장음표시 사용
111쪽
Inventione prima ac in xima parte Rhetoricae , satis dictum videtur . Qui re quoniam & una pars s ad e itum hil Ac a superiore libro perdit Ei, est, & hic liber non parum continet literarum , quae restant , in reli quis dicemus.
1. Una para) Nescio , an hoc loco ni mi 4 diuti fuerit I ambinus I illud scio, inihi arridere emendationem . quam e hibuit in margine editicinis suae. I na paνs au exatum , AZ p.riore libro, perutic/a est, oe. cae. te in . Got rolieu.ls hic annotavit, iideri ex
hoc loco roile colligi, Ciceronem plures de Inventione libro, scripsisse. Illud quidem non
tantum itin diu inter eruditos conuat . pht- res su sie perscriptos a Cicerone libros de Inventrone , sed et am eos sui se quattuor, equibus duos posteriotes nob:s long nquitas temporis invidit. Vid. Voss. de Natura Rhetae. II. roburg.
112쪽
O RATOREA D FRATREM LIBER PRIMUS.
Ut ex bisce libris legendis majores fructus Lector percipiat , non inutile credidi fore, totius operis formam ω quasi si ueam breviter depingere. De Rhetorica Cicero omnitim Romanorum etcquentissmus tradit praecepta; nec ea qui em , Rbetorum aliorum nidire , nuda U' laornati tradit, sed oratione ita limata, is doctrina ita liberali, ut scias ipsum id assecivum esse, quod verulae aliis praecipere . Plerumque fit, ut cum invidia audiatur , qui aliix praecipit: qui enim eos eonatur docere , se iis superiorem fore in eo , quod docet, pollicetur . Hune igiIur invidiam a se Cicero artificio quodam rcmovit, cum sub personis Lucii Licinii Crass , is M. Antonii, oratorum superioris saecuti principum, siam de Esequentia sententiam explicavit. Eis θnibus Dor juvenes, forumque vix ingressos , Cottam, Sulpicium, comites ad unxit: prudenter quidem ; nisi enim in hanc disptitationem et ex Ioni I nes, minus auctoritatis is gravitatis haberent ea , quae praecaperentur: is nisi juvenes adessent, qui is acdiendi cupidi Uent, is nondum satis ussu forensi instructi , senes non potuissent btine sermonem sine ineptiarum crimi ve insiluere . Vide , quam elegans fit exorditim dissutationis : Artificum /γm iv lavium Graecortini κbetortim , se de Eloquendia dicturos cre p. ieri. Hi Ieηes, is siη ημi, D' in Rep. . fati , non, no forati. O , in hone dissutationem inciad int; nihil de se promistunt , sed cu fu opat ovis, vel eastu potius , i Rhς loricae campos incnrrunt. Nee tu pe nil stam, Dd in loco deco)ιm servat Ciῆς ro: nou ovi: a Rci .ae , sed ru, i ais citant ei non in urbos ccc: hoi. ubi
113쪽
mollio, ibus his Iudiis se dedere non licet, sed in otio recessus Tusculani, quisp, escentem curAE Reiquo publicae nerstria, etiam cum bonorum venia, non
In primo libro quaeritur , quAE sit oratoris materia , quaeque artes sint ilia ad cognoscendum necessariae. Crassus, cujus in pesoηa explicatur ipsius Oeeronis sententia, perfectum orato om insiluit, c/que omnium artium eos niti nem sub ungit : singulas percurrit , probatque , exemplis is rationibus, quum utilis fit unaquaeque oratori: Antonius vero, cujus despiatatio ad mentem Quinti formatur , contra Crassum disputat, cum in D lus a phrisque haberetur, selaque natura ad dicensum infructus, α'quontra n a caeteris aristibus f gregat , eiqua solam bene dicendi s ratiam a tingit. ovae aro umenta attulerat Crassus, ea omnia percurrit Antonius, se Terbo magis, quam redissolvia. Aderat etiam huic isputationi scarustia fellex. quom cscero a sequentibus libris dimovit, Θ quia infirma valetudine fuit, pt ait ipse quia in hoc tibi a disputatio de jure civili a scaevolae' sudiis non abborrobata tantum vero virum proximae de iocis dis uiationi interesse non decebat. In secundo lubro partes Inventionit Antonio tradu tur; in qua potius, quam in ornatu orationis excessuit . Omnia igitur prarcepta ponit, ex qua bus arguia menta possinus eruere , quibus animos juaeuum movere ἐν nobis conciliare: tria illa genera , judiciale, deliberat 'Am , demors ativum , tractae, digiatumque ad sontes intenszns docet , qtiomodo ea , quae universe dicuntur ad
unumquamque causam referri Iossent . Ad Iuventi em pertinent jeel; C esar igitur, qui in iis omnibus praes itit, huic disputationi ases, ἐν ea omnia, quaer de Deis didicerat aut observarat , in medium profert. Deinde Antonius loquitur de m maris , scilicet artificiali nam ea sola Inventionis es pro-t iis, brevisu Ae Omnia, qμα ad illam spectant, praereptis concludit.
