Opuscula aurea theologica quorundam clariss. virorum posteriorum Graecorum, qui extinguendae Graeciae, instar postremi splendoris, impetu quodam diuino, cum pietatis tum doctrinae fulserunt, circa processionem Spiritus Sancti. Videlicet, Ioannis Vecc

311쪽

decreto eius edito in fine addit, his nihil est addendum , nihiI ab eis auferendum, quod si quis vel addat, vel auferat quic-ruid ab hac fide anathema sit. Manifestum igitur est, quod

e fide contraria, A sella inhibet, non enim prohibet, ne Ecclesia decreta, Cum res e Nigit, edere possit. Praeterea quae corde credimus in iustitiam, eadem ore quoque confiteri ad salutem debemus, aliter imperfecta nobis Mdes esset . Confitenda enim est coram hominibus fides, si des deramus promissa praemia . At verum necesse est sapere, igiatur & confiteri idem necesse est.

Amplius in actis quarti Concilii in prima sessione, primo

quidem legie Eutyches Nicaenum Symbolum, deinde idem Haereticus inseri, quod de hac fide Nicaena videlicet decreuit Ephesina Synodus eum, qui praeter hanc quicquam addat,

cogitet, aut doceat reum esset poenis, quae ibidem contiventur . Ae Eusebius Episcopus DoryIecss, qui se aeIo fidei accusatorem huius haeretici constituerat; cum haec audisset,exclamauit dicens, non est iple decretum, non est canon, qua hoc iubeat, mentitus est. Patres vero Concilij sexcenti Rrriginta numero his auditis, Eutychen condemnarunt, nolentem sapere , atque credere aliqua alia, quae in Nicaeno Symb Io non contineantur explicite . Nia vero dico numero , non vi contradictoria , vel contraria , quo fit, tillas additiones putauerint inhibendas esse, quae contrariae, &oppositae veritati sunt, non illas, quae sunt consentaneae. Quod enim Chrianus in duabus , &ex duabus naturis absque confusione per manserit post carnis assumptionem, quod Futyches negabar, quanquam aliud esset a Nicaeno Symbolo , aliud vero non sententia, sed verbis, tamen cogebant Eutychen, ut hoc crederet. Igitur manifeste apparet non simpliciter aliud, sed conerarium inhibuisse Sanctos Doctores. Animaduerte namque quod ipsamet verba tertij Concilii, quae nos proserimus, nulli videlicet Iicere aliam fidem proferre . haec eadem Eutyches pro se produce t, Episcopus vero Dorylensis, & totum Concilium, non est talis Canon exclamarunt, qui hoc iubeat, & ΠIum condemnarunt tanquam non recte intelligentem hunc Canonem Exponebat enim eum quemadmodum dc D

seri omne aliud simpliciter, etiam si esset disserentia verbalis , putans inhibitum esse. Quam expositionem Synodus refellit,

312쪽

non negans haec verba in canone Ephesno contineti aliam tamen fidem putans , quae contraria veritati, non quae ver his differens, sententijs concors & consentanea sit . Item in Iibro canonum conciliorum, quos noster Zonaras

exponit, in eo, inquam, libro est haec inhibitio tereij concialii , his videlicet Iectis determinauit sancta Synodus, & est inter eiusdem concilij canones septimus numero, ante hunc est alius eiusdem concilij canon numero sextus, qui commuanione priuat eos, qui auderent aliquid eorum permutaro, quae a Synodo acta sunt. In septimo autem canone videlicet inhibitionis anathematizantur qui transgrediuntur canonem s& aliam praedicent fidem. Quaerit igitur Zonaras quare san.cti Patres in sexto canone communione dumtaxat priuant transgresseres, in septimo uno anathemati eos subi jesunt; hanc vero quaestionem his verbis solvie . Multum interest, inquit, inter contradicere, & dubitare de aliqua rei ideo qui dubitant de his , quae iam recte a patribus statuta sunt excommunicatione innodatur, & communione priuaturr qui voxo eis contradicit tanqua contraria sapiens, anathematizatur Quare iste etiam commentator aliam fidem hic contradictoή1iam, contrariamque apertissime, & manifeste nominat. Item concilium in Trullo celebratum in primo suo can ne dicit, statuimus immutabilem, absque aliqua nouitate ,

