장음표시 사용
461쪽
oratoribus & philosophis, sed iuris etiam peritis copiose de consultationibu, suis disputare. XVIII. Conjunctus huic causarum loco locus ille est , qui effettur eae ea ulis . Ut enim causa quid sit esse uim indic t , sic, quod effectum est. quae fuerit causa, demonstrat. Hic locus suppeditare solet oratoribus & poe tis, saepe etiam philosiophis , sed iis , qui ornate & copiose loqui possunt , mirabilem copiam dicendi , cum denuntiant , quid ex quaque re sit fututarum. Causarum enim cognitio cognitionem eventorum fuit. Reliquus est comparationis locus, cujus genus & exemplum supra post tum est, ut caeterorum: nunc explicanaa tractatio est. Comparantur igitur ea, quae aut majora, aut minora, aut paria dicuntur et in quibus spe ctantur haec , numerus , species , Vis , qu edam etiam ad res aliquas a Lfectio. Numero sic comparabuntur, ut plura bona , paucioribus bonis anteponantur: pauciora mala, malis pluribus: diuturniora bona, brevioribus: longe, & late pervagata, angustis: ex quibus plura bona propagentur,
quaeque plures imitentur, & faciant. Specie autem comparantur , ut anteponantur quae propter se expetenda sunt , iis, quae propter aliud: & ut innata atque insita , assumptis & adventitiis e integra, contaminatis et iucunda , minus jucundis r honesta, ipsis etiam utilibus : proclivia, laboriosis : necessaria , non necessariis: sua, ali nis: rara, vulgaribus: desiderabilia I iis, quibus facile carere possis: pers cta, inchoatis: tota , partibus: ratione utentia, rationis expertibus e voluntaria , necessariis: animata, inanimatis: naturalia , non naturalibus : artifi- ciosa, non artificiosis. Vis autem in comparatione sic cernitur, essiciens causa gravior , quam non essiciens : quae se ipsis contenta sunt, meliora, quam quae egent aliis equae in nostra, quam quae in aliorum potestate sunt: stabilia, incertis: quae eripi non possunt, iis, quae possim t. Affcctio autem ad res aliquas est hujusinodi , principum commoda maiora , quam reliquorum: itemque , quae jucundiora, quae pluribus probata. qim ab optimo quoque laudata . Atque, ut haec in comparatione meliora , sic deteriora, quae iis sunt contraria. Parium autem comparatio nec elationem habet, nee submissionem . Est enim aequalis . Μulta autem sunt, quae aequalitate ipsa comparantur: qunita sere concluduntur . Si consilio juvare cives & auxilio , aequa in laude
ponendum est: pari gloria debent eme ii, qui consulunt, di ii , qui de sendunt. At quod primum, est: quod sequitur igitur.
Persecta est omnis argumentorum inveniendorum praeceptio, ut, cum pro sectus sis a des nitione, a partitione, a notatione, a conjugatis, a genere, a foris
462쪽
a forma, a similitudine , differentia, a contrariis, ab adjunctIs, a cons queis ious , ab antecedentibus , a trepugn ntibus , R causis , ab effectis , a come ratione majorum, mino um, parium, nulla praeterea sedes argumenti quaerenda sit.