In tertio partes ElacVtionis Crasso deferuntur: in verbis enim magis, quam in fontemiis eligendis elaboravit. Prius igitur de universo genere dicendi pauca loquitur; deinde ad eas quatuor partes, quibus elocutio continetur, pure, dilucide, Ornate, is ste dicendi, I se revocat: has fi utar percurrit, praecipue vero ornatum orationis. Docet, quae verba eligenda sint, quAE siturin , eri ropi asbibendi , qμυ num ros is pedes oratio positi t. Tum a i extremum de Aclione quaerit, d etque, quomodo in vox. ω gestis, O vultus ad orationem decommodari debeat. Omnes denique bi libri itis venusti, Uta elegantes sunt,
si ab illis non solum praeeυta, sed exempla Eloquentiae petenda sint. PLARcius . OGITANTI mihi si numero , & memoria vetera repetenti, perbeati . fuisse , Quinte frater, illi videri se
lent, qui in optima republica, cum & honoribus, & re rum gestarum gloria florerent, eum vitae cursum tenere potuerunt. ut vel in negotio sine pcricuIo, vel in otio eum dignitate esse possent. Ac fuit tempus illud, cum mihi quoque initium requiescendi , atque animum ad utriusque nostrum praeclara studia reserendi sore justum . & prope ab omnibus concessum arbitrarer, si infinitus forensiui in rerum labor, & ambitionis
114쪽
oeeupatio , decursu honorum , etiam aetatis flexu constitisset . Quam spem gitationum & consiliorum meorum, cum graves communium temporum tum varii nostri casus se fellerunt . Nam qui locus quietis & tranquillitatis plenissimus lare videbatur , in eo maximae moles molestiarum , dc turbuleniatissimae tempestates exstiterunt . Neque vero nobis cupientibus , atque exoptantibus fructus otii datus est ad eas artes, quibus a pueris dediti fuimus, celebrandas , inter nosque recolendas I . Nλm prima aetate ε ὶ ineidumus in ipsam perturbationem disciplinae veteris : & consulatu devenimus in medium rerum omnium certamen , atque discrimen : & hoc tempus omne t 3 ὶ post consulatum objecimus iis fructibus , qui , per nos a communi peste depulsi , in nosmetipses redundarunt. Sed tamen in his vel as. peritatibus rerum , vel angustiis temporis , obsequar studiis nostris et & , quantum mihi vel fraus inimicorum , vel respublica tribuet otii , ad scribendum potissimum conseram. Tibi vero, frater, neque hortanti deero, neque roganti . Nam neque auctoritate quisquam apud me plus valere te potest . neque voluntate .
