Opuscula aurea theologica quorundam clariss. virorum posteriorum Graecorum, qui extinguendae Graeciae, instar postremi splendoris, impetu quodam diuino, cum pietatis tum doctrinae fulserunt, circa processionem Spiritus Sancti. Videlicet, Ioannis Vecc

331쪽

Facit essectum id quod facit. Quare omne agens simiIe sibi astit secundum formam , quae agit 3 vribi gratia ; huiu2 lma- sinis causa est &ipse Dictor tanquam quod forma pi I xis tarquam quo, cui similem pictor iacit imaginem. Simiumodo etiam in diuinis personis Pater quidem, hoc est eius diuina persona, causa tanquam quod 3 diuina vero elus est entia tanquam quor haec enim est seima, cui similia fiunt quae ex eo prodeunt . Quare Filius quoque & Spiritus sanctus consubstantiales ei sunt, eo quod omne quidem eroducens simile producit serinae qua producit . Deus vero & Iater producit Filium , & Spiritum diuina essentia ; N ideo consubstantinia sibi producit. Si igitur Pater solus produce-xet Spiritum secundum eos, qui ita asserunt, tunC nulla distinctio esset Filii a Spiritu sancto, cum nulIa sit disserentia , nee in producente idem enim est Pater nec molorma, qua producit est enim eadem diuina essentia nec in ipsis productis, sunt enim eiusdem formae unius videlicet . & communis diuinit3tis r praesertim cum nulla illic materia sit, ex qua distinctio fieret. Ex quibus sequeretur nullam esse eorum distinctionem ad inuicem i restat igitur aut Spiritum esse Fili j causam , aut Filium Spiritus; ad hoc ut sit distinctio . At Piimum non est ; igitur secundum

est verum - - - -

Item mitti in diuinis a causa esse significae , cuius testis si Beatus Ioannes Chrysostomus ad Arianos quaerentes quo modo eiusdem esset essentiae, qui mittit, & qui mittitur lintristesima nona homilia super Ioannem hoc modo respondens, Tui sus ad res humanas sermones tuos adaptas, nec conlideras quod haec ideo dicta sunt, ut etiam causam sciamus, Gron incidamus in Sabeliij haeresim ; sed Spiritus mittitur ex

Item ista mittendi potentia cum sit & in Patre, & 1n Filio secundum quam ambo mittunt Spiritum sanctum , quam etiam uostri concedunt, Rue eadem est in latre dcxilio, aut alia, &alia, sed si alia, &alia ἰ et it & maior,& minor, δc consequentex missiones diue sae di quare necvna potentia, nec una eorum operatio erit. Et cum quorum potentiae diuersae , essentiae quoque eoium diuersae sint.

332쪽

aIterius, & aIterius essentiae erunt Pater, de Filiugi sed haee omnia absurda, & contra Catholicam fidem sunt; non ist-tur est alia, & alia; igitur eademi sed in Patre potentia mittendi Spiritum sanctum est eadem cum potentia spiran. di illum, semper enim spirat Pater Spiritum sanctum, & spirans illum mittit. Istitur etiam Filius simul cum potentia

spirandi, & spirans illum mietie; ergo δc Filius sancti Spiritus est productivus. Illa vero quam quidam aiunt secundam.& temporalem missionem, cum nihil est, tum etiam per praedictam soluitur rationemr Quanquam etenim nusquam haec duplicitas processionum reperiatur; tamen dato etiam quod sit aliqua secunda misso, quae communis sit Patri, & Filio secundum Patrem eam, & similem ei habebit i nihil enim eorum, quae communia sunt Patri, & Filio, dissimile in a Item eorum est; sed Pater mittendi potentiam habet una cum iapotentia spirandi, igitur N Filius cum spirandi potentia hac

hie potentiam mittendi. Item quod natura alicuius est, etiam ex eo est, secun

dum quod dicitur esse illius, Spiritus vero sanctus est Fili j a& patet quod natura, non enim praeter naturam, nec, ut se