XIX. Sed quouiam ita a principio divisimus , ut alios locos dieeremus in eo ipso . de quo ambigitur, haerere , de quibus satis est dictum: alios
assumi extrinsecus; de iis pauca dicamus: et si ea nihil omnino ad vestras dispurationes pertinent ,' scd tamen totam rem perficiamus , quandoquidem coepimus. Neque enim tu i A ei, quem nihil , nisi ius civile, delectet. Et quoniam ad te haec ita scribuntur, ut etiam in aliorum manus sint ventu ra, detur opera, ut quam plurimum iis, quos recta studia delectant, pr de se pollimus. Haec ergo argumentatio , quae dicitur artis expers , in testimon Io posita est. Tettimoni uin autem nunc dicimus , omne, quod ab aliqua re externa sui uitur. ab faciendam fidem. Persona autem non qualiscumque, testimonii pondus habet. Ad faciendam enim fidem auctoritas quaeritur . Sed auctoritatem aut natura , aut tempus affert . Naturae auctoritas in virtute inest maxime. In tempore autem multa sunt , quae afferant auctoritatem : ingenium, opes, aetas, sortuna, ars, usu S, necessitas, concursio etiam nonnunquam rerum fortuitarum. Nam dc ingeniosos, & opulentos, ct aetatis spatio probatos, dignos, quibus credatur, putant: non recte fortasse, sed vulgi opinio mutari vix poteti, ad eamque omnia dirigunt & qui judicant , di qui existimant . Qui enim his rebus, quas dixi, excellunt, ipsa virtute
videntur excellere . Sed reliquis quoque rebus , quas modo enumeravi , quanquam in iis nulla species virtutis est, tamen interdum confirmatur fides, si aut ars quaedam adhibetur; magna enim est vis ad persuadendum, siuentiae : aut usus; plerumque enim creditur iis, qui experti sunt. XX. Facit etiam necessitas fidem, quae cum a corporibus, tum ab animis nascitur . Nam & verberibus , tormentis , igni fatigati , quae dicunt, ea videtur veritas ipsa dicere, &, quae a perturbationibus animi sunt, dolore , cupiditate . iracundia, me tu , quia necessitatis vim habent , a flerunt auctoritatem & fidem . Cujus etiam generis illa sunt , ex quibus verum nonnunquam invenitur , pueritia, somnus , imprudentia, vinolentia, insania. Nam de pueri saepe indicaverunt aliquid, ad quod pertineret, ignari:& per somnum, vinum, insaniam, multa saepe patefacta sunt. Multi etiam in res odiosas imprudentes inciderunt, ut Staieno i s r 3 nuper accidit . qui
ea loeutus est, bonis viris sub uscultantibus, pariete interposito, quibus pax k k a te fa
463쪽
tefactis., In judietumque prolatis, rei capitalis jure damnatua est . Huie si mile quiddam de Lacedaemonio sa Pausania accepimus.
Concursio autem fortuitorum talis est, ut, si interventum est casu, eum aut ageretur aliquid , quod proserendum non esset , aut diceretur . In hoe genere etiam illa est iu Palamedom c s 3 2 conjecta suspicionum proditionis multitudor quod genus refutare interdum veritas vix potest Hujus otia generis est fama vulgi, quoddam multitudinis testimonium. Quae autem virtute fidem iaciunt, ek biputita sunt. Ex quibus alterum natura va Iet: alterum, induit ia. Deorum enim virtus natura excelliti h minum autem, industria. Diuina haee sere sunt testimonia . Primum orationis r oracula enim e κω ipso appellata sunt , quod inest in his deorum oratio . De indo rerum
in quibus insunt quasi Ope di vina quaedam is 4 : primum ipse mundus
ejusque omnis ordo, & orna uo ἰ deinceps aerei volatus 2vium, atque cantus: deinde ejusdem aeris sonitus di ardores, multarumque rerum in terra portenta: atque etiam per e ta, inventa praesensio. Λ dormientibus quoque mulix significata visis. Quibus . ex locis sumi interdum solent ad fidem laetendam testimonia deorum. In homine virtutis opinio valet plurimum. Opinio autem est , non mo. do eos virtutem habere , qui habeant , ita eos etiam , qui habere videa tur . Itaque, quos ingenio , quos studio , quos doctrina praeditos. vident quorumque vitam constantem, & probatam, ut Catonis, Laelii, Scipionis, aliorumque plurium, rentur eos uise , quales seipsi. velint. Nec tiuum eos censent tales esse, qui in honoribus populi, atque in republica uersantur
sed & oratores , & philosophos, & poetas , & historicos .. quorum ecdictis, & scriptis saepe auctoritas petitur ad faciendam. fidem. x XI.
