장음표시 사용
141쪽
men comparatione cum pure mathematecis eas magis
esse similes physicae,quam purie mathematicae. Demum patet rationes, & fundamenta primae opinionis laeuia esse, immo ex eis colligi oppositum potius. 'l' l
De naturali scientia in quo versetur.
AT Ot A E I s philosophia tam late patet, ac adeo se extendit ad omnia, ut puta uerint primi philosophi, veluti Empedocles , Demeritus, & alii hanc esse philoso. phia prima , & omni u suprema, nil enim in uniuetio reperitur, ad quod modo aliquo non se extendat eius consideratio, quorum sententia vera, equidem esset, nisi supra physica corpora aliquid diuinius reperiretur, ut eorum fuit sententia: verum quia diuinae mentes mundo praesent,ideo ut corporeus mundus Deo, ita naturalis philosophia metaphysicae subiicitur: Inter ea, quae de natu rati philosophia nobis consideranda occurrunt,hoc principatum obtinet, quod nam dicatur esse genus illud scibile, liue materia,& subiectum in quo versatur, qua de re cum multa dicantur,& sententiae sint variae,hanc potiorem censeo, Vt corpus physicum ea natione, qua physicum subi etiam eius,& materia esse dicatur, dum dico corpus phytacum, ut physicum nil aliud denoto nisi corpus natura constans praeditum interno principio motus Vel mutationis r&quia huiusinodi est uniuersus mundus corporeus iure subiectum naturalis philosophiae dici debet mundus cor poreus, ut praeditus interno principio motus. Hac de re quamuis Latini sint discordes,tamen graeci miro consensa conuenerunt, & iure quidem, nam id censeri debet subiectum,cui; principia,affectiones,& paries quaeruntur, du
142쪽
: II E R ARTV s.' ar sad quod omnia reseruntur, quae in scientia consileramur huiusmodi autem proculdubio est corpus phy ssicum, nam Aristoteles in libris Physicorum,corporis physici declarat principia,corpus enim physicum,uel mortale, vel Sternum cst; principia corporis physici mortalis in primis libris declarantur, principia corporis physici aeterni per quandampnalogicam conuenientiam ex elicantur in eodem prima libro proprie tamen & distincte in octauo Phy.inanifestantur; ea namq; sunt motor, & mobile: Insuperin 3. Phy.
proponuntur explicandae communes a lactiones corporis
physici, & in sequentibus libris declarantur , Demum in libris subsequentibus singulae species corporis physici manuinamur, & nil consideratu uius declaratio non res ratur ad explicationem corporis physici, iure itaq; corpus
physicum est subiectum , quod manifestissime indicauit Aristoteles is principio primi, & tertii. de coelo. Dah mas in i . Physicorum dixit ens mobile esse subiectum sectatores eius non conueniunt,quid per ens mobile denotauerit,at praetermissis eorum discensionibus, assero per ens mobile proculdubio denotasse eorpus physicum,nam mobile physicum circunsci ibit, ideo etiam Aristoteles in 6., metaphy.& in Ia .ait naturalem in re mobili versari,inobila veluti nobis.n.otius circunscribit physicum , ut motus, circunscribit naturam, rectius tanten loquimur dicendo
physicum, quam mobile, quouiam physicum est princia
pium, quod circunscribitur, & est prius, ratione euius co pora mouentur, & a physico considerantur, quod autemper ens denotauerit illud, quod corpus est, ipsemet manifestauit in I .contex. primi Phycinquiens. De bis quae pei dent a materia,ne dum quoad esse,sed etiam quoad ratimnem est naturalis philosophia quia omne, quod habet, materiam mobile est,ideo omne mobile est subiectum;&
post pauca i in his igitur, quae habent in se principium motus est scientia uaturalis &c Ex his constat D. Thomino mine
143쪽
nomine cntis denotasse corpus, quod enim materiam includit, & praeditum est principio motus, proculdubio compus est: quod si asseruit subiectum esse ens, & non corpus
cum nomine cntis denotauerit corpus, ipsemet rationem in eodem loco assignat, inquiens : non dico autem corpus
mobile, quia omne mobile esse corpus probatur in isto libro,nulla autem scientia probat suum subiectum, ideo statim in principio de Coelo incipit notificare corpus &c. censet itaq; subiectuin esse illud ens,quod est mobile, ens mobile est corpus, at id esse corpus non constat, sed ostediturin 6.Phy. & propterea debemus subiectum proferre sub
ratione notionis,huiusmodi est ens mobile: constat enim omne mobile esse ens,at minime constat esse corpus; Propterea nonnunquam etiam idem D. Thomas dicit subiectum esse corpus mobile,ut facit in libro de Coelo, necnoin 4. Phy. in expositione tex. 64. & in I. Poster. nouit enim
corpus mobile, & ens mobile idem esse, sola ratione distingui: solum asseruit in Prooemio Phy.absolute loquendo debere dici ens mobile esse subiectum , non quia non idem sit cum corpore nobili,sed quia non patet esse idem,& notum est omne mobile esse ens,non autem esse corpus& ab Aristotele in 6.Phy.ostenditur hoc non illud : ex his constat primo Diuum Thomam ratione rei non dissenti re a Magno Alberto,& Egidio, qui dixere corpus csse subiectum: constat secundo eum in solis verbis dissentire a Graecis expositoribus : Patet 3.eum sibi ipsi constare, nee sibi aduersari,ut inquit Pomponatius,& censent alii multi: Addo quarto quamuis sententia D.Thomae de subiecto naturalis philosephiae uera sit, tamen rectius loqueretur si diceret corpus physicum esse subiectum, quam afferendo
ens mobile;neq; alicuius momenti est ratio eius, dii osten dit nos debere accipere ens,& non corpus, quia dum asserimus corpus physicum esse subiectum proculdubio ex se stat dari corpora physica prcdita interno principio mo.
