장음표시 사용
471쪽
quod similitudo est causa delectationis . Ut Eccl. 13. Omnis homo semili sebi sociabitur . Et a . Solarilia ad sebi tua conveniunt. Patet enim, quod sociari alicui , seu convenire ad illum , connotat delecta tionem in eo , qui studet idciari , seu convenire ;quoniam, nisi delectaretur in suo simili , non qua Teret ei sociari , & convenire . Scriptura ergo Per Praemissa, si scholasticam linguam assumat , dicit , quod simile, ut simile, est delectabile . Faciunt ad Propositum hoc dicta in quaest. 27. a. 3. app. Seeun vides, &c.
Utrum admiraris set eausa delectationis. AD Octavum sic proceditur . Videtur , quod ad
miratio non sit causa delectatoinis . Admirata aenim ess ignoνantis naturae, ut Damast. dicit: cIib. I. Orth.jid. cap. 22. Sed ignorantia non est delecta-hilis , sed magis scientia . Ergo admiratio non est causa delectationis. a. Praeterea. Admiratio est principium sapientiae, quasi via ad inquirendam veritatem , ut dicitur irrPrinc, Mel. c. a. ante med. to. 3. Sed delectabilius est contemplari 1am cognita, quam inquirere igno
yrinc. m. s. cum hoc habeat dissicultatem , & iinpedimentum, illud autem non habeat : delectatio autem causatur ex operatione non impedita , ut dici tur in 7. Ethic. I3. ω Iib. IO. ωρ. . crI. tom. s. Ergo admiratio non est eausa delectati nis, sed magis delectationem impedit. 3. Praeterea. Unusquisque in eonsuetis delectatur. unde operationes habituum per consuetudinem acquisitorum sunt delectabiles: Sed consueta non sunt admirabila , ut dicit August. super JG c trami ins rine. to. 9. J Ergo admiratio contrariatur causae deis ectationis.
Sed Contra est, quod Philoisphus dicit in primo Rhet. c cap. II. pose med. to, 6. quod Admiratio es
detestationis ea a. Respondeo dicendum , quod adipisti desiderata est delectabile, ut supra dictum est. cap. 3. hu. qu. Et ideo quanto alicujus rei amatae magis accrescit desiderium, tanto magis per adeptionem accrescit delectato . & etiam in ipso augmento desiderii fit augmentum delectationis, secundum quod fit etiam spes
rei amatae ; sicut supra dictum est , ibid. qaod
472쪽
apium desiderium ex spe est delectabile . Est autem admiratio desiderium quoddam sciendi: quod in homine contingit ex hoc quod videt effectum , & iunorat causam , vel ex hoc quod causa talis emia Aus excedit cognitionem, aut facultatem ipsius. Et ideo admiratio es causa desectationis , inquantum habet adiunctam ipem consequendi cognitionem eius, quod scire desiderat. Et propter hoc omnia admirabilia sunt delectabilia, sicut quae sunt rara, & omnes repraesentationes rerum, etiam quae in se non sunt delectabiles. Ga det enim anima in collatione unius ad alterum equia conserre unum alteri est proprius, & connaturalis actus rationis, ut Philosophus dicit in sua Pse lica. c exes 4.ro. 6. Et propter hoc etiam l1berari a magnis periculis magis est delectabile , quia est admirabile , ut dicitur in I. Rheta e . 1 I. ω. 6. Ad primum emo dicendum , quod admiratio non est delectabilis, inquantum habet ignorantiam, selinquantum habet defiderium addiscendi causam Rinquantum admirans aliquid novum addiscit , sciliacet talem esse, quem non aestimabat. 'Ad secundum dicendum , quod delectatio duo h het ; stilicet quietem in Nino, & huiusmodi quieti et
pereeptionem. Quantum igitur ad ρνimum, cum sit persectius contemplari veritatem cognitam , quam inquirere ignotam, contemplatio ς rerum scitarum per se loquendo sunt magis delectabiles , quasti ii quisitiones rerum ignotarum . tamen Per accidens quantum ad secundum, contingit quod inquisitione. sunt, quandoque delectabiliores, secundum quod ex maiori desiderio procedunt . Desiderium autem in
Ius excitatur ex perceptione ignorantiae. Unde m
xime homo delemtur in his, quae de novo invenit, aut addiscit. Ad tertium dicendum, quod ea quae sunt consueuta, sunt delectabilia ad operandum, inquantum sunt quasi connaturalia. Sed tamen ea, quae sunt rara , possunt esse delectabilia ; -ι ratione cogniticinis , quia desideratur eorum scientia , inquantum sunt mira; vel ratione operati mis, quia ex desiderio manis inclinatur mens ad hoc quod intense in novit te operetur, ut dicitur in Io. Eth. e. υeu's cro. I. 3 Persectior enim operatio causat peremtorem delectationem.