seruare traditam inobis ab ipss ministris Verbi, qui eniti oculis viderunt ApostoIis videlicet sanctis, &a CCCXVIII sanctis Patribus in Nicaena eongregatis, & consequenter enumerat omnia concilia, & iubet fidem ab omnibus illis traditam immutabilem seruari. Deinde insere, quod si quis

Praedicta pietatis dogmata non teneat, & eis acquiescat; N ita sapiat, & praedicet, sed eis contraire conetur, anathema sit secundum canones a praedictis sanctis Patribus iam editos, & a Christiano consortio tanquam alienus petitatur &proijciatur. Nos enim nec addere, neque auferro quicquam omnino vel cogitamus, vel possumus canones Praedictos sequentes. Hic canon manifeste declarat tertij concilij decretum, & aliorum, quae inhibent, ne quis aliam pro serat fidem, cum dicat, quod si quis contraire Patrum do

matibus conetur, anZthema fit secundum canonea iam ab eriae edu

313쪽

editos, hos videlicet, qui inhibent aliam fidem . Haec igitur decreta contrariam fidem prohibent, & quod inserunt, nos enim nec addimus, nec auserimus aliquid, in fide videlicet intelligunt, non in Symbolo; Symbolum enim haec Synodus non inseruit in suo decreto, sed fidem exponens, & dogmata sanctoium Patrum, & omnium Conciliorum infert,

Nec addere, nec auferre quicquam cogitamus; & ratio, quia canones piaedictoῖ sequimur; ita ut clare pateat, cum dicat, Paties nec addere, Lec auferre licere, non verbal additiones, & ablationes, sed c ontrai larum sententiarum ,& salsi sensus inlliberet Per hunc igitur unum canonem asoIum, quem non ratio nostra inducit, non aliquis priua tus homo commentatur simpliciter, sed quem una Synodus, tot Patium conuentus composuit, quo etiam & aliorum similium Patrum mentem exponunt; apertissime, M manifestissim4 soluitur quaestio non contendere volentibuS.

Voluissem liceret Iongius evagari ; vidisses prosecto multas smiles rationes, & quidem potissimas. Cum vero & quae dicta sunt ita claro hanc quaestionem decidant, ut illi quidem, qui veritatem diligat, & absque contentione quae dicta

sunt audiat, satis superque sint a contendere vero volenti nec multo plures satisfacidiat, uno dumtaxat argumento Latianorum adhuc addito cessabo de hac re plura dicere . Est autem hoc potissimum, aequod solum lassiciat ad redargue dum errorem nostrorum . Nos asserimus, quod primum tertium concilium hanc inhibitionem decreuit, ut paulo an te dixi quando etiam causam, quare hoc dicimus manisest mi, quae est: quod cum secunda Synodus plura addiderit, pI aeaque abstulerita Symbolo Nicaeno, si asseretemus ante secundum concilium hanc inhibitionem fuisse, ex duobus

rum sequeretur, necesse esset; aut transgressionis canonum

sanctos secundi Concili j Patres accusare, Sc sub anathemate fuisse, aut cum hoc non solum absurdum, sed etiam blasph mia sit dicere, non omnem verbalem additionem, sed sententias salsas, atque contrarias, ne addantur inhibuisse. Qaa- is cogimur dicere post secundam Synodum hanc inhibiti nem factam sutile, non antea. Istitur si quis e conuerso ost m