II. Ac mihi repetenda est veteris cujusdam memoriae non sane suis explicata recordatio, sed, ut arbitror, apta ad id , quod requiris , ut cognoscas, quae viri omnium eloquentissimi , clarissimique senserint de omni ratione dieendi . Vis enim , ut mihi ilape dixisti; quoniam quae pueris , aut adolescentulis nobis ex commentariolis noltris 4 inchoata , ac rudia exciderunt, vix hac aetate digna, & hoc usu , quem ex causis , quas diximus, tot tantisque consectui sumus; aliquid iisdem de rebus politius a n bis, persectiusque proferri: sole liue nonnunquam hae de re a me in disputationibus nostris dissentire, quod ego prudentissimorum hominum artibus eloquentiam contineri statuam ; tu autem illam ab elegantia do trinae
s t Inser nosque ν editendas Trajerat copulat, si particulam , milia atque . ιMeν No quo, quam 1 siue , c , -ιeν nos recolenuas . usurpare e ne a quod in oratiorie vitiosum eii . Metheroici carminit finem decideret . Quae erim ponendi inanii ita diligentia . ut in iotia de in euma celatur , ita in hoc scripti genere dissmulari non debet . Sunt qai legant, In
terque nos recolenuas . virtutis huJuq ignari . qui nesciant tutibus atque rationi cedere prae cepta. Stν laus. . .
di consequenti, cum Tullius ageret annum vi
ce limum. erat sere bella civilia Cinnae , Ma- .rri, de Syllae , qui tontra Pristinuan morem oppresia metiae libertate, principatum inva dere tentabant. P s3. χὶ Σι hoe romptis omne 3 Flos de Uratore Dialogos Cicero scripsisse putatur anno atatis suae sq. de U. C. isti secundci vero anno post ejus reditum , cum Clodianorumia ore actus in eae ilium cesssset. Pearratis Ex eommeneariolis nostras a Libros de Inventione sub annum aetatis vicesimum Cicero scripserat . rudes de impolitos, si cum
his conserantur . Porro com nentarius, liberest, in quem reserimus breviter aliquid meia moriae causa. Frusteus.
morum, vel l ut nolier loquitur in sequenti sententis 3 eorum , qui habent elegantιam dii rina r tapius in hoe opeνe docto, disertas. Ac 'νudoursam eloquentiae opposuit : ochie per ρνώrint,smos intelligi voluit eos. qH omnibus artibus . se. Philosophia , Iure civili , dici instructi essent. Sae l. I. c. 49.
115쪽
segregandam putes, re in quodam ingenii atque exercitationIs genere po.
Ae mihi quidem sepenumero in summos homines , ac sum in s instentis praeditos intuenti , quaerendum esse viliun eii , quid esset , cur pluris in
omnibus artibus, quam in dicendo admirabiles existitissent . Nam , quocunque te animo, & cogitatione converteris, permultos excellentes in quoque genere videbis, non mediocrium art um, sed prope maximarum. Quis enim est, qui, si clarorum hominu in scientiam, rerum Iolarum vel utilitate vel magnitudine metiri velit, non anici nat oratori imperatorem Quis autem dubitet, quin belli duccs in hac una ci. itate praeliantiis mos penu innumera biles, in dicendo autem excellentes vix paucos proferre potui mus Iam vero consilio , ac sapientia qui regere , ac gubernare rempublicam pollent , multi nostra, plures patrum memoria , atque etiam majorum exit iterunt . cum boni perdiu nulli, vi κ autem singulis aetatibus singuli tolerabilis oratores invenirentur . . Ac, ne quis sorte cum aliis itudiis , quu reconditis in
artibus, atque in quadam varictate literarum vericiatur , magis hanc dicendi rationem, quam cum imperatoris laude, aut cum boni senatoris prudentia comparandam putui; convectat animatu ad ea ipsa artium genera , ci
eum spiciat ii e qui in iis floruerint , quamque multi et se facillime , quanta
Oratorum sit, scini crque suerit paucitas, judicabit. III. Neque enim te fugit , laudatarum artium o innium procreatricem quanda iri, & quali parentem eam, quam φιλοσοφίαν Graeci vocant , ab hominibus doctissmis judicari ; in qua dissicile est enumerare , quot viri ,