473쪽
EX ar. habes primo: quomodo per rationem ostenis das , merito fuisse insinuatum a scripturis , &Philosopho , quod admirabilia sunt delectabilia . A Philosopho quidem , ut in g. coni. A scripturis autem per hoc, quod de admirabili evasione e peric Iis ab hominibus inde liberatis dicitur secundo Machabaeor. primo. De magnis peraculis a Deo liberati , magnisce gratias agimus ipsi , utpote qui adυersus
talem regem dimieaυimus. Per haec enim verba, ut ex contextu abunde patet , delectationem se magnam inde concepisse connotabant . & tantam , ut ipsam intra se continere non valentes suis Iudaeis etiam absentibus communicarent : eosque ad celebrandum
festivitates in honorem Dei pro tam grandi laetitia, invitarent; & hoc ideo, quia liberatos se de magnis periculis fuisse erat valde delectabile, Quia erat valde admirabile . Item per hoc ; quod aicitur in Ps. 57. Laetabitur tinus , eum viderit vindictam . His namque verbis designatur, quod iustus, videndo a tonomastice dictam damnatorum vindictam , delectationem magnam sentiet de hoc, quod de talibus Poenis mirabiliter, cum secundum se esset de eadem massa, a Deo liberatus fuerit. Haec enim admiratio dat iusto, sicut & rellinosis, Acide saeculo, de , &c. mirabiliter liberatis, maximam laetitiae, seu delecta tionis materiam , secundum quod protundius , vehminus prosunde consideratur; & consequenter mat viam, tum magis de suo statu gaudendi, tum magis inde gratias Deo agendi , tum magis delectabiliter omnia in honorem Dei faciendi. Ecce, quot, qua tarumque delectationum causa est admiratio, secun dum scripturas. Secundo vides: quomodo ex iis bene pensatis , & applicatis, dic. UAESTIO XXXIII. . . De sectibus desectationis, in quatuor ar
DEinde considerandum est de effectibus delecta
Primo . Utrum delectationis sit dilatare. Secundo . Utrum delectatio causet sui sitim, vel desiderium.
474쪽
Tertio . Utrum deleelatio impediat usum ratio. nis. JQuarto . Utrum delectatio perficiat operationeni.
A R T I C U L U S I. aso Utrum desectationis sit dilatare.
AD Primum fic proceditur. Videtur, quod dii
tatio non sit effectus delectationis. Dilatatio enim videtur ad amorem magis pertinere; secundum quod dicit Apostolus a. ad Cor. 6. Cis serum ari Iatatum Unde & de praecepto charitatis in Psal. Ia8. dicitur : Latum mandatum tuum nimis . Sed delectatio est alia passio ab amore - Ergo dilatatio non est effectus delectationis. a. Praeterea. Ex hoc quod aliquid dilatatur, ef eitur capacius ad recipiendum et Sed receptio pertianet ad desiderium, quod est rei nondum habitae. Erisso dilatatio magis videtur pertinere ad desiderium, quam ad delectationem. 3. Praeterea . Constrictio dilatationi opponitur ;Sed constrictio videtur ad delectationem pertinere . nam illud constringimus , quod firmiter volumus τetinere : & talis est affectio appetitus circa Tem d Iectantem . Ergo dilatatio ad delectatiotiem non
Sed Contra est, quod ad expressionem gaudiit dicitur Isa. 6o. Videbis, oe assues; Θ mirabitur, mdilatabituν cor reum. Ipsa etiam delectatio ex dilatatione nomen accipit , ut laetitia nominatur, sicut supra dictum est. 3I3. ad 3 Resipondeo dicendum , quia latitudo est quaedam dimensio magnitudinis corporalis , unde in afl elionibus animae non nisi secundum metaphoram dicitura Dilatatio autem dicitur quasi motus ad Iatitudinem : di competit delectationi secundum duo , quae ad delectationem requiruntur . Quorum unum est ex parte apprehensivae virtutis , quae apprehenditeoniunctionem alicuius boni convenientis . Ex hac autem apprehensione apprehendit se homo persere nem quandam adeptum , quae est spiritualis magnitudo : Et feeundum Me animtis hominis dicitur per delectationem magnil ari , seu dilatari. Aliud autem. est ex parte appetitivae virtutis. quae assentit rei de-uciabili, in ea quiescit, quouanimodo se Praeberis ei
475쪽
ei ad eam interius capiendam: Et sic dilatatur affectus hominis per delectationem, quasi se tradens adeontinendum interius rem deletantem. Ad primum ergo dicendum, quod nihil prohibet, in his quae dicuntur metaphorice, idem diversis attribui secundum diversas fimilitudines. Et secundum hoc dilatatio pertinet ad amorem ratione cuiusdam extensionis ,' inquantum affectus amantis ad alios extenditur , ut curet non solum quae sua sunt , sed quae aliorum. Ad delectationem vero pertinet dilatatio ,' inquantum aliquid in seipso ampliatur , ut quasi capacius reddatur . Ad secundum dicendum , quod desiderium habet quidem aliquam ampliationem ex imaginatione rei desideratae , sed multo magis ex praesentia rei iam delectantis et quia magis praebet se animus rei iam desectanti , quam rei non habitae desideratae ; cum