sa Da Laceda monio Pausanias Iaceda Momus eum de patria Persariun regi tradenda cogitaret . Argilio adolescentulo epistolain ad Artabisum. ferendam dedit . Argilius infulpicionem venit aliquid in ea de se elle siriptum . quod nemo eorum rediisset , qui ii per tali causa eodem missi erant i relignata epistola cognovit, si pertuli siet, sibi elle pereundum . Eraiit in eadem epistola q- ad ea Per inebant, quae inter regem, Pausaniam-co venerant . Has ille lueras ephori tradidit , qui Argilium iusserunt ad aram in suum Neptuni consulere: locum autein subterra lacerant , ex quo pollet audiri. si quis quid Iosueretur eum Argilio. Hue ex eph ris quidam descenderunt . Pausanias audita causa cur Argilius supplex in ara sederet , Perturbatus orare coepit, ne quid enunciaret, nec se meritum de illo optriue proderet . Hir cognitis . epliori hominem suo convictum test uncinio, in aede Nanervae conclusum
tame enecatulit. Anno a. Olymp. LXXvIII. ThuyZώ. lib. I. o. Cornelitis Nepos. Idem ess) In Palamedens Hie Ulyssim, qui, ne ad bellum Tro adium Pros seeretur . in. 1 inlatii simus t. fraudem detexit . Irritatus subie de Ulys:es . sapimi mina Priami ad D lamedem de prodendis G cis . literas fingit,
quibus magnam se Decumae vim mittere aiebat Draa inur . Reeu latur Palamedes . cujus Inisterim in tentorio auri pocidus furtim insedicuraverat Uinses. Hie illius causam tueri se simulat . nee ante damnandum contendit . Quam aurum a Priamo missum reperiretur . Ruro reperto Palamedes quas rens lapidibus obrutus est . Servius in M. 2 eιdos. Idem.
o acti a divina quaedam , t 8gendum puto. Dil. etiam per res mutas de inanimes c cujus di mundus est , de ejus omnis ornatus l qui nobiscum videmur , & sutura praemonstrare r quemadmodum scribit Tullius in thhti, de Davitiatione. GoveanR .
464쪽
XXI. Expositis omnibus argumentandi locis, illud primum intellig. dum est , nee ullam esse disputationem , in quam non aliquis incurr 'ν nec fere omnes locos incidere in omnem quaestionem, & quibusdam quae 'stionibus alios, quibusdam elle alios aptiores locos. Quaestionum duo sunt generar alterum infinitum , alterum definitum est . Disinitum est, quod οπι tiro Graeci , nos causam; Infinitum, quod i II i appellant, 'nos oro
sium postumus nominare. Causa certis personis , locis, temporibus, actionibus, negotIis cernitur aut in omnibus, aut in plerisque eorum. Propositum autem, in aliquo eo rum , aut in pluribus, nec tamen in maximi 1 . Itaque propositum , pars cauta est sy . Sed omnis quaestio earum aliqua de re est, quibus causae continentur, aut una, aut pluribus, aut nonnunquam omnibus. Quaestionum autem , quacumque de re sint, duo sunt genera unum , cognitionis; alterum, actionis. Cognitionis sunt hae, quarum finis est selen tia: ut, si quaeratur , a naturane jus prosectum sit , an ab aliqua quasi conditione hominum & pactione. Actionis autem hujusmodi exempla sunt: Sitne sapientis ad rempublicam accedere. Cognitionis quaestiones tripartitae sunt , cum, an sit: aut, quId si te aut quale sit, quaeritur. Horum primum, conjectura: secundum , definitione :tertium, iuris distinctione explicatur. Conjecturae ratio in quatuor partes distributa est. Quarum una est.cum quaeritur, sitne aliquid. Altera, unde ortum sit. Tertia , quae id causa es.secerit. Quarta, in qua de mutatione rei quaerit tar, sit, necne sit; sie: Ecquidnam honestum sit, ecquid aequum re vera, an haec tantum in Opini ne sitnt. Unde autem sit ortum , ut , cum quaeritur , natura , an doctrina possit essici virtus. Causa autem effciens se , ut , cum quaeritur , quibus rebus eloquentia essiciatur. De commutatione, sic: Possitne eloquentia commutatione aliqua converti in infantiam. XXII. Cum autem, quid sit, quaeritur; notio explicanda est, & proprietas, ct divisio, & partitio. Haec enim sunt definitioni attributa. Additur etiam descriptio, quam Graeci vocant. Notio sic quaeritur: Sitne id aequum, quod ei, qui plus potest, utile est. Proprietas sic: In hominem. ne solum cadat , an etiam in belluas aegritudo . Divisio , & eodem pacto partitio sic: Triane genera bonorum sint. Descriptio e Qualis sit avarus
