장음표시 사용
51쪽
qη 'RENATI D Es CARTE Tbuli coelestes ita deberent esse accommodati, ut graviores & solidiores sint aliis superiores; nec amplius hac de causa ordinem deberent mutare nisi forte per accidens sed solum totius vorticis motum circularem sequi. Exemplum in figura pag. secit. adduitam nihil h
elementi; cum enim illi' ordinem mutant, ex via a
dunt a centro ad circumforentiam euntes. In hac ve- . ro figura contrarium repra
Responso. Isto articulo vult autor ostendere , quomodo globuli quamvis magnitudine aequales, ut supposuerat, moveantur celcrius uni aliis, quod recte demonstrat; nec dubium est, quin superiores moveantur celerius inferioribus ultra sphaeram Saturni, cum superiores eodem tempore plus spatii pcrcurrant, quam inferiores. Non autem recto inseri Vir Clarissiamus, stolidiores aliis debere evadere superiores, quia autor non vult o bulos istos quo sunt crassiores, magis recedere a centro vorticis, sed eos selummodo , qui sunt magis agitati; hoc est cum contingit ut minus magnitudine superentur ab Hiis, qui infra sunt, quam illos celeritate se
Sed non possunt magis agitari quidam globuli caeteris, nisi a solidit te majori; aut illa agitatio crit accidentalis, &per consequens parvi m
Praecipua autem hujus secundae objectionis dissicultas, quae non satis clare proposita fuit, in hoc consistit, quod non video, cur verbi gratia Omnis materia quae movetur circulariter eirca Solem, ab ipso Sole usque ad certum terminum, ex. ca. Saturnum, debeat gradatim retardari; transactoque illo termino, unde nova huic materiae celeritas possct advenire, ut gradatim ad extremitatem usque vorticis dicti Solis accelerari circulis riter movcndo possit. Diuitigod by Corale
52쪽
EPIsTOLARUM PAR s II. Epist. XIII. M
' Supposuit enim Dominus Descaries totius materiae particulas divisas circa propria sua cati a separatim moveri, δc earum particularum innumerabilem quantitatem circa quaedam puncta intervallis definitis separ ta, ut sunt centra fixarum, circulari; & ex his duabus sippositionibus
omnes apparentias alvare promist. -
In hoc vero articulo & sequentibus vult probare materiam coelestem moveri celerius versus centrum & circumferentiam, quam circa medium aut certum terminum: cujus propositionis existimo illum debuisse potius suppositiouem adhuc petere, quam illius rationem dare conari. Nulla enim lege naturae aut motus , nec ullo experimento illud potest confirmari, videturque motus ita compositi contemplationem & inventionem ab autore excogitatam fuisse, ut secundum suam hypothesin C metarum apparentias salvaret, de etiam Planetarum suorum librationem& loca, ubi eos locat. Quaero igitur cur uniformiter a centro vorticis unius usque ad circumferentiam motus circularis arit gradatim non acceleratur, id est cum me sura certa & rcgulata, aut gradatim non minuitur; aut cur circulos suos non absolvit eodem tempore unius vorticis tota materia; & quae ratio diversitatis, & tarditatis circa certam distantiam a centro pAdversus arti c. 8 . hujus tertiae partis, possit dici, quod etiamsi materia solaris moveatur 'elocissime, & posset secum rapere globulos coelestes sibi vicinos, quia tamen isti globuli cum aethere circumtuso, qui ex striatis ramentis, aere, maculis, & aliis minutiis, ut alibi dictum est, primi &tertii elementi paucissimae agitationis capacibus componitur, sunt permixti , non deberent tam celeriter moveri circa Solis sphaeram, quam longius ab illa, ubi impedimenta talia cessant. . Art. 9 s. pari. 3. Princip. Atque hinc, Sc. Imo mihi videtuit quod versus polos deberent potius apparere illae se-
Iares maculae, quam v crsus Eclipticam, cum fruatur rapidiori motu S lis materia versus Eclipticam, quam versus polos, uti dicitur artic. 8 . Ultra enim motus mille toti Solis corpori communes praevalet circulari celeritate Ecliptica. Sed ubi est motus violentior, ibi etiam est excusso continua fortior, secundum leges naturae & motus; nascentes ergo maculae in Ecliptica deberent ab illa recedere & excuti versus polos; adde . quod etiam materia primi elementi, globuli secundi, & aether contiguus Solis corpori, citiori adhuc motu rapiuntur versus Eclipticam, quam versus polos.
