Opuscula aurea theologica quorundam clariss. virorum posteriorum Graecorum, qui extinguendae Graeciae, instar postremi splendoris, impetu quodam diuino, cum pietatis tum doctrinae fulserunt, circa processionem Spiritus Sancti. Videlicet, Ioannis Vecc

282쪽

processonem ostendendam , una, εἰ eadem, quoe a Trinitate prouenit, entium creatione utuntur Aut qua ratione qui Dpiam propterea dicere audere eos, Spiritum sanctum , in loco creaturarum collocare ρ Plaesertim cum nemo Latinorum ,

qui nunc lane, neque qui post disiunctionem , 3c illud exserandum & detestabile schisma suere, hoc primus dixerit, sed ab ipsis istud dictum sit antiquis Sanctorum, si quidem Rupustinus est, qui altitudine sapientiae lacile omnes seperauit di Quo neque sanctitate, neque charitate in Deum maior nemo fuit, id assirmat. Nimirum Patrem & Filium, unum esse principium spiritus sancti ; quemadmodum etiam pater, FiIius , & Spiritus sanctus, entium productionis sunt ununtia principium. Accusent vero & Diuum Athanasium amrmanistem , naturam Dei esse causam & Fiiij, & spiritus sancti, a que etiam totius creaturae, in disputatione, quam edidit, dissimilis , & orthodoxi. Verum, quae sane ex rationibus nonnulli agerre soIene, cortra nostram verissimam conclusionem, eanquam abis da sequentia, etsi mesto plura sint, ad haec tamen serme omnia reuocantur . His vero satis superque dilatis, illa quoque valde infirmis , fundamentis nituntur, ae potius mittentes seriunt, quam aduersus quos iaciuntur. Quare praedicta & ad illa omnia sussicient. Reliquum est considerare, quae argumentantur ex quibusdam sanctorum dictis, quasi vero ea Latinis, & veritati do- v gmatis aduersentur. Ex quibus contradictionem concluder D

arbitrantur.

Quorum unum illud est Diui Damasceni in suis TheoI ricis asserentisi Spiritum dicimus piiij, ex pilio autem non ' dicimus. Allelum est illud Beati Dionysij dicentis Ius ''sors sum, substantialis Deitatis est Pater. Si quid enim aliud ex dictis Sanctorum sit, eiusdem tamen sensus est, di ad eandem spectat intelligentiam; quippe ista sunt multo laratiora, & quae ex adue=so Latinis opponi videntur. Ad illud igitur Damasceni audi, quam plana, repudita, rim N iusta; quaeque omnibus pei suadere sussiciane, Latini, Liti- - βω.

Moruinque PIOpugnatores, atque huius opinionis defensores espondere possunt.

Nullam unum est, isquiunt, nomen, quod ad explicandas R a rea

284쪽

res diuinas , & quae de Deo dicuntur si aptum a verum muItis ac varijs, alio quidem nomine hoc, alio aliud explicari. Neq; tamen persecte ea fgnificare possumus . Etenim nomina ista,

diverba a nobis inuenta, qui natura duce res disponimus.& rebus naturalibus, quibus congruunt, ea imponimus, res insignes & eximias persecte indicare,& planas sacere nequeunt. Vnde non oportet aequos rerum aestimatores imperfectionem Dominum ad res di d inas accommodare a neque enim iustum esset atque adeo neque pium.

Verum, quoniam alijs nominibus diuina explanare nequia musi est enim arduum ac dissicile penitus, cum simus momtaIes , debemus quidem uti humanis hisce nominibus, uti vero , quatenus consertaneum est . Illud sane, quod ad ipsam rem sacit, ex singulis i stis sumentes: quod autem impers ctum e st, minimeque cohaeresis, reijcientes, dc desectum unius vocabuli per aliud supplentes. Igitur in re praesenti, ex Patre Filioque Spiritus processione, duo quaed m quae imus: quorum alterum quidem est Patrem ac Filium pariter aequaliterque Spiritum sanctum proinducere 3 non hunc q'iidem persectius, illum imperfectius , hoc enim esset contrarium veritati fidei. Alterum illud est, Filium, relationem in producendo, Mordinem habere ad Patrem. haec enim utraque aeque Filio , ac Patri unum sunt. Etenim & summa in eis est aequalitappotentiae, immo vero identitas, &summus ordo. omnia Gnim, quae habet Filius, & hoc ipsum producere Spiritum a

