장음표시 사용
71쪽
hominis en Im certo & proprio vocabulo agitur a ut si dicamus , Ideἰreo aliquem Caldum vocari, quod temerario & repentino eonsilio sit ; aut si ei de re hominibus πὶ Graecis imperitis verba dedisse, quod Clodius, s 63 aut
Caecilius, aut Mutius, uncarentur. Et de natura licet aliquantulum ducere suspicionis . Omnia enim haec , vir, an mulier; hujus, n illius civitatis sit; quibus sit majoribu, ) quibus consanguineis, qua aetate, quo animo, quo corpore, quae naturae mi attributa, ad aliquam conjecturam faciendam pertinebunt. Et ex victu multae trahuntur suspiciones, cum, quemadmodum , & apud quos , & a quia bus educatus & eruditus sit , quaeritur , & quibuscum vivat , qua rati ne vitae , quo more domestico vivat . Et ex fortuna sape argumentatio nascitur , cum servus , an liber ; pecuniosus , an pauper ; nobilis , an ignobilis ; seliκ , an infelix privatus , an cum potet late sit , aue fuerit , aut laturus sit , consideratur : aut denique aliquid eorum quaeritur, quae sortunae esita attributa intelliguntur. Habitus autem, quoniam in aliqua di persecta & constanti animi , aut corporis absolutione consistit ;quo in genere est virtus, cientia . & quae contraria sunt , res ipsa , causa posita, docebit, ecquid hic quoque locus suspicionis ostendat . Nam acteti nis quidem ratio perspicuam sulci prae se gerere conjecturam , ut , amor , iracundia , molestia : propterea quod & ipsorum vis intelligitur , & , quae xes Larum aliquam rem consequantur, faciles cognitu sunt Studium autem quoniam est assidua & vehemens ad aliquam rem appliacata magna cum voluntate occupatio , facile ex eo ducetur argumentatio , quam res ipsa desiderabit in causa . Item ex consilio sumetur aliquid suspieionis. Nam consilium cst, aliquid faciendi, non iaciendive excogitata ratio. item facta, & casus, & orationes, quae sunt omnia sui in confirmationis praeceptis dictum est y in tria tempora distributa , sapite erit videre , ecquid L Uerant ad conjecturam confirmandam suspicionis.
X. Ac personis quidem res eae sunt attributae. εκ quibus Omnibus unum in locum coactis, accusatoris erit improbatione hominis uti. Nam cauni fa-
si parum firmitudinis habet, niti animus ejus qui insimulatur, in eam suspicionem adducetur , ut a tali culpa n n videatur abliorruisse . Ut enim animum alicujus improbare nihil attinet, cum causa, quare peccaverit, non in tercessierit : sic causam peccati intercedere leve est, sit animus nulli minus honcstae rationi allinis ostenditur. Quare vitam ejus , quem arguit , CX n te factis accusator imprsbare debibit; & ostendere, si quo in pari ante peccato convictus sit. Si id non poterit; si quam in similem ante suspicionem
ea cutiat. Mutitis, qu ad mutus. Has vero nugas in Oratore qui erat ρ Mia eius. Prode
nos in Oratione pro Corona accusatus abrusis ne se defendit a genere, & indicium incit se virum optimum e se , quod Opt 'nis intibus sit natus insilitii ein vero pess-mum , quod iiistino genere iit natus . Iιιmb.
