장음표시 사용
61쪽
gis ad motum, quam opaca, quod demonstratur art. I 2I. 122 ra 3. 'quia in fluminibus videmus miscas & alia corpora ad motum inepta. M versiis littora, debebat concludere ideo astra debere expelli versus centrum, non autem versus circumferentiam vorticis; cujus res ratio est, quod cum partes aquae sint magis agitatis, quam istae festucae, tendunt magis ad continuandum suum motum secundum lineam rectam,& ideo eas expellunt a suo cursu, & propellunt versus littora. Videbit autem quomodo Planeta non perveniat ad centrum, sed suspensus m
neat ad quandam distantiam , & demonstrationem hujus rei, si legat
Terram autem, quam ineolimus, non esse solidissimam sciet, si attendat ad ejus Armationem, &ficile possumus concipere alia corpora longe mMis solida ; nec dubium est quin esse possint in rerum natiua; an autem succo temporis possit fieri Planetam aut lonsius a centro vorticis recederecaut sortasse accedere ad illud, talis disquisitio non est hujus t ei. Quod autem subjungit homines eam premendo posse eam reddere s lidiorem, non credet, si attendat ad vircs hominum, & vim materiae coelestis eam circumfluentis. Verum Autor idem quod Vir Clar. videtur i nuere, sub finem tertii art. partis 4; sed aliae debent esse causae propter quas materia, quae est intus versus I , non ita condensetur, nec omnes sciri possunt; quamobrem cum sciamus terram esse suspensam ad dista tiam quam obtinet, hoc fit sine dubio quia talem habet proporitonem cum globulis coelestibus eam circumfluentibus. Nec est verum quod materia primi elementi, quae est versus centrum, non renovatur; nam ingreditur semper nova per polos terrae , simul cum particulis striatis, sed non expurgatur ut in Sole.
Circa motum Cometae, in figura huius minae depictum, posset aliquis quaerere , quid tandem fiet de Hi neta ; semper aeternumque
migrare de vortice in vorticem, & tu extraordinario moveri, non videtur rationi consentaneum; ex altera parte Cometarum soliditas, fg
xa & magnitudo non est idonea ad descendendum usque ad terminum mderis alicujus satis vicinum, ut possit illius esse Planeta; quid tandem igitur de tali Cometa accidet; movebitume semper per diverses vortices, an potius in uno, quam in alio remanebit Namque descripta Cometae
63쪽
ss . . Rar at a leti II ED. R sic A R. T. R Ssoliditas, & omnium vorticum eadem materia, ejusque materiae similes motus non permittunt uni potius quam alteri vortici, huic Cometae, ut Planetas locum praebere; nulla enim in vorticibus, nisi parvitate &magnitudine est disparitas, ut alibi dictum est. . . : 3 Est autem sellieitus de Cometae motu, quia illum putat extraordinarium, cum fit regularis & ordinarius, & ikic, ut si omnium vorticum dispositio ab humano ingenio capi posset, Cometae possent praediciaeque Lunae Eclipses.
Art. 149. pari. 3. Princip. Si deseratur Luna a materia coeli terram ambiente, & propter suam molem minorem terra sit motus celerioris capax; non apparet rati*cur Luna existens in Α, non continuet cursum suum usque ad terram, &ipsam non percutiat; & quando pervenit ad C, cur non debeata terra mestum recedere, pergendo scilicet versus Z: Nullus enim est modur so cipiendi quo patia contra motum coelestis materiae, quae celerius quam
64쪽
terra & Luna movetur, ut dicitur in fine pag. 2I9. &quae Lunam versus illud Z deseri, possit ipsa Luna in contrarias partes reverti; nempe ab illo C, per D, ad Α; duobus enim motibus contrariis eodem tempore& in oppositas partes directis moveretur, iisdem plane similibus, qui ab Astronomis Solem & astra moveri volentibus Mnguntur, & cum ratione rejeetis ab aliis terrae motum tribuentibus. Deinde art. Is 3. dicitur, materiam coeli lentius ferri inter C & Α. quam inter B&D; quod tamen mihi videtur repugnare praescriptae legi omnibus vorticibus communi; quo enim materia vicinior est S, id in Soli vel alteri sideri, eo velocius sertur movendo; & secundum hanc regulam materia, quae est versus D, velocius serri debet, quam illa quae est
iu Α & C; & haec citius quam altera, quae est in B; quia a Sole usque
ad Saturnum minuitur motus velocitas; haecque dissicultas major erit, si Lunae & terra 1 materia coelesti vorticis Solis omni ex parte circumdatae moventur. Nec mihi satis constat an secundum Dominum Destartes ita ambae moveantur & circumdentur; an vero etiam nunc sint adhuc involutae a materia illa coelesti, quam habebant, antequam abriperentur a Solis vortice.