Alectatio sit finis desiderii. Ad tortium dicendum , quod ille qui deIectatur constringit quidem rem delectantem , dum ei fortiter inhaeret; sed cor suum ampliat , ut persecte d lambili fruatur. APPENDIX EX articulo habes primo: quomodo per rationem
ostendas , merito insinuatum esse a scripturis , quod dilatatio est effectus delectationis . Ut Isa. 6o. iacundum quod est in arreont. Item per hoc, quod dicitur Ps. II 8. Viam mandaevirum tuortim cueutri , cum dilatasti eor meum . Per cordis enim dilatati nem divinitus factam intelligit delectationem de Deo, tamquam ab essectu cautim designans, & tune viam mandatorum dicit se cucurrisse , quoniam deIectatio perficit operationem, ut dicitur Io. Erb. Ac si ergo utrobique a scriptura , si stholastice loquatur, dictum sit : Dilatatio est essectus a delectati ne , tamquam a causa sua , proveniens. Secundo vides: quomodo, &
AD Secundum sic proceditur. Videtur , quod dein lectatio non causet desiderium sutipsius. Omnis
euim motus cessat , cum pervenerit ad quietem .
476쪽
Sed delectatio est quasi quaedam quies motus destiderii, ut supra dictum est, c f. 23. a. q. ω q. 3 a. a. Cessat ergo motus desiderit , cum ad delectationem pervenerit . Non ergo delectatis causat desiderium. a. Praeterea . Oppositum non est causa sui oppφsti: Sed delectatio quodammodo desiderio opponitur ex parte obiecti: nam desiderium est honi non habiti ; delectatio vero boni iam habiti . Ergo deis Iectatio non causat desiderium sutipsius. 3. Praeterea . Fastidium desiderio repugnate sed delectatio plerunque causat fastidium. non ergo facit sui desiderium. Sed Contra est , quod Dominus dicit Ioan. 4. Itii biberit ex hae aqtia, sitiet itertim: Per aquam autem significatur, secundum Augustinum, c tract. II. in Jo. parum ante med. to. 9. b delectatio cooporalis .
Respondeo dicendum , quod delectatio duplieitis
potest considerari : Uno modo , secundum quod est in actur Alio modo, secundum quod est in memo-xia. Item sitis, vel desiderium potest dupIDiter a cipi : Uno modo proprie , secundum quod importat appetitum rei nou habitae: Alio modo crammuniter, secundum quod importat exclusionem fastidii.
Secundum igitur quod es in actu , delectatio noπcausat stim , vel desederium suisVuι , per se I etiendo , Ied solum per accidens a Si tamen sitas , mel de sideritim dicatur νei non habitae appetitus , fune delectatio non causat sempliciter stim , υeι desiderium . nam delectatio est affectio appetitus
Sed contingit , rem praesentem non perfecte h heri. Et hoc potest esse, vel ex parte rei habitae, via ex parte habentis . Ex parte quidem rei his se , eo quod res habita non est tota simul : unde siccessive recipitur: & dum aliquis delectatur in eo quod habet , desiderat potiri eo quod restat e sicut qui audit primam partem versus , ik in hoc dele- matur, desiderat alteram partem versus audire , ut Augustinus dicit 4. Conseis. c ev. II. a med. tomis a. b Et hoc modo omnes fere delectationes eomor Ies faciunt sui ipsarum stim, quo que consummentur : eo quod tales delectationes consequuntur aliquem motum ς sicut patet in delectationibus ciborum. Ex parte autem ipsius habentis, sicut cum aliquis aliquam rem in se perfectam existentem non statim persecte habet, sed paulatim acquirit : sicut in
mundo isto percipientcs aliquid imperistae de div μ
477쪽
va tognitione delectamur; & ipsa delectatio excitat sitim , vel desiderium persectae cognitionis e secuα-
dum quod potest intelligi , quod habetur Eccles. 24. Qui bibunt me , adtae strent. Si υero per sitim , vel desiderimm .ntelligatων sola intensio assectus tollens fasidium , he delessationes spirituales maxime faciunt stim, mel desederium
fuit arum, Delectationes enim corporales , quia augmentatae vel continuatae faciunt superexcrescentiam
naturalis habitudinis , emciuntur fastidiosae; ut patet in dele'atione ciborum . Et propter hoc quando aliquis iam pervenit ad perfectum iu delectati nibus corporalibus , fastidit eas , & quandoque appetit aliquas alias. Sed delectationes spirituales non superexcrescunt naturalem habitudinem , sed perfi
ciunt naturam , unde cum pervenitur ad consum.