quanta scientia, quanta et ire in si iis studiis varietate, & copia suerint: qui non una aliqua in re si paratim elaborarint , sed omnia , quaecumque e fient, vel scicinia' per vestigatione, vel disserendi ratione comprehenderint . Quis ignorat, ii, qui mathematici vocantur , quanta in obscuritate rerum ,& quam recondita in arte , & multiplici , subtil que versentur λ quo t men in genere ita multi persecti honi ines exstiterunt, ut nemo sere studuis se ei scientiae vehementius videatur, quin, quod voluerit , consecutus sit Quis musicis, quis hiate studio literaru in , quod profitentur ii, qui g - 'matici vocamur, penitus se dedidit, quin omnem illarum artium PCne in finitam vim , di materiam, scientia & eo itatione eomprehenderit Z V rem ibi hoc videor uile dicturus , ex omnibus iis , qui in harum artium itu diis liberali stimis sint, doctrinisque versati, minimam copiam poetarum egregiorum eXilit ille: atque in hoc ipsis numero , in quo perraro EXOritur ali quis excellens, si diligenter & ex nostrorum, S ex Graecorum copia comparare Voles, multo tamen pauciores oratores , quam poetae boni reperien tur. Quod hoc etiam mirabilius debet videri , quia caeterarum artium studia .sere reconditis atque abditis e fontibus hauriuntur .' dicendi autern omnis ratio in medio posita , communi quodam in usu , atque in hominum more& ser-c mi Man. Grut . .
116쪽
& sermone versatur ἐγ ut in caeteris id maxime excellat , quod Iongissime sit ab imperitorum intelligentia, sensuque disjunctum: in dicendo autem vi
tium vel maximum sit a vulgari genere OrRtionis , atque a consuetudine communis sensus abhorrere.
IV. Ae ne illud quidem vere dici potest , Rut plures caeteris artibus inservire , aut majore delectatione , aut spe uberiore , aut praemiis ad perdi stendum amplioribus commoveri. Atque ut omittam Graeciam, quae semper eloquentiae pliadeps eisse voluit , atque ill/S Omninm doctrinarum in Ventrices Athenas, in quibus summa dicendi vis & inventa est , & persectat in
hae ipsa ei vitate profecto nulla unlu m Vehementius, quam eloquentiae studia viguerunt. Nam posteaquZm, imperio Omnium gentium constituto, diu turnitas paeis otium confirmavit , nemo sere laudis cupidus adolescens non sibi ad dicendum studio omni enitendum putavit . Ac primo quidem totius rationis ignari , qui neque exercitationis ullλm viam, neque aliquod praeceptum artis esse arbitrarentur , tantum , quantum ingenio & cogitatione poterant , consequebantur . Poth autem , auditis oratoribus Graecis , cognitinque eorum literis , adhibitisque doctoribus , incredibili quodam nostri homines dicendi studio flagraverunt. Εκ citabat eos maguitudo & varietas, multitudoque in omni genere causarum , ut ad eam doctrinam , quam suo quisque studio assecutus esset , adjungeretur usus frequens , qui omnium nrigutrorum praecepta superaret . Erant autem huic studio maxima , quae nunc quoque sunt . exposita praemia, vel ad gratiam, vel ad opes, vel ad dignitatem . Ingenia vero ut multis rebus possimus iudicare nostrorum hominum multum caeteris hominibus omnium gentium praestiterunt. Quibus
de causis , quis non jure miretur , ex omni memoria aetatum , temporum, civitatum , tam exiguum Oratorum numerum inveniri Sed nimirum majus
est hoc quidam, quam homines opinantur, & pluribus ex artibus studiisque
collectum. V. Quis enim aliud in maxima discentium multitudine , summa mλgi-yrorum copia , praestantissmis hominum ingeniis . 'infinita causarum vari r te , amplissimis eloquentiae propolitis praemiis , esse causae putet , nisi rei quandam incredibilem magnitudinem, ae dissicultatem p Est enim & scientia comprehendenda rerum plurimarum, sine qua verborum volubilitas inanis atque irridenda est r & ipsa oratio consor manda non solum electimne , sed etiam constructione verborum: & omnes animorum motus, quGS hominum generi rerum natura tribuit , penitus pernoscendi , quod omnes Vis ratioque dicendi , in eorum , qui audiunt , mentibus , aut sedandis , aut excitandis expromenda est . Accedat eodem oportet lepos quidam , iacetiaeque , & eruditio libero digna , celeritasque & brevitas & respondendi , dc