Patre habet. Si igitur fieri posset, vereum aliquod nomen inueniretur rquod esset aptum cum ad summam eorum potentiae ide tita tem, tum ad summum, quo se mutuo respiciunt, ordinem mmul declarandum; eo sane ante omnia alia uteremur. Nune vero, non solum istud nullo modo fieri potest, x necesse est , o quidem nomine horum alterum, alio alterum indicare, verum 3c in utro ue horum nominum, ad exprimendam ait ram tantum sanificationem, praeterea quidam non paruus d rectus inest Quare nos recte, pieque facientes, quod con sentaneum est , ex istis assumimus, reiicimus dissentaneum .

huiusmodi vero sunt hae propositiones , Ex, inquam, & Per .

286쪽

harum enim illa praepositio, Ex, aequalitatem quidem,& valdeshnificat, in quibus rebus assumitur: Ordinem autem alterius ad alterum, minime. Si quid enim ex duobus fieri dicatur, veluti si aliquod pondus a duobus trahatur, similiter quidem N aequaliter, quod ad vim praepositionis spectat, ex utroque trahi si cificatur, Neutrius vero ad alterum ordo per id intelligitur . Praepositio autem, Per, totum oppositum , ordinem quidem, & valde significae, aequalitatem minime. Si quid enim ex isto peristum esse, aut fieri dicatur, habere ordinem quidem eum, de quo dicitur praepositio Per, ad eum de quo praedicatur praepositio, Ex; &hune ab illo accipere posse, aperte indicatur; aequalitas vero ipsorum .

quam inter se habent, minime. minoris enim potentiae , ac

potestatis ostenditur esse is, de quo praedicatur prapositio ,

er . Propterea Doctores, & patres, cum Orientales, tum

Oecidentales, respicientes ad Patris, &Fiiij aequalitatem i, seu potius identitatem potentiae ; ex Patre & Filio proficisci Spiritum sanctum, & ex Patre & Filio esse, & procedere assirmant; identitatem illorum potentiae volentes ostendere;& quod una eademque productione ex ambobus procedie Spiritus sanctus. Caeterum, cum propositum esset illis, ordinem magis ipsorum , quo se inuicem spectant, ostendere pex patre per Filium ipsum Spiritum procedere, & ex Patre per Filium, & ex Deo per Filium esse, Pel uti rem certam dece nunt . Quae omnia processionem ad eius esse, & existentiam hypo staticam cIarissime indicant. Sunt vero nonnulli Sanctorum, qui vel ad solum ordinem . ut maior pars orientalium; vel ad solam aequalitatem , ut plerique Occidentalium respexete. Unde, sicut Occidentales xqualitatem, & identitatem pIuris aestimantes praepositione , Ex, ubique utuntur, ita Orientales, inter quos etiam D. Damascenus enumeratur, ordinem anteponentes, praepositi ne Per, maxime riui tur, praepostionem, EX, raro assumentes.

Non quidem contrarias sententias inter se dicentes, verum alias, atque alias alijs & alijs vocabulis significantes. Quo circa & in cre tione mundi, quamquam etiam ex Fiatio manifeste omnia producta sunt, quemadmodum & ex P rie, valde tamen raro reperies apud Sanctos, praesertim G

288쪽

semper per Filium ; sequuti illud .Omnia per ipsum lacta sunt.

sc ad ordinem magis Orientales spectarunt. & propterea Praepositione , per , utuntur , quae ordinem solum indicare

Potest. Presertim cum &praepositio , Ex, in lingua Graec Gcausam- hoc est ori inalem, & a nullo alio vim causandi accipientem , atque ut asserunt Theologi se principium originis sine piincipio significet. Qualem causam esse Filium, vel mundi, vel Spiritus sancti, pon potest dici. pros terea fugiunt in ipso patres propositionem,EX,nominare; ne aliquis procatarcticam causam in eo suspicaretur. Et quid ego aio Praepositionem Z quandoquide & nomine causae in Filio & Spiritu, quoad fieri possit, vii recusani3 Atqui manifeste

Filio,& Spiritu causis, vel potius una causa cum Patre, creatioris existontibus .Et admodum raro inuenies ipsos, qui hoc nomine usi sint, propterea, quod vereantur, ne originalis causa , quibusdam esse videaturi quod sas.c ipsi nollent. Vnam enim oti inalem causam Deitatis, & creaturae Patiem agnoscunt.