α. , ςδας - Vς ςjusdem generis , quibus natura &Cum autem quaeritur, quale quid sit: aut sim iciter quaeritur aut comparate. Simpliciter, Expetendane fit gloria . Comparate ' Praeponenda, id ius gloria . Simplicium tria generR sunt: de expetendo, fugiendoque de 3ς Propositum para es a est Est quasi
ars : Videtur enim causa propositum inelu-
Verbi gratia haec cauti , An riuum
ineludit hane quasi partem . quod propc situm est, Αα bellum inistri debeat. Prusteus .
465쪽
de aequo , & iniquot de honesto , & turpi . Comparationum amem diis . unum de eodem & alio: alterum de notore, & minore . De expetendo .& fugiendo, hujusmodi : Si expetendae divitiae , si fugiend3 Paupertas . D.
aequo & iniquo: AEquumne sit ulcisci , a quocumque injuriam acceperia ἀDe honesto, & turpi: Honestumne sit, pro patria mori . Ex altero autem genere, quod erat biparitum , unum est de eodem , & alio : ut , si qua ratur, quid intersit inter amicum, & dentatorem et regem. & tyrannum. Alterum de majore, & minore 2 ut , si quaeratur , eloquentiane pluris sitan jur s et xilis fetentia. De cognitionis quaestionibus hactenus. AEliotiis reliquae sunt : quarum duo sunt genera et unum ad officium .. alterum ad motum animi vcl gignendum , vel sedandum , planeve tolle dum. Ad officium sic; ut, cum quaeritur , suscipiendine sint libeti . Admovendos animos , cum fiunt cohortationes ad defendendam rempublicam . ad gloriam, & ad laudem et quo eκ genere simi querelae , incitationes, in se rationesque flebiles , rursusque oratio cum iracundiam restinguens , tum metum eripiens, tum exultante in laetitiam comprimens, tum aegritudinem a stergens. Haec cum in propositis quaestionibus genera sint, eadem in musas
XXIII. Loci autem qui ad quasque quaestiones accommodati stant , deInceps est videndum. Omnes quidem illi, quos supra diximus , ad plerasquα sunt: sed alii ad alias, ut dixi , aptiores. Ad conjecturam igitur maximo apta, quae ex causis, quae ex unectis , quae ex conjunctis sumi pos,unt. Ad desinitionem l sis autem pertinet ratio, dc scientia definiendi . Atque huic generi finitimum est illud , quod appellari de eodem , & altero diximus ' quod genus sorma quaedam definitionis eit . Si enim quaeratur, idem ne si pertinacia & perseverantia, definitionibus judicandum est. Loci autem convenient in ejus generis quaestionem , consequentes , ante cedentes , repugnantcs , adjunctis etiam duobus iis , qui sumuntur ex causis & ei sectis. Nam si hane rem illa sequitur , hanc autem non sequitur . aut si huie rei illa antecedit , huic non antecedit : aut si huic rei repugnat, illi non repugnat: aut si hujus rci haec , illius alia causa est : aut si ex alio hoc , ex alio illud effectum est : ex quovis horum id, de quo quaeritur, idemne , an aliud sit, inveniri potest. Ad tertium genus quaestionis , in quo , quale sit , quaeritur , in comparationem ea cadunt, quae paulo ante in comparationis loco enumerata sunt. In illud autem genus , in quo de expetendo fugiendoque quaeritur , adhi-Mntur ea, quae sunt aut animi, aut corporis, aut externa vel commoda , vel incommoda . Itemque cum de honesto , turpique quaeritur , ad animi bona, vel mala, omnis dirigenda oratio est. Cum autem de aequo dc iniquo disseritur , aequitatis loci colliguntur. Is cernuntur bipartito , α natura , & instituto . Natura partes habet duas,
tui cs6 Ad d finirin m Id est, ad statum definitionis. Iom.