144쪽
LIBER V A R T V s. rartus, ut dicebat Aristoteles in a.Phy.contex.6.& hoc satis est pro praemistenti cognitione subiecti: Pr terea ea ratio D.Thomae supponit, quoci si darentur mobilia, quae essententia,& non corpora,quod ea ad physicu pertinerent,quae sentcntia,ut censeo uera non est; nam Angeli, ut mobiles noti Theologis,& anima se mouens ex sententia Platonis proculdubio ad Physicum non pertinent, quamuis Conce deretur ab Aristotele, quod ex se mouerentur; quia ut i quit in secudo Phy.& in calce primi: Physicus tenetur eas formas considerare, quae sunt mortales, quae sunt termini generationis, & quae nequeunt separari a materia nisi sta
Ex his itaq; constat subiectum naturalis phylosophiae eL se corpus physicum. Constat secundo corpus physicum esse Mundum corpo reum praeditum interno initio motus. Patet Demum D.Thomam in verbis potius, quam in se tentia dissentire ab Alberto, Egidio, & Graecis exposlatoribus.
re scibili,ut in 3. de Arima. 37.testatur Aristoteles, scientia enim est res scibilis in esese cognito, & spiritali, siue, quod idem est per imitationem,& repraesentationem. Ac insuper, quia pertinentia ad naturalem philosophum v riis modis diuidi possunt: Propterea etiam naturalis phylosophia multiplici ratione in partes uarias secari nata est:primo diuiditur,quoniam uel est de communibus omni corpori naturali , vel de his, quae propria sunt sngula
145쪽
rum partium: de communibus agitur in libris 8. Phy. in aliis ad magis propria descenditur: hanc diuisionem tetigit Aristoteles in I. Phy. 3 7. inquiens est enim secundum
naturam comunia primo dicentes, mox circa unxiquodq;
propria speculari: Insuper libri ad naturalem philosophia
pertinentes, vel sunt deviatura infra animam collocata, vel simi de natura per uniuersum animae mortalium gradum extensa; De natura infra animam collocata agitur usq; ad libros de Animalibus,& absoluitur eius consideratio in libris Meteorum: De natura autem,ut eadem est cuanima agitur in reliquis libris: Hanc distinctionem innuit Aristoteles in Proemio I. Meteorum,ubi repetens deci
lata in prae dentibus,addit Reliquum est, aliquid huius methodi,quod Meteorologiam appellant, indicat Arist teles eius methodi, & primae parciis solam superesse Me teorologiam, & ita manifestat libros Meteorum esse finem primae partis Naturalis philosophiae, cui succedunt pro altera parte libri de Animalibus, & plantis: Diuiditur, & tertio Naturalis philosophia in partem de principiis,quales sunt prim i duo physicorum, & libri de Anima, in Libros de corporibus physicis per naturam infra animam collocatam, ut libri de Coelo,& Meteorologici: in libros de habentibus corpus, quales sunt libri de Anim Iibus , demum in libros de affectionibus, ut sex postremi libri Phy.Libri de ortu,& interitu demumlibri illi, qui
vulgo parua naturali anuncupamur. Hanc diuisionem indicauit Aristoteles in i coni .primi de Coelo, ubi natu
ratem philosophiam dixit versari in consideratione corporum liabentium corpus, principiorum, & affectionum: Postremo diuiditur Naturalis philosophia in sex potiores partes: In prima agitur de communibus principiis, & aD sectionibus: In secunda agitur de Mundo , &praesertim de parte eius artema: In tertia,de his, quae sunt communia rebus mortalibus solum&praesertim de simplicium: .. corporum
146쪽
oist ,& interitu: la quarta n a ionibus
i ad in altionem, usque ad per te mixta: In ....i AR m*libu , anima, & affectionibus Anima lium: In postrema de Plantis: ex his diuisionibus primo
.. SUI 4ς xkψ' infimae vere esse physicam, non
autem mediare inter considerationem physicam, & diuinam,ut minus recte censuit simplicius, qui considerans , quod anima rationalis fere ab omnibus media iudicatur. interphysica,& diuina, & praesertim a platonicisi, ac insu-
--ἰ - o . . - . tu in, sed supra naturam.
