장음표시 사용
161쪽
Is . - R. ΛTI DE sCA Rae Esnim determinatio non tam a Vi motoris pendet, quam astu, tum istius motoris, tum corporum circumjacentium. Advcrtendum es etiam nuru . tum esse vacuum in rerum natura, nullamque rarcfactionem Iut condensationem, quales Philosophi describunt; sed quando corpio aliquod r rest, id inde fieri, quod aliud quodpiam subtilius corpus in ejus poros
intret, &c. unde sequitur nullum corpus posse moveri, quin codem instanti aliud suo loco cru ellat, hocque iterum aliud & sic deinceps, utque ad ultimum, quod in locum a primo relictum subit; ita ut nullum corpus moveri possit, quin detur integer corporum circulus, quaesiimul
codemque icmpore movcantur. Deruque a)vertendum est corpora Ἀ-mnia, quae in gyrum aut aliter moventur, ad motum suum in recta linea continuandum tendere, quemadmodum videmus lapidem in funda rotatum motum suum in recta linea continuare, postquam e funda egressus fuerit. Sit iam ergo Α lapis,circum quem nihil praeter aerem ellesuppono, quoὸque illius acris fratres continuo motveantur, non quidem omnes in eandem partem, ut cum flat ventus, hoc enim
non est in causa cur sit liquidus sed in diversas partes; aut etiam ut aliquid sit in quo imaginatio melius figatur, cogi tare possumus partes eius singulas in suis quasque locis rotari, lapidem autem il- .lum impelli ab A versus M; liquct non sore illi difficile motum suum versus partem illam continuare, quamvis ad hoc debeat e loco suo propellcre partes aeris,quae sunt versus B; & sae iterum illas partes , quae sunt stersus C ; & hae illas quae versus D , quae quidem in locum a lapide relictum debent succed
re; etenim omnes hae aeris partes Jam qiovebantur, neque lapis ullam in illis mutationem inducit, nisi quod cssiciat ut illarum motus exseguis anica circulis conclusus, secundum majorem circulum jam continuetur, quod etiam cum illarum natura magis convenit, quia qua to major est circulus, tanto propius ad lincam rectam accedit.,Vcrum
cam lapia Α, usque ad corpus M, quod suppono durum, hoc est, ex partibus quiescentibus, terraeque moli adiunctis constans, pervenit, ibi demum retulentiam invenit, quia, ut ulterius progrediatur, non satis in ut determinet versus quam partem moveri tabeant partes istius corpo-
162쪽
EpisTOLARUM PAR s II. Epist. XXXIX. 1ris M, ut loco cedant, sed praeterea requiritur ut de motu suo illis impertiat, quod quidem vim majorem postulat; & fieri facile potest ut
neutiquam valeat ullam de corporis hujus partibus loco movere; si nempe firmius illae omnes cohaereant inter se, quam ipsa uae. Verum si corpus illud M supponatur non esse cum terrae mole conjunctum, sed aere undiquaque cinetum, observandum est illud interrumpere cursum istius aeris partium, quae cum nequeant motum suum per rectas lineas continuare, eius' occursu resilire coguntur ; ita ut nihil obstet quominus istieaeris partes corpus hoc moveant, nisi quod non sint dererminatae omnes ad illud versus eandem partem impellendum, ad quod lapis A sine magnavi illas adiuvat, incurrendo in istud corpus M; atque hinc intelligitur curarenae acervus non sitaeque durus ac magnum aliquod saxum, cujus partes ab armulis n5n differunt, nisi quod se mutuo immediate contingant; istarum enim venularum quaelibet, cum tota sere cincta sit aere, non tam conjuncta est cum caeteris arenulis, atque saxi partes inter se invicem. Quantum ad corporis nostri musculos, non alia de causa duri sunt, &distenti, quam quod spiritibus animalibus pleni sint, eodem scit. modo, quo sollis pugillatorius aere distentus durus est; quod quidem adversus
quaestionem praecedentem nihil facit; cum enim partes musculi, aut sollis pugillatorii exteriores junctae sint sibi mutuo, &respectu unius ad alteram immotae, interiores inserviunt tantum implendo loco, qui intus est, quod sane non minus faciunt cum omnibus istis motibus, quos habere intclliguntur , quam si essent immotae. Caeteriam hoc aliquanto uberius pertractavi , propterea quod quaestionem nomine Domini des Argues proponebas, mihi autem volupe esset testari me esse ipsi obs quentissimum. Herbae sensitivae semina, quanquam a plurimis sata, nondum tamen hic germinarunt. Ratio cur dicam es ora descendentia minus impelli a materia subtili in fine, quam in initio sili motus, est, quoδ minus sit discrimen celeri
tatis inter illorum motum di motum materiae subtilis; quemadmodum si in corpus Α, motu carens, incurrat corpus B, tendens versus C, tanta velocitate, ut possit ex. ca. unam leucam unius horae quadrante conficere, magis impelletur corpus Λ ab hoc corpore B, cmam
si prius jonte sua jam processisset
tali velocitate versus C,qua posset
163쪽
DEs C ARTES semihora leucam unam eonscere; nec omnino impelletur, si ex se jam moveatur versus C, tali celeritate, qua leucam unam quadrante horae consciat, & c. Modus gravitati explicandae nullam habet assinitatem com modo quolumcn explicatur; neque ullam causam vidco cur corpora leviora esse debeant hyeme, quam aestate.
