장음표시 사용
141쪽
selum eentum ma dueentis . sed etiam mille gradibus; nam primo seipsam citius movere potest , quam corpus quodpiam grave natur liter descendens, ut experientia ostendit, si quis manu prosequatur pselam descendentem , nam facile est eam in aere assequi. Et praeterea propter manubrii longitudinem, non opus est ut manus, niti pauxilium , moveatur , veluti a D ad C , ad inciendum multo majorem in malinteo motum , nempe ab E ad Α. Et certum est quod si malleus A. manu impulsus in incudem. B , vita haben devies millies majorem, quam si placide deponatur, id non aliunde fit, quam quod, quo momento in. ineudem incidit, sitis mimi decies millies velociori. . H bes hie dissieultati . istius solutionem , quae alios tantopere vexat. Sed in percussione permulta insuper alia consideranda veniunt, ut d ratio. ictus , qua fit, ut plumbeus globulus melius complanetur super pulvino, quam seper firma incude, de similia, quae hic non vacat d scribere. i
Modus, quem dico optimum aquae in magnam altitudinem attes .lendae , est , ut post sexpetam unam aut alteram construatur aquae x , ceptaculum, ela quo deinde ope antliae, aut cujusvis alterius cousim,et lis artificii, in aliud iterum receptaculum attollatur, &sic deinceps; adiquod Archimedeam cochleam omnium instrumentorum apti inmunxi censeo. Nam in antliae usu nimiae vires virrduntur. EL. gr. aqua, quae
142쪽
est ad Α, elevabitur usque ad B, ope cochleae AB, S a Busaue ad V, ope alterius cochleae, & a C usque ad D, per alteram; atque hae omnes cochleae movebuntur ope rotae F, quae axem FE rotabit; quae quidem 'machina pluris constaret quam antlia, sed longe seret durabilior. Si attendas cur pilae motus adversus corpora quaedam citius desinat, quam adversus alia, videbis etiam quid per corpora nigra concipiam, nam consimilis plane est utrorumque ratio. Neque propterea opus est ut materia subtilis motus suos omnes c plures enim habet) adversus nigra illa corp6ra deperdat, sed illum tantum quo si ut lumen sentiamus. Quando Iapis in aere descendit, si praeter aerem nihil obstaret quominus celeritates infinita descenderet, deberet celcrius aut saltem aeque ce-' leriter
143쪽
x36 Ra NATI DE sc ARTE fleriter deseendere in initio atque in fine, &hoc utique est quod in sup
rioribus meis dictum volueram. Gratias tibi ago pro seminibus, quae mihi offers ; mitto ad te catalogum plantarum , quarum vellem scire utrum semina Parisiis reperiri posunt& comparari; hoc tamen te non rogo, nisi absque molestia possit praestari. Tubuli quos ad Quae experis ita comparasti, sine dubio vitiosi fuerunt. Literas quas dehine ad te dabo, Ascribam ad fratrem Valentinum, quandoquidem ita tibi visum est di sed si ad alium quempiam scripserim, illas inscribam ad Dominum de Martigny, postquam ejus hbspitium rescivero, quod ut sciam, ad iuium jam scribo. Gaudeo quod Dom. du Maurier bene speret de sua in perspicillis fabricandis opera; ego tamen nihil spero, nisi a Domino de Braune; qui si rem non perficiat, egomet sorsan hac aestate periculum faciam. Gratias tibi ago pro tua erga me benevolentia, qua constituisu ex iis quae ad te scripsi , nonnulla in Italiam iccum deserre. Sed haud credo quicquam in illis haberi dignum, quod ulli ostendatur; sepe enim
multis de rebus, de quibus antea nunquam cogitaveram, talentiam meam rescribo, α cum aliquando ad viginti aut triginta quaestiones m hi sit uno postcoenioόespondendum, fieri non poteit ut omnes satis perinpendam. Venio ad ultimam tuam Io Dec. datam, incipis ab aquae in tu
descensu; ad quod respondeo quod, si iste tubus sit aequalis ubique di
metri, tota aqua, quae intus est aequali velocitate essiuet; sed si duplo major sit diameter in parte una, quam in alia, duplo tardius emuel, &e Velocitas autem totius istius aquae pendet ex tubi inclinatione & longitudine. Ex.ca. per rubum AB, Muet eadem celeritate, qua per i bum Α C; ut vero innotescat qua celeritate in hoc moveatur, cog tandum est guttam aquae ad C,