Si i itur Latini quid e co Occidentalibus Sanctis , non paucis etiam Orientalibus, ex patre, Filioq; Spiritum sancto ass

mantes,non originalem causani dicunt esse Filium;sed identit rem ipso1 ο potentiae declarant, & exprimunt. Damascenus ve- το,Originalem causam irepars,quae illa praepositione,EX,signiscari solet, ad ordinem magis iespexit ; & propterea praepotarior .e, Per, utitur, ex Patre per Filium procedere Spiritum sincti in conceders, quo modo loquendi ordo Fili j ad Patrem declaratur; aequalitatem , seu identitatem ipsorum potentiae , nec

ipse quidem improbars; quonam modo quidem magis consona dicetenti ipse enim ille est, qui de Patre dixit: Ipse igiatur est mens verbi abyssus, verbi genitor, & per verbo productor malit senatiui Spiritus. Et rursusi Spiritus vero Sanctus manifestativa sectetae Deitatis vis Patris, ex Patre per Filium Procedit. Quod autem iIla piaepositione, Per, ab isto Doct xe, caeteris patribus , & Filius cum Patre causa esse personae

iii tus ostendatur; satis in ea, quam de concordia conscri ps, oratione Piobatur . Maximeque verbo Gκπρα/ε γ' ashibito, εἰ adiecto. quod etiam secnndum nostiates, nihil aliud quam existentiam Spiritus significat. Haec igitur ad illud , quod robis ex scriptis Dam. sceni obi jciunt.

Ad illud vero sancti Dionysij, ut magis,& clarius appλreati solutli Amnon

290쪽

non hunc habete sensum, quem nostri arbitrantur a audiendi sunt prius Doctores, qui concedunt Filium esse sontem Spiritus Ciam; non donorum quoi undam non subsistentium c hoo enim steqnenter in omne dictum , nonnulli usurpare , atque

uti soliti sun t) se' ipsus hypostaseos Spiritus. Primum isti cur

Athanasus in oratione aduersus Arianos illud psalmi, Quoniam apud te est sons vitae , explanans, Sciebae enim, inquit , Pater icilicet habore apud se Filium, sontem Spiritus sancti. sane quidem hypostasim hic significat, non donum alia quod, subsistentiam non habens. Etenim habemus a Basilio Magro traditam nobis regulam , cum audimus Spiritum sanctum , cum illa appendicula Sanctum, nihil aliud, quam hyponasm Spiritus, intelligere debemus . Hic igitur Filius, sons Spiritus sancti, cum accessione Sancti dictus, nimirum hyp stas eos , ipsius sons esse dictus est . Dela de vero, idem ipse quoque Magnus Basilius, qui hane nobis tradidit regulam,silium appellat sontem Spiritus sancti, sic dicemi Fons vitae est Filius i ait enim David ad Patrem a rQuoniam apud te est Ens vitae. &ruisus alius Piopheta dici ede Iudaeis: Derelinquerunt me fontem aquae viv*r aqua vero uiua , Cominatur Spiritus sanctus.

Et rota, quod Spiritum sanctum dicat, significans hypostasim N personam, hypostasis autem Spiritus sancti , est Deus. Filius igitur, cum sit sors Spiritus sancti, est sors clarissimae Deitatis. Quare dictum S. Dionysij, assim antis, solum P trem esse sontem supersubstantialis Deitatis, quoniam py

dictis Sanctis con adue saturi non enim sas est cogitare, Doctores inter se contrarios esse, alium quempiam habet sensum , praeter eum, qui multis apparet. & non rem quens a Filio Bute esse Diti us, haec ait, vel si & ipse una css istis Doct xibus, diceret Pilic sonte Spiritus , hoc est eius hypostas eos. His igitur prius illustraitis, deinceps dicimus, non esse propestum huic Docto i tradere, hic omni eX parte persectam M plenam diuinarum rei sonarum Dinitatis distinctionem . Indeque per spicuum est quod nullam distinctione Fili j ac SpirituS, inter se in hac oratione tradiderit, Non igitur omnio p isonaic distinctione inter se tradit, sed Patrem tantum ab ijs qui . b ipso habent esse,distinguit Patre igitur ad Filii I

tionem contemplar s, hac ex parte tantum, de horum cur a

tradidisset inter se discrimen , solum Patrem lantem appell)x3