eat quod inte secundam Synodum haec inhibitio fuerit,

314쪽

hstem sere Uerbis, quibus tertium concilium usum est colligetur duorum supradictorum alterum, de cum secuniadi concilij patres transgre ssores canonum dicere, blasphemia sit, restat, ut secundum sit verum , videlicet non id imtellistere illam inhibitionem, quod nostri putant, sed contrariam fidem inhibere. Hoc igitur nobis ostenderunt L hini . Probatum est etenim ab eis primam Nicaenam Synodum hanc inhibitionem lacisse, iisdem ipsis verbis, quibus& tertium , & alia concilia scripserunt. Probarunt autem hoc modo, ita studiosi, de diligentes in omnibus actibus suis lane Latini, prout & tua nobilitas sit experta in mul-ris eorum sapientiis, ut non solum in diuinis, verum et i min humanis, δc ciuilibus rebus nihil eos de priscis gestis,

vel scriptis latet; quare in unaquaque etiam ciuitate reperies in eorum archivijs multa antiquissimis gestis eorum conscripta. Hoc etiam in catholica Ecclasia , alijsque piis locis

seruatur. Multa enim acta Pontificum, multaeque conciliorum epistolae, Je canones extant. Produxerunt igitur nobis in antiquissimo libro membrano epistolam Liberij papae ad B. Athanasium Alexandrinum patriarcham, quae incipit, Iam a principio tantam accepimus i Beatissimo Petro Principe Apostolorum . In qua post pauca dicit, accepisse Epi- solam sancti Athanasij, &eam legisse. Deinde addit, cum

autem fidem Nicaeni concilij in ea rectam reperissemus, magnaS gratias vobis retulimus, pro qua non solum compati vobiscum, & persecutionem pati parati sumus , sed cum n cessitas exigat, etiam mori pro nomine Chiisti non postp nemus quantumcunque sumus imbecilles. Plaedicta naminiae velinimus sancta decreuit Nicaena synodus, aIiam iadem nulli licere proserre, aut conscribere, aut Compon Te, aut sapere , a ut aliter docere, nec aliquid in fide vel ii telligere, vel proserre horum patrum decretis contrarium sit. Qui vero audeat aliam fidem proserre, aut docereia, aut aliud Symbolum tradere illis, qui ad viam veritatis ex quacunque haeresi desiderant conuerti, aue ex Iudaismo, aut eX gentilitate, si Episcopus, vel clericus sit, priuetur Episcopus Episcopali dignitate, Sc clericus cleror Si vero monachus, aut Laicus anathematizetur. Haec nunc T a qui

315쪽

duidem actis primi concilij deperditis ignota nobis sunt rtunc vero cum adhuc extarent, sciebant& papa Liberius. N sanctus Athanasius. Haec autem similia sunt omnino temtii cocciiij verbis. Quid igitur de secunda Synodo , & B. Grestorio Naaianreno dicemus, qui, cum huic concilio Draesideret tanquam alios sapientia excellens, hoe Symb lum, quo nunc tota Ecclesia utitur, conscripsisse dicitur, in plurimis Nicaenum mutans, si haec inhibitio illam mentem, quam nostri dicunt habet pro sanctis Patribus, S Doctoribus heu seductores, & deceptores facti sunt, fecundi concili j Patres , & B. Gregorius NaZiamenus , cui per excellentiam Theologus cognomen fuit. Sed absit hanchlasphemiam etiam cogitare. Non igitur nec prima, nec tertia, nec aliqua alia Synodus hoc intelligit, cum hane inhibitionem decernit, sed mani seste contrariam fidem imhibet.

Conclusio quod urgente necessitate, & iudicio

Ecclesitae, & auctoritate Summi Pontificis accedente , licet & necessa rium est addere verbum

PFR haec itaque omnia clementissime Iuce cIarius pro

batum est non esse prohibitum veritatem addere fidei Symbolo, imo vero declarare. Nullum enim veritatis dogma est, quod vel explicite non contineatur Symbolo,& simplici Apostolorum traditioni: Declarare autem , NTeplicate, ac Symbolo addere non semper videlicet, nec omnem volentem, sed magna necessitate cogente, & cum iEcclesiae iudicium, & auctoritas Summi Pontificis accesserie, non modo non esse prohibitum, sed etiam necessariust

316쪽

Continuatio narrationis eorum, quae in Concilio facta suerunt.