466쪽
euhionem suI, & ulciscendi jus . Institutio autem aequitatis et Ipartita est . Una pars Iegitima sy73 est, altera conveninens, tertia moris vetustate confirmata. Atque etiam rursus aequitas tripartita dicitur esse: una ad superos deos, altera ad manes, tertia ad homines pertinere. Prima , pietas : secunda, sanctitas: tertia, justitia, aut aequitas nominatur. XXIV. De proposito satis multa ; deinceps de causa pauciora dicenda sunt . Pleraque enim sunt ei cum proposito communia . Tria sunt igitur genera causarum, judicii, deliberationis, laudationis. Quarum fines ipsit de clarant, quibus utendum locis sit. Nam judicii finis eii jus: ex quo etiam Moinen . Iuris autem parteS tum expositae , cum aequitatis . Deliberandi finis, utilitas: cujus hae partes, quae modo eXpolitae , rerum expetendarum . Laudationis finis, honestas: de qua item est ante dictum. Sed definitae quaestiones a suis quaeque locis, quasi propriis, instituunt ur, in accusationem, defensionemque partitae, In quibus exsistunt haec genera , ut accusator personam arguat sani: defensor aliquid opponat de tribus: aut non esse factum; aut si sit factum, aliud ejus facti nomen esse ; aut iure esse iactum . Itaque aut inficialis , aut conjecturalis prima appelletur : definitiva , altera e tertia , quamvis molestum nomen hoc sit , iuridicialis
Harum causarum propria argumenta ex iis sumpta locis quos exposuimus, in praeceptis oratoriis explicata sunt . Resutatio autem accusationis , in qua eli depulsio criminis , quae Graece ς ασις dicitur , Latine appelletur flatus: in quo primum insistit 38 quasi ad repugnandum congresta defensio. Atque etiam in deliberationibus & Iaudationibus iidem existunt status. Nam & negantur saepe ea sutura , quae ab aliquo in sententia ditia sunt sore, si aut omnino fieri non possunt, aut sine summa dissicultate non possunt. In qua argumentatione status conjecturalis exsistit. At, cum aliquid de utilitate , honestate , aequitate disseritur , deque lis rebus, quae iis sunt contrariae et incurrunt status aut juris , aut nominis . quod idem contingit in laudationibus . Nam aut negari potest , id factum esse , quod laudetur; aut non eo nomine effciendum , quo laudator effecerit; aut omnino non esse laudabile, quod non recte, non jure factum sit. Quibus omnibus generibus usus est nimis impudenter Caesar contra Catonem meum c sy I. Sed quae ex natu contentio emcitur , eam Graeel Mo;-- vocant . Mihi placet id, quoniam quidem ad te scribo, qua de ro agitur c 6o , vocari .
ιιυν r quod nune mavult . quam audicatimnem aut disceptationem . quae is proin pria translatio est. Gomeanαι. sa) Una sors ira. t. ma Ius institutumeres in partes distribuitura una pars legibus, altera pactis Ae conventis , tertia consuetudi ne antiqua constat. Idem .
tia si e procedat accusati , Roscius ore I pa-arem , repugnabit delenso, RMeιus non acetisine patrem . Hie quod 1im modo haeret accusatio. Hie status conjecturalis : inquirendum enim ulterius , an Roscius patrem occiderit .