lacessendi, subtili venu state , atque urbanitate conjuncta . Tenenda praeterea est omnis antiquitas , exemplorumque vis : neque legum , aut juris civilis
scientia negligenda est . Nam quid ego de actione ipsa plura dicam λ quae
motu corporis , quae gestu , quae vultu , quae vocis conformatione , ac ν
rietate moderanda est : quae sola per se Ipsa quanta sit , histrionum levis r & scena declarat : in qua cum omnes in oris , & vocis , di motuS
117쪽
moderatione elaborent , quis ignor i , qu M pauci sint , suerintque , quos animo aequo spectare possimus Quid dicam de thesauro rerum omnium me moria . quae nisi custos inventis , cogi δtisque rebus , & verbis adhibeatur intelligimus, etiam si praeclaris lima suerint, in Oratore peritura. Quamobrem mirari desinamuβ , quae Causa sit eloquentium paue tatis eum ex iis rebus universis eloquςnti constet , quibus in singulis elaborara permagnum est ; hortemurque PQxiuβ libutos nostros , ceterosque , quorum gloria nobis & dignitas c/ra est , ut 3nimo mi magnitudinem eomplecta tue , neque iis aut praecepti β , Rut magi iuris , aut exercitationibus, quibus
utuntur omnes . sed alii. quibusd/m se id , quod expetunt , consequi posse
V l. Ae mea quidem sententia nemo poterit esse omni laude eumulatus orator , nisi erit omnium rerum in g rum , atque artium scientiam eoniasteutus . Etenim ex rerum cogni tonu efflorescat & redundet oportet ora. tio: quae, nisi subest res 3b Or/t re percepta & cognita, inanem quandam habet elocutionem , & pene puerilem . Neque vero ego hoc tantum oneris imponam nostris praesertim Oratoribua , in hae tanta occupatione urbis , aevitae , nihil ut iis putem licere micire o quanquam vis oratoris , professio.
que ipsa bene dicendi , hoc suscipere , ac polliceri videatur , ut omni dere , quaecunque sit proposita , Rb ornate , copioseque dicatur . Sed quia non dubito, quin hoc plerisque immensum, infinitumque videatur, & quod Graecos homines non solum ingenio , N. doctrina , sed etiam otio , studi
que abundantes , partitionem quandam artium iacisse video , neque in universis genere singulos elaborasse , sed seposuisse a caeteris dictionibus eam partem dicendi , quae in forensibus disteptationibus judiciorum , aut deliberationum versaretur , ct id unum genus oratori reliquisse ; non complectar in his libris amplius, quam quod huic generi , re quaesita, & multum diasputata , summorum hominum prope consensu est tributum et repetamque non ab incunabulis nostrae veteris puerilisque doctrinae quendam ordinem praeceptorum , sed ea , quae quondam accepi in nostrorum hominum eloquentiis morum , & omni dignitate principum , disputatione esse versata τNon quod illa Contemnam , quae Gras ei, dicendi artifices , ct doctores reliquerunt; sed cum illa pateant', in promptuque sint omnibus , neque ea interpretatione mea aut ornatius explieari, aut planius exprimi possint , dabis hanc veniam, mi frater, ut opinor, ut eorum, quibus summa dicendi lausa nostris hominibus eoncessa est , auctoritatem Graecis ant ponam. VII. Cum igitur vehementius inveheretur 6 in causam principum
anno V. C. DCXXXIL legem tulerat , qua judicia publica a tonatu , penes quem a re gum tempore suerant , quasi ab his non satis
asie exercerentur, transferrentur ad equites
Romanos. Verum tum in iis non satu Iut gra fide versarentur esuites . ea rursus sibi vindicare conati sunt senatores anno V.