72쪽
venerIt, ae maxime, si fieri poterit, simili aliquo in genere ejusdem modi
eausa aliqua commotum peccasse , aut in aeque m gna re , aut in m1jore , aut in minore: ut si, quem pecunia dicat inductum secisse , possit demon frare, aliqua in re, ejus aliquod saltum avarum. Item in omni causa naturam, aut victum, aut studium, aut fortunam , aut aliquid eorum, quae personis attributa sunt, ad eam causam, qua commotum peccasse dicet , adjungere , atque ex dispari quoque genere culparum, si ex pari sumendi iacultas non erit , improbare animum adversarii oportebit : ut si avaritia inductum arguas secisse , & avarum eum , quem accuses , demonstrare non possis ; aliis amnem esse vitiis doceas , & ex eire non esse mirandum , qui in illa re turpis , aut cupidus , aut petulanssuerit , hac quoque in re eum deliquisse. Quantum enim de honestate dc auctoritate ejus, qui arguitur, detractum est, tantum de facultate totius elide sensionis diminutum. Si nulli affinis poterit vitio reus ante admisso demonstrari r loeus inducetur ille, per quem hortandi judices erunt, ut veterem famam hominis nihil ad rem putent pertinere. Nam eum ante celaste , nunc mani sella tene Ii . Quare non oportere hanc rem eκ superiori vita spectari , sed superiorem vitam ex hac re improbari, & aut potestatem ante peccandi non suis. se, aut causam . Aut , si haec dici non poterunt , dicendum erit illud ex tremum, non esse mirum, si nunc primum deliquerit. Nam necessie est , eum, qui velit peccare, aliquando primum delinquere . Sin vita ante acta ignorabitur, hoc loco praeterito, & cur praetereatur, demonistrato, argumenti
accusationem statim confirmare oportebit.
XI. Defensor autem primum, si poterit, debebit vitam ejus, qui insita labitur, quam honestiis mam demonstrare. Id faciet, si ollendet aliqua ejus nota & communia ossicia: quod genus , in parentes , cognatos , amicos , amnes, necessarios: etiam quae magis rara & eximia sunt , si ab eo cum
magno aliquo labore, aut periculo, aut utraque re , cum necesse non esset, osticii causa, aut in rempublicam, aut in parentes, aut in aliquos eorum ,
qui modo expositi sunt , ficta esse dicet . Deinde si nihil deliquiste , nulla cupiditate impeditum ab ossicio recessiste . Quod eo confirmatius erit , si , cum potestas impune aliquid faciendi minus honeste fuisse dicetur, voluntas ei iaciendi demonstrabitur abiiste.
Hoc autem ipsum genus erit eo firmius , si eo ipso in genere , quo arguetur, integer antea fuisse demonstrabitur: ut si, cum avaritiae causa se- Cisse arguatur, minime omni in vita pecuniae cupidus puisse doceatur . Hic illa magna cum gravitate inducetur indignatio , juncta conquellioni , per quam miserum facinus esse, dc indignum demonstrabῖtur, cum animus omni in vita suerit a vitiis rena tittimus, eam causam putare, quae homines audaces in fraudem rapere soleat, castissimum quoque hominem ad peccandum potuisse impellere : aut iniquum esse , dc optimo cuique pernicioliis iniim , non vitam honeste actam tali in tempore quam plurimum prodesse, sed subita ex criminatione, quae coi fingi sacile possit, non ex ante acta vita, qua
neque ad tempus fingi, neque ullo modo immutari possit , facere judicium. Sin
73쪽
Sin autem in ante acta vita aliquae turpitudines erunt ; aut salso venis, in eam existimationem dicetur , aut e X aliquorum invidia , aut obtrectatio ne , aut falsa opinione : aut imprudentiae , necessitudini , aut persuationi , adolestentiae , aut alicui non malitiosae animi affectioni attribuentur , aut dissimili in genere vitiorum , ut animus non omnino integer , sed a tali eulpa remotus esse videatur. Ac si nullo modo vitae turpitudo, aut infamia leniri potetit oratione ; negare oportebit de vita ejus , & moribus quaeri . sed de eo crimine, quo de arguatur: quare, ante iactis omissis, illud, quod instet, agi oportere. XII. Ex saeto autem ipso suspiciones ducentur , si totius administratio negotii eκ omnibus partibus pertentabitur : atque hae suspiciones partim ex negotio separatim, partim communiter ex personis, atque ex negotio prosi4
Ex negotio duci poterunt, si eas res , quae negotiis attributae sunt , diligenter considerabimus Ex iis igitur in hanc . constitutionem convenire vi. dentur genera eorum Omnia , partes generum pleraeque . Videre igitur primum oportebit, quae sunt continentia cum ipso negotio , hoc est , quae a re separari non pollunt. Quo in loco satis erit diligenter considerare , quia
sit ante rem factum , ex quo sxes perficiendi nata , & faciendi iacultas quaesit x videatur ; quid in ipsa re gerenda ; quid pollua consecutum sit .