Non dicam hic quomodo possit computari quot ictus extaui mallei r
quirerentur ad aequandam vim maloris . nam tam multa in istiusmodi calculis consideranda veniunt, & tam aegre cum experimentis consentiunt, sitntque insuper adeo inutiles, ut mihi videatur satius de illis silere. Hactenus ad tuas a s Martii datas sit responsum, venio ad proximas datas 5 Maii. Αgo tibi gratias pro lapide illo qui in aceto movetur; cxperimentum illius modo seci, illumque etiam in vitrioli spiritu conjeci, in quo magis, quam in aceto, movebatur. Unde colligo in quovis aquae fortis genere idem illi evenire. Nihil autem aliud de illo possum dicere, nisi quod plurimos poros habeat, qui liquoris istius partes facile admi eant ; sed quorum figura non est idonea partibus aquae dulcis, caeterorumque liquorum, qui illam non movent, admittendis; partes vero aceti in poros, qui in isto lapide sunt, subintrantes exturbant inde latentes ibi aeris aut aquae partes, quae se in exitu dilatando, ut ex bullis circa lapidem tum conspicuis probatur, illum elevant& movent, unde sequitur ut eo vorsus debeat impelli, quo impellitur.
Gaeostatici conatus me parum movent, neque ejus scripta videre e pio, antequam edita fuerint, aut saltem antequam Dominus de Braune illa examinaverit & approbaverit.
Nihil audivi de Machinario illo, qui palos in terram figit absque opepercussionis, sed non dubito quin id possit seri vi praeli, quae hac ratione cum vi percussionis potest comparari, sed plurimis & quidem diversia e
perimentis opus esset ad deducendas ex illis regulas generales. Nullam novi rationem cur dissicilius frangatur ovum ab extremis duobus, quam a lateribus compressium, nisi quod cum cius paries in illo situ sint aequabiliores, oporteret plures eo, quo incipit frangi, momento a se invicem
Explico quomodo lumen poros rectos in corporibus pellucidis undiquaque inveniat, exemplo globorum, qui in rete simul conjecti. corpus compon impellucidost uovis decuso solidius, ut quidem prob re possim, & nihilominus quamcunque in partem convertatur rete
istud globis repletum, injecta illi arena illiad pertransbit secundum li
164쪽
neas satis rectes, ut actionem suam per lineas exacte rectas transmittat; passim enim monui actionem luminis sequi lineas exacte rectas, quamvis materia cibtilis, quae illud transinittit tales lineas non componat. Credo me in secundo Dioptricae meae capite rationem dedisse a priori, cur reflexio fiat ad angulos aequales, & miror te illam adhuc rogare. M thodus, quam ero tangentibus tradidi, valet etiam pro Conchoide &Cloide similibusque; sed non pro quadratrice; nisi aliquid adjiciatur;
est enim quadratrix ex illarum linearum numero, quae mechanicae tantum sunt. Quod ad regressus Geometricos rerum per Algebram inventarum, semperiunt adeo faciles, stat praeWrea in magnis quaestionibus tam prolixi & molesti, ut non sit operae pretium ut quispiam vel mediocriter doctus laboremsumat illos scribiadi, nec ullo nisi Gaeostatico illo, ejusque similibus digni sunt. i 'Non aestimanda est nubium gravitas ex aquae decidentis gravitate, sed 'eogitandum est aquae istius partes a se invicem disjunctas, sicuti ad nubem componentim requiritur, majorem longe superficiem habere, secundum quam aerem dividere debent , ut illis pateat descensus, quam ubi aquaeguse