uus. Est igitur Spiritus sanctus ut Spiritus sanctus, videlicet ut diuina persona in Trinitate ex Filio. Item Spiritus sanctus est nomen relatiuum. Dicitur ianim Spiritus Patris, Spiritus Filij, si enim essee absolutum . non diceretur alicuius. Nullum enim absolutum secundum quod significatur a nomine dicitur alterius; sed secundum aliquem alium respectumi quemadmodum homo, cum sit absolutum, non dicitur alicuius homo, sed quod seruus, vel Filius , sed Spiritus secundum significatum Ihuius nominis Spiritus dicitur Spiritus Filii, quemadmodum & Patris. Est igitur relatiuum , & consequenter resertur ad spirantem. Est igitur Spiritus Patris , & Fiiij tanquam a spirantibus, & producentibus illum. Quod squili dicat, ideo dicitur Spiritus Riij, quia ex eo mittitur, fausa ratio est, e conuerso namque quia eius est, mittitur ex eo , priora enim sunt causa posteriorum . prius autem est

quod Spiritus sit Spiritus Filij, posterius vero quod mi latur ab eo . Sive enim istam temporaneam missionem G.

V a car

333쪽

eas posterior, &absque dubio quanquam si eius spistus εsquidem hoc aeternum est; sive aeternam missionem intelli-pps, hoc etiam modo mente praeintelligitur, quod Spiritus

si Spiritus Filij i quia esse quidem Dilitum Fili j spiritum

intelligere ut habere, di mittere vero ut darer habere autem praeintelligitur prius quam dare. Quare pro nobis haec ratio acie. Quia enim natura est eius Spiritus , Datura illum mitis est, processo vero naturalis in diuinis cum aut per generati nem , aut perspirationem fit, haec autem non sit per gener

conem, relinquitur quod est perspirationem. Missio igitur ex Filio Spiritus est eius ab eo spiratio. Item Spiritus sanctus accipit a Filio . Ille enim, ait, ex meo

accipiet ; quod autem accipit est eius essentiar nec enim est aliud ipse, aliud eius essentia, esset enim compositum , Cum igitur summe simplex sit, essentiam suam, & esse accipit ex Filio. Hoc enim quod dicit ex meo accipiet, non quemadmodum aliqui putant ex meo Patre intelligendum est, primo quia haec loquutio neque Graeca , neque Latina est. Nam si cum dicitur ex meo, subintelligendum esset Patre, hoc meo esset pronomen generis masculinit nullus autem vel in Graeca, vel in Latina lingua edoctus aut masculini, aut sceminini generis pronomen profert, nisi cum additione

meus frater, vel meus amicus, aut mea ciuitas , vel domus

dicens. Meus etenim simpliciter absque additione, non m gis Patrem, quam hostem significat. Deinde ab ipsa inte tione Saluatoris haec ratio vana probatur. Omnia e imi, inquit , quaecunque habet Pater, mea sunt. Ideo dixi ex meo accipiet, dc annunciabit vobis. Ita ut tale ex ijs, fiat arsi mentum i Spiritus accipit ex ijs, quae Patris sunt i Igitur Diaritus accipit ex meis, vel ex meo. Et cum ipse, S sua Vnum δέ idem sint propter summam simplicitatem , accipiendo de suis, accipiet ex eo. Huius autem sententiς sanctus quoquo Athanasus est, ait etenim, non enim verbum a Spiritu accipit, sed Spiritus a verbo. Quid igitur accipiat a Filio conside ramdum est, patet quod sapientia,&scientia, ex meo enim, inquit, accipiet, & nunciabit vobis. Annunciare enim nitit Iiud est, nisi docere, & illuminare Apostolos. Hoc aute est sapie

ria opus ; igitur sapientii a Filio accipit Spiritus. Quid igitur

334쪽

absque sapientia spiratus suit a Patre, & ideo oportuit eum a Filio excipere sapientiam λ aut aliud est eius este, aliud sanientia λ At haec absurda sunt. Idem enim est sapientia, & es-le eius, & a quo accipit esse, ab eodem accipit sapientiam st& cum spiratur, & accipit esse, & subsistere, etiam accipit sapientiam. Cum igitur sapientiam a Filio quoque accipit, ipsum esse & subsistere, simul ab eo accipiti Vitur Filius NNam est ei causa essendi quemadmodum & Pater Item si Spiritus accipit a pilio; ergo Filius dat eli sed ipsum dare in diuinis personis significat idem quod producere . .

