dod per amorem in concupiscibili immutatio magna facta est . Ac si ergo per sententiam praemissam scriptura scholastice brevibus dicat : Amor , ut est in concupiscibili , passio proprie dicta. Secundo uides: quomodo ex Q. O bene