LXIII. adnitente in primis M. Livio Druso . tribuno plebis , qui populum Permerosa spe largitionis , socios Italiae populos.
promissa ipsis civitato, in equestrem Ordinem concitavit , ac dem a legem tulit, ut aequa
118쪽
eonstit Philippus, Drusique tribunatus pro Raatus au choritate sus p us, in stingi iam, ac debilitari videretur: dici memini, ludorum Romanorum die bus L. Crassum s 7ὶ , quasi colligendi sui causa , se in Tusculanum eontu lisse. Venisse eodem , socer ejus 8 ὶ qui fuerat , Quintus Mucius si di cebatur, & Μ. Antonius Io , homo dc consiliorum in republiea socius , di summa eum Crasso familiaritate conjunctus . Exierant autem eum ipso Crasso, adolescentes duo , & Drusi maxime familiares , & in quibus ma gnam tum spem majores natu dignitatis suae collocarant , C. Cotta ri 3 , qui tum tribunatum plebis petebat, di P. Sulpicius cra , qui deinceps eum
magistratu in petiturus putabatur. Hi primo die de temporibus illis , deque universa republica , quam ob causam venerant , multum inter se usque at extremum tempus diei collo. cuti sunt. Quo quidem in sermone multa divinitus a tribus illis consulari. bus Cotta deplorata , & commemorata narrabat ; ut nihil incidisset postea civitati mali, quod non impendere illi tanto ante vidissent. Eo autem omni sermone eonfecto, tantam in Crasso humanitatem suisse , ut, eum lauti a cubuissent , tolleretur omnis illa superioris tristitia sermonis r eaque esset in homine iucunditas, & tantus in jocando lepos, ut dies inter eos curiae fuisse videretur, convivium Tusculania Na P
ex parte judicia penes senatum de equestrem
ordinem estent, sive trecentos equites de t eidem senatores. Eam ob rem tota graviter Italia turbatum est, maxime a sociis populis, qui cum prona stim a Diu se jus civitatis non obtinerent, hellum sociale seu Italicum e n-
flaverunt . Drusus in senatu ut caput mal rum accusatus . cum domum inde se reciperet , inter turbam , Incerto auet re , cultro vulneratus , in atrio corruit , ae paulo noli
obiit. Philippus tum erat consul . tam senatui ae Druso insensus , quam addictus equi tibus , a qurbus exerceri iudieia volebat . Diatijus , Livius, Floras, Appianus , die. Pr-st sa
ν L. Gassim L Licinius Crassus , e leberrimus orator , praecipuas in his dialogis
paries a it. Natus eii, ut ex Ciceronis Bruto patet, C. Laetio de Q. Caepione Conil sive anno V. C. DXCIV. Qua morte desun- eius fuerit , sise refert Tullius sub initium libri tertii de Oratore, cap. 2. Llem. 8 3 ssere ejus pia saerit sit. Muritis 3
Ita manuscripti Mag. Mead. Conv. de Hari. duci nee inusitatum est Nostro post vocem qua uti subjuni livo modo . Vulgatum ιν tParum placet ε tune enim temporis . eum Mu- eius ad Craim Tusculanuin venerit , te in s ter fini Crassi quam antea r Crassiimque postea appellat a/na m suum in c. s. Peam
cs -- -ι a metus Scaevoli, Q. scaevolae consulis anno DLXXX. filius, C. Laelii tener , in Stolea diseiplina. iurisque
scientia, Se omni literarum genere versitiit mus . Ad quem audiendum a patre deductus est Cierio sumpta virili toga . Augue suit anno LI. C. DCXXI. Observeat eruditi euna cum Q. Mucio poni fice , ad quem , hoc Q.