Deinde ipsius est negotii gestio pertractanda : nam hoc genus earum re rum, quae negotio attributae sunt, secundo in loco nobis eis expositum . Hoc ergo in genere spectabitur locus, tempus, occasio , sacultas 2 quorum uniuscujusque vis diligenter in confirmationis praeceptis explicata eit . Quare , ne aut hic non admonuit te, aut ne eadem i:erum dixiste videamur , breviter demonstrabimus, quid quaque in parte considerari oporteat In loco igitur opportunitas, in tempore longinquitas , in occasone commoditas ad faciendum idonea, in fae ultate copia & potestas earum rerum , propter quas aliquid facilius fit , aut sine quibus omnino confici non potest , considerandi est.
Deinde videndum est, quid adjunctum sit negotio, hoc est, quid majus. quid minus . quid aeque magnum sit , quid inde : ex quibus conjectura quas am ducitur, ii , quemadmodum res majores , minores, aeque magnae , sit nitesque agi soleant , diligenter considerabitur . Quo in genere eVentus
quoque videndus erit: hoc est, quid ex unaquaque re soleat evenire , magnopere eonsiderandum est; ut metus, laetitia, titubatio. Quarta autem pars erat ex iis , quas negotiis dicebamus esse attributas , consecutio. In ea quaeruntur ea , quae gestum negotium confestim , aut eriintervallo consequuntur . In qua videbimus ecquae consuetudo sit , ecquae
actio, ecquod ejus rei artificium sit, aut usus , aut exercitatio hominum , ut approbatio , aut offensio ; eae quibus nonnunquam elicitur aliquid suspieionis. XIII. Sunt autem aliquae suspiciones , quae communiter & ex negoti rum, Ec ex persisnarum attributionibus sumuntur. Nam & ex fortuna , &
74쪽
habItu animi, aut corporis pleraque pertinent ad easdem res, quae rem ere
di bilem , aut ineredibilem sacere possunt , & cum iacti suspicione iungue
tur. Μaxime enim quaeri oportet in hac constitutione , primum potueritne aliquid fieri r deinde ecquo ab alio potuerit : deinde facultas , de qua ante diesimus: deinde utrum id facinus sit , quod poenitere suerit necesse : item quod spem celandi haberet: deinde necessitudo , in qua, num necesse fuerit id aut fieri, aut ita fieri, quaeritur. Quorum pars ad consilium petistinet , quod personis attributum est , ut in ea causa , quam exposuimus . Ante rem erit, quod in itinere se tam familiariter applicaverit , quod ser
monis causam quaesiverit, quod simul diverterit, coenarit. In re, nox , somnus. Post rem, quod solus exierit, quod illum tam familiarem comita tum tam aequo animo reliquerit, quod cruentum gladium habuerit. Horum pars ad consilium pertinet. Quaeritur enim, utrum videatur diligenter ratio faciendi esse habita & excogitata, an ita temere, ut noa verusimile sit, quemquam tam temere ad maleficium accessisse . In quo quaeritur , num quo alio modo commodiux potuerit fieri , vel a fortuna aἡminiis strari. Nam saepe si pecuniae adjumenta . si adjutores desint , facultas fui itefaciendi non videtur . Hoc modo si diligenter attendamus , apta inter se esse intelligimus haec, quae negotiis , dc illa, quae personis sunt attributa. Hic neque facile est, neque necessarium distinguere , ut in superioribus partibus , quo pacto quidque accusatorem, & quo modo defensorem tracta. re oporteat. Non necessarium, propterea quod, causa posita, quia in quamque conveniat, res ipsa docebit eos, qui nou omnia hic se inventu res putabunt, sed ad ea , quae praecepta sunt , comparationis modo quandam incommune mediocrem intelligentiam conserent. Non facile autem, quod di infinitum est , tot de rebus utramque in partem singillatim de unaquaque explicare, & alias aliter haec in utramque partem causae solent conve