Chrysostomus etenim illud Euangelicum exponens, omne

iudicium dedit Filio, ait, Nut discas, quod dedit idem esse

atque generauit; audi alias auctoritates, ex quibus hoc mgnificat. Quemadmodum enim Pater habet vitam in semetipso, ita dedit Filio vitam habere in semetipso . Quis igitur primo genuit eum, & deinde dedit ei vitam λ ergo ab v

vita genitus est. Sed hoc nec daemones quidem dicent, una enim cum impietate magna etiam ignorantia esset hoc dicere.

Quemadmodum igitur dedit ei vitam pro eo, quod genuerit eum vitam intelligendum est; ita& illud dedit ei iudicium Pro eo, quod iudicem eum genuit, capiendum est. Similiis ter igitur cum Filius det Spiritui sapientiam, producit illum sapientiam, esse scilicet, & subsistentiam ei dans , quam ac eipit cum spiratur ab eo. Igitur spirationis etiam pidius causa a

sue principium est. Item Filius de se quidem ipso dicit; quae audiui a Patria

meo, annunclaui vobis i de Spiritu vero, non enim loquetur a semetipso, sed quaecunque audiet loquetur. Quod iapitur senificat de Filio hoc, quod audit a Patre, idem & de Spiritu si nificat ipsum audire, sed de Filio ipsum audire tagnificat esse a causa, & ipsum generati. Audire enim nihil aliud est, nisi sapientiam, & scientiam acciperei Filius autem non primo natus, deinde postea accepit scientiam, vel sapientiam , sed natus est sapientia; in ipso generari accipiens icientiam, & sapientiam, Se caetera omnia, que idem sunt cum eius essentiat hanc igitur accipit a patre cum audit ab eo, & audire eius generari est . Istitur & audire Spiritus sancti non significat nisi quod a causa est, &έpietatione eius . Quare a quo audit, ab eo etiam procediti sed non solum

335쪽

Patre audit, sed etiam ex Filio, quod ex ipsis vel bis saluatoris apparet, ubi dicit, ex meo accipiet, 3c annuncia. hit vobis. Annuneiandi nanque causa est Spiritum audire eiusdem annunciandi hoc quoque causa est, quod ex Filio accipit. Qua re ex Filio accipere, vel audire unius, eiusdemque rei, videsicet annunciandi causa est. Igimr in diuinis idem est audire, δc accipere, Sc cum accipiat ex Filio; igitur audit etiam ex eo. Eiusdem sententiae sanctus etiam Basilius est in reguIa monastica, de Spiritu sancto dicens, quod docet, Se suggerit omnia quaecunque audit a Filio, etiam producitur ex eo; eo quod eius audire idem est quod procedere Afri dictum est. Item esse Patrem aut fenerare non continet in se rati

rem spirandi, esset etenim Spiritus Filius, sed Filius omnia simpliciter habet, quae dc Pater, praeter quam quod gen vel sit Pater. Dicit enim sanctus Cyrillus in secundo

ad Hermiam, coaeternum credimus Filium Patri, 8c omni quotcunque aequaIi mensura habentem, praeter ipsum gene.

Tarei hoc nanque soli Deo, dc Patri tribuitur. Idem in sermone de Trivitate, in Filio unigenito per omnia simili, N aequali Parii, praeter paternitatem. Habet igitur spiram di potentiam Filius, cum hoc praeter rationem paternita- his sit, omnia vero Patris praeter paternitatem, vel praeter vim

generandi, ipse quoque habee, ut Cyrillo placet. Item spiritus sanctus dicitur donum ut Patris, ita & Filii iergo est ex utroque. Antecedens omnibus Doctoribus placet, consequens probaturi donum etenim est dantis, alia quid vero alicuius est, aut secundum identitatem , aut ut possessio eius, vel seruus, aut secundum originem, &cum Mullus modorum priorum conueniat, cum dicimus Spiritum sanctum donum esse Filii, restat ut secundum tertium modum originis, videlieet dicatur Spiritus sanctus Filij donum iergo Filius est eius origo, 3c causa. Item Gregorius Nyssenus in homilia super pater noster , quae incipit, quando Moyses populum Israeliticum ad momeem discendi causa adducebat; distinctionem diuticae Trinia ratis tradens, Patrem quidem a Filio, dc Spiritu sancto dissi nauit, eo quod Uie quidem absque causa est, illa i