His igitur, aIijsque similibus per Latinos dictis, ite

menti Isme vir, nos cum nihil ad haec respondere haveremus; quid namque poterat aliquis contra talem veritatem Impudenter dicere, tacebamus . Latini vero probata quod licet addere Symbolo veritatem, consequenter polliacebantur se probaturos etiam Dogma Symbolo additum, v rum elle, videlicet, quod Spiritus sanctus ex Patre, Filioque Procedit. At nostri in primo conuicti, sermidabant secum dum certamen subire, illudque eis euenit , quod ego iam a Principio praeuidebam futurum, cum impediebam, ne ab Lac quasitore inciperemus. Timebant igitur, & nullo m co voIebant amplius permaneret Sed quisque desiderabat cis cedere, & reuerti ad propria, nihilque aliud, nisi red

uniIum ad Patriam clamabanti & cum causam cur nam ira avellent interrogarentur, reddere non volebant. Quid igitur dicemus Latinis interrogati, qua ratione in medio certamune, imo vero adhuc in principio, quae enim hucusque donon Ilcere addere dicta sunt, nihil ad rem sunt. Qua igitur

ratione nondum facto initio redeundum esset, dicere no habebant. Verum absque ulla ratione vociferabantur, redeamus, redeamus. Dicebant autem etiam inter se quod ad eorum aures peruenisset, Latinos posse in medium asse re plurimas multorum Sanctorum occidentalium auctoritates, quibus palam probatur Dilitum sanctum ex Patre, Fiaxoque procedete. Quid igitur ad has respondebimus p dia

Ledamus, redeamus, abeamus. Audis ne Patrum, & D Gorum sententiam Quoniam, inquiunt, multds auctor, rates Sanctorum Latini afferre habent, ad quas nos respondere non habemus, discedamus ab eis. Vix tamen sentie res absurditatem sei tentiae suae, &a Serenissimo Imperatore persuasi cesserunt, & manere decreuerunt. Interim res ipsae de Ferratia in Flarentiam accessum Summi Pontificis coegerunt sα inde illuc translationem concilij. Abierunt igitur Latini a

317쪽

cessimus etiam nos, & cum omnes iam appuIissemiis Π rentiam decreta fuit dies, in qua incipiendum, atque conti-Muandum erat coscilium, & termino adueniense rursus vos accu sare Latinos incepimus. Quemadmodum enim in illa quaestione an liceat addere quicquam, nos accusatorum satini vero respondentium tenuerunt locum, & ita responderunt, ut nil nos ad illa replicare potuerimus, ita etiam in ipso dogmate nos quidem tanquam accusantes proposuimus; illi vero respondebant. In omnibus enim ad libitum n strum, & prout volebamus, ita sacere nobis licebat ; &t Men non pudet aliquos dicere vim nobis illatam fuisse, quod Munquam stat teste veritate qui Deus est. Proposuimus isti rur ab ipsis Apostolis , dc sacris Synodis incipientes, eorumq; atq; omnium orientalium Doctorum auctoritatibus usi, quI-hus probatur Spiritum sanctum non quidem non procedera ex Filio, talem namq; nullam auctoritatem habemus; prout tu etiam scis, praeter illa Ioannis Damasceni, qui dicit Spirit' Eth dicimus, ex Filio vero non dicimus. Aliae vero auctorItates omnes hoc probant, dumtaxat quod Spiritus sanctus ex Patre procedit. Has igitur nos asserentes in medium putabamus probasse, salsum esse, quod ex Filio etiam proc dae Spiritus sanctus, Latini vero ad has quidem omnes auinctoritates unam hanc responsionem communem dederunt Iquod omnes videlicet verae sunt, & ita etiam eis viderii sed etiam hoc idem credere Spiritum sanctum scilicet ex patro