XIV. Quare considerare haec, quae exposuimus, oportebit. Facilius aurein
ad inventionem animus incedet , si gesti negotii , dc suam , & adversarii narrationem sepe & diligenter pertractabit , & quid quaeque pars sus ei nis habebit, eliciens, considerabit. Quare, quo consilio, qua spe perficiendi
quidque factum sit: cur hoc modo potius, quam illo : cur ab hoc potius , quam ab illo: cur nullo adjutore , aut cur hoc cur nemo sit conscius , aut cur si, aut cur hic sit: cur hoc ante iactum sit: cur hoc in ipse ne .gotio: cur hoc post negotiumr aut quid factum de industria: aut quid rem ipsam consecutum sit et eonstet ne oratio aut cum re , aut ipsa seeum t hoe
hujusne rei sit signum , an illius , an hujus & illius , & utrius potius :quid facttim sit quod non opori uerit, aut non factum quod oportuerit. Cum animus hac intentione omnes totius negotii partes considerabit,
75쪽
tum illi ipsi in medium t 3 in conservati loci procedent , de quibus ante di e uin est: & cum ex singulis, tum ex conjunctis argumenta certa nascentur. Quorum argumentorum pars probabili, pars necessario in genere ver sabitur . Accedunt autem ad conjecturam s. pe quaestiones 9 γ, testimonia, rumores : quae eontra Omnia uterque simili via praeecptorum t Irquere ad suae caus, commodum debebit. Nam & ex quaestione suspiciones, di ex testimonio , & ex rumore aliquo pari ratione , ut ex causa , & ex persona, & ex facto duci oportebit. Quare nobis & ii videntur errare , qui hoc genus suspicionum artifieii non putant indigere, & ii, qui aliter hoc de genere ac de omni conjectura praecipiendum putant . Omnis enim iisdem ex locis conjectura sumenda est. Nam & ejus, qui in 'invitione aliquid dixerit , & ejus, qui in testimonio, & ipsius rumoris causa , & veritas ex iisdem attributionibus repeia rictur. Omni autem in causa pars argumentorum est adjuneta ei causa: si Iuni, quae dicitur, & ab ipsa ita ducta, ut ab ea separatim tu omnes ejusdem generis causas transferri non satis commode postit: pars autem est peris vagatior , & aut in omneS ejuldum generis, aut in plerasque causas ae-
XV. Haec ergo argumenta, qu .ae transferri in multas causas possunt, I cns communes nominamus. Nam locus communis aut certae rei Io qirandam continci amplificationem: ut si quis hoc velit ostendere, eum, qui pa .rentem necarit, maximo supplicio oste dignum: quo loco, nisi perorata, dc probata causa, non est utendum . Aut dubiae' II ', quae ex contrario quoque habeat probabiles rationes argumentandi: ut suspicionibus credi oportere, & contra, suspicionibus credi non oportere. Ac pars locorum communium , aut per indignationem , aut per conque-nionem inducitur , de quibus ante dictum est : pars, per aliquam probabilem utraque eκ parte rationem. Distinguitur aut m oratio, atque illustratur maxime, raro inducendis Ioacis eommunibus, & aliquo loco jam certioribus illis argumentis confirmatis. Nam & tum conccditur commune quiddam dicere, cum diligenter aliquis proprius cause locus tractatus est; & auditoris animus , aut renovatur ad ea, quae restant, aut omnibus jam dictis exsuscitatur. Omnia enim ornamenta elocutionis, in quibus & suavitatis, & gravitatis plurimum consistit,
Tum reconditi loci conjesturarum eaerent se in lucem: & cum ex iis separatim sumptis, tum ex iis smul sumptis fient argumenta . ariti Meus. 93 ci sion ,3 Id est, tormenta quae a
