장음표시 사용
121쪽
Varia. Derravitare. De motu materia sukilis. inanes Geometrica. G Audeo quod Dominus de Maune, eorum quae delinea ejus curva reo scripsi, recusaveritia re copiam Domino de Rob. & reliquis, nam satis tempestive fiet, postquam agnoverint, se non posse illam reperire Quaese sinas P. garrire, nec Antidioptricam ejus ad me mittas, nisi illam prius inspexerit Dominus de Braune, siquidem id non gravetur, illamis quivisu dignam pronunciaverit. Revera sortissimum desenserem tabeo in Domino de Beaune, cujus certe sussragium milla aliis adveriariorum praestat; namque ille non fert judicium nisi de iis quae optime intelligit; hi vero etiam de rebus quas minime intelligunt. Credo meantehae ad te siripsisti de partibus materiae subtilis, quod quamvis illas cone iam rotundas, aut rere rotundas, nullum tamen vacuum circa illas suppono; sed
quid sit illud quod illarum angulos replet, explicandum in Mundum
meumroeei. Nequaquam me male habuit quod P. Nicero nomen meum ediderit, jam enim adeo notum est,ut inepte cautus viderer , si diutius dis Oilare velle testarer. Pergratum mihi fecisti, quod me excusiveris Gud D. Laleu. Nam non poteram de ejus opere illi quicquam bona fide relari bere, quod illum minus ossenderet, quam silentium meum. De vulga tione mei Mundi nihil respondi ad Dominum.de Bemne nam non aliud habebam quod responderem, quam quod manentibus rationibus , quast me ab eo vulgando hactenus absterruerant, consilium mutare non de O. Sed quandoquidem in hune sermonem incidimus, quaeis renuntiam hi utrum exemplaria illa, quae Dominus Nuncius tibi pollicitus fuerat securaturum mittenda ad Cardinalem de Baigne.& caeteros , delata fit rint; suspicor enim, nec sine causa, aegre missa fuisse, propterea quod forte timuerint ne de motu terrae in illis ageretur. Cum enim Marius ante duos annos scripsisset ad Romanum quendam Bibliopolam se missurum aliquot, is responsum dedit ut mitteret duodecim, modo de motu terrae nihil in illis ageretur, & ab eo tempore accepta vel remisit, vel voluit
Quantum ad gravitatem de qua scribis. Iapis pellitur in gyrum a m teria subtili, & umes versus centrum terrae. At prius illud sensu non per
122쪽
cipitur, quia est commune totius terrae, & aeris ambientis, ita ut restet tantum alter ille motus faciens gravitatem; porro autem hic lapis movetur celerius sub finem descenses, quam in initio, quamvis minus impellatur a materia subtili, nam & retinet impetum motus praecedentis &praeteixa augmentum accipit a materiae subtilis actione. Caeterum quamvis dixerim materiam subtilem rotari circa terram , non necesse habeo definire, utrum id sat ab ortu in occasum an contra , quoniam motus iste talis est , ut sensibus percipi nequeat; neque etiam conclud re, quod illa debeat rapere secum terram, quandoquidem exinde quod coeli gyrentur, nunquam fuit conclusum terram etiam debere cum illis
Ad ultimam epistolam, quam ad te dedit Dominus de Bessi, nil habeo quod respondeam, nisi quod credam me non hallucinatum fuisse in iis
quae ultima vice circa ejus quaestionem respondi; & quod methodus, qua adtAripsi me in illa solvenda uti, cumst generalis, non solum comprehendat casum in quo major diameter cst impar numerus, sed etiam cael ros omnes; ita ut mihi persuadeam methodum ejus, quaecunque demum sit, modo vera, posse ex mea iacile deduci. Verum tota difficultas hine tantum oriri videtur, quod illius propositionem secundum verba, non secundum mentem ejus fuerim interpretatus; nam quia ille excluserat ellipses, in quibus distantia socorum minore diametro minor est, eredidi investigandum esse aliquem numerum, in quo ejusmodi ellipses non rein periuntur; cum contra ipse illas non excludat, sed tantum velit illas non venire in calculum: & cum dico quadratum 629. inservire quatuor ellipsibus, intelligo tum de illis, in quibus distantia illa major est, tum de
aliis, quas dico vix posse excludi. Vale. ' , . - . . .