Ratio qua pedit ne Luna, eum est vicina terrae, Ita prope accedat ad eam, ut ipsam tangat, est materia coelestis, quaz. cum Luna accedit ad A, tantum dat ipsi agitationis, ut recedat a terra & peculiarem vorti- .cem Armet. Ratio autem cur non longius recedat verius Z, quando est ad C, est, quod in illo vortice facilius movetur, quam extra; quoniam materia coelestis est ibi magis agitata; nec verum est quod ideo Luna seriratur contra motum materiae coelestis, quin imo obsequitur ejus motui, sinesque cum terra & toto vortice ab ipsa materia coelesti per Eclipticam desertur anni spatio. Quod autem materia coelestis tardius seratur in ' ter C & Α, quam inter B&D, rationi valde consentaneum est, & experiri licet in fluminibus, quorum aqua eo celerius fluit quo alveus minus patet; & quamvis materia coelestis, quo plus accedit ad Solem, eo cel rius vertatur in gyrum, non ideo plus incedit secundum lineam rectam,
quia globuli istius materiae plus superantur magnitudine a superioribus,
quam eos superant velocitate. . . 'Art. s. qa rea partis Princip.
Debet corpus M a cenuo I removeri. saltem uiua aerem A & B,
65쪽
18 IR R N A T. I D ae s C A, It Y si secundum prius dicta; de experientia etiam nos docet corpora eoelestia facile per aerem transire a parva vi impulia; & si corpus M sit terra, aut etiam corpus aliquod solidius, & AB sit aer; quid impediet ne saltem e
cutiantur partes terrae ultra aerem, a motu materiae primi elementi in Iinclusi. Et confirmatur ex eo quod corpus terrae, secundum prius dicta, non totum simul generatum est, sed per partes paulatim; & illae partes
quocunque modo fuerint compositae, paucique motus capaces, tamen a pomit ad veram terram, ut nunc est, persciendam, ipsarum aliquas prius
factas fuisse solidas, & deinde alias atque alias; hocque ita non potuit fisri , sine excussione hinc inde per acrem, & etiam per coelum, a motu ropido primi elementi in I exluenti. Nam quamvis diceretur terram in principio suae generationis fuisse, sicut globum ex molli lana conflatum, factam; non tamen est imaginabile, quod non possit hae de causa moveri & excuti, saltem per aerem vicinum ;nam aer illa semper minus est solidus, & sic saltem ultra diebam aerem I cum suum quaerere debebat, nee stare debuit in loco ubi Me esse describitur, scilicet tam prope centrum sideris I. Nec refert terram a materia coelesti ipsam ambiente, & non a materia primi elementi in centro suo inclusa moveri, ut diciturari. 22. In prae senti enim difficultate terra eonsideratur in initio suae generationis, nec
66쪽
anne absumpta ab alio vortice, quando scilicci movebatur a materia sui ipsius vorticis, & maculis incipiebat tegi, proximaque erat migrare in vorticem nostri Solis.
In terra versus Solem delapsura uiae, quae erant sparsae ad quandam distantiam, & aetherem componebant, fuerunt compressae a vi aliorum vorticum, & sic plures cortices essecerunt, qui aut sunt continui, cum constant partibus ramosis inter se annexis, aut corum materia potcst esse
fluida in quibusdam locis, si constat partibus quarum sigurae sint lubricae.