habitu ccirporis erucratu Veritatem exprimunt. De quaestionibus his live tormentis , itesnque de testimoniis & rumoribus agit ex profesto Q lintalian. lib. s. cap. 3. 4. I. Pag. 261. 268. N seq. Cappreonnaνius. Io Loetis communis , aut cerea rai &c. Nune eommunas Iora significatum supra explicuimus ad cap. si . lih. l. n. o. Dem. Da Aiae uiab a 3 Alterum hune communis Io i signi hcatum exposuimus in Quintil. pag. 263. not. s. ubi quatuor τοῦ eommunis iocissitiscationes explanavimus. Idem
76쪽
sistit, & omnia, quae in inventisne Verborum, & icntentiarum aliquid ha bent dignitatis, in communes locos conseruntur. Quare, non ut causarum, sic oratorum qu que multorum communes Io. ei sunt : nam nisi ab iis , qui multR exercitatione magnam sibi & verbo. rum & sententiarum copiam comp/raverint , tr clari non poterunt ornate di graviter , quemadmodum natura ipsorum desiderat. Atque hoc sit nobi, dictum communiter de omni genere locorum communium. XVI. Nunc exponemus, in coniecturalem conili tutionem qui loe; eommunes incidere soleant: suspicionibus credi Oportere, & non oportere rumoribus eredi oportere, & non oportere: testibus credi oportere, & non oportere r qua Hionibus credi oportere, & non oportere : vitam ante actam spectari oportere , & non oportere : ejusdem esse, qui in illa re peccarit,& hoc quoque admi .isse , , non esse ejusdem maxime spectari causam oportere , & non oportere . Atque hi quidem , & si qui ejusmodi ex pro prio argumento communes loci nascentur , in contrarias partes diducentur. Certus autem locus est accusatoris, per quem auget facti atrocitatem &alter , per quem negat malorum misereri oportere. Defensioris, per quem calumnia Meusatorum cum indignatione Oilenditur; & per quem cum eou- questione misericordia captatur. Hi & caeteri omnes loci communes ex iis dem praeceptis sumuntur, quibus caeterae argumentationes: sed illae tenuius, ct acutius, & subtilius tractantur: hi autem gravius, & Ornatius, & eum verbis, tum etiam sententiis exceIlentibus. In iIlis enim finis est, ut id, quod dicitur, verum esse videatur: in his, tametsi hoc quoque videri oportet, tamen finis est amplitudo. Nunc ad aliam constitutionem transeamus. XVII. Cum est nominis controversia, quia vis vocabuli definienda vetabis est, eonstitutio definitiva rq dicitur. Ejus generis exemplo nobis posita sit haec causa : C. Flaminius is , qui consul rempublicam male genit bello Punico secundo , cum tribunus plebis eia i , invito senatu, & omnino contra voluntatem omnium optimatum, per seditionem ad populum legem agrariam serebat. Hunc pater suus concilium plebia habentem de templo deduxit : arcessitur majestatis . Intentio est I4 : Majestatem minuisti, quod tribunum plebis de templo deduxisti . Depulsio est sis J: Non minui mi jestatem . Quaestio est: Majestatemne minuerit. Ratio r6 ὶ: In filium enim quam habebam potestatem , ea usus sum. Rationis infirmatio: At enim, qui patria potestate , hoc est , privata quadam , tribunitiam potestatem, hoc est, populi potestatem infirmat, minuit is majestatem . Iudicatio si73 est, Tom. I. H ML
3 Int/n io es) Hoe est , accusatio, sive
Douisio ossa Id est, accusationis re sutatio, sive τῶ Rei defensio. Irim. 16 a Rario a A, α vel vi, mox, id est, causa quam Reus ad sui defensi aem profert. vi
de quae annotavimus ad lib. cap. I . n. 43.
iν Iudiearis 3 T. κειν μ- , ' ipsum de quo iudiem saturi sine sententiam Vide ad cap. as. n. 4a. Idem.