ae si libere in aere descendisset ab Α , usque ad C, guttam Vero quae est ad D. rmn inclinari ad desce sum nisi cum eadem celeritate, ruam acquisivisset in aere libere escendendo ab Α, usque ad D, B & se de caeteris r quia autem inmnes hae guttae simul moventur, . nec potant in tubo se mutuo velocitate superare, illarum celeritas ex
144쪽
omnibus istis inclinationibus componitur, estque veluti media proportionalis inter omnes illas inclinationes, quas separatae haberciat. Sed hoc ad fluminum decursum aptari nequit, eo quod ad ostium suum occultu maris valde tardentur. Praeterquam quod illorum declivitas plurimis in locis est insens bilis; denique quia magnam aquarum copiam multis ex Iocis excipiunt, nec aequalis ubme latitudinis alveo seruntur. Certum est saltem ex Principiis meis in quod nisi materia subtilis circa terram rotaretur, nullum corpus esset grave, & quod, si circa lunam rotaretur, omnia corpora versus lunam deferri deberent, &c. Existimo etiam quasidam terrestrium corporum particulas in materiam subtilem indelinenter converti, & vice versa, Materia ista subtilis, quae corporibus nostris inest, ne uno quidem momento inesse perseverat, sed nova in ejus locum perpetuo subeunte, perpetuo effluit. Vis nostrorum motuum non quidem immediate ab ista materia sola procedit, sed ab animalibus spiritibus, qui in nervis veluti tubis conclusi ab illa materia subtili agitantur. Multum abest ut suberis frustum aquae innatans illius.velocitatem exhibeat,
nam aer aut ventus ambiens ejus motum concitare aut tardare potest; sed cereus globulus, aut simile quid ita comparatus, ut sere totus sub aqua latcat, illius celeritatem praeterpropter ouendet, nondum tamen exacte. Altitudinis montium explorandae modum meliorem nullum novi, quam
si secundum Geometriae praeticae regulas, ex duabus stationibus mensurentur; sc poteris montem Cinesium trans Segusium in Pedemontio mensurare, illi enim planities valde aequabilis subiacet. Non miror quod tormentorum bellicorum globi in lapicidinis reperti sint, sed miror illos non fuisse etiam petriscatos. Si caetera, quae de Dania narras, veriora non sint, quam verum est quadraturam circuli fuisse a Longomontano inventam, non est ut illis fidem fac;le adhibeamus. Gratias tibi ago pro tuis de magnete observationibus; si verum est illum jam minus declinare in Anglia, quam antehac, res observatu digna est, atque utrum haec mutatio paulatim an vero rupente facta sit. Historia de qua ad te scripsit D. Rivet est mera ineptia , estque adhuc lis sub judice , quamprimum dirempta suerit scribam ad te quis fuerit illius exitus, sane ille eget argumento epistolarum, qui talia ad te scribit, vel potius me literis veltris admiscere admodum gestit. Pauca ctiam habent Geometrae vestri quae in scriptis meis reprchcndanu, quandoquidem demonstrationem meam de Proprietate Ellipseos & Hyperbolae, quam in Dioptrica mea posui, vesticare conantur; cum enim haec proprietas ab alio, ante me, nemine unquam reperta fuerit, sitque maximi prae reliquis, quae circa has figu-S ras
145쪽
138 RHA TI DE s CARTEs . ras cognoscuntur, momenti, mihi certe videntur illiberaliter loqui, dum dicunt esse hoc aliquid quod tyronem redoleat; neque enim inficiari pos sunt quin iste tyro illos in hoe ipse docuerit. Fateor tamen explicationem illiusmulto breviorem concinnari potuisse, sed possim dicere me fecisse il- de industria longiorem, ut analysis viam ostenderem, quam qui non puto Geometrarum vestrorui ulli esse notam, & ad quam n cessariae sunt lineae BF, NM, in figuris paginarum s , & los. harumenὶm tantummodo linearum usus explicationem meam prolixiorem es cit. Sed verum est melapsam fuisse negligentia quadam mihi in omnibus rebus facilibus fatali, quia cum nequeam me illis attentum praebere, priamam viam mihi oblatam sequor, licut hic inventa per analysin veritate, explicatio rei erat admodum facilis , & quidem maxime obvium mihi iter erat per eandem analytin. Nihilominus, antequam liber vulgaretur, errorem meum deprehenderam, & jam tum in exemplari meo correx ram, delendo quicquid a prima usque ad 2 s. lin. pag. 93. includitur,& alin. 9. usque ad 2 . pag. Io . in utraque haec verba in locum deictori Tum reposui
