장음표시 사용
171쪽
quorum tam multa tam q. egregia ac pene Diauina hoc patrio serinone tam soluta quam n meris astricta oratione extant scripta. S A V L.
Neque ego Italam popularem linguam belluarum appello GON ZAGA; neque prsstantissimorum ac doctissimorum uirorum, quos dicis, Divina ingenia minus qua tu suspicio, aut scripta minus miror, in quibui latam eloquentiae uim& copiam expresserint. sed quoniam illud pro disputationis nostrae fundamento sumptum est, quod mihi omnes dederint, sermonum praestantiam in eo uersiari, ut a belluarum incondito sono quamlongissime absint, non aliter latinam linguam populari Italae possum praeserre, quam si popularem belluarum sono propiorem doceo. quae res me cogit hoc uerbum saepe usurpare. Verum istud ad inuidia trahere , non est GON ZAGA candoris tui: neque debes tutam uniuersi odii molem ea docaussa mihi cossare. GON Z. Ne te moueat quod non serio dixi s ae V LI . ego enim omnia tua in bonam partem accipio. quare disput tionem de uerbo ingredere. S A V L. Ingrediar uero; dabisq. ueniam , si in eius uitiis collige dis tibi fortasse atrocior uidebor, quam in nomine visus sum. sed ueritas quamuis nonnihil interdum pungat, aequo animo ferenda est. Cum igitur omne fere uerbum duplex sit, duplicemq. uim habeat, alteram agentis, altera patientis,ac propterea apud Latinos & Grscos duplici forma uarietur & distinguatur, quarum altera
172쪽
altera uim agendi, altera patiendi declarat, ut amo, & amor. quid per Deum immortalem deformius & imperfectius excogitari potest, quam patietis uerbo popularem linguam omnino carere: atq. ita dimidiam uerborum parte tantummodo habereὸ qua re fit, ut in pati ediui personis, temporibus , modis haec lingua prorsus sit orbata, ut manca & trunca plane diceda sit . quae res cum innumerabilibus formis di terminationibus in latina lingua uarientur, omnibus iis formis priuatus est popularis iste uester sermo; ac pro omnibus iis uocibus,pe
sonis , modis, temporibus unam tantum uocem subiicit, hoc est patientis, quod uocant nomen participiu, uerbo sum, es, est, omnibus uerbis addito. qua re quid rudius, magis l. absonum, aut egentius dici possit ξ singulos modos strictim persequamur. ut egestas & deformitas huius sermonis magis appareat. Atque in modo indicantis, qui ordine primus est,animaduerte, quam res latino sermone personisti temporibus uarietur. amoliamaris,amatur. amamur, amamini, amantur. amabar, amabaris, amabatur, amabamur, amabamini, amabatur. amabor, amaberis, amabitur, amabimur,
amabimini, amabuntur. Duodeviginti formis modus indicandi variatur ita distinctis, ut simulatq. uox emittitur, persona & tempus nul-Ia re externa adiuncta ipsa ui uocis prolatae intelligatur. at in populari lingua una tantummodo est uox, amato, quali uerbo,sum, adiuncto tot
173쪽
tot ac tam uarias notiones subiectas habet . Iosono amato, tu sei amato, colui e amato. Nolsamo amati, uoi sete amati, coloro sono amati. Idem in reliquis temporibus. Io era amato. Io sero amato. quam deformitatem &egestate non ferendam usus tegit; at nos illam ratione& comparatione uerbi agentis detegamus. quis enim eam linguam ferret; atque non emortalium uita exterminanda diceret,quae uerbo agentis careret , ac pro eo in omnibus personis, modis, & temporibus nomen participium addito uerbo, sum, es, est, subiiceret .
quam rem amabo ita mecum considera amo, amas, amat, amamus, amatis, amant. amaba, amabas, amabat, amabamus, amabatis, amabant . amavi, amauisti, amauit, amavimus, amauistis, amauerunt. amaueram , amaueras , amauerat, amaueramus, amaveratis, amauerant. amabo, amabis, amabit, amabimus,amabitis, amabunt. en latinae linguae diuitiae triginta formis distinctus est modus indicantis, quae personas, numeros & tempora distinguunt.finge nunc id quod est in populari patientis ue bo ; idem in agetis & pro illis modis omnibus
hanc uocem amantis, addito uerbo sum,es,in subiice, ut sum amans, es amans, est amans . Sumus amantes, estis amantes, sunt amantes . Eram amans, & cetera, quae consequuntur ita
omnibus temporibus. quis tam deformε paupertatem no aspernetur ξ iniae ut clarior sit, ita
hac ipsa populari lingua comparatio eade inducatur.