77쪽
Minuatne is majellatem, qui in tribunitiam potestatem patria potestate uti tur. Ad hanc judicationem argumentationes omnes afferri oportebit. Ae , ne quis sorte arbitretur nos non intelligere aliam quoque ineide re constitutionem in hanc causam , eam nos partem solam sumimus, in qua praecepta nobis danda sunt . Omnibus autem partibus hoc in libro explicatis, quivis omni in causa, si diligenter xttendet, omnes videbit conititutiones , & earum partes , & controvesias, si quae sorte in eas incident . Nam de omnibus perscribemus. Primus ergo accusatoris locus est, ejus nominis , cujus de vi qii aeritur, brevis, di aperta, & ex hominum opinione definitio, hoc modo: Μajestatem minuere, est de dignitate, aut amplitudine, aut potestate populi, aut eorum, quibus populus potestatem dedit , aliquid derogare . Hoc sic breviter expolitiam . pluribus verbis est & rationi-hus confirmandum, dc ita esse, ut descrip tris, ostendendum. Postea ad id, quod definieris, factum ejus, qui accus abitur , adjungere oportebit; dc ex eo, quod ostenderis esse , verbi causa, majestatem mi uuere, docere, adversarium majestatem minuisse ; dc hune Iocum totum communi loco confirmare , per quem ipsius facti atrocitas , aut indignitas , aut omnino culpa
Post erit infirmanda adversariorum deseriptio 18 . Ea autem infirmabitur, si salia demonstrabitur . Hoc ex opinione hominum sumetur, cum, quemadmodum, de quibus in rebus homines in consuetudine scribendi, aut sermocinandi eo verbo uti soleant, considerabi ur. Item infirmabitur, si turpis , aut inutilis este ostendetur ejus deseriptionis approbatio , & si, quae incommoda consecutura sint, eo concessi , ostendetur. Id autem ex honestatis & utilitatis partibus sumetur, de quibus in deliberationis praeceptis exinponemus. Et si eum definitione nostra adversariorum definitionem conser mus, & nostram, veram, honestam, utilem esse demonstrabimus: illorum,
contra. Quaeremus Rutem res, aut maiori , aut minori, aut pari in nest tio similes, ex quibus affirmetur nostra descriptio.
XVIII. Iam si res plures erunt definiendae: ut , si quaeratur, sur sit, an sacrilegus, qui vasa ex privato sacra surripuerit; erit utendum pluribus definitionibus: deinde simili ratione causa traiianda. Locus autum communis in ejus malitiam, qui non modo rerum, verum etiam verborum potestatem tibi arrogare conetur, ut & faciat quod velit, dc id, q uod secerit. quo velit nomine appellet. Deinde defensoris primus locus est, item nominis brevis, & aperta, & eκ opinione hominum desicriptio, hoc modo: Maiestatem minuere, est aliquid de republica, cum potestatem non habeas, administrare . Deinde hujus eonfirmatio similibus, dc exemplis, & rationibus. Postea sui facti ab illa definitione separatio. Deinde Iocus communis, per quem facti utilitas, aut honestas adaugetur.
O 83 Desemotis Hec est , definitio ejus vccabuli , eujus vis inquiritur , εc significatio
78쪽
Deinde sequitur adversariorum definitionis reprehensio, quae lis in eκIoeis omnibus, ques accusatori praescripsimus, conficitur; & caetera post ea.dem praeter communem locum inducentur. Locus autem communis erit de senseris is, per quem indignabitur, accusatorem sui periculi causa, non ressbium convertere, Verum etiam verba commutare conari, Nam illi quidem communes loci, qui aut calumniae accusatorum demonstrandae, aut miseri-eordiae captandae, aut sacti indignandi, aut a G1ericordia deterrendi eati si sumuntur , ex periculi magnitudine, non ex cauta genere, ducuntur. b Quare non in omnem causam, sid in omne causae genus incidunt. Eorum mentionem in coniecturali constitutione fecimus. Inductione autem eorum, eum causa postulabit, utemur. XIX. Cum autem actio, translationis, aut commutationis indigere videtur , quod non aut is agit , quem Oportet , aut cum eo , quicum oportet, aut apud quos, qu lege , qua poena , quo crimine , quo tempore opariet , constitutio translativa s I9ὶ appellatur. Hujus nobis exempla permulta opus sunt , si singula translationum genera quaeramus t sed quia Tatio praeceptorum similis est , exemplorum multitudine supersedendum est. Atque in nostra quidem consuetudine multis de causis fit , ut rarius iaci dant translati nes. Nam & praetoriis exceptionibus ao mu Itae excluduntur actiones, &ita jus civile habemus conititutum , ut causa cadat is , qui non , quemadmodum oportet, eger st.