53쪽
si aut accidat aliquas maculas nasci versus polos, ab illis nullo modo recedere deberent propter motum in Ecliptica vesocissimum, aditum versus suas partes arcentem tabem recessum illis prohibentem. Et hoe modo Sol & alia sidera maculis deberent tegi versus polos, non autem versus partes Eclipticae. Contrarium tamen apparet in maculis rum stri Solis. Hocque adhuc exemplo hic allato confirmatur: videmus enim in ita quoribus bullientibus spumam ad ebullitionem excuti, & ubi liquor m nus movetur, & bullit, spumam pelli: eodemque modo materia Solis ebulliens in Ecliptica spumam & maculas in partes minus motas & bubilantes deberet pellere. . . . Responso. Non video eur velit Vir Clarissimus polos tegi materia macularum; eum enim istae minutiae, ex quibus maculae componuntur, ab Eclipticis aliorum vorticum ferantur motu recto, surivitis agitatae, cum deveniunt ad Solem, & ejus corpus ingrediuntur per polos, ut non haereant in po-
lis; sed transeant usque ad certam distantiam, prius quam istam agitati
nem amittant, quam sorte non amitterent nisi permiscerentur cum mat
ria Solis, quae cum sit magis agitata & ad motum apta, eas expellit versus circumserentiam. Hoc eiῖ potius versus Eclipticam quam versus polos, quia nova materia, quae similiter ingreditur Solem, maculas illas verses Eclipticam propellit, quod confirmatur toto articulo 9s. Nec refert quod motus in Ecliptica sit velocior, manifestum est enim, quod mae larum materia minus impedit agitationem materiae Solaris, cum sunt in exteriori superficie, quam cum sunt intra, & ideo materia recens Solem
ingressa, qlita est minus delacata & ad motum ineptior, subito versus
Ad libitum judicet & plaudat lector.
Observitio Domini C. ad objectionem contra artic. 9 s. p. n. i. In eo conveniunt autor & objectans, quod materia macularum Solis emittatur circa Eclipticam partesque vicinas, utpote citatiores; sed exinde contendit objectans, quod illae maculae debeant versus polos defluere sive . excuti, vel protrudi, propter ejusdem motus rapiditatem in Ecliptica de vicinis partibus, quod est contra mentem autoris. - Sane si illa materia macularum insileret corpori Solis postquam ab intimo extrusa est, ut corpora gravia terrae adhaerent, non est dubium,
54쪽
ouin statim ab Eeliptica polos versus conflueret, ut probat experientia spumae utrinque allata. Sed ex sententia autoris illa materia semel eacussa aetheri libero permittitur, in vicinia tamen Solis, & cum illo aethere gi-rat, ejus motui oblecundans; neque subest ratio cur ad polos congre
Quare vero non eveniat, ut versus polos collecta illa materia generet maculas, recte ostendit defensor autoris. u . Art. IO8. psiri. 3. Princip. ita igitur, Est contra ordinem naturae, quod particulae striatae transeant potius per maculam, quam per aerem; nam facilius est omnibus eorporibus transire inter corpora minus opaca, quam per plus opaca, magisque ideo motui aliorum resistentia. Et ex Domino Descartes, art. Ios. ejusdem partis, particulae striatae veniunt ab una vorticis extremitate, & se antsibi meatus, nempe ab Α, usque ad illud ae, quod est ultra d. Quid igitur Digiti orale
55쪽
8 RANATI DE s CARTEs tur impedit, ne eosdem meatus sibi etiam efforment ex eodem dictoae. usquoad B, polum oppositum; nam aether, globuli secundi elementi. &materia primi eadem facilitate ab illio possunt permeari; nec opus est ut mutent strias sitas, & movendi assuetos modos, ut iter continuent; confectumque ites quando pervenerunt ab Α, usque ad sidus, aequale est omnino huic quod superest a sidere usque ad B. Nee servire potest responsio art. II 3. scilicet facilius esse transire per maculas, quam per aetherem circumfusum, quoniam aeriter motui globulorum secundi elementi obsequitur&situm eundem non servat; m