Procedere: hoc tamen non ut contra Ilum, nec ut contradioctorium appositioni auctoritatibus dicentibus eum etiam eπFilio procedere. Si enim altero illorum modorum illis ari

oneretur, tunc uno posito, alterum perimeretur omnino exunc vero nil prohibet utrunque verum esse; videlicet quod ex Patre procedat, &quod ex Filio. Quemadmodum si diacamus Spititum sanctum mitti eXPatae, a Ilus velo dicat eum ex Patre, de Filio mitti . Vtrunque verum dicetur, 3c alterum non repugnat alteri . Si igitur sancti Patres dicerene, vel quod Spiritus sanctus ex solo Patre procedit, vel quod ex Fiatio con procedit, tunc salsa nostra esset fides. Cum autem neutrum horum nondum aliquis Sanctus dixerit istud , quod dicunt ex patre eum procedere, non perimit quod nos dicimus ex Filio etiam eum procedere. Et haec quidem ad n stras

318쪽

stras responderunt auctoritates. Ad illam vero Ioannis Di masceni auctoritatem nihil responderunt, cum nec nos eam proposuerimus . In fine tamen huius operis, illius quoque solutionem tua gratia his apponam a deinde Latini tanquam a principio incipientes, plura, ac varia pluribus in sessionibus argumenta dixerunt a sancta Scriptura, & Ecclesiae Doctoribus minores ut plurimum propositiones habentesi quibus probarunt spiritum sanctum ex Patre , Filioque procedere . Ferandem auctoritates Patrum attulerunt, quibus clare, & pala huius dogmatis veritas apparet. Attulerunt vero non solum occidentalium, verum etiam Orientalium Patrum testim

ria, quorum aliqua, quae mihi visa suerunt magis ad nostrum propositum sacere , tibi cum his ad praesens mitto, ut i telligas quid de hac re ipsi etiam Occidentales Doctores sapiunt. Ad quae nos nihil respondere habebamus, nisi quod corrupta

sint, & a Latinis corrupta suerunt. Produxerunt nostrum

Fpiphanium multis in locis ex Patre, & Filio clare dicentem este Spiritum sanctum , corruptum fuisse dicebamus. Allegarunt Cyrilli nonnulla, dc aliorum, idem aiebamus. Addux

runt Occidentalium Doctorum auctoritates, omnis nostra responsio eadem, &nulla alia erat. Cum igitur multis dishus inter nos ipsos consideraremus quidnam ad haec respondendum esset, nullam aliam reperiebamus responsionem a Praeter praedictam, illam vero tanquam leuem, & a cunctis deridendam in medium afferre non videbatur. Primo, quia is

ex antecedentibus, & sequentibus haec opinio videbatur de mente esse Sanctorum. Deinde plurimis libris, Sc antiquissimis idem habentibus non erat facile ea calumniari; praesertim

cum nulIum nos librum alium haberemus non latine, non iraece scriptum , qui aliter auctoritates praedictas scriptas

aberet, quam Latini dicebant. Praeterea nos alios Doct res contrarium dicentes producere non habebamus, eosdem Occidentales aliter alibi dicentes probare minime poteramus: Naturalibus rationibus eos ostendere salsa dicere, minume erat possibile. Cum igitur nullam Cobis responsionem , quae digna esset, relictam videremus, fac uimus, per multosq; dies non conuenimus cum Latinis . Uerum fuerunt quisu tilitate ingeni j aliam inuenerunt responsionem . Non esse

mirum scilicet, si in aliquo Sancti tamquam homines errasi

319쪽

sent, R ideo occidentales etiam Doctores in hoc articula de procossione Spititus sancti errasse, mentitosque suisse .

Hoc autem quod totam fidem nostram euertat, clare patet.