Ad R. P. Μerstanum. Varia ad n sicam syestantia. T Nitium facis uni ex Epistolis tuis ab umbra corporis Divi Bemardi, A quae in lapide quodam apparet, qua quidem in re mihi persuadeo, posse oeulorum iudicio haud aegre dignosci num sit aliquid miraculi . numve sint venae istius Iapidis quae figuram istam repraesentent; sed rem non via denti haud facile est modum rei conjectare ; neque aliud pronunciam
123쪽
16 RE NATI DR s CAR TR spossim, nisi quod, siquid miraculi sit in isto lapide, & dispiciatur cum consilio explorandi in ejus venae possint absque miraculo istiusmodi figuram reserre , mihi videatur circumstantiam aliquam deprehendi d bere , unde pateat illam sine miraculo est e non posse; nam cui bono faceret Deus miraculum, nisi vellet id ipsam pro miraculo agnosci possis Non memini te scripsisse antehac ad me quod altitudo aquae sit in ratione duplicata temporis quo per foramen effluit. Sed mihi videtur posse hoe probari eodem modo, quo Dominus de Braune probavit tensionem chordarum esse suorum sonorum duplicatam e nam quando' quidem quantitas aquae per foramen effluentis pendet ex tempore quomuit, & ex altitudine tubi, potest illa repraesentari per areas triangulorum Λ BC, &DGH, vel DEF, ita ut AB, D G, DE reserant tempus; BC vero & EF, vires altitudinibus tuborum iri oportion las, &e. ita ut si altitudo E F sit quadrupla altitudinis B C , tempus D G debeat esse dimidium temporis A B, vel D E, ut spatium D G H , quod repraesentat aquam fluentem per quadruplum tubum , sit aequale spatio ABC.
Neque etiam memini me scripsisse, me non concipere materiam subtia Iem nisi usque ad Iunam; at vero sorsan me non ulterius concipere circularem ejus circa terram motum: nam supra lunam alios illi motus tribuo, quos etiam ex hypothesi Tychonis Mahaei imaginari possunt ii qui
Perspicilla ista, quae'adhibitis speculis facienda proponis, nequeunt esse aeque bona , aut aeque commoda , atque illa quae ex vitris conficium tur; primo, quia non potest oculus, ut debet, admoveri quam proxime
124쪽
EPIsTOLARUM PAR PII. Epist. XXIX. ii existuum vitrum seu speculum ; secundo, quia collaterale lumen non potest ab illis, sicut ab aliis excludi tubo; tertio, quia non minorem longitudinem postulant, quam altera, ut eosdem esiems praestent, & sic non essent fabricae multo facilioris, &c. Quod si radii nonnulli deperduntur in vitrorum superficiebus, certe etiam in speculorum superficiebus de
Quantum ad duriticm glaciei, dixi ad sinem pag. I 63. paries ejus non esse ad instar juncorum rectas, sed variis modis inflexas; quod quidem ad duritiem ejus intelligendam juvare potta; & tamen , etsi omnes surponerentur rectae, dummodo se immediate contingerent qqibusdam in locis, id sufficeret duritiei ejus efficiendae. Nam ad faciendum corpus aliquod, quantum concipi potest, durissimum, susscit ut partes eius se mutuo ubique tangaut, &non sint actione ad se diversimode moven
octiones manuum nostrarum, ut & ignis & mille aliarum causarum, mutuantur motum sui im a materia subtili, quae 'tameis propter magnam copiam suam non multum de suo motu deperdit; quemadmodum etiam terra non multum motus accipit, quando lapis decidens totum suum motum in illam transfert; quapropter mirum non est si percipi nequeat umde oriantur, & quomodo disnant isti motus. Seeundum exactam Dioptricae clieoriam perspic&a deberent augere objecta eadem sese proportione, qua diametrum oeuli, tit videre eli ex eo quod scripsi pag. 79. Sed quia illa, quae vulgo fit ricantur, huic theoriae nunquam exacte respondent, multo ficilius est illorum vita experientia,
. Has ab Ivebam cum mihi redditae sunt recentissimae tuae Iun. da tae, una cum Alutionibus eis a Domino de Bemne elucidatis , quae' ruidem duobus demonstrandis inserviunt; prius' nempe, Dominum e Braune plus scire omnibus iis , qui id emcere nequiverunt; est rum vero Geometriae meae r las non esse inutiles ; neque etiam tam obscuras quin possint intelligi; neque illis tam multa decsse , quin homini ingenioso sufficiant, ad plura illarum ope perficienda , quam per alias Methodos; etenim ille eas absque ullo Magistro intellexit, illarumque ope ea efficit, quae a maximis vestris Geometris ignoran
Quod tibi aecidit observando eclipsin per vitrum eonvexum absique concavo nequaquam mirum est , & ratio patet is pag. II .