ventur enim globuli secundi elementi, & aether a sideris partibus d , usque ad B, iisdem plane motibus quibus ab Α, usque ad fImo vero si haec.responsio valeret, particulae striatae deberent potius transire ex una extremitate poli unius vorticis ad aliam, quam compon re parvum vorticem articulo IO8. propositum; nam versus polos parum& codem modo moventur duo prima clementa & aether; versus vero Eclipticam alio & multo velociori; ideoque facilius erit striatis continuare suos motus versus polum oppositum, quam reverti per aethera & globulos secundi elementi versus Eclipticam, ubi motus est valde diversus a polis, & ubi globuli secundi clementi de aether situm continuo mutant propter rapidi motus velocitatem . . Deinde cum ex art. I 6. non a puncto sed ab ampla coeli regione, Senon ad solum sidus, sed ad totum spatium comprehensum inter Q&H, tendant & transeant particulae striatae, quomodo poterunt hae striatae r gredi, ut supra dictum parvum vorticciri forment; striatis enim a polo verbi gratia Α, unde primo processerunt, venientibus occurrent, & π- ponentur eis in isto reditu, nec non etiam aliis striatis ex adverso polo Bredeuntibus; quod valde difficile erit conciliare.
Imo est secundum ordinem naturae, nam in macula inveniuntur plures meatus per quos transsire possint, quam in aere; nec refert quod aer transmittit lumen facilius quam maculae, quoniam potest praebere transitum actioni, quae efficit lumen, non autem particulis striatis, quae quamvis no
merentur inter primum elementum, non tamen sum minutistimae, ut autor alibi ostendit. Quod autem particulae, quae venerunt ab Α, usque ad x, non possint transire usque ad B, ratio est mani sesta; quia omnia intervalla, per quae possint transire, implentur minutiis primi elementi, quae vcnientes a vorticibua vicinis tendunt a B, ad Λ, easque propellunt ea vi, qua Disitiam by GO le
56쪽
qua omnes tendunt ad Α; quae cum sit sortior, non est mirum, si eas e gunt regredi versus polum, per quem ingrcssae sunt; quamvis autem aetherct globuli celerius moveantur versus EcIipticam, non ideo debet concludere Vir CL eas igitur debere transire rectilinea versus polum oppositum, sed solummodo istas particulas dissicilius transire inter aetherem & istos globulos, quam per maculam; quod verum est, & ideo Autor demonstraxit majorem partem illarum particularum, cum terram ingressae sunt per unum polum, regredi ad ipsum per terrae crustaminteriorem.
Quidquid movetur, quantum in se est, secundum lineam rectam movetur, legibus motus ab autore traditis; in hac igitur dissicultate considerandum cst, quae causa impedimento sit, ne recta continuent moveri illaestriatae, ab uno polo ad alium. Respondetur, omnia intervalla, quaesunt verbi gratia inter d&B, plena esse minutiis primi elementi, dc si velis etiam striatis, quae a B vi for- utiori venientes ad sidus I, striatas ex partibus g d e eiusdem sideris egre- dicntes, reverti per aetherem circumfusum xx cogunt, nec sinunt eas recta via versus B, polum oppositum transire. Huic responsioni dico, quod striatae& aliae innumerae primi elementi minutiae a coeli regionibus Α, versus omne spatium inter C & H comprehensum tendcntcs, debent impedire rcversioncm ictam; & quicquid affertur ad reddendam rationem istius reversionis, probabilius dicitur pro contrariae partis confirmatione. Nam primo omnia intervalla, quae non occupantur a globulis coelestibus, plema sunt minutiis & striatis partibus primi elementi, tam versus polos, quam versus alias sideris partes. Secullado striatae, quae veniunt a poli partibus Α, & etiam aliae primi elementi minutiae sortiori vi tendunt ad spatia comprchensa inter & sidus,
aut H & sidus , quam quaedam illarum quae ab ipsismet poli partibus
