장음표시 사용
111쪽
mur res nouas nouisiisq. quae habent uolabulis appellare; eaq. uocabula scriptis nostri i serere, qui q. ita facientes latine negant scribere, ii Caesarem & Liuium ceterosq. latinae linguae principes latine negant scripsisse. qui Magistratuum & Imperiorum ac Procurationum item bellicorum instrumentorum & ceterarurerum nouarum ab exteris acceptarum , quae
seribenda incidebant, nomina , suis uocabulis, iisdemq. quibus ab exteris gentibus,a quibus res eas accipiebant, appellabantur; insignia faciebant, quamuis ea neque a Graeco sermone manarent, neque ulla similitudine latinam linguam attingerent. Doceant igitur ii, . qui ita delicatas aures habent, cur non idem quod illis, liceat nobis ξ cur tandem minus latinus sit sermo noster Magistratuum & Procurationum ; item bellicorum instrumentorum &armorum nominibus, quae superius paullo ante commemoraui,in scripturas nostras insertis, quam ueterum, qui Mediastuticos, Saufetes, Druidas , Ambactos , Item Cestrosphendones, Falaricas, Acinaces, Sarissas , Cetras, . Rompheas, & quamplurima alia similia magistratuum & armorum nomina in scripta sua transtulerunt. ea enim fuit ueterum sententia, ut quemadmodum Ciuitatem suam non minus Romanam , ac Quiritium populum non minus Romanum putarent, quod nonnullos sepe exteros in Ciuitatem acciperent, ita linguam suam contaminari noη putarent, neque - O cot-
112쪽
corrumpi, nec minus puram latinam esse, quod nonnulla rerum nouarum& antea inauditaruuocabula Ciuitate donarent. qui mos omniupopulorum & omnium temporum fuit , &nunc, ut cum maxime,uiget. Cui orationi o curri non potest, quod is mos ab illis tantummodo possit usurpari in sermone suo, quorum lingua extincta non sit . nam haec ratio quando ualeat, modo demonstrauimus. Longe diuersia ratio est eorum uocabulorum, quae non usus loquendi forensis & popularis populiq. arbitrium, sed nous exortae res uel per gre importari neque Romano populo antea cognitet aut auditae necessario inducebant, scriptoresq. una cum nouis uel exortis uel peregre aduectis rebus aut noua ipsi fabricabantur uocabula, aut peregrina usurpabant . quam
re qui licuisse illis facere concedunt, nobis negant, iis Pithagoret auctoritas est optanda, c ius dicta pro decreto rato & fixo illius discupuli habebant, nefasq. putabant, rationemq irere . nam ratione quidem quod statuunt, docere porunt nulla. Cur enim nobis minus,
quam ueteribus nouarum rerum noua nomina
accipere & usurpare liceat aut quis rationem
comminisci possit diuerἴum statuendi quippe
quae Romani & Latini homines ab usu & consuetudine populari sermonem immutante similiter atque nos non acciperent, neque in hoc secundo genere sese linguam mutare intelligerent. Neque enim quemadmodum in sup
113쪽
superiore genere cum noua uocabula novasq. loquendi formas inducebant, uetera expellebant , novasq. in illorum locum subiiciebat, ita in hoc secundo genere cum noua Magistratuum uocabula usurpabant Romanis non a tea audita, idcirco nomina Magistratuum suorum deponebant, quod fuisset nouam lingua facere, sed uetera earum rerum nomina retinebant, linguaq. eadem manebat. Neque enim pro Consulibus, Tribunis, Pritoribus, Aedilibus, Dictatoribus, Pontificibus, sau- fetas, Mediastuticos, Druidas inducebant, nec pro pilo, torace, gladio, sarissae, cestrosphendonis, cetrae , falarici, acinacis nominiis bus utebantur, sed in rebus & magistratibus Romanis ac ut teribus uetera nomina retinentes, nihilq. immutantes exteras res di Magistratus, quae Romano uocabulo carebant, suis& exteris uocabulis appellabant; neque ideo sese aliam linguam creare, aut linguam latinam exteris uocabulis usurpandis putabant inquinare. quod cur nobis idem non liceat, nemo ne umbram quidem, ut ita dixerim,r tionis poterit comminisci. At in superiore ge