Si enim fides nostra a dictis doctricae Sanctorum pendet, ii

vero circa veritatem errant ό tota nostra fides euertitur . Propter haec omnia merito secuta est unio, 3c omnes ab que quacunque violentia, sponte, & voluntarie huic rei comcesserunt. Qui vero concedere noluerunt fuerunt autem a

duo, & non plures cum omni libertate , sine aliqua oppresesone in suo arbitrio relicti, cum honore, &charitate, sumptibus Ecclesiae Romanae ad propria remearunt. Si vero iuste, &recte secuta suerit unio, cum videris, dc peiIegeris auctositates Sanctorum, quas tibi nunc mitto, ipse iudic his . Quis namque Christiano insignitus nomine non sequeretur eos, & dictis eorum , tamquam a Spiritu sancto ediatis, crederet λ dico tam occidentalium , quam Orientalium Patrum, quos consona dicere, eandemque veritatem exprimere verbis disserentibus firmiter tenendum est 3 prout i dogmatico satis probaui. Ipsae igitur auctoritatea solae per se ipsas satis tibi, &alijs erunt, clementissime vir, ad omnem ambiguitatem tollendam, & omne dubium auserendum a quacunque anima non contendosa. Etenim me etiam non syllogismi, nec demonstrationum necessitas, non a gumentationum vis, sed ipsae nudae auctoritates Doctorum ad caedendam hanc veritatem induxerunt. Cum enim vidissem , & audiuiisem eas, subito omni contentione, & co tradictione postposta , acquievi auctoritati dicentium . Iudicaui namque sanctos Patres Spiritu sancto loquentes, non potuisse a veritate discessisse . Quare con solum acquievi , verum etiam gratias egi saluatori nostro , qui mihi donauit, & audiuis te, & intelligisse, quae nunquam ante audiui . Nullus enim nostiorum unquam credidie tot auctoritatibus Doctorum propositam quaestionem posse probati. Et tibi igitur, cui cor humile, & mima veli appetens est, alijs quoque Christianis tibi similibus, hae solae auctoritates , ut paulo ante dixi, satis erunt . Cum vero etiam aliquas rationes , & probatio, es a me petieris, tua gratia haec quoque, quoad potero, brevitex sa-ciam , i sacra Scriptura , dc Doctoium auctoritatibus a

320쪽

tuens, quod & si in sermone, quem de unione edidimus tum sit, satis tamen hic etiam idem faciam, aliquas m rati nes in medium asseram. sed antequam ad eas descendam , necesse esse puto aliqua praesupponere, re ea, quae sequentur, clarius intelligantur.

supposita ad argumenta probantia Spiritum

sanctum etiam ex Filio procedere. Et

primo quid sit paternae personae

constitutivunia. CVm unicuique enti se quaedam forma communis a se

item alia propria, qua constituimur, & est hoc aliquid, quemadmodum huius homiris, ut puta Petri, uracum serm3 communi, quae est humanitas, secundum aquam dicitur homo, est etiam alia propria larma, per quam dicitur, hie homo, Petrus videlicet, vel Paulus, quod & incommunicabile alteii est propter varias opinic-nes de principijs indiuiduationis, etiam hic varia ponuntur s&cum duinus . aut corpus esse propi iam alicuius sermam, hoc ror intelligimus simpliciter, sed solum secundum , quodam smilitudinem . Haec aut m est anima eius, vel co pus, aut aliquid aliud, quod est ei principium indiuiduationis . Quemadmodum est etiam de Deo, & Patro , quaenam si propria eius forma peis zm eius constitnensa est enim ei communis ad Filium, & Spilitum diuina, ac essenti lis serma, quae una , & eadem numero in eis est, Deitas videlicet , secundum quam unus est cum eis Deus rhabet nihilominus aliam etiam propi iam sol mam alijs pe sol is incommunicabilem , secundum quam hoc aliquid RPersona in sancta Trinitate est, quodnam igitur sit, quaerendum est . Et primo , an se ipsum ingenitum est , at non videtur di hoc enim est ne alio, nihil autem existentium secundum negationem hoc aliquid est sed est eius proprietas , quae sequitur iam constitutam eius