Ratio autem cur & lubricae partes, & eae ae simul simi annexae non recedant ab I versus A & B est, quod paries quae sunt versus Α & B siit iplis
magis agitatae, quamvis enim quae lunt ad M sint crassiores, tamen cum facilius agitationem quam habent possiit communicare tenuioribus, quam ab illis ullam recipere, tenuiores debent semper moveri, crassiores autem expelli versus centrum. Idque experientia corfirmatur, nam globus ferreus tormento expulsus in altum, plus habet agitationis quam aer, quem sub se relinquit, sed quia istam agitationem paulatim communicat partibus aeris, nec ullam ab illis recipit, tandem ubi agitationem omnem, quam habuerat a primo elemento,in ipsas transtulit,ab ipsis & materia coelesti pellitur versus centrum , hoc eri versus terram. Adfiguram art. Materia primi & secundi elementi, seut &aer, facile replent omnia Ioca a crassioribus corporibus derelicta. & secundum hanc legem, quas-do Luna est in B, non debet potius premeretarem, & alia duo elementa prima, Versus terram, quam versus coelum, ubi possunt illa fluere; imo ficilius cst duobus istis subtilibus elementis, & aeri, super Lunam ascen dere & moveri, quam in distantem & crassam terram impetum facere, a centro illam removere, Qquas deprimere. Et videtur attendenti quod, si Luna ad unum usque milliare prope te ram accederet, nihil hac de causa aliud in terra novi deberet apparere, nisi quod aer & materia coelestis in loca a Luna derelicta succederent, & supra illam fluerent. ' iEt quamvis concederetur aerem & materiam coelestem 1 Luna versus terram impelli, deberent tamen potius ad latera terrae C & Α, 7 & siem-gere, quam dictos motus aquis & terrae cum violentia causare; aer enim cedit facilius, quam terra & aqua.
67쪽
G RENATI DE s CAR Tas Si parvus vortex teme& Lunae aheneo muro esset inesusus, & materis .echleuis non haberet liberas hinc inde & patentes vias, Lunaque, vel aliud corpus simile, hunc parvum vorticem de novo ingrederetur, talem hoc
modo Arte morum aquis & terrae posset imprimere; sed undique materiae coelesti & aeri liber in fluxus, aditus & exitus; Lunaque in rerum n tura locum suum semper alicubi oceupando, nulla est ratio, cur ipsa -- Iem motum materiae coelisti, & aeri adrersus aquas & terram possitum Primere; nec video cur ne e sit, ut premantur aer & materia coelestis inter Lunam & terram ; susscit enim, uLuna accedat plus solito terram ut aliquae partes aeris & coelestis materiae supra Lunam astendant de
Si in canali aqua fluente pleno, de verbi gratia quatuor ulnarum Iati tudinis, duos globos ligneos e regione ponerem, ita ut distarent ab invicem duabus ulnis, tantum aquae inter hos globos flueret, quantiundua
68쪽
EPIs Tot AnoM PARS II. Epist. XIII. si vinae possent capere. Si vero approximentur hi duo globi, aut unus illorum, ita ut non distent amplius ab invicem nisi unica uina, quid accedet inde, nisi quod aliquae partes aquae, quae fluebant inter hos globos, postea
fluent versus littora. Nullus enim motus novus debet apparere in aqua
aut globis, quia nihil de novo canalem ingreditur; & si aqua fluens est undique aequaliter agitata & fluens, dicti etiam globi a se aequaliters juncti fluent. . Responsio. Si attendisset Vir Clarissimus ad naturam gravitatis, vidisset quod te
ta undique involvitur materia coeli eodem modo, ac si involveretur m m aheneo; paries enim, quae sentin isto vortice, ita sunt libratae, ut sine aliqua causa non possint evagari; nullam autem hic assignat Vir Clar. Cur autem terra centrum assidue mutet ob praesentiam Lunae , demonstristum est eodem artieulo, ubi dicit Autor locum terrae non determinari in isto vortice, nisi ab aequalitate materiae coelestis. Similiter demonstra- . tum est, cum spatium, inter quod fluit materia coelestis, redditur angustius, eam ibi celerius fluere; quod autem non admittit ideo magis premere sise perficiem aeris & aquae, id nulla cum ratione negat; nam experientia i 1titur, quod ubi corpus fluidum comprimitur, Muit versus lacum ubi minus comprimitur. . Aqua maris in majori parte littorum nec regulariter, nec modo ad rationem sui motus reddendam facili movetur. Multa enim maria sunt sine adiu; in quibusdam quatuor horas ascendit mare, & octo descendit; in aliis septem ascendit de quinque descenditi In nova Francia, ut a complurimis in illas regiones navigantibus nautis mihi assertum est, sine ulla re gula nota movetur mare, praesertim circa terras; aestus enim per o D dies Uiquando in unam partem fluunt, & postea duas tantum horas in adversam; aliquando ter aut quater mutantur aestus in unico die; in fluminibus tamen sancti Laurentii & alii sunt magis ordinati.