nere non nouas neque cognitas antea res no
uis & suis uocabulis peregre aduenientibus nucupabant, sed ueteres & cognitas res nouis nominibus ueteribus expulsis appellabant, nouasq. loquendi formas usu populari ita cogete ueteribus paullatim obsoletis & expulsis inducebant, sermonemq. sese ea in re mutat eo a pro
114쪽
Profitebantur. quodno modo illis Beere licebat, sed, ut saepe iam dixi, necessarium quoque erat usu populi ita imperante , at nobis nullo modo licere confiteor. Quam distinctionem si quis retinebit, errorem, si quem
mente conceptum habet, facile deponet. iG O N Z. Scimitarram igitur & Alabardam in Historia scribenda nominabis Θ S A V L. Alabardam nominabo, Scimitarram non item , distinctionem , quam posui retinens . nam Nabarda nouum hasti seu ferri, quo hasta pretfigitur, genus est ueteribus ignotum. ut non maiorem ea res mihi religionem iniiciat, qua Liuio Falaricae appellatio. at scimitarra Turcarum est falcatus gladius, sempςr autem homines usi sunt gladio. gladium igitur dicam si exprimere formam uelim,falcatqm gladium
dicam . a stimitarrs autem u0cabulo abstin bo . Latine enim non Arabice scribere uolo . Nam cum apud ueteres singulta nationes j dium , hastam, scutum, galeam, toracen, lo' ricam suo unaquaeq. nomine sibi proprio a pellaret , Romani uocabula exterarum gentium in iis rebus , quae sibi cum illis erant communia, in eoque armorum genere, qu omnes utebantur, haudquaquam sequeba tur, sed sua latina usurpabant, quamuis eadem arma forma nonnihiI uariarent, ut ii
spaniensem gladium , quem forma longe aiRomano gladio diuersa fuisse constat, gladia tamen appellabant Hispaniensem, quem gladium
115쪽
dium nomen proprium suum Hispanum a lati μno longe alium habuisse necesse est. GON Z. Verum illud fac tecum cogites s AvLI longe
aliam ueterum ac nostram fuisse rationem. noua enim rerum. nomina in latinum sermonem inserenda singula singularu nationum tu erant ceteris gentibus prorsus ignota I unoq. proin de tantummodo uocabulo singulae res notabatur. Saguntinorum enim dumtaxat, ut multi putansierat Falarica, Hispan orum Cetra, Macedoni, Sarissa. Vt explicata & explorata hoc in genere esset ueteribus latine scribetibus&loquentibus ratio nominis asciscendi, illius
nimirum quod unicum res habebat . at aetate nostra eadem res.noni uno tantum nomine est
insignis, sed tot nomina sere habet, quot sunt,
quae ea re utuntur, nationes. Vt nobis in hoc
genere haerendu sit, neque fatis perspectum &exploratum, qui sit habendus delectus. SAUL. Q uem alium delectum habendum censeam, quam ut singularum nationum scriptores latine scribentes suae qui . nationis uocabula teneant ξ Italo igitur uocabulo utantur Itali.quaquam nisi arrogas id possit uideri, ceteris quoque nationibus suadeam, ut Itala potius uocabula sequantur, quod latina lingua uerius Ita-iorum,quam ceterarum gentiu dici possit,quippe quam in Italia natam atq. altam reliquet prouinciae ab It lis acceperint, multaq. sint eius modi instrumentorum & armorum Italica nomina ad latinam linguam, quam ad ceterarum
116쪽
nationum sermonem propius accedentia. Latini enim sermonis rationem & similitudinem propius attingit Bombarda & Sclopus,qua A tagitaria & Archibugius . nisi fortasse quis dixerit, illud nomen ceteris anteponedum, quo ab ea natione,apud quam inuentum est instrumentum, appellatur. in quo non magnopere repugnabo; ac permittam, ut hac in re suo quisque utatur iudicio. Longe absurdior qu quam genere no nihil dissimilis est illorum emror , qui Urbes & prouincias ueteribus nominibus appellant; Papiamq. & Longobardiam, Ticinum, & Galliam Cisalpinem uocant. quare quid dici possit ineptius ξ aut qua in re a ueterum more alieniores esse possint Quaero.n.