125쪽
II 8 . R:n N A T 1 DEsca a Tns vitrum convexum est A B C, vel D E F, ejusque im go, quae in obseu ra camera apparet, est M H L.. Nam ibi liquet radium venientem expun I, versus A aut D, illuminare imaginis partem L, eum vero. qui ex eodem puncto I, versus C aut F venit, illuminare partem M, 3cue unum illud punctum I, sufficere depingendae totius iatis imagini, Qque id quod dico de puncto I, debet etiam intelligi de qualibet parto
Solis, quamvis caeterae eclipsin patiantur. Sed si utaris telescopio, nequaquam eveniet idem; nam concavum Hu vitrum radios restituit, ita ut qui veniant ex puncto I, postquam egressi sunt ex telescopio, omnes renoni verius M, & qui veniunt ex uncto Κ, omnes tendane
Accedo ad aliam epistplam tuam. Non accepi librum de Verisisse, sed annus est & supra ex quo illum latine legi, meamque de illo sento' rescripsi ad Dominum Hesdri, qui illum ad im miserat. Nondum etiam vidi librum D. Bullialdi de Motu Terra. Quantum ad epistoIam quam Dominus de B. tribas aut quatuor abhiuc mensibus ad me dederat, i lam quidem accepi, sed inter nos , nolebam illi amplius respondere ;nam ejus quaestio neque pulchra est, neque .ingeniosa; & me valde piget tempus in talibq; consumere; praetemum quod cum ille quaesti nem suam uno modo proposuisset, contendit me illam alio senin intes- lexisse, quasi vero debuissem ejus mentem aliunde quam cx verbis collia
126쪽
EpisTOLARUM PAR s II. Epist. XXX. gere; fallitur vero cum dicit non posse illam meo sensu resolvi; & quamvis verissimum sit illum in eo, quod in ultimis meis allegavi, aberrasse, nihil tamen vult agnoscere. Sed nolim contendere: nam videtur is, pariter ac D. N. ex illorum numero, qui quocunque pacto videri volunt victisse, & ultima verba profundere, qua sane in re illi cedo lubentissime. Nihilominus hoc shorsim scribo, quia non opus est ut ab illo legatur. Vale. EPIsaeo LAXXX. 1
Paria Vpracipue de vi velocitatis motuum.
Ehementer laetatus sum intellecto reditu tuo, jam enim affetebat V me de vcletudine tua sollicitudo , quod de te nihil intelligerem. Mortui sunt nuper hic duo tibi noti, Heilichmannus, & Hortensius, di praeter illos mihi amicissimus D. Revem, qui hac Quadragesima obiit; minime adeo bello opus est ut in mortem incidamus. Accepi tandem bina, quae misisti, exemplaria libri de Veritate, quorum uno donabo tuo nomine D. Bennium quamprimum commodum erit, hanc enim fuisse mentem tuam opinor; nullum est mihi in praesens otium illum legendi, quare hoc unum dicam quod, cum illum antehac Latine legerem, multa in initio sententia mea optima observabam, in quibus testatur Author se
supra vulgus Metaphysicam intelligere; sed quia deinceps mihi videbat mucere Religionem Philosophiae, quod quidem eum judicio meo penitus pugnat, illum ad finem usque non perlegi, nec de illo quicquam ulterius rescripsi ad Dominum Hesdis,qui librum ad me miserat. Animus est mihi
illum relegere quamprimum vacabit dare operam libris, eodemque tempore Philolaum legam; sed jam absque libro ullo studeo. Stellarum sei tillatio optime ascribi potest illarum luminis vivacitati, qua fit ut multo majores appareant, quam revera sunt. Experimentum tuum verissimum puto, stil. aquam, quae ex tubo novempedali effluit, debere triplo fere celerius effuere , quam aquam quae ex tubo pedali essivit per foramen ejusdem n nicii dinis addendo tamen fere, propter opinionem, quam denarum gravitatis concepi, secundum quam motus eorporis gravis desec dentis, postquam ad quendam velocitatis gradum pervenit, non amplius
127쪽