467쪽
Quibus autem hoc , qua de re agitur, continetur, haec eominentia v centur , quasi firmamenta defensionis : quibus sublatis de sensio nulla sit Sed , quoniam lege firmius in controversiis disceptandis. esse nihil debet , danda est opera , ut legem adjutricem dc te item adhibeamus . In qua re alii quasi status exsistent novi , qui 3ppellautur legitimae disceptationes . Τum enim defenditur non id legem dicere , quod adversariux velit , sed aliud . Id autem eontingit , cum scriptum mbiguum est , ut duae differen tes sententiae accipi possint. Tum opponitur scripto voluntas seriptoris , ut quaeratur verba ne plus , an sententia Valere debeat . Tum legi lex contra ria affertur . Ita sunt tria genera , quae controversiam in omni seripto se eere possunt , ambiguum , discrepantia scripti di voluntatis , seripta eon
XXV. Iam hoc perspicuum est, non magis in legibus , quam in testamentis . In stipulationibus, in reliquis rebuS, quae ex scripto aguntur , poL. se controversias easdem exsistere . Horum tractationes in aliis libris eaepti cantur. Nec solum perpetuae actioni R , sed etiam partes orationis iisdem to eis adjuvantur , partim propriis, p rtim eommunibus: ut in principiis, quibus ut benevoli , ut dociles , ut attenti sint , qui audiant , efficiendum est propriis Ioeis . Itemque narrationes , ut ad suos fines spectent , id est , ut planae sint, ut breves, ut evidentes, ut credibiles, ut moratae, ut cum dignitate: quae quanquam in tota oratione esse debent , magis tamen sunt propria narrandi. Qim autem consequἰtur narrationem fides , ea persuadendo quoniam enficitur, qui ad persuadendum loci maxime valeant , dictum est in iis , in quibus de omni ratione dicendi . Peroratio autem & lia quaedam habet ia& maxime amplificationem e euius effectus is debet esse, ut, aut perturbentur animi, aut tranquillentur : & si ita jam. affecti ante sunt , ut augeat eorum motus, aut sedet oratio. Huic generi, in quo & mi Iericordia , &iracundia , dc odium , & invidia . & caeterae animi Lisectiones perturbantur, praecepta suppeditantur aliis in libris, quos poteris mecumἰ legere, cum voles. Ad id autem, quod te velle senseram , cumulate satis factum esse debet voluntati tuae. Nam, ne praeterirem aliquid, quod ad argumentum in omni ratione reperiendum pertineret, plura quam a te desiderata erant, sum com plexus; fecique, quod iam liberales venditores solent, ut, cum aedes, sundumve vendiderint . rutis caesis receptis t6r ὶ , concedant tamen aliquid emptori, quod ornandi causa apte & Ioco positum esse videatur. Sie tibi nos ad id, quod quasi mancipio dare 6 a j debuimus , ornamenta quaedam voluimus non debita accedere. ORA A
eaesa ea sunt. quae terra non tenentur, quae que opere si,uctili tectorioue non eranti neniatur . Recipere autem , est excapere & reseris
est alienare , ita ut rem accipientis omnino saciamus . At ita liber hie datus erae Treba-tro , ut in eum ius etiam Cicero retineret. Prusetis.