venientes transiere per medium sidus I, & revertuntur, ut rursus per f, ingrediantur dictum sidus; hoc est, postquam striatae ab A venientes transierunt sidus I,& incipiunt reversi exd, per aerem circumfusum ad L, non possunt habere easdem vires ad movendum, quas haberent, si a recta via, reversionis istius causa, non aberrassent; hacque de causa stria6eti minutiae quae veniunt ab Λ ad H, aut m & quae avia sua recta non fuerunt ita impeditae, majori vi tendunt saltem usque ad illud H&in, quam illae quae sidus ingressae, & ex parte illius d egressae revertuntur ad L il-Iudque ex legibus motus initio hujus libri traditis est manisestum. Lon-
57쪽
so RE NATI DR SCAR TR sgius enim sunt particulae illae striatae ab origine sui motus, quando trans runt sidus, & plus itineris consecerunt, quando redeuntes sunt juxta e H, aut Q, quam illae quae ibidem recta via a vorticibus vicinis processere.& lidus non offenderunt in via. Quod sit dicatur striatas regredientes alia sibi excavasse foramina, distincta ab illis soraminibus , quae inserviunt striatis ex polo, unde utraeque processerunt, recta venientibus; hoc etiam possunt operari omnes si, iatae, ut ex uno polo ad alium oppositum recta
Denique si quae alia ratio sit, quae confrmet opinionem ab Autore propositam, pariter huic instantiae favere poterit. Dominus C. contra art. Io 8. rertia partis Princip. Re bene pensitata fateor me non videre qua vi adigantur striaue, quae ais A venientes pertrantiere sidus I, ut in hemispherium g se regi
58쪽
Es Is TOLARUM PAR s II. Epist. XIII.
Sed si attentius legantur verba Autoris eodem art. Io 8. patebit eum non statuere, ut omnes illa: striatae aliqua certa vi propellente retrocedant; sed innuit motum aliqvcm erraticum & exlegem, quo aliae ab aethere solvuntur in minutias, aliae in coelum arripiuntur, quae scilicet in partibus Eclipticae vicinis reportae fuerunt in aliae denique veluti casu delatae in hem ipheriumgfe, per eosdem meatus macularum istarum sidus ingrediuntur. Verum ea vis est objectionis , ut videatur praecludere viam regressiti. illumque etiam motum erraticum & exlegem excludere; nisi sorte dic mus aerem maculae circumfusum minus rapide moveri, magisque pervium esse striatis partibus, quam coelum striatasque ab A venientes non esse in agmine tam conferto, ut regredientibus a B, motu illo erratico semper onviae sint. Audiam libenter quid respondeat Autor. Nic. I I9. para. 3. . Dissicultas est ei rea motum & locum fixae in Planetam & Cometam degenerantis; etenim quando sidus arripitur ab alio vortice, deberet potius arreptum illud sidus remanere in circumferentia vorticis arripientis . quam ulterius progredi, quia materia coelestis in extremitatibus velocius mota, quam in aliis locis usque ad certum terminum, debet corpora vo licem ingredientia arcere.
Si dicatur illud sidus usque ad certum terminum per motum sibi proprium, aut quovis alio modo ei impressiim impelli, esto; sed semper debet post aliquod tempus repelli ad dictam circumferentiam voriicis abripientis , ultra quam non potest amplius recedere, quia circum tenetur ab aliis vorticibus contiguis. Ea est enim lex naturae, corpora scilicet maj ra & graviora, circa aliquod centrum se moventia, longius a centro sui motus recedere, quam leviora; si res ita se habet nunquam videre debemus Planetas, sed semper Cometas, aut saltem Planetae omnes deberent esse in eadem extremitate vorticis, a quo suere primum abrepti, ut & C
Non igitur deberet Planeta ingredi alium vorticem &quando quovis modo ingressiis est, deberet dici in locis ubi materia illius vorticis minus est agitata, scilicet versus Saturnum in nostro vortire; sicut enim aquae currentes, si sinunt aliquod corpus heterogeneum ingredi suum aDveum, rejiciunt illud postea ad loca, ubi aqua minus movetur, cujus cunque haec corpora sint soliditatis, magnitudinis & figurae, ita, &c.