Sed hoe omisso, & cum Galileo multisque aliis supponendo veloebtatem corporum descendentium augeri in eadem ratione, qua spatium quod percurrunt, experimentum tuum potest facile demonstrari, hoe modo. Sit tubus ABC, plenus aqua usque ad C, attende dum est quod aqua, quae essivit per Α, defluat ex alto C, &quod, ii totus iste tubus inci vacuus, atque una tantum aquae gutta decideret ex C, versus Α, & alia ex B etiam versus idem: A , esset autem Α Β ἱ A C, nec plures essent in isto tubo, quam duae illae guttae, una ad C, altera ad B, quae separatim descendentes concurrerent, & conjungerentur in puncto A, liquet guttam aquae a puncto C demissam, ubi pervenerit ad punctum Α, habituram noncuplum v locitatis ejus , quam habet gutta illa quae ex puncto B descendit, & proinde harum duarum guttarum, Iamul junctarum in puncto A, velocitatem, sere mediam proporti nalem inter I & 9..hoc est triplam. . Sed animus est, ea omnia quae ad hanc de motibus aquae materiam pertinent, aliquando curiosius examinare; & ne porro cogar quae jam scripsero retractare , nihil superaddam. Modus quo concipio flammam candelae , lumen nitedulae, &c. premere materiam subtilem in linea ad oculos nostros recta, idqm est cum eo, quo concipio lapidem in aliqua funda rotatum premere medium istius' fundae , atque vi sola motus sui circularis funiculum secundum i neam rectam extendere. Nam materia subtilis , quae candelam aut ni- tedulam cingit, in gyrum etiam movetur , & inde recedere conte dit , atque ibi spatium vacuum relinquere, hoc est , spatium nulla alia materia repletum , quam ea quae siunde advenire poterit. Simili etiam modo concipi potest quomodo materia subtilis premat temrestria corpora versus centrum terrae , per hoc solum quod moveatur circulariter circa hanc tcrram , quam tamen esse in medio mundi nequaquam necesse est ; sed suffcit illam esse centrum motus illius ei cularis totius materiae subtilis, quae inter nos & lunam interjecta est. ut corpora omnia terrestria , quae sunt in hoc spatio , terram versusserantur. Crediderim aquam ad octodecim sexpedarum altitudinem posse attolli , & multifaria ad hoc instrumenta excogitari possunt; sed vix credo excogitari posse durabiliora, aut ad usum commodiora, quam jam inventa. Non dubium est quin perpetui motus, de quibus scribis, sint impossibiles; ut & ridicula iu istius Gammarorum effectoris
128쪽
EPIsTOLARUM PARS II. Epist. XXXI. I xx propositio, qui per Chmiam Religionis mysteria demonstrare aggreditur. Vale. ι. EPISTOLA XXXI.
Petilis pro duobus Sacerdot u.
C I minquam locutus fuisses in laudem meam, nulla se an familiariistas mini unquam intercessisset cum ullo Regionis hujus Sacerdote. Duos enim tantum novi, quorum alter est Dominus Bannius, in cujus notitiam deveni, quod audivisset esse tibi in aliquo pretio tractatum Musices, qui mihi olim e manibus excidit; alter est illi intimus Dominus Bloemeri, quem etiam eadem occasione novi. Hoc autem non ideo scribo, quali tibi quicquam exprobraturus; contra enim d prehendi illos bonis adeo moribus, &' tanta virtute praeditos, tamque alienos a vitiis propter quae caeterorum Sacerdotum commercium fugere soleo, ut illorum notitiam' tuis de me bene meritis annumerem; sed
gaudeo me hoc praetendere posse importunae petitioni; quam tibiillorum causa offero. Postulant gratiam a Principe, quam ab ejus clementia sperant' tua opera se posse impetrare. Rem ipsam non satis novi, sed si liceat Domino Bloemert illam tibi exponere, scio te nihil inurbani in ejus petitione reperturum, sed certe haud minus prudentiae & rati nis in verbis ejus, quam artis & elegantiae in amici ejus cantilenis. Hoc autem solum profitebor, me illorum, ut puto, consuetudine satis usum fuisse, ut agnoscerem illos nequaquam esse ex superstitiosis illis, qui edant non esse quenquam pro pio Catholico habendum, nisi qui faveat partibus Catholici, quem vocant, Regis, neque etiam ex seditiosis illis qui id imbecillioribus suadeant: eosque recto magis judicio,& sanae moralis disciplinae regulis adhaerere. Praeterea suppetit illis nimis commoda in Ecclesiasticae conditionis mediocritate fortuna, propriamque libertatem magis amant, quam ut erga Rempublicam, in qua vivunt, non sint bene assecti. Quod si illis crimini detur, quod sint Papistae, hoc est, quod missonem suam a Papa accipiant, agnoscantque illum eodem modo quo Catholici Galliae, aliarumque Regionum alii, qui tamen nullam Principibus suis suspicionem praebent; sa-
129쪽
xrx RE NATI D E s C A R T ll sne crimen hoe adeo frequens cst, illorumque professopit messentiale.