Quare in jure plerumque veriantur . IbI enim & exceptiones postulantur , & quodammodo agendi potestas datur , dc omnis conceptio car privatorum judiciorum constituitur. In ipsis autem judiciis rarius incidunt, re tamen si quando incidunt , ejusmodi sunt , ut per se minus habeant firmitudinis: confirmentur autem assumpta alia aliqua constitutione so . Ut in quodam judicio, tum venefici cujusdam nomen esset delatum, &, quia p r ricidii causa subscripta esset , extra ordinem esset acceptum , cum in accusatione alia quaedam crimina testibus & argumentis confirmarentur , parricidii autem solum mentio facta esset: desenlar In hoc ipso multum oportet, ut diu consistat : cum de nece parentis nihil demonstratum sit , indignum facinus esse ea poena assicere eum , qua parricidae assieiuntur. Id autem, si damnaretur , fieri necesse essct , quoniam & id causis substriptum , & ex
ea re nomen extra ordinem sit acceptum . Ea igitur poena si assici reum H a non
de quae annotavimus ad lib. a. eaP. s. not. A1 Idem a
ceto Pωaνiis exe non fias Excipere . proprie est detrahere: & inde dicta excepti st, quod partem at quam de univers. Actoris iure detrahae vulgari soranula Usi si, vel / non , vel Exrra quam s quasi defensor ali
oua ex parte veram esse actoris intentionem lateretur, sed tamen cum exceptione is P aroma excepta es erant , quia Praetor eaposita causa actionis sermulam praescribebat . F sau .
79쪽
non opoceat , damnari quoque non oportere , quoniam e Poena damnatio nem necessario consequatur. Hic defensor poenae commutationem eκ transla tivo genere inducendo, totam infirmabit accusatione in . Verumtamen caeteris quoque criminibus defundendis conjecturali conititutione translationem eo
XX. Exemplum autem translationis in caura nobis positum sit hujusmo dii cum ad vim faciendam quidam armati venissent , armati contra praelis fuerunt, & euidam equiti Romano quidam ex armatis resistenti, gladio manum praecidit . Agit is , cui manu L praecisa est , injuria ruat . Pol halat is , quicum agitur , a praetore exceptionem , Extra qu. n ta in reum capitii praeviicium fiat. Hic is , qui agit, judicium purum postulat. Ille, qui eum ag tur, exceptionem addi ait oportere. Qii aestio eit, Excipiendum sit, an non. Ratio s as) , Non enim oportet , in recuperatorio judicio a 6 ὶ , ejus in Iefieii . de quo inter sicarios queritur , praejudicium fieri . Infirmatio rationis , Eius nodi sunt iniuriae, ut de his indignum sit non primo quoque tem pore judicari. Iudicatio carin . Atrocitas injuriarum satisne cauce sit, quare , dum ea judicetur , de aliquo majore malaficio , de quo judicium comparatum sit, praejudicetur. Atque exemplum quidem hoc eit. In omni auiatem causa ab utroque quaeri oportebit , a quo , dc pur quos , dc quo modo, & quo tempore aut agi , aut judicari , aut quid statui , de ea re comveniat .
Id ex partibus juris , de quibus post die endum est , sumi oportebit , dc ratiocinari , quid in similibus rebus fieri soleat , dc videre , utrum malitia quod aliud agatur , allud sinu letur , an stultitia , an necessitudine , quod alio modo agi non possit , an occasione agendi sic sit judiciu in , aut actio
constituta , an recte sine ulla re eiusnodi res agatur . Locus autem communis contra eum , qui translationem inducet, fugere iudicῖum ac poenam, quia cause dissidat. Λ translatione autem, omnium fore perturbationem , si Mon ita res agatur , dc in iudicium veniat , quo pacto oporteat hoe est , fi aut cum eo agatur , quicum non oporteat , aut alia pinna , alio crimi-ze , alio temporo: atque hanc rationem ag perturbationem judiciorum omnium pertinere . Tres igitur eae constitutiones , quae partes non habent , ad hunc modum tractabuntur . Nunc generalem constitutionem , & partes ejus eonfiderem IS. XXI.