ruri e c. in pag. 94. lis. -7. deum haec verba: B F ad M N, es B Fad N M. uicte. Sed haec in secundam editionem rejeci, non enim mihi visa sunt tanti, ut inter errata reponcnda esse existimarem. Neque quitaquam unquam Geometriam scripsit in quo ejusmodi errores non occurrant. Dehine certe nihil aliud expecto, nisi ut etiam notentur orth graphiae & impressionis errores, quos quidem ego S Typographus m gno numero admismus. Mihi neque animus cst, neque opportunitas eas notas edendi, quas D. de Beauiae dignatus est in Geometriani sint ri
146쪽
EpisTOLARUM PAR s II. Epist. XXXV. 13 eonseribere, sed si illas typis mandare vclit, per me licet, hoc soli im mallem ut Latine imprimerentur, ut & Geometria mea, in qua etiam totum secundum librum mutare decrevi, addendo locorum analylin, & illustrando rationem inveniendarum tangentium, aut, potius quia me capit
indies magis ae magis fastidium vulgandi quicquam si velit hoc notis suis adjicere, operam in hoc meam illi in solidum spondeo. Vale. EPisTOLA XXXV.
terati e usitam Mureonis audacia. ad Phygeam ει ad Mathe spectantia. De eo narione globulorum piambeorum. De
velocitate in descendendo. Disserentia marmoris nigra ab albo. De vi ad intendendos arcus requisita. De horrida quadam tempestate. Infelix mortisprognosticon.
T Nititim faciam his ab ineptia de qua ad te scripserat D. N. Poniam &- tu hinc incepisti tuas ultimo Decemb. I 639. datas. Dicam emo hic repertum fuisse hominem artis circulatoriae adeo peritum, ut Matheseos prorsus ignarus, Mathesin tamen docere aggressus si, ceterosque quicam profitentur fama anteiverit. Idque solum audactcr crepando se scire quicquid ab aliis ignorari audierat; Iiberos, quorum titulus mira pollicetur, nil tamen nis erroribus aut plagiis resertos componendo , di comtradicentibus, quidlibet inconsiderate respogidendo, illosque sponsionibus lacessendo, ita ut illi obsistere nemo auderet. Donec tandem riuam librum satis magnum, cujus per sex aut septem annos continuam spem fecerat, edidisset, Ultrajectiensis quidam juvenis alium conscripsi, in quo illius errores omnes notavit, & dolos aperuit, utque illi veterem
jondendi simulatiobem prasin d et, illum monuit ne verba faceret despondendo, nisi ipse prius in dic ut Matholeos Prosetaris manus argenditum: deposuisset, in usum pauperum. s causa caderet, cessurum. Ali qui ostentationes ejus deritum iri, satisque compertum fore eum verbis tantum hondere voluisse. . Nihilominus inconsideratus ille, nullis ali is, quisbus se tuerctur,armis instructuε, edito libello Ultrajectensem sponsione erovocavit; ad quod Ultrajectensis respondit debuisse illum prius deponere argen suum , & assignare qua de re, quibus judicibus certare vel- Ict, horu pnim nihil definierat circulator.: verum post secundum hoc
147쪽
r o RK NATI DE s CARTE fmonitum usque adeo insipiens fuit; ut in manus Rectoris Academiae
Leydensis sexcentas libras Turonicas deponeret, atque denuo alium provocaret, nondum tamen definiendo qua de re, aut quibus judicibus vel Iet certarc. Alter vero argentum suum ctiam deposuit, illumque per Notarium appellavit, ut quaestionem de qua . & judices sub quibus disputare vellet, definiret. Ad quod impostor noluit ex tempore quicquam respondere; sed post quinque aux sex dies alium tertio provocavit per
libellum editum, in quo rem quidem de qua certare vellet, nondum t men iudices assisnabat; quia vero audiverat Ultrajectensem usum fuisse in omnibus contilio meo, me in hoc tertio libello nominavit, quod primbuit occasionem Domino N. historiae enarrandae; ab eo tempore nihil
omissum fuit, quo posset adduci ut in judices constatiret; & eo usque paulatim adductus est , ut judicium declinare jam nequeat; & praeterquam quod ex ejus effigiis satis patuit illum noluisse aliud quam verbis