quomodo latine scribere existimandi sint ii, qui a latinorum usu & iudicio tam longe rece' dant λ Nam cum urbes & prouinciae nomina pro temporibus soleat mutare, ita ueteres scriptores se quoque ad nomina temporum accomodabant; neque scriptores modo, sed uulgo omnes . Igitur Liuius & ceteri, quas urbes Anxur & Nequinum uocarunt, cum res illorum temporum, quibus ita nominabantur, litteris mandabant; easdem postea Terracina & Namniam appellarunt, cum ad ea tempora uentia sent, quibus oppida illa nomina mutauerant. Queid est porro ineptius, quam cum ueteres tatam Italiae partem Galliam Cisalpinam ab Incolis nominarint, nos non eandem Longobam
diam ob eandem caussam appellate ξ Quid
117쪽
enim magis latinam linguam uitiant Longobardorum, Flandrorum, Brabantinorum nomina,quam Gallorum, Insubrium, Cenomanorum , Boiorum, quibus multae Italicae & Belgicae regiones nominanturὸ Non ista ad lingua pertinent, sed ab euentibus& casibus pendet. G ΟN Z. Atqui multi nostra aetate latine striabentes, iisq. quorum nomen clarissimum est, in hoc, quem uocas, errore uersantur. SAUL.
De re loqui, non de hominibus iudicia facere, in praesentia mihi propositum est. proinde tu ne me ad hanc necessitatem adigas. Simili sunt inerrore, qui contra ut Italice scribere uideantur, uetera populorum nomina recentibus ac mutatis uocabulis appellant,& Belgas, cum de Gallis & Belgis deq. illis temporibus scribunt, Francos & Flandros uocant.perinde quasi haec nomina a linguis mutentur, & nona rerum euentis, ac perinde quasi iidem sint populi Franci & Galli duobus nominibus ap- pellati, ut duae sunt linguae: eadem i. natio alia lingua, hoc est latina Galli, alia hoc est populari Franci appellentur, cum duae hae sint diuersit nationes; Franciq. Gallos subegerint; Galliaeq. partem etiam a seipsis occupatam nomine suo, ut perpetuus fuit omnium gentium mos , appellarint. Non haec, inquam,linguae sunt, sed rei, sed euentorum. Vides igitur GONEA G A ratio ista, quae familiam ducit, quamq. ita firmam putabas, ut non modo noeuerti, sed ne labefactari quidem posset,
118쪽
facile corruerit , quamq. tota iaceat. S A V L. Patronum te quamuis acrem & uehementem aequo animo feram , partes Iudicis tibi assumetem non feram, quae audientibus sunt relinquedae. S A V L. Superest altera distinctionis pars,
de rebus, quarum extrinsecus adueniens forma mutata est; ideoq. nouarum speciem habent , cum re & essentia usuq. ueteres sint censendae. quq enim talia sunt, ea noua appellari uere non possunt. Cuiusmodi fere sunt uestiuomne genus; ciborum praeterea & condimentorum uariae species, multa quoque domesticae supellectilis, ac non ulla etiam opificum instrumenta. Perfacilis autem nobis & expedita haec est disputatio. quis enim dubitet, quin haec omnia cum re & usu, qui in eius odi rebus spectandus in primis est, uetera sint, uel ribus quoque nominibus snt appellanda ξ ac