- etiam censuit eius .considerationem esse supra considera-- rionem naturalem, & mediare inter Naturalem Philoso- uanain et M errauit profecto, omnis epim fio .ma substantiae a materia pendens uer natura est, ct ad naturalem petimet, anima uero rationalis varia consideratone partim ad Physicum, partim ad diuinum pertinet; Insuper colligo, Iibros de fossilibus, & metallis redisti adipartem meteorologicam,& inter quartum Meteoru &mbros de Animalibus alium gradum corporum naturalia oon mediare: hoc manifestauit Aristoteles in calce qua Meteorum, ubi Iunxit libros Meteorum, cum libris de Animalibus, quod etiam indicauit in Prooemio primi Mecolligo itaque Naturali Philosophiaequatuor diuisiones m . optime eonuenire. cui P. -Insuper Animalium, imaeq; eonsiderationem veὰ esse Diphysicam. siu oonti t. p
147쪽
De Communibus attinentibus ad Naturalem
V o.N I A M institutum meum est de habi-
tibus Animae solum uniuerse dissererre, Rid propterea loquens de Naturali Philosophia incommunibus nonnullis versabor, propria vero lingulis eius partibus praetem mittam, ne ab instituto meo nimium recedam. De Com- . munibus ad uniuersam Naturalem philosophiam disseritur in illis libris qui de naturali auscultatione inscribunitur, & propterea illi libri iuro primo legendi occurrunt, non ob tres illas causas ab Auerme relatas, verum praeser. tim ob alias duas, quae ex Aristotele colliguntur, prima est,quoniam sine notitia principiorum,& communium minus communia, & pendentia a principiis counosci non
rum. Altera est, quia ordo librorum praesertim debet r spondere ordini naturae, ut colligitur ex I.Physi. 37.& ea initio libri de sensu, & sensili. Libri PhyMorum varia ratione sunt cum de principiis, tum de uitiuerso corpore physico, proprie tamen, ut de subiecto sunt de corpore physico uniuerse considerato, quod physicum corpus non definitur in primo de Coelo : ut perperam censuit Auem roes,& eius sectatores, sed in secundo Phy. &iure pro-
.festo , ngim definitio subiecti communis attinet ad libro de principiis, & ex notitia principiorum colligitur notitia definitionis subiecti: ideo Aristoteles in secundo Phy.
contex. 4. declarans quid sit habens naturam, declarauit quid sit corpus naturale, idem enim est habens naturam, di corpus naturale, quod patet, quia Aristoteles in primo de Gelo, contex. s. circunscribens corpus naturale, e I con
148쪽
ctilligit definitionem ex secundo Physico. Iure merito
conssideratio communium attinentium ad naturalem phialosophiam in duas partes distribuuntur, in considerati nem principiorum, & considerationem communium affectionum, quarum potissima motus est; nam in horu dum rum cognitione consurgit exacta notitia corporis phy siciuniuerte consideratia Hinc euenit, quod libri Phy. diui
duntur in libros de principiis, & libros de motu : Qua de
re cum omnes Graeci conueniant,magna tamen est lis,quinam debeanteenseri libri de principiis, qui vero de M tu. Simplicius una cum Andronico, Eudemo,& Dama scio, censet primos quinque esse de principiis,tres postremos de Motu: Philoponus,& Porphyrius quatuor primos Censent de principiis, reliquos de Motu: Non desunt, qui duos primos, &octauum iudicent de principiis,quinque medios de Motu: quos omnes a sententia Aristot lis recedere existimo ; nam proculdubio duo soli primi sunt de principiis, sex postremi de Motu, quod ex eo pa tet, quia Aristotelos in libris Physic. praesertim duobus Prooemiis utitur, uno in primo Phy. in quo proponit d
claranda principia, causas, & elementa: Altero in tertio Phy. in quo proponit considerandas communes affecti nes, non uteretur in tertio Phy. nouo Prooemio, nisi iam
absoluisset proposita in primo, at in Prooemio primi Phy. Proposuit consideranda principia, sequitur itaque ut in secundo Phy. sit absoluta prima pars pertinens ad expli