Cum extremitas frusti medullae panis recentis aquam aut vinum, cui superponitur, ad duos aut tres digitos attrahit, id inde fit, quod eum p nis istius pori majoressint, quam ad aeris tantum partes capiendas ian eesse, istius aeris partes undiquaque ambiuntur a materia subtili, quae ibias movet ibi celerius, quam quidem alibi moveantur, ubi se mutuo
contingunt; quia autem corpora omnia, quae moventur, tendunt ad Ur
diendum ex locis in quibus sunt, hinc tit ut, dum partes illae aeris ex eis superficiei aquae contiguis egrediuntur, partes aquae in illarum locum subeant, & quia hae panis illius poros melius implent, non tam v lociter in illis moventur, atque partes aeris; unde fit ut ex illis non egrediantur, nisi ut altius Ecendant in aeris locum, qui ex illius panis poris egredi contendit; atque idem est in adustis omnibus corporibus, aut vi ignis calcinatis. Jam ad novissimas tuas primo Junii datas develli. Quod ad circulationem sanguinis attinet, non est existimandum non fieri am, nisi per extremitates corporis; sed observandum est non posse brachium ulla in parie resecari, in qua plurimae exiguae venae&arteriae non terminentur, per quas circulatio facile perficitur, quamvis majora vasa, quae ad manum decurrebant, sint interclusi. . Non est dubium quin memoriae plicae se mutuo impediant, illarumque in cerebro numerus, quamvis multiplex, tamen infinitus esse nequeat;
165쪽
Ra NATI DE s C. AR TR smemoria autem intellectualis suas separatim species habet, quae quidem ab illis plicis nequaquam pendent, quarum numerum exiguum esse existimo. Non explico absque anima sensiim doloris & e. sentas enim iste est in antima vel intellectu ipso; verum certe externos omnes motus, qui hunc in nobis sensum comitantur , quique soli in bestiis reperiuntur , absque anima explico. Animus erat invisere hodie Dominum F. percontaturus ab illo de iis quae de patre ejus narras, deque tribus illis prodigiis, de quibus patrem ejus literas accepisse ais, tanquam si in hae re gione facta fuissent, in qua tamen nihil tale inaudivi, nisi ab ipso illa nuper enarrante; nempe in oppido dicto vesci dentem suspensi hominis
in maximam longitudinem excrevisse, non una nocte, sed brevi satis tempore; quod siue dubio non minus quam alia duo falsum erit. Hic enim novellas ordinarias habemus; id genus res minime omissuras. Quid de . acus declinatione dicam, non habeo, nam est quaestio facti. Quae circa tangentes nuper scripssit Dominus F. videre non valde laboro: & quod ad illos ,- qui animadvertere satagunt in id quod scripsi circi Conchoidem, homines sint oportet otio valde abundantes; illius enim brevem tantum constructionem tradidi, monendo ea, qua illam explicabam, ratione, posse quempiam longis se calculis implicare; unde cognoscere de- buerant fuisse mihi alias vias, quibus ad eam devenium, sed noluisse me omnia aperire, aut clarius de tangentibus loqui, quemadmodum ex stylo meo cognovissent, si sitissent naris emunctioris. Nullus est error in fine
pag. 3 si . nam sensus est posse quem se longo calculo implicare, si quare at punctum illud in quo C G secat B H, &c.