quaestionem iacti , vel de i icio. Nem. Extra et in Vid P. Nannii Miscellari. lib. s. cap. o. ut & Brillonium de Fose
v. In recuperatorio Iudicιo Recuperatorium iudicium dicebatur , quod serebant Re
cuPeratores. Hi porro iudices quidam erant a Praetore privatis in controversis de re qaali. a dati s quos etiam a recuperando ita Vocatos 2junt, quod per eos suum quisque jus recuperare posset, vel quod de bonorum inique ablatorum recuperatione, aestuvanduque in uriis cognoscemit. Idem.
80쪽
XXI. Cum & facto, & facti nomine concesso . neque ulla actionis illitaeontroversa s a 8 , vis, & natura, & genus negotii ipsius quaeritur eis si tutionem generalem fas appellamus. Hujus primas esse partes duas nobis videri diximus , negotialem & juridicialem . Negotialis est 3οὶ , in ipso negotio juris civilis habet implicitam controversitam . Ea est huius modi: Quidam pupil Ium heredem fecit ; pupillus autem ante mortuus est quam in suam tutelam veniret 3I - De hereditate ea, quae pupil Io venit' inter eos qui patris pupilli heredes secundi sunt , ct inter agnatos pupilli controversia est. Possessio heredum secundorum est. Intentio est 3aὶ arenatorum : Nostra pecunia est , de qua is , cujus agnati sumus , testatus non est . Depulsio 33 3 est et Immo nostra , qui heredes secundi testamento patris sumus. Qua itio est: Utrorum sit. Ratio est 34 . Pater enim & sibi& filio testamentum scripsit , dum is pupillus esset . Quare , quae filii fuerunt, testamento patris nostra fiant necesse est. Infirmatio est rationis: Immo pater sibi scripsit, & secundum heredem non filio , sed sibi jussit ei-Ω. Quare, praeterquam quod ipsius fuit in testamento, ut liux vestrum esse non potest . Iudicatio 3sὶ : Possitne quisquam de filii pupilli re tellari . An heredes secundi , iplius patrisfamilias , non filii quoque ejus pupilli heredes sint. Γ r . 'ς h non lienum est, quod ad multa pertineat, ne aut nusiuam, i A. . .' 'VJ. ς' V s h/ς δ dm00 φ . Sunt caul e , quae plures habent rationes in simplici constitutione 36 et quod fit, cum id , quod factum iii id fefenditur , pluribus de causis rechum , aut probabile videri
pote it, ut in hac ipsa causa . Supponatur enim ab heredibus haec ratio vUnius enim pecuniae pIuribus dissimilibus de causis heredes et Me non possunt nec unquam factum est , ut ejusdem pecuniae alius teli amento . alius leoeheres esset . Infirmatio autem haec erit : Non est una pecunia , propterea quod altera iam erat pupilli adventitia : cuius heres non , illo tempore. In testamento quisquam scriptus erat , si quid pupillo aecidi siet : & dis altera patris etiam nunc mortui voluntas plurimum valebat , quae jam mortuo pupillo scis heredibus concedebat. Iudicatio eit: Una ne pecunia fuerit. Aut
. . a. g. quιbus ex eausis ιn possesonem. Gothosredus. 31 Inreutio est Hoc est, retitio, si, emitu latio. Cayperonuerιres.. Depui Id est , recusatio, resutatio, denegatio. Mem . a Rat o es Vide quae notati sunt tal
ciant Natum quaestionis oratoriae in genere judiciali. Jam vero quot sint hujusniridi statu ,α qu in varia sint de hiε veterum Rheto rum systemta , fisus e posuimus ad uitiati Iran. lib. s. cap. 6. pag. agi. not. 668. υρm.