336쪽

vero a causar Filium vero , & Spiritum sanctum, quibus commune est quod a causa sint, distinfluit ab inuicem, eo

quod ille quidem ex Patre es, hic vero ex Patre, & Filio ita enim in antiquioribus eodicibus scribitur. Quare manifeste etiam secundum listum Doctorem Spiritus est ex Filio. Quod si qui secundum moderniores libros Spiritum Elij dicant esse scriptum non ex Filio, nec hoc modo tamen aliquid plus habebunt. Idem enim concludetur etiam eX hoc. Patet nanque quod cum Filio, & Spiritui sancto commune sit principiata esse diximus pluries quomodo capiunt sancti Doctores Graeci causatum, & principiatum in diuinis videIice e pro eo, quod est a principio siue creata vise quaerit quomodo distinguerentur ab inuicem , & asserit, quod quanquam commune habeant hoc, quod ambo sine causata, siue principiata, tamen Filius ex Patre dicitur, & vltra non procedit eius proprietas ; Spiritus vero de ex Patre dicitur & una cum hoc etiam Filij esse testa

xur Scripturae. Quare Spiritus Christi quoque Spiritus est , Filius vero nec est Spiritus, nec dicitur. Et hoc putat hic sanctus Doctor satis esse ad distisquendum , quod Spiristus dicatur Spiritus Filij, Filius vero non dicatur Filius Spiritus. Si igitur quod Spiritus dicatur Spiritus Riij, distingvit illum a Filio; secundum autem nostros nil aliud ilIum a Filio distinguit,nit diuersus processionis modus ipsum videlicet spirari. Idem ergo est Spiritum esse Filij Spiritum, atque

ex Filio procedere. Cuius ergo dicitur Spiritus, ex eo Gliam procedit, dicitur autem Filii Spiritus tanquam & P tris i igitur 6tiam ex Filio quemadmodum ex Patre procedit. Et notandum quod vana est quorundam expositio diacenti um propter consubstantialitatem dici Spiritum Filii Spiritum, cum hic sanctus Doctor tanquam distinctiuum hoc accipiat. Quae vero propter consubstantialitatem dicuntur, uniunt, non distinguunt. Si igitur non propter consubsantialitatem dicitur Spiritus si iij, omnes demonstrati fies Latinorum potissimum, & absque aliqua contradictio De remanenti quibus ex eo quod Spiritus dicetur Spiritus Piiij, etiam ex Filio eum procedere probant. Per hanc enimi Disam expositionem, aliqui eas euertere conantur Propter

consubstantialitatem , Putantea dici uictum Fuij . Hane

337쪽

sententiam Grego rivs Nysimus ut salsam manifeste reprobae,aecipiens illud tauquam distir reuum . Sed cum ad ostendenis dam quidem huius ccnclusoris veritatem, Spiritiamque sanctum ex Patre 3c Filio procedere probandum, multa argumenta , multae auctoritates, muItae rationes sine, satis tamen

ex praedictis tibi puto iecisse.

solutiones inconuenientium, quq a Graecis op ponuntur Latinis, & caeteris recte sentientibus .

CVM vero quaedam in conuenientia nobis; qui verita

tem confitemur, ab illis inferunturi qui, nec quid ducant, sciunt, nec de quibus asserunt, illa quidem , quae contra argumenta probantia veritatem opponuntur, in ipsismet amgumentis breuiter soluimus , ut vidisti. Eorum vero, quae cu-tra ipsammet concIusionem inseruntur, eligens potiora, Aquae masis verisimilia videntur, solutiones pro posse, paucis&lassicienter hic inseram; ut tibi oratio ista, quam fieri potast, completa sit, & ad omnia sussiciens. Quanquam haec in-