Jam diu novi Deuteronomii locum, sanguis enim eorum anima est, G. illumque in meo ad D. Fromondum rein se ante biennium citavi. Materia subtilis non dilatat omnium indiscriminatim corporum poros, sed solummodo eos , qui ex una parte laxiores, ex altera angustioressent, quemadmodum in arcu intenso, non vero in auro, plumbo, &c. Mo-
dus quo maris fluxum & refluxum explico , 'cum Galilei modo nihil commune habet. Observatio illa, quod nempe semper sit nubes Soli proxima, quae radios, quibus procreatur iris, excipiat, est omnino imaginaria , nam in sentibus, in quibus lusinodi nubes nullae sunt, etianv conspicua est iris. Vale. E I
166쪽
Desi raturis. De operatione brutorum. Deglandula Conarion dina. Resso fio ad quasdam objectiones de anima. De cireulis in aqua es aere. De M irtione .dreduasionum. Contra quendam catammatorem. De refractione. Derepercu* e. suadam ad Chriam spectantia. Peceleritatefluxionis aqua. umor gravitas. De recordati re eorum q/- in pueritia fecimus. t De celeritate chordarum arcus. Maria ad Messicinamspectantia.
ΙNcipiam responsum meum ab epistola Domini Moissennier, omnium enim, quas ad me misisti, antiquissima est. Illum maxime colo, nec aliud quicquam pro officiosis ejus verbis ipsi reserre possum. Quantum vero aci ejus de sale aereo discursus, deque disterentia, quam inter ubtales & animales spiritus ponit, illos igni clementari de aereo Merc . rio comparando, ejusmodi sunt, ut captum meum superent, hoc cst inter nos mihi videntur nihil signiscare, quod sit intelligibile, neque ad aliud esse comparati, quam ad ignaros in admirationem trad
. Quantum ad signaturas,quandoquidem illae infantibus non imprimuntur quoties mater de optato fructu comedit, satis verisimile est posse etiam illas siquando sanari, si contigerit ut infans de illo fructu comedat, pr perca quod eadem disposito, quae cerebro matris incrat, illique movebat luctus istius desiderium, transit etiam in infantis cerebrum, & p rti signa- is respondet, quemadmodum mater se in illa parte fricans, quo tempore istiusmodi desiderio tenebatur, imaginationis suae efficium illuc pro- ' duxcrat. Nari universim unumquodque infantis membrum unicuique matris membro respondet, quemadmodum Mechanica ratione probari potest, idque exserimenta multa confirmant, quorum unum insigne admodum in Forest' legi, de nobili quadam samina, quae aravida cum fregisset brachium, filium peperit, cuius brachium etiam ti umerat; iisdemque remediis ad insantis & matris brachium adhibitis, ambo sep ratim sanati sunt. Quod ad bruta, adco assueti sumscredere quod illa, non secus quam homines, sentiant, ut facile non sit opinionem hanc deponere. Sed si aeque assecti essemus videre automata, quae actioncs nostras omnes imitarentur, quas quidem imitari possunt, atque illa pro automatis habe
167쪽
1 RE NATI DE s CAR TR sore, neutiquam dui itaremus quin animalia ratione destituta serent quo que automata. Quippe inter nos & illa eandem dissirentiam adverter mus, quam inter nos & automata; sicuti scripsi pag. 36. Methodi meae; in Mundo autem meo accuratissime recensui quomodo. organa omnia ad has in automatis ad nes exercendas requisita in animalium corporibus
Venio ad alterum literatum fasciculum, in quem Jesultarum Thesis conjecta fuerat, una cum Medici Epistola, quam ad te remittendam existimavi, eo quod videatur esse tantum pars quaedam prolixioris discursus. Nescio an Dominus de Martigni tecum communicarit id quod de huee Thesibus ad Jesultarum Re rem scribo, illarum enim a rem mihi non nominaveras, illumque libenter ignoravi, ut mihi tanto magis lie rei gravamina mea ad ipsam Societatem deferre. η .., Historiae de serieo ex puellae seonte excrescente,& de spina super Hispa- ni cujuspiam eadavere florestente, sedula inquisitione dignae