v ationem in ipsis , tunc cum magis deIectabiles t Nisi forte per accidens, inquantum operationi contemplativae adiunguntur aliquae operationes virtutum corporalium , quae per assiduitatem operandi lassantur . Et per hunc modum etiam potest intel-
Iigi , quod dicitur Ecclesiast. 24. Qua bibunt me, adhue sitient: quia etiam de Angelis -, qui perse Deum cognoscunt , & delectantur in ipso , dicitur 1. Petri I. quod desiderant ἐn eum prospisere. Si vem consideretuν delectatis , inovi in in m moria , ω non in a tu , se per se nata in rausam Ibi ipsius sitim, in desiὰerium, quando scilicet homo redit ad illam disposuionem , in qua erat sibi delectabile , quod praeteriit e Si vero immutatus sit ab illa dispositione, memoria delectationig non ea sat in eo delectationem , sed fastidium ; sicut pleno existenti memoria cibi.
Ad primum ergo dicendum quod quando delas
tio est persecta , tunc habet omnimodam quietem , R cessat motus desiderii tendentis in non habitum e Sed quando imperfecte habetur , tunc non omnino cessat motus desiderii tendentis in non habitum.
Ad secundum dicendum , quod id quod impers cte habetur, secundum quid habetur , & secundum quid non habetur . R ideo simul de eo potest esse& desiderium, & delectatio. Ad tertium dicendum , quod delectationes alio modo causant fastidium , & alio modo desiderium, ait dictum. c νn con an
478쪽
EX articulo habes primo: quomodo per rationem
ostendas , merito esse a scripturis insinuatum , quod delectatio sutipsius desiderium causat. Ut Joan. q. secundum quod ponitur in arm eoni. Ubi intel- Iige ly pitiet , scilicet ex imperfectione aquae bibitae r in cujus signum additur ly iterum, tuest, alia vice . Non enim tunc, cum ad plenum biberit, sitiet , idest desiderabit bibere de illa aqua : immo ipsam contemnet : tedst fastidiet e sed alia vice , cum defecerit in stomacho, &c. virtus illius aquae, sitiet ipsam . Haec annotata sint ad differentiam ais quae vivae idest delectationum spiritualium . Nam , qui biberit hanc aquam vivam , non sitiet ex im Iaersectione aquae vivae , idest sitis , qua plus desiderabit de ipsa biber, non proveniet ex eo , quod qua ipsa sit de se imperfecta : immo proveniet ex - , quod ipsa est de se perfecta . In cuius sigmmaqua viva bibita causabit sui sitim , ct plus bibita maiorem sitim , donee saeiat salire in vitam aetemnam ; ubi amplius non causabit sitim , nisi , ut dicit intensionem affectus excludentem fastidium , I.
Petri I. Ipsa vero aqua viva non bibita non caus
his sitim . idest , desiderium rei non habitae, &hoc, quia non cognoscitur eius persectio . In illius etiam , quod scilicet aqua viva de se sit persecta , siεnum , est , quod adhuc , dum ainialiter bibitur etiam abunde pro vita praesenti , causat sui sitim ;ex hoc denotans, quod perfectio sua est adhuc in Sor , quam prssentialiter ab actu bibente experimenisto sentiatur . Ad praedictam autem differentiam significandam de aqua terrena , id est delectationi, corroralibus, dictum est ly stiet iterum , de aqua vero viva non dicitur ly uertim, idest alia tantum
vice , sed ly stiet adhuc , idest , etiam dum actulabit, Eecl. 24. Vide ques. a. artisti. I. ad tertium. Sectindo vides : quomodo ex his bene pensatis , &applicatis declaretur vicissim Angelica doctrina hete,
479쪽
Uerum desectatio impediae usum rationis.