certare, pauperum curatores ejus pecuniam detineri curaverunt. in illorum enim emolumentum depositum cedit; sed suia concessus est illi mensis ad apologiam suam conscribendam, alterque mensis arbitris ad sente tiam serens m, non poterit ante finem mcnus Martii damnari. Quod ad librum Anglicum de declinationibus magnetis, haud video nosse multa illi tuto superstrui, tres enim observationes ad hoc nequaquam sufficiunt,& quidem vix mille talibus confiderem, propterea quod minimum quid nas declinationes immutat. Neque etiam magni facio librum illum,eui titulus est, Thesaurus infinitus, sertasse enim talis erit qualis liber authore la Pasiti editus,hoc titulo, Modus disescendi. Quod ad postulata GaIliei illius Mathemtici,omnis angulus rectibneius divi Hr in duos aquatis; ad nem rectam perpunctum quodcunque duri poetsperpendicularis, omni recta per punctum quodcunque duei potest parasti. Non credo quenquam
fore qui illa respuat, nisi porro assumat illa sensu a vulgari valde diverso. Vidi libellum, quem edidit Cliores, sed de ejus inventione aliud con' jectare non possum, nisi quod sub illa lateat fallacia aliqua, quae revera non se habeat, sed tantum videatur se habere ut dicit. Experimenta de
magnete, de quibus scribis, omnia jam dudum noveram, omnitimque in mundo meo rationem facilepositam reddere; sed absuritum esse arbia tror totam Physicam per magnetem explicare velle. Non credo me scripsisse selidum trochoidis non posse reperiri; non enim memini me illud 'unquam quaesivisse, & contra judico Ase inventu sacile. Sed particularesistas quaestiones, quarum usum nullum video, omnes tam parvi facio, ut me pigeret vel unum momentum illis impendere. Nullam difficultatem
148쪽
deprehendo in iis quae adversus efficaciam tendinum adducis; non enim . possunt dari duo materiae subtilis torrentes, qui sibi mutuo in oppositum ferantur, & quacunque ex parte materia ista subtilis in poros arcus aut tendinis subeat, cum illorum figuram coactam reperiat, quae liberum minus solito exitum illi permittit, illos ad ordinariam reducere contendit. Quod ad perspicilla, intelligo ex epistola D. dii Morier, illum multa polliceri, verumtamen nihil expecto niti a Domino de Beaune. Relegebam modo meas in Galileum notas, in quibus non equidem diserte dixi corpora descendentia per omnes tarditatis gradus non transire; sed vero dixi non posse id nisi praecognita gravitatis natura determinari, quod eodem redit. Quantum ad tuam de plano inclinato instantiam, probat quidem quamlibet velocitatem esse in infinitum divisibilem, quod α ego concedo, sed nego corpus, dum incipit descendere, per omnes illas divisiones transire. Ex. ea. quando iudicularis pila percutitur vidite, non puto te credere pilam istam tardius moveri is, initio,
quam ipsum luditem, aut omnia corpora ab aliis impulsa, non move- .ri primo , quo moventur, momento, celeritate celeritati moventium proportionata; atqui secundum me gravitas non est aliud, quam corpo rum terrestrium versus terrae centrum impulsio, unde facile patet con
clusio; sed tamen non est existimandum corpora ista pari cum materia subtili velocitate moveri, non enim ab illa nisi oblique impAluntur, atque ab aere valde retardantiir, praecipue leviora. Miror quod nondum audieris globum plumbeum super pulvino, aut super incude pendula &quae ictui cedat, melius complanari posse, quam super incude frma & immota; experimentum enim hoc admodum vulga re est; atque ejusmodi infinita in mechanicis ab eodem fundamento pen- .dent; nimirum non satis est plumbeum globum magna vi percuti, ut complanetur, sed praeterea requiritur ut haec vis aliquandiu duret, ut interca globi partes situm mutare queant; quando autem ejusmodi globus incudi firmae imponitur, malleus eodem fere, quo percussit, instanti rem silit, & sic non habet satis temporis ad illum aeque complanandum, atque si diutius lassteret globo innixus, incude nimirum, aut quovis alio compore ictui cedcnte.