468쪽
PARTITIONES 'γCUM AD NOTATIONIBUS
Nie libellas est quoddam eo endium eorum , quae in libris oratoriis eaeis teris fuse docuerat . Omnem autem dicendi doctrinam in tres partes distribuit rin oratoris vim, orationem , is quaestionem . Ad vim requirit inventionem , ca Iocationem , elocutionem, is memoriam cum pronunIiatione: cap. 3. 7. Ora- . tionis partes facit exordium , narrationem , confirmationem , is conclusionem rcap. 8. II. De quaestionibus cum infinitis, tum finitis, atque adeo de gene bus ea artim is constitionibus a it a cap. I 8. usque ad finem. E MESTua. Utra potior fit inscriptao , DE PARTIONE ORATOR 1 A, an PARTI et iox Es ORATO Riae, desputent otiose interpretes. Utramque rectam esse conis flat . PRUSTEUS. quandoquidem babet hic Iibellus brevem dantaxat enumerationem e rtim omnium, quae multis bactenus de ratione dicendi , variisque sunt a Ci-
Vfitiaris 3 Libellus hie continet rhetoricam doctrinam nuda quanam Ze inornata partium distributione explicatam . Utitur moiare Academico 3c Platonieci . Platonici enimae ium naturam dividendo explicabant . via quadam de ratione analytiea quemadmodum contra Aristo oliri definiendo . Ab aliis inaserfbitur opusculum hoc de Paraitima Orato
469쪽
eerone disputationibus expliena; nibit esse in eo difficultatis pqtest , quod Iun.
rurum iam librorum explanatio non expedierit: nisi forte quam affert foeta brevitatis comes obseuritas. At baee ipsa neminem vel morabitur vel terrebit kisquis in libris hti,s voluminis prioribus legendis 1uerit bene ac d ligenter mersatus. Ad bune librum fic paratus e i veniet, artem summI oratoris uni- tersam, praeceptaque om ia regustabit cum voluptate; atque ιος agnoscet quam non frustra fit a me dictum in prologo , Ciceronis interpretem esse nullum Ciceroue opportuniorem . Si tam'n explicationibus carere nequeunt iuvenes ibi dissiptili, veI magistri ; habent in har Partitiones Commentarios uberes , ad puerιlem insitutionem apprime accommodatos, a duobus adornatos eruditis bo-miηibus, atque in hac pa ira valde exercitatisi, M. Ant. Majoragio
Ioan. Luae. Strabaeo , quos describere neque hujus instituti es , neque 'vera spatii.
ea, quae mihi tu de ratione dieendi ta J Graece tradidisti; si modo tibi est otium, & si vis. PATER. An est, mi Cicero, quod ego malim , quam te quam d ctissimum e sse λ otium autem primum est summum quoniam aliquando 3 Roma exeundi potestas data es t deinde ista tua studia vel maximis occupationibus meis anteferrem libenter. FILIUS. Visne igitur, ut te me Gnrce soles oriadi ne interrogare, se ego te vicissim eisdem de rebus Latine interrogem P ΑΤER. Sane, si placet . Sic enim N ego te meminisse intelligam , quae accepisti: & tu ordine audies, quae requiris. FILIUS . Quot in partes distiliuenda est omnis doctrina dicendi ρ PATER. In tres . FILIUS . Cedo quas ρ PATER. Primum in ipsam vim oratoris , deinde in orationem, tum in quaestionem . FILlUS . In quo est s 6 3 ipsa vis λ P Α-
ΤER . In rebus de verbis . Sed & res & verba invenienda sunt &colloeanda . Proprie autem in rebus inuenire , in verbis eloqui dicitur Collocare autem, etsi est commune, tamen ad inveniendum refertur. Vox c i 3 Fiti s) M. Ciceronii stius qui indu
citur interrogans, non fuit ita hebes, ut eum quidam saetunt . Nam S doctrinae & urba
n itatis plurimum habuit, & sub Pompeio stipendia eum laude fecit , de Augusti collega in Consulatu suit , di Syriam Proconsul Obutinuit. a Giae. ιγadidisti Non est mirum , si
tali nostri artium praeeepta Latine et radunt, cum Latini Graece t traderent .
capita, quae singula rursus in partes Inanores dividuntur.
utrumque ad res & verba resertur. Partes has comitantur ornΗttis . memoraa . prstnuncιatio . In siti enim iotus spectitur orator.