sunt; & quidem quantum ad sericum, genuinum esse non credo; seu vel excrescen tiam carnis, quae ex cicatricis foramine, in quo sericum filii, protub 'rans illius figuram aliquomodo reseri; aut fortasse pilos illac excrescentes. quod quidem oculorum judicio facile dijudicari potest. Verum quia dica hoc aenomenon non posse explicari, nisi admittatur in animalibus aliud aliquod vitae principium praeter calorem , mihi e contra videtur posse sic quam aliter melius cxplicari; cum enim citor sit principium animalium, plantarum, caeterorumque corporum commune, nequaquam
mirum est quod & homini de plantat animandis inserviat; e contra vero sistatueretur in plantis prcicipium aliquod vitae diversum specie ab eo,
quod in animalibus existit, haec principia haud possent ita bene simul
Quod ad epistoIam Mediei senonensis , nullam rationem continet, qua inmugnetur id quod de glandula Gnarion dicta scripsi, nisi quod diacat posse illam, ut & totam cerebri molem, alterari; quod certe non obstat quominus illa sit praecipua animae sedes; namque certum est debere an mam cum aliqua corporis parte conjungi, neque porro ulla est alter tioni minus obnoxia, quam haec glandula, quae quamvis exigua iam dum & mollis, nihilominus propter situm suum ita custoditur,. ut nullifero morbo, quemadmodum etiam crystallinus oculi humor, obnoxia esse
possit; & sane multo sepius contingit ut homines insaniant incognit causa, quo casu id ascribi potest alicui glandulae hujus morbo quati, ἡ visum desectu humoris crystallini defccre; praeterquam quod omnes
168쪽
Es Isaeo LΛRUM PAns II. Epist. XL. etsi alterationes menti accidentes, ex. m. quod quispiam bene potus dormiat, &c. nonnullis glandulae hujus alterationibus adscribi possent. Quod vero ille objicit posse animam geminis partibus uti, & ego con- cedo, atque etiam uti spiritibus, qui sane non possunt in hac glandula
omnes relidere; neque enim concipio animam ita intra illam coerceri
quin actiones suas alio extendat. Verum aliud est uti, aliud est immediate ico ungi, cumque anima nostra non sit gemina, sed una &indivisa; ea pars corporis, cui magis immediate unita est mihi videtur etiam debere esse una, & non in duas similes divisa; ejusmodi autem in toto cerebro nullam reperio praeter glandulam hanc. Nam quod ad cerebellum attinet, non est unum nisi superficie & nomine tenus, imo & certissimum est ejus processum vermisormem, qui maxime unus videtur, in duas medias partes esse divisibilem, & medullam spinae dorsi ex quatuor partibus constare; quarum quidem duae ex duabus cerebri medietatibus, aliae vero duae ex duabus cerebelli medietatibus proveniunt; septum vero lucidum, quod
duos anteriores ventriculos separat, geminum quoque est. .
Quantum ad spiritum illum fixum, quem illo introducere conatur. non mihi videtur magis intelligibilis, quam si de lumine tenebroso, aut liquore duro loqueretur; & miror qui fiat ut ingeniosi viri probabile ali- . iquid investigantes anteponant confiitis & impossibiles imaginationes conceptibus intellectu facilioribus, & si minus veris, at cerae possibilibus& probabilibus; sed usus scholae illi oculos fascinat.
Nihil in ejus epistola reperio de circulis in aqua etarmatis, de quibus. scribis; sed certum est circulos ejusmodi multo facilius & subtilius, aliaque ratione in aquae supersicie efformari, quam in ipsa aqua: namque in luperficie propterea etarmantur, quod cum lapis in aquam ingreditur, aqua circumcirca paululum assurg it; deinde quia aere contiguo gravior est, iterum descendit, partim in Aramen a lapide factum, partim versus aliam partem; haec autem aliam aquam paulo remotiorem circumcirca impellens, illam in majorem circulum attollit, haecque iterum sed . . mittens alium malorem e tarmat, atque ita successive augetur circulus.