Quum scripsi ad te, ouod, si praeter aerem nihil esset quod lapidis
descensum impediret, decieret iste lapis celerius aut saltem aeque celeritero moveri in initio, atque in fine, adjeci quod in infinita velocitate descenderen hoc enim eo tantum fine scribebam, ut illius opinionem refellerem , qui asserit lapidem in vacuo descendentem motum iri insinita velo-S 3 citate,
149쪽
i a Ra NATI D 1 s C A R T E s eitate, neve in aere nostro aliud quicquam esse praeter aeris resistentiam quod illum retardet; posito autem quod lapis, eo, quoi capitinoveri, momen , habeat inclinationem istam ad infinitae velocitatis descensum.
incrementum, quo juxta Gallicum, &sere etiam juxta me movetur, in ratione temporum duplicata , nullum locum habet; &sicut antecedintis absurditatem demonurarem , dixi hoc absurdum exinde sequi debere. Commentum autem eorum, qui dicunt globum c tormento bellico explosum adversus murum, illum non attingerc, mihi videtur ridiculum. Vis proeli cum vi percussionis ex cflectis tantum conferri potest; nam proelum potest per Iongum lcmporis spatium semper aequabiliter agere, cum c contra vis percuitionis brevissimo tempore duret, neque duo ssimul momentis aequalis su ; sed ne credas interceptum acrem , qui in percutarum corporum poros influit, multum facere; id utique figmentum est illorum, qui eum veras causas non assequamur, cul sim vero a similes confugiunt; quemadmodum etiam cum dicunt in mom ymjecto motus durationem ab aere provenire, Ut concipiatur differentiam marmoris nigri ab albo non esi eissimi Icm ejus, quae inter mensam nudam, &mensam tapete stratam inter rdit: scire oportet marmor nigrum casdem quidem fere cum albo partes habere, sed alias insit per longe molliores, quae nigredinem efficiunt; ita ut ab albo disserat, non secus quam pumex, cujuιpori omnes sint liquida pice reserti, ab alio pumice cujus pori selo aere pleni sint; recte auritem intelligis quod arcnulae in hunc impii lis reflectentur, si vero in illum impellantur, deficiet illarum motus ex picis molliti c. Inventio plures arcus simul uno conatu intendendi nihil prorsus hiabet admirabile; nam quanquam majores vires non requiruntur inten e, ad unum, quam ad mille intenden/riti tamen millecuplo majores requi
runtur extensiis. Nam ex. . ut intendam arcum unicum BC, cujus veris
tex sistatur ad punctum B, satis erit si funis C, ad punctum E , adducatur a sed si ambos arcus AB, & B C, uno conatu velim intendere, debet finiagium prioris puncto Λ, affigi, &B, fastigium secundi funi B, tantum annecti, ita ut senis C, adducatur usque ad F, & B, usque ad D,
habes meum ad literas tuas responsum. Verum ut aliquid etiam novi
ubi rescribam . tantus hic exortus in ventus postridie Epiphaniae, ut plurimas arbores, soliis quamvis nudatas, radicitus evulserit; si aestate exortus fuisset, dum M res frondent, ne uni quidem in tota hac re- .gione, ut puto, pepereinet; & tamen audivi nullam decem abhine a
duodecim in Ope leucis procellam seriisse. Quoddam est in Zelandia