AD Tertium sic proeeditur. Videtur , quod det
elatio non impediat usum rationis. Qtiles enim maxime consert ad debitum rationis usum . unde
dicitur in 7. Physic. c rex. 2o. to. a. quod in s dendo, oe quiescendo fit anima sciens, oe prudens. Et Sap. 8. Intrans in domum meam conquiescam eum Ela , scilicet sapientia . Sed delectatio est quaedam quies. Ergo non impedit , sed magis iuvat rationis
a. Praeterea. Ea quae non sunt in eodem , etiam si sint contraria , non se impediunt: Sed delectatio est in parte appetitiva; usus autem rationis in pam te apprehensiva. Ergo delectatio non impedit ratio
3. Praeterea . Ouod impeditur ab alio , videtur qui dammodo trant utari ab ipso : Sed usus apprehensivae virtutis magis movet delectationem , quam a delectatione moveatur : est enim causa delectati inis. Ergo delectatio non impedit usum rationis. Sed Contra est, quod Philosophus dieit in 6. Eth. c cap. S. D. I. ) quod delectarito corrumpit exista rionem prudentis. - Respondeo dicendum , quod , sicut dicitur in Io. Ethicorum , eap. s. to. I. delectationes propriae adaugent operationes , extraneae vero impediunt . Est ergo quaedam delectatio , quae habetur de ipso actu rationis ; sicut cum aliquis delectatur in contemplando , vel ratiocinando : Et ealis d/IeDιio non impedit usum rationis , sed adjuυat ; quia illud attentius operamur, in quo delectamur: Attentio autem adiuvat operationem . Sed delectationem corporales impediunt usum rationis tripliei ratione. Primo quidem ratione distractionis: quia, sicut iam dictum est, c q. 4. ar. I. ad 3. ad ea , in quibus delectamur, multum attendimus. Cum autem inten tio m σι attenais ' sortiter inhaeserit alicui rei, debilitatur circa alias res, vel totaliter ab eis revocatur. Et secundum hoc , si delebatio corporalis fuerit magna, vel totaliter impediet usum rationis, aAse intentionem animi attrahendo, vel multum imm
480쪽
rediet. Secundo ratione contrarietatis et quaedam vim delectationes , maxime superexcedentes , sunt contra ordinem rationis. &per hunc modum PhiloLdicit in Ethic. c cap. S. I. quod delectati
nes corporales contimpunt exifimationem pisaeentiae , non autem existimationem speculativam , cui dei ctatio non contrariatur puta quod triangulus habet tres angulos aequales duobus rectis : Secundum autem primum modum utramque impedit. Tertio m do secundum quandam ligationem , inquantum sci- Iicet ad delectationem corporalem sequitur quaedam transmutatio corporalis , major etiam , quam in MIiis passionibus , quanto vehementius assicitur appetitus. ad rem praesentem, quam ad rem absentem iaΗujusm vi autem corporales perturbationes impediunt usum
rationis ; sicut patet in vinolentis , qui habent usum rationis ligatum, vel impeditum . Ad primum ergo dicendum , quod delectatio eo molis habet quidem quietem appetitus in delecta-hili , quae quies interdum contrariatur rationi : sea ex parte corporis semper habet transmutationem& quantum ad utrumque impedit rationis usum. Aa secundum dicendum, quod vis appetitiva, &apprehensiva sunt quidem diversar partes, sere unius imae. & ideo cum intentio animae vehementer ainplicatur ad actum unius, impeditur ab. actu contra
xio alterius MAd tertium dicendum quod usus rationis requi-xit depitum usum imaginationis , Se aliarum virium sensitivarum, quq utuntur organo corporali ia& ideo. ex transmutatione corporali usus rationis impeditur, impedito acta virtutis imaginativae , & aliarum vi-xium sensitivarum .
A P Ρ Ε N. D I XL EX artic. habes prim quomodo per rationem Mostendas , &recte intelligas, merito insinuatum Gisse a scripturis & Philosopho , quod delectatio impedit usum rationis . A Philosopho quidem , utam argum. contR A scripturis autem per hoc , quoalegitur Eccles. a. Risum reputavi errorem: γ sati-
aetiis consolari anima mea ; memor fui Dei, d iactatus sum . Ideo namque risum reputavit err xem , & gaudium esse dx emium , quia risus t Iis , gaudiumque , idest delectato talis , impedit usum rationis r quo memores sumus Dei, di delectamur in ipso: proptereaque, ut Dei memor esset, Scin