Mucio augure mortuo, se conserebat Tullius, minime confundendum elle. Prusi s.c io a M. Antonatis Orator eximius , natus Const . Appio Pnlchro de Q. Caeditio anno U. C. DCXI. de quo plura subinde his in
libris Occurrunt , de praecipue in Bruto cap. 3ν. De ejus morte vide lib. s. de Orat. e. a.
c ii 3 C. GIO C. Aurelius Cotta dicenis di laude praestans his temporibus petiit tribunatum, Ze obtinuit, a quo post Crassa mortem per invidiam depulsus, immo civitate deinde ejectus est . App. . Ece. Postea tamen consulatum gessit anno V. C. DCLXXIV. Cum illi decretus es,et triumphus , mortuus est ante diem triumphi, ut refert Asconius in notis ad Pisonianam . eum cicatrix vulneris ejus , quod ante plures annos Meeperat. restissa esset repente . De quo plurima ins rivi, dc in Bruto cap. ss. Idem . cara P. Sώμ. itiι Cujus in Bruto Tullius dicendi aharacterein describit, de sub inalsum lib. I. de Oratore funestam mortem deplorat. Idam a
119쪽
Pothero autem die, cum illi majores natu satis quiessent , & ῖΛambulationem ventum esset ; dicebat tum Scevolam duobus spatiis tribusve factis, diκisse , Cur non imitamur 13 , Cras tu , Socratem illum , qui est
in Phaedro Platonis λ Nam me haec tua platanus admonuit; quae non minus ad opacandum hunc locum patulis eli diffusa ramis, quam illa, cujus umbram secutus est Socrates , quae mihi videtur non tam ipsa aquilla , quae describitur , quam Platonis oratione crevisseς & , quod ille durissimis pedi bus secit, ut se abjiceret in herbam, atque ita illa, que philosophi dikini. tus serunt esse dicta, loqueretur, id meis pedibus certe concedi est aequius. Tum Crassum , Immo vero commodius etiam . pul inosiue poposeis se , &omnes in iis sedibus, quae erant sub platano, consediise dicebat. VIII. Ibi , ut ex pristino sermone relaxarentur animi omnium , solebat Cotta narrare, Crassum sermonem quendam de studio dicendi intulisse. Qui cum ita esset eκmsbs : Non sib cohortandum Sulpicium & Cottam . sed
magis utrumque collaudandum videri , quod tantam jam essent iacultatem adepti , ut non aequalibus suis selum anteponorentur , sed cum majoribus natu compararentur . Neque vero milii quidquam , inquit , pr.estabilius videtur, quam posse dicendo tenere hominum coetus, mentes allicere, voluntates impellere quo velis : unde autem velis , deducere . Haec una res in
omni libero populo, maximeque in pacatis , tranquillisque civitatibus, principue semper noruit , semperque dominata eit . Quid enim est aut tam admirabile, quam ex infinita multitudine hominum exsistere unum , quid id . quod omnibus natura sit datum , vel solus , vel cum paucis facere possit λaut tam jucundum cognitu atque aud tu, quam sapientibus sententiis gravibusque verbis ornata Oratio, & perpolita aut tam potens, tamque magnificum, quam populi motus, judicum religiones, senatus gravitatem, unius
Oratione converti uid porro tam regium, tam liberale, tam muniticunt, quam opem ferre supplicibus, excitare amictos, dare falutem , liberare periculis, retinere homines in civitate Quid autem tam necessarium , quam tenere semper arma , quibus vel tectus iple esse possis , vel provocare improbos, vel te ulcisci lacessitus Age vero, ne semper sorum, subsellia tr4 , rostra, curiamque medit re , quid esse potest in otio aut jucundius , aut magis proprium humanitatis , quam sermo facetus , ac nulla in re rudis Hoc enim uno praestamus vel maxime seris , quod colloquimur inter nos , & quod exprimere dicendo sensa possiimus. Quamobrem quis hoc non jure miretur , summeque m
. 3 Cur non imitamur Apud Platonem In dialogo, qui Phaedrus inserabitur , Socrates ad Itissum, Atticae fluvium , molliter in herba recumbens, sub xlta & patulis dii usi ramis platano, multa disserit. Irim.