470쪽
motus, vultus, atque omnis actio , eloquendi comes est , earumque rerum omnium eustos est memoria. FI LlUS . Qui de s orationis quot sunt parates λ PATER. Quatuor. Earum duae valent ad rem docendam; narratio, &eonfirmatior ad impellendos animos duae . principium , di peroratio. FI.
Lius. 8) Quid quaestio ' quasnam habet partes ρ PATER. Infinitam , quam sy) consultationem appello: & desinitam, io J quam eaussam
II. FILIUS. Quon am igitur invenire oratoris primum est, quid quaeret PATER . Ut inveniat, quemadmodum sidem saciat eis, quibus volet persuadere & quemadmodum motum eorum animis afferat . FILI Us . Quibus rebus fides fit ' PATER . Argumentis , quae ducuntur ex locis, aut in re ipsa instis , aut assumptis . FI LlUS . Quos vocas loeos λ ΡΑ TER. Eos, in quibus latent argumenta. FILIUS. Quid est argumentum P PATER. Probabile inventum ud faciendam fidem. FILIUS. Quomodo lautur duo genera illa dividis PATER . Quae s II in sine arte putantur . ea remota appello, ut testimonia. FILIUS. Quid insita e PATER . Quae in haerent in ipsa re. FlLIUS. Testimoniorum quae sunt genera λ PATER . Divinum, & humanum. Divinum, ut oracula, ut auspicia , ut s ra vaticinationes , & 13) responsa sacerdotum , haruspicum , coniectorum . I 43 Humanum, quod spectatur ex auctoritate , & eκ voluntate, & ex ratione aut libera , aut e xpressa : I4 r In quo insunt seripta , pacta , promissa, jurata , quaesita . Fl LlUS . Quae sunt quae dicis in sita st PATER is ). Quae ins xa sunt rebus ipsis , ut definitio , ut contrarium , ut ea , quae sunt ipsi, contrariove ejus aut similia , aut dissimilia , aut consent ne a , aut dissentanea , ut ea, quae sunt I6ὶ quasi conjuncta , aut ea , quae sunt quasi pugnantia inter se , si ut earum rerum, de quibus agi L l l a tur,
Oration a quoa t. a Divisci primo capite , nunc dividit alterum , ideli Ma ιenem , de quidem in partes quatuor , quibus conseitur.
c D S sin. aνι. quia non inveniuntur ab
Oratore, sed asieruntur ad illum. 13 Vatιeinariones 3 eorum voces, qui sutura se praeeinere prostebantur.
c is Responsa eorum, qui de prodigi
rum procurataone eonsulebantur, qui de ii sitarum extis divinabant, quique de vitis con
ite iebant. i a Numantim Testimonium humanum ducitur ex aiamritate , hoe est ex fide, sama , religione alitu us hominis s ex voIiantate , hoc est ea eo, quod quis se velle declaravit ἱ ex orarion , hoe est ex eo , quod sponte dixit , vel d cere coactus suit. i In quo In quo testimonii genere ex his tribus sontibus ducto continentur scr/pra . pacta , promissa , νώνata , quassa , idest quod quis scripsit , quod paetus est , quod promisit. quod se facturum, vel daturum 3uravit , quod per vam de quasliones expressum est .
ba . nescio quid in editionibus Victorii de Nanutia legitur r quod Lambinus e Dartitio nibus amovit , ut supervacaneum , dc hue translatum e Topicis. Neque a lambano, quod mirum, dissentit Gruterus. Ego igitur Lam-hinci prxe lare admonenti parendum esse duxi . Otiverus.
quae propriae con uncia sunt , sed etiam illa. quae quodammodo con unguntur , fidem filis quam faciunt. de vim habent argumenti. ir 3 Ue .aνim reram cte. 3 Vulgo lege. betur avie . sed satis manifestum ess , legendum