ut non possiim animum inducere ut credam quenquam esse qui existimet animadvertendum esse ex rigore in omnes illius reos; porro autem si
sit indulgendum nonnullis, haud credo ullos esse quibus id debeatue potius, quam his, aut quibus tuam apud Principem operam utilius collocare possis ; ausimque dicere maxime ex hujus regionis re fore, si caeteri ejusdem pro sessionis essent horum similes. Miraberis fortasse quod de hoe negotio ita ad te scribam , praesertim ubi intellexeris me sponte mea, ab illis non rogatum scribere, & quidem minime nescium esse illis plurimos apud te amicos , quorum preces meis praepolleant, imo & illoro, alterum esse tibi notissimum. Sed praeterquam quod illos summopere colo, illisque prodesse volupe esset, accedit etiam quod mea res agitur; non enim desunt in Gallia inter oppugnatores meos, qui meum in regionem hanc secessiim mihi objiciant, quasi liberti religionis meae exercitio hie non fruerer. Imo & dicunt esse me minus excusandum, quam eos qui pro hujus Reipublicae defensione arma gerunt; namque res Galliae cum harumce Provinciarum rebus conjunctas esse, at vero me posse nusquam non idem moliri atque hie. Adrod nihil est quod magis apposite respondeam, nisi quod cum mihil liberum quorumdam Ecclesiasticorum consuetudine & amicitia uti, vim nullam conscientiae meae inferri sentio. Sed certe si hi Ecclesiasi ci rei haberentur, minime sperem me in hac regione insontes ullos reperturum , aut quorum consuetudine liceat magis uti homini, qui
tranquillitatem tam vehementer amat, ut etiam umbras fugiat earum
omnium rerum, a quibus perturbari possit: sed tamen qui non minore ardet studio in illos omnes, qui aliquam erga illum benevole tiam testificantur. Tuam autem erga me toties significasti, ut etiam . si hac vire nihil impetrarem, tamen sim mansurus per totam v
130쪽
De P avitate corporum in aqua. suomoda aqua sinsium attrahatur. Dembu Uticis per referionem . Loca quaedam Dioptrices explicata. De rotatione materia subtilis. Causa Merentiaravita-
ris in laterissu erudis ci coctis, γα I ' Ernas a te accepi, unas primo , alteras decimo, tertias vicesimo Sept. datas. Atque ut antiquillimis respondeam, puto corpora, quae in aqua ascendunt, velocitatem suam augere in simili proportione qua ea quae descendunt sive in aqua, sive in aere; dico in simili, non inaequali proportione; aqua enim magis resistit, quam aer, &c. Non memini quam assignet Stevinus rationem, cur gravitas aquae non sentiatur ab iis qui sub aqua sunt; sed vera ratio est, quod non plus aquae gravitet in corpus quod in aqua est, vel sub aqua , quam quantum aquae descenderet, si corpus illud loco suo cederet. Sic ex. a. si supponatur homo in vase B, qui eorpore suo ira incumbat soramini Α , qt exitum aquae impediat, sentiet ubi impendere totum pondus cylindri aquae ABC, cujus basim suppono esse ejus- dem magnitudinis cum soramine Α, quia si ipse per illud soramen descenderet, totus etiam iste cylindrus aquae descenderet; sed s paulo altius supponatur, ut ad B, ita ut non prohibeat amplius Uressum aquae per soramen Α, tum nullam graviralem sentiet ex aqua quae inter B &C ipsi superincumbit, quia si ipse descenderet versus Α, nequaquam descenderet aqua ista
unas primo verius A, nequaquam avicenderet auiua uta cum
illo, sed contra pars aquae quae illi versus Αsubjacet, paris cum ejus corpore magnitudinis, in ejus locum ascenderet; unde fit ut aqua il- Ium sursum evehat, potius quam deprimat, prout experientia compro
Aniliarum aqua una cum embolo sursum attracto ascendit, quia cum nullum sit vacuum in natura, nullus in ea motus fieri potest, quin integereorporum circulus smul moveatur; ut hic embolus A,sursum tractus,facit
ut aer, qui ad B erat, moveatur versus C, & qui ad C, in locum aquae quae