dicebant praetores , & iudices ab iis dati tunde causae forenses appellabamur. Subsellia
esse tribunorum, triumvirorum, qirmior im,
di aliorum minora judicia exercentium scribit Ascon tu . Rostra, locus erat, ex quo dicebant oratores ad populum . Curia, ubi s natores & prineipes civitatis de rep. ad ni-ιtranda uuer se agebant. Idem ἀ
120쪽
eo elaborandum esse arbitretur , ut , quo uno homines m xime Mitiis praestent , in hoe hominibus ipsis antecellat ' Ut vero jam ad illa summa ve niamus ; quae vis alia potuit aut dispersos homines unum in Ioeum eon gregare , aut a fera , agrestique Vita ad hune humanum cultum , et vilem
que deducere , aut jam constitutis civitatibus , leges , judicia , jura descriherest Ac , ne plura , quae sunt pene innumerabilia , consecter, comprehendam brevi ; sic enim statuo , persecti oratoris moderatione dc sapientia non solum ipsius dignitatem , sed di privatorum plurimorum , & universae reipublicae salutem maxime contineri. Quamobrem pergite, ut facitis, adolescentes: atque in id studium in quo estis, incumbite , ut dc vobis honori , &amicis utilitati, & reipublicae emolumento esse possitis. IX. Tum Scaevola comiter, ut solebat, Caetera, inquit, astentior Crassis , ne aut de C. Laelii, soceri mei , aut de hujus generis , aut arte, aut gi Tia detraham i sed illa duo , Crasse , vereor , ut tibi possim concedere . Unum, quod ab oratoribus civitates & ab initio conititutas , dc saepe conservatas esse dixisti. Alterum, quod , remoto soro , concione , iudiciis , sc- natu, itatuisti, oratorem in omni genere sermonis, & humanitatis esse persectum. uis enim tibi hoc concesserit , aut initio genus hominum in montibus ac silvis dissipatum, non prudentum consiliis compulsiim potius, quam disertorum oratione delinitum, se oppidis, moenibusque sepsisse λ aut vero reliquas utilitates, aut instituendis , aut conservandis civitatibus , non a sapientibus & fortibus viris , sed a disertis , & ornate dicentibus esse conititutas ' An vero tibi Romulus ille aut pastores dc convenas congregasse , aut Sabinorum connubia coniunxisse , aut finitimorum vim repressisse eloquentia videtur, non consilio, & sapientia singularist Quid λ in Numa PomPilio, quid' in Ser. Tullio, quid λ in easteris regibus , quorum multa sunt Eximia ad constituendam rempublicam , num quod eloquentiae velligium ap. paret Quid Z ea actis regibus, s tametsi ipsam ex actionem mente, non Iingua, persectam L. Bruti esse cernimus in sed deinceps omisia , nonne plena
consiliorum, inania verborum videmus λ Ego vero si velim & nostrae civitatis exemplis uti , de aliarum , plura proserre possim detrimenta publicis rebus, quam adjumenta per homines eloquentissimos importata: sed, ut reliqua praetermittam, omnium mihi videor, exceptis, Crasse, vobis duobus , eloquentissimos audisse Tib. & C. seinpronios , quorum pater , homo Pru dens, dc gravis, haudquaquam eloquens, & cepe alias, & maxime censor, saluti reipudiicae fuit. Atque is non accurata quadam orationis copia , sed nutu atque verbo libertinos in urbanas tribus trani tulit; quod nisi fecisset , rempublicam, quam nunc vix tenemus, j tridiu nullam haberemiis . At v ro eius filii diserti, dc omnibus vel naturae vel doctrinae praesidiis ad di- cendum parati , cum civitatem vel paterno ei allio , vel avitis armis florentiis mam accepissent, ii a praeclara gubernatrice , ut ais, civitatum , eloquentia rempublicam dissipaverunt.
X. Quidὶ leges veteres , moresque majorum: quid λ auspicia , quibuς &ego s