conuenientia non contra nos inieruntur, nec nos tenemur

reddcre rationem, sed contra sanctos Doctores, qui nobis huius dogmatis, huiusque conclusonis principes, & auctoressuerunt, & non solum contra Occidentales, qui apertissime docent conclusionem, sed non minus contra Orientales. Ab ipsis igitur etiam solutiones quaerendae sunt, non a nobis, quod & fecerunt, Spiritu sancto praeuidente omnes insurressuras haereses . Attamen nos etiam ab illis illuminati, Mabalijs viris beatis, qui amplissima de hac re opera sua nobis reliquerunt, ad ea nosmetipsos opponemus . Putant i itur Patrem & Filium aut in unam confundi personam, si quis ex utroque procedere Spiritum sanctum dicat, aut duas causas , duoque principia , necesse esse ponere; verunque vero horum absurdissimum est. Nos vero ad confusionem quidem pem sonatum lise dicimus i quod si operationem spirandi constitutivam persona paternae poneremus, tunc sequeretur

338쪽

hoc inconueniens, & Filius esset una , eademque persona cum patrer Cum vero constitutiva quidem pate malis personae paternitas, εἰ ipsum gererare probatum fuerit, spirare vero proprietas quaedam sequens eius personam iam constitutam, cur ille, cui communis est cum Patre non constitutiva proprietas , Una, eademque persona cum ipso esset λ Quemadmodum enim commune habens Filius cum Patre, quod Spiritus dicatur Spiritus eius, prout Patris; item quod ab eo mittatur Prout a Patre, tamen non est eadem persona cum Patre, eo quod non est constitutivum, nec quod spiritus dicatur Spiriurus Patris, nec quod a Patre mittatur. Item & si commune habeat cum Patre spirandi potentiam , non ideo in eandem cum eo confunditur personam di cum spirare ron sit paremalis personae constitutivum. Quare donec non probetur spirandi potentiam Paternalis personae constitutivam esse, ne confusio

Personarum inde probari poterit. Sed spirandi potentia constitutiva esse, probari non .potest . cum quia tequeretur quod Pater haberet duas personas, & duas hypostases, vein principio probatum est; hoc autem inconueniensi eum a quia haec petitio principii esset. Ponere nanque potentiam aspirandi constitutivam esse personae Patris , dc ex Patre si tum Spiritum procedere, unum& idem est . Quare qui hoc

dicie, petit principium . Cum autem hoc non probetur, ne confusio personarum sequitur , quanquam sint qui credant. Dictum est autem insuperioribus quaenam eorum, quae de

Deo dicuntur, communia sunt e quae propria, & propri rum quaenam duabus personis propria quae vero uni soli e eorum quae uni soli, quaenam ita propria sunt, ut & person ita , siue hypostatica sint: quae vero ita propria ut notiones non ut hypostatica r quaIe ipsum quoque spirare dictum est esse. Istitur ex ijs, quae nunc dicta sunt, & ex ijs , quae insuperioribus praesupposta fuerunt, huius inconuenientis iVtio patet . Nec habet quisquam amplius accusare Latinos, quod confusionem introducant personarum. De duabus vero

causis, sue duobus pi incipijs, quae in theologiam Latini

introducere quidam autumant, hocque inconuertens magis eos sequi, quam umbram corpora putant , quid dicemus pNempe hoc in ptimis dicendum cst, quod ipsa sola auctoritas Sanctorum lassiciat fidelibua , necesse est: qui utrumque

339쪽

dixerunt, & quod Spiritus a Patre procedit, & Filio, quod eanquam ab reo principior Non enim duo principia spiritus sunt Pater, & Filius, inquit, Augustin us, sed unum eius

ambo principium sunt; quemadmodum creaturae non tria principia, sed unum sunt Pater, & Filius, spiritus sanctus , ipsa Trinitas Deus. Quam igitur aliquis hac apertiorem quaerat solutionem, quam Spiritus sanctus per huius sanctim- mi patiis os , & doctoris locutus est . Non enim Iateat nos quod idem inconuer iens multorum videlicet principiorum s& multorum Deorum in productione etiam creaturae sequeretur . Si quis non pie consideraree, quod a fide Chiistiana est aIienum, & conueniens Gentilibus . Hoc enim est de quo