In solstitiis aestus sunt majores quam inter solstitia & aequinoctia, de
tamen secundum rationem hie allatam deberent aestus magis ac magis
usque ad solstitia minuete; & m'sis semper crescere a solstitiis usque ad raequinoctia, quod est contra evertentiam. Nam aestus solstitiorum
69쪽
I RεNA FIDE CARTA s. lint majores ' quam aestiis qui sunt medii inter solstitia I de aequi
Possunt esse varietates in fluxibus & refluxibus; & quamvis plures asiferri possint, nulla est quae sit vera, de qua non possit reddi ratio ex iis quae jam sunt explicW; sed non oportet fidem adhibere narrationibus, nisi sint factae ab hominibus peritis, & qui rem attente examinarint. Responsio ad art. Audivi semper a nautis & aliis observatoribus, aestiis esse majores in
quinoctiis, nec video cur contrarium affirmat Vir Cl. Art. 3. pari. Ex navigationum obscrvationibus constat, si rem & aquam in multis terrae partibus versus Occidentem ferri; attamen si ex antedictis liceat colligcre omnes motus aeri & materiae coelesti concessos, contrarium d beret apparere. Dictum est enim multis in locis terram motu diurno a materia coelesti ipsam ambiente, di ejus poros permeante, moveri ; & in articulis 2 et , &q9. pari. q. matcria illa coelestis aliquanto celerius, quam Luna & terra, quas secum deseri, movetur. AH adhuc additur in codem art. 49. materiae coelesti terram circumdanti celeritas, propter spatiam angustius; omnesque sic motus materiae coelestis terram ambientis tendant versus Ο-rientem; quomodo igitur adversus illos omnes eadem materia, aer, & aqv in occidentem ἰ partes se. contrarias, poterunt serri, ut in rei veritate seruntur. Praeterea hic motus aquae & aeris versus Occidentem, ut in praesenti loco descriptus, nihil disteri a motu reciprocationis Oceani, & de- heret in spatio sex horarum cum duodecim minutis quartam partem terrae cinficere, & postea in adversam partem recurrere, quod tamen non ita accidit. Sic e. g. si homo esset in E, & iret versus F, sentiret aerem
alio modo ipsum flabellare, quam si ille idem esset in F, & iret versus G,
ut. cum attentione figuram conte lando, quisque potest judicare, cessat enim eundo ex F versus G, causa protuberationis Domini Destartes.
quia largius est spatium G 7 quam F 6. Responso. Verum est quod materia coelestis ter volvit circa proprium axem,sed
70쪽
EPISTOLAnt1M PAns II. Epist. XIII. hoe non impedit, pro minus Luna faciat ut aer & aqua versus occidentem semper protuberent, &quia sepe in eo Vir Clarissimus peccat, quod eredit in diversis motibus esse contrarietatem, debet notare, quod motus motui non eli contrarius, lea aeterminatio munam partem
nationi in oppositam est contraria. In hoc dinertiste motus a reciprocatione aestus, quod cum Luna inc dat ab Occidente in Orientem, pellat aquas a partibus Orientalibus ad occidentaliores fluxu continuo; nec video cur non debeat esse continuus, cum ea sit natura corporum contiguorum, ut, cum sint fluida, quoties unum premitur, premit vicinum, oc sic consequenter. Ad 2. art. Is s. pari. q. Plus virtutis hic conceditur particularum striatarum reversioni, quam
primae illarum incessioni ue antequam enim separaretur ille magnes per lon gum