proinde latine scribentes exteriorem uestem, qui ceteras tegat, togam debeant uocare, interiorem tunicam ; uiatoriam, penulam Fomma , inquis, harum rerum diuersa est a ueteribus. quid tandem ut refert, modo res essentia&usu eadem sit ξ Vtrum enim in rebus nominandis maiora esse debent essentiae,an extrinsecus aduenientium rerum momenta ξ an nondudidicimus, quae essentia eadem sint, ea ab iis, quae accidunt ό non uariari are quemadmodum ferreum capitis tegmen cum usu idemst, forma tamen plurimum a ueteribus differat suo uocabulo galeam a scribetibus appel-- lari
119쪽
lari non reprehendis, cur non idem in uestimetis aequo animo feras λ Vel ex iis, quae in lingua populari usurpantur, te conuincam. penularuforma nostra aetate in Italia plus uicies variata
uidimus, quas tamen omnes uno eodemq. ta-
barri nomine, quo uestis uiatoria ab Italis a pellatur , semper uocauimus . Cur igitur eadesi militudo in latina lingua non fel aluctui que- admodum uariet ac toties huius uestis mutatqformae ide semper labarri nomen retinuerunt, in populari sermone, ita in latino penulae nomen numquam amittant aut cur doliorum, cacaborum, pelvium, sellarum, ceterorum q. domesticorum instrumentorum uocabula no retineantur, cum supellex nostra eadem, quae antiquorum usu & essentia sit, ac forma tantum
nonnihil differat λ id quod ueteribus ipsis usu- uenisse scimus, apud quos & uestium & cet rarum eiusmodi rerum formas nonnihil uariasse multa extant indicia. quq tam e reS nouis nominibus laquam nouae non notabantur.Summam faciam, res ab usu non ab artificio ac forma nomen accipere. exteriorem enim uestem, quod interiores ac totum hominem tegat, noquod haec uel illa forma confecta sit, togam appellari, sellam quod in ea sedeamus, ita uocari, non quod hac uel illa forma facta sit. Eode
igitur manente usu, a quo res nomen habent, eadem nomina manere debent, quacuque tandem forma effin pantur . quae ut rebus nomen
non dat, ita ne adimere quide potest. Non ulla P n in
120쪽
tamen noua plane esse, & a nobis inuenta, n Inegauerim, quae ad superius genus possinr r ferri, quaeq. cum ueteribus essent ignota ; nullusq. earum plane esset usus, uoce quoq. latina omnino careant. uerum iis c ita pauca sunt,ut uix compareant. His nomen aptum & a latino uel a gret co manans facile potest imponi. Quis enim manuum tegmina Chirothecas nominari reprehendat ξ quis ferreos orbes ab equo loris utrimque suspensos, quibus equitantes pedes inserimus, non recte Iouium stapedas ab usu nominasse dixerit ξ cur non illam, in qua equitantes sedemus, sellam iure uocemus, cum latina uox sit sella, instrumentum q. sede di sit,
quamuis ueteres equitantes ea carerent ἡ ea dem ratio erit ceterorum, si qua se offerent, quae noua uoce sint notanda. quae adeo pauca sunt, ut mihi in praesentia non alia qua haec tria in mentε ueniant. Minutula illa, quae qua plurima oratione tua persecutus es, cum Philippi arma pingeres, minimi sunt facienda,atq. adeo superi; acanea sunt omnino. neque enim in scripta a grauium rerum cadunt. Sive enim doctrinas tractes, siue poemata conficias, siue historias conscribas, siue de publicis rebus epistolas mittas, nihil opus est eiusmodi minutis rebus. neq. enim si quis res gestas Philippi aut carminibus, aut soluta oratione litterarum monumentis suscipiat mandandas, necesse habebit, uarias illas picturarum formas, quibus arma erant distincta & insignia, minute consectari, quo