maxime nos Gentiles acc. usamus, quod multos videlicet introducebant Deos, multosque creatores. Cum igitur nos tiam tres diuinas personas creaturae causam & principium credamus , nos etiam hoc inconueniens sequeretur, & multa via

deremur ponere principia, multasque diuinitates ; si quis non recte intellistat. Sed audi quomodo sancti Doctores sapientis, sme hoc soluunt i Nam & si patrem, & Filium, & spiritum

sanctum creaturae causam esse credamus di quoniam tamen ad

Patrem omnia reseruntur, & quia ab eo habent & Filius, RSpiritus sanctus, & ipsum esse, & creandi potentiam i Si enim Pater non esset, Filius, & Spiritus sanctus, nec creandi volentiam hμberent, nec omnino essent, item qioniam una, Oc eadCnumero, & communi diuinitate, sive diuina essentia prodeunte, ideo merito unus Deus, & unus Creator sunt. Item quoniam una, S eadem numero potentia erat cum P ere a Filius , & Spiritus sanctus ex una, oc eadem numero, dccommuni diuinitate; siue diuina essentia prodeunte i ideo me rito unus Deus, & unus creator sunt. Hoc idem igitur de processione Spiritus ex Patre, & Filio sufficiens sit illis, qui de hoc quaeaune. Quoniam etenim una , de eadem spirandi potentia ex una, & ea lem essentia prodeunte Pater, & Filius Spiritum sanctum spirant rin quoniam a Patre hanc spirandi pote tiam Filius habet, ideo unus spirator, una causa,& unum pili cipium processionis Spiritus ambo sunt . Haec ieitur ut dictum est sussicerent non contendentibus propter Doctoium au ctoritatem, idem tamen ratione quoque probatur; cum enim

d- stat , ad quae omne productum relartur, serma videlicet a

340쪽

secundum quam producitur &suppositum, aut persona, ex qua, si Pater, & Filius, quemadmodum duo sunt secundum personas , si ita & forma, secundum quam producunt, duo essent, tunc necessario duo essent principia Spiritus, cum vero de si personis duos esse fateamur , forma tamen, qua producunt unum numero sint, δc omnino indistincti est enim ipsa diuina essentia una , 8c eadem numero communis ambObus , secundum quam ambo Spiritum producunt non est necesse , imo impossibile est , duo principia dicereis . Est etenim una numero essentialis activa spiratio , quN cum eis propria sit, non potest tamen esse communis Spiritui sancto , eo quod ut Lepius dictum est opponitur eius Proprietati. Omnia enim essentialia communia Filio, de Spiritui sancto cum Patre sunt ; saluis tamen eorum proprietatibus. Omnia enim est Filius quaecumque Sc Pater , Basilius, & caeteri Doctores aiunt , manens in eo , quod est Filius, videlicet in eius proprietate. Quanquam etenim reqvalis , Sc simili sit Patri i mnerare tamen se ipsun , non potest cum sit eius proprietati oppugnans: Eodem modo Spiritus qnoque δc si omnia communia habet cum νPatre, Sc Filio, seruet tamen suam proprietatem necesse

est : quia spirare se ipsum non potest, cum hoc Oppugnet eius proprietati . Ex his igitur clarissime patet salso Latinos accusari, quod duo ponant in diuinitate principidi.

Item aut persecta est , aiunt, ex Patre processio, de lupei fluit illa, quae ex Filio est, aut si haec necessalia est, imperfecte ex Patre procedit . Hoc vero inconueniens est, imperfectam operationem dicere Patris , de ad suam persectionem si Ilo indigere. Ad quae respondemus, illos, uui haec dicunt, ideo errare, quia omnino duos esse putant Patrem, Sc Filium, & eorum operationes , humanis exemplis inhaerentes , quia vident duorum hominum duas esse operationes numero, & si ad unum effectum tendas i, & distinctas ab inuicem , putant Iciem contin-pere etiam in Deo, Quod absurdissimum est . Namque

Pater , dc Filius personis soIummodo distincti , in cat sis unum , dc idem sunt i quo lit, ut etiam spirandi potentiam unam, & eandem numero habeant, & simia non ,

seorsum, nec hic prius, alcer Posterius ; nec hic alia ,