Praeterea aqua, quae in foramen a lapide factum subito restuit, supra reliquam aquae superficiem aliquantulum exurgit, atque iterum se demittens alium denuo circulum ciscit, atque hoc pacto plurimi fiunt se mu- . . tuo conloquentes; quod quidem neque in fundo aquae, neque in medio
αεris sit; sed alii in illis circuli fiunt per condensationem de rarefactionem , praesertim in aere; & hi porro sunt, qui sonum emesunt. Cumeni macorpus quodpiam in aqua vel aere aliquanta celeritate movetur,
169쪽
pars illa istius aeris, cujus locum occupat, nequit illi tam cito cedere, quin aliquantulum condensetur , deinde statim post dilatat se iterum, aeremque paulo remotiorem in Armam circuli circumcirca premit, qui se iterum dilatando, proximum premit & sic deinceps. Neque porro necesse est ut corpus aliquod moveatur longe, sed solum ut citissime, &parva quidem quantitas aeris istiusmodi circulis conficiendis sufficere potest ; unde facile intelligitur cur senus non sensibiliter commoveat
flammam eandelae; & cur plurimi magnorum corporum motus, aerem non prementes, neque admodum veloces, sonum non edant. Permulti
autem soni sive circuli possitnt simul consistere , propterea quod idem
corpus eodem tempore diser rum motuum capax est ; sed nihilominus non sunt aeque distincti, quemadmodum experientia confirma
Metaphysices meae quinque aut sex solia, quamvis jam diam pem
ducta ad finem , nondum tamen curavi excudenda; quippe nolebam illa in Ministrorum manus , & dehine in P. P. N. N. quibuscum mihi propediem decertandum sentio 3 manus devenire, donec a variis Doct ribus, & si possim, ab ipsa Sorbonae Societate perlecta fuerint & approbata; quia autem cogitabam hac aestate in Galliam, illa mecum dete re decreveram, neque illa typis mandari volebam nisi in puncto pros dilonis meae, ne Typographus interea nonnulla exemplaria me inscio distraheret; sed jam adeo provecta est aestas, ut verear ne hoc iter sust, pere ncqueam, quo casu decem aut duodecim, vel plura, si sit opus, exemplaria ad te mittam, quorum distrubutor & protector sis rogo , neque
illa committas, nisi iis Theologis, quos doctissimos censueris, sch lae erroribus minus praeoccupatos, illisque propugnandis minus addictos , denique optimos, & apud quos veritas & Dei gloria plus valeat, quam in vidia & zelotypia. Ad tertium fasciculum venio. Me valde male habet scriptum N. nam ne verbum quidem adversus scripta mea objicit, sed inentias, de quibus nunquam cogitavi, mihi affingit, illasque postmodum refellit, quod certe in homine quovis, nedum in illo Philosopho,. turpissimum vi. Qua, rescribe mihi utrum hoc scriptum fuerit tibi ab ipis traditum, ut iamemitteretur, aut a quo acceperis, & nunquid fuerit ea praefatio a responde te in initio disputationis recitata; revera si eam rationem init, o quae nunquam dixi, mihi affingendi, ut me coram discipulis suis refellat, haud illi dissicile suerit famae meae illudere. Sed nisi me mors cito ausi Ut, rius agendi modum propalare certum cst ; atque interim pergr
170쪽
Episvo AstuM P Ans II. Epist. XL. ' Ισ3 tum mihi seceris , si re*onsum meum quibuscunque libuerit osterulas, ut res palam sit. antum ad objectionem istam, posse varia o ecta varieque col rata per idem foramen cerni, satis, opinor, illam solvi in meo ad Dom. Morinum responsio; porro observandum est non debere foramen illud esse valde exiguum ut cavillatores isti supponunt, sed satis magnum, a qui enim vix plures colores per illud videbuntur ; sed vellem ille rem nobis melius explicaret per intentionales suas species, aut alio quocunque pacto. Nam si quid sit in hoe disscultatis in re ipsa est non in modo, quo rem explico, quia nempe impossibile est quicquam minus materiale reperire , dc proinde cujus major copia in eodcm simul subsecto commodius esse possit, quam diversas impressones in eodem corpore receptas. Quod vero ille dicie, ut cosa ad causim , ita effectus adessetitum; libenter concedo, sed hoc nihil explicat; nam hic tota rei difficultas est ostendere quomodo se habeant causae ad invicem. Quod autem ille ait, densitatem medii esscere refractionem, potest manuine falsi convinci, quia refractio radii luminis aquam perva dentis fit versus perpendicularem, pilae vero fit a perpendiculari; ita ut una eademque densitas habitura esset hoc pacto duos enectus plane
. Quantum ad Objectionem tuam cur mobile Α, impulsum, versus B, non reflectatur versus Λ; respondeo mobile illud nunquam posse tangere B, in puncto aliquo indivisibili, sed semper in parte inadaequale sumpta, in quam ad angulos inaequales aliter incidit, quam ad angulos rectos. Neque porro labi potest a B versus E, quia vis qua impetit punctum B, illud reflectit in altum versus H. Quantum vero reflecti debeat,