cationem principiorum: Praeterea ibi piaesertim agituri de motu, ubi motus proponitur considerandus, definitur, & caetera ad illum pertinentia manifestantur, hoc fit in tentio libro, & sequentibus alioquin s ueretur conside rationem motus diminutam, & impersectam esse, nonnim exacte explicantur omnia attinentia ad motum in tibus postremis libris: At respondet Simplicius in tertio, i& quinto libro disputari de Motu uniuertet, ut.quid coim 3 sed ' R a mu-
149쪽
7 V L i a g R A R T v s. 7 1 3 fbetem seri de mora : Non desunt alii, qui ob huius
modi dubitationes putarunt libros Phy.in tres partes esse diuidendos, inquiunt enim primum,& secundum esse de principiis tertium , & quartum de communibus affectionibus insequenti s naturam, reliquos de conditionibus inmunibus ipsius motus,de qua triplici inlcriptione nulla apud inretos mentio fit, sed de duplici tantum t Insuper Aristoteles in Prooemio Meteorum soluin in duas partes diuidit considerationem horum librorum, inquit enim se disputasse de primis causis naturae, & de omni motu natu rati : Pi pterea dicamus solos duos primos libros esse de principiis,reliquos scx de motu: Et pro exactiore cognitione considerandum quod principia possunt accipi duobus modis,vel ut contradistincta a motu,& ita est vera sententia iam probata,vel pro omnibus comunibus,quae unia uerse conueniunt corporibus physicis , in qua consideratione omnes octo libri possint dici de principiis, in hac significatione,& consideratione loquitur Philosophus dum omnes hos libros appellat sermones primos, veluti in a.
de ortu,& interitu.6 I. inquiens, continuo existente tempore, necesse est motum esse continum , si tempus nequit esse sine motu,ri in his,quae in principio determinatu est:& in4. Eli. 23'. octauum Phy. nuncupat sermones priamos,& in 8. Phy. 4o. librum sextum appellat cosiderati nem de natura uniuerse: In qua etiam consideratione putandum est,quod Aristoteles in r. Coeli. 3 4. tertium libru , Phy.nuncupauerit de principiis r Et quamuis Aristoteles in s. Phy. 3 8. sextum librum nuncupauerit primos sermones de Mota; adeo ut cum Simplicio videatur esse dice
dum serium esse librum primum de Motn: attamen dicen idum est, Aristotelem per sermones primos de Motu denotasse sermones omnes praecedentes disponentes ad illam ultimam considerationem motus, non autem primu principium considerationis eius . . . l-iub GL
150쪽
DE HABITIBUS INTELLECTvs Colligamus itaq; errare eos, qui quatuorori quinq; pri- , mos libros Phy.iudicat de principiis,reliquos de motu. Et longe magis eos decipi qui vel octauum dicunt de prinicipiis,vel libros diuidunt in partem de principiis, partem de commudibus affectionibus, & parte de Motu . Rectam veram esse hanc sententiam, quod si principia late sumantur,omnes octo libri sint de principiis. I, u a Si sumantur principia, ut contradistincta a motu , primi, duo sint de principiis,reliqui sex de motu . ,
Ord eruatim ab Aristoteli in declaratione Principiorum, Causarum, ου --
- mentorum. Cap. XL N principiorum explicatione praesertim
accurati esse debemus;ex eorum enim n
litia pendet cognitio omnium: Propterea Aristoteles miro ordine, & diligentia de principiis,causis,& Elementis,uem se citinam ut exactam rerum naturalium,habeamus notitia, quatenus ex principiis, & causis pendent, quatuor cognoscere debemus,primo a quibus principiis in earum,gen rratione pendeant, secundo ex quibus Elementis iam genitae intrinsecus constituantur,tertio per quas causas siue in temas iue externas cognoscantur.Demum qualis sit m dus,quo per naturam producuntur: in horum cognitione posua est exquisita cognitio principiorum, & quoniam gel
tio antecedit rem confluuiam , res constituta cogntia, tionem eius per causas,& causae modum 'operandi: Hinc,
sinititur,quod primo agendi inest de principiis , ex quiuibus restri feti pendini; secundo de El ementis, quibustinti inlacus costituuntur: tertio de causis, pes quas cognori. ora seu