59쪽
R. BNΛTI DE s CARYEs globulos secundi elementi, si , verbi gratia, materia istius sideris extend
retur ut fila, aut auri lia. Constat enim ex ante dicus astra esse solida, quia receptum lumen remittunt, constat esse rotunda; constat fixam non posse situm vorticem amittere, nisi incrustatam, ut ita loquar, multis maculis, quae sunt si
lida corpora reverberantia lucem, ideoque gravia, solida, & permagna sum astra; & major vo minor in eis gravitas, soliditas, &exten sio, causa tantum esse potest, cur tardius vel citius pelluntur ad extrema vorticis
in quo sunt involuta ; sed non impediet ne tandem aliquando ad illa perveniant, materia primi & secundi clementi pedetentim & continuo junctis viribus dicta astra pellente: non enim est imaginabilis illa multis intem vallis separata Planetarum libratio, δέ. vellem exemplum aliquod simile in
Sicut enim videmus inaexemplis art. I 2 2. allatis, auri vel plumbi massam posse induere tales figuras, ut sit minoris agitationis capax, quam globus ligneus minoris ponderis, & tamen istam ponderis vel figurae inaequalitatem non impediresquo minus haec massa& illud lignum per aerem domissa perveniant ad eundem terminum, nempe ad terram quia si tardius
vel citius nihil restri ita,&c.
Influente aqua hoc etiam videmus, corpora scilicet, quae in illa natant. semper ad oras ejus extremas deserri citius vel tardius, sorte secundum fguras plus vel minus impulsionis recipiendae capaces; ita astra quae ita nostro vortice natant, deberri tandem debent, cujuscunque sint figurae aut soliditatis, usque ad extremas oras nostri vorticis, ultra quas non possunt magis pelli, retenta scilicet ab aliis vorticibus, ut dictum est: &si in. vortice in quo sunt, sint aliqua loca ubi materia minus moveatur, versus illa debent ejici, & ibi remanere. - Q lascunque denique sint alii Planetae, notum est terram, quam i colimus, esse rotundam, densissimam, solidam& magnam, & secundum liges naturae & motus supra citatas, dcbere pelli usque ad circumferentiam vorticis nostri Solis, nec quiesceta posse donec illuc perveneri aut saltem usque ad Saturni sphaeram, ubi motus est lentior. Ultimo, Merra nostra fuerit aliquando sidus, & maculis tecta, & a S Ie abrepta, usque ad terminum in quo nunc est, ad illum accessit; secundum ea quae dicta sunt, videtur quod deberet quotidie a Sole reced re, nam soliditas major in aliquo sidere rapto est causa cur magis recedata sidere rapiente; quod autem debeat rerra nostra esse nunc solidior, quam
olim, inde patet, quia materia primi clementi in centro suo inclusa paulatim
60쪽
. EPIs ToLARUM PARS II. . Epist. XIII. latim pluribus maculis tegitur, di in illo centro utin potest renovari saerulea nova materia, propter illas maculas, quae non tam libere particulis primi elementi transitum praebent, ut olim faciebant, antequam univers Titer tegerentur: Deinde ab habitantibus conculcata solidior semper res
ditur; quod aeque potest dici, ac dicitur a D. Descartes directidhem magnetis ab hominibus mutari, & tamen multi Astrologi affirmant contrarium , scilicet quod terra ad Solem accedit, & multum jam accessit. Responsio. Non videtur Vir Cl. satis attendisse ad eQuae autor dicit de corpor,bus pellucidis, & de gravitate. Quomodo enim sidus abreptum ab alio vortiee, maneret libratum versus circumferentiam ipsius vorticis a quo abreptum est, si globuli qui sunt versus circumserentiam ipsius vorticis sunt magis agitati, ideoque leviores, quam istud sidus p Nec video, cur, eum semel ita est libratum , tendat longius a centro, aut accedat ad ce o 3 trum.