174쪽
ducatur. Io amo, tu ami, colui ama. noi amiamo, uoi amate, coloro amano. Ioamaua . Ioamai. Io amero. & ita in omnibus personis . quis nunc ferat, pro tam uariatis Se distinetis numeris, temporibus, personis, nomen unum participium subiici. Iomno amate,tu sei amante, colui e amante. noi fiamo amanti, uoi se- te amanti, coloro sono amanti. Et sic in ceteris temporibus ,Io era amante. Io fui amante. Io cra stato amante. Io faro amante. ab hac
manifesta deformitate & egestate uerbi agetis mentem& cogitationem ad eandem in uerbo patientis conuerte tum ea apparebit,& detegetur , quae nunc in usu latet. Sed ad ueritatem inuestigandam eo ingenio nobis opus est, qui mentem, ut diximus, & cogitationem ab usiupossit abducere. QSamquam quid ego ingenium aut cogitationem loquor Θ rem ipsam exemplo explicemus, ut turpitudo no iam ingenio , aut cogitatione, aut ratiocinatione d prehendatur, sed sensu ipso manifesto teneatur . quam deteget uerbi agentis ex altera pam te respondens coparatio hoc modo. Io ui priego Signor mio, che uogitate accellare Giulio a servitii uostri:& state sopra l'honor mio, chetro uarete in tui tutia quella sede & diligentia,che in servitore possiate aspellare maggiore,&conoscerete con hesperientia, ch'io nel met-terio con uoi ho hau uto non meno riguardoal seruitio vostro, cheal beniuo . Finge nunc sermonem popularem uerbo agentis carente,
175쪽
atque in illius locum participium cum uerbosum, es, est, necessario subiicientem hoc modo. Io uisono pregante Signor mio, che state uolente, essere accellante Giulio a uostri seruitii, &siate stante su l'li' nor mio, che saretetro uante in tui tutia quella sede & diligentia,che da seruit ore sate possente essere aspellante maggiore , & farete conoscente con l'esperientia,che io in essendolo stato metiete co uoi, sono stato hauente no minor riguardo at vostro seruitio, che at suo bene. Cuius tandem aures sic loquente ferant Hic BON COMPAGNvssAVLIVM interfatus enim uero, inquit, non
iam ingenio, sed sensu plane carere existimandus sit, si quis pudendam deformitatem non sentiat. S A V L. Ab eadem deformitate uerbum patientis sola consuetudo uindicat, cuius tanta uis est, ut sensum ipsum opprimat, neque aurium modo, sed, id quod multo magis mirandum est, oculorum quoque, qui longe acrior est, atque adeo omnium sensuum acerrimus , qui q. res menti altissime imprimit atque infigit. quam rem uestitus huius sisculi Europsorum hominum declarat, quo nihil uiri grauitati magis indecorum, magisq. ab honestate abhorrens fingi potest, qui q. obscoena specie sua leuitatis plena omnitie a que Africae risui & uituperationi merito est.
Quid enim deformius aut magis pudendum excogitari possit exteriori curtisi lino sago, qS nobis pro toga est, uix dimid am corporis par
176쪽
tem tegente, cum tenuissimus pannus, quo crura &kemora ambiuntur, ita arcte corpori adhaereat, milleq. fibulis superiori toraci d uinctus ita adductus sit ω contentus, ut non modo crurum & foemorum ipsorum exprimat formam, illa q. ueluti nulla re tegente nudata& aperta praebeat inspicienda, sed nati v quoque & ipsorum uirilium obscoenam prominentem formam matronis & uirginibus ipsis pa- Iam contemplandam obiiciat. Vt omittam septuplicia superinducta foemoralia instar culcitrarum tanta ui tomenti inserta, itaq. turgen tia, ut expassis cruribus homines ueluti ual-gos incedere cogant, ingressumq. tardent' Vt etiam silentio praeteream interiores arctiss-mas tunicas & multiplices toraces mille locis temere lancinatos & feneltratos, quibus nugis mire ornari uestitum dictitant. qui toraces innumeris ipsi quoque fibulis adducti humeros
atque artus ita constringuiu & comprimunt,ut usum membrorum interdum impediant.quam tamen obscoenam atque incommodam ac morionibus potius, quam grauibus & honestis uiris aptam speciem mens adeo non cernit consuetudine caecata & oppressa, ut contra hoc uestitus genus elegans in primis & concinnu , uiriq. dignitati decorum iudicet. Verum ut eo redeam unde digressi sumus, Ab eadem de Gmitate, ut dicebam, uerbum patientis sola consuetudo uindicat. nam rationem quidem nemo erit, ni fallor, tam caelesti ingenii acie prς-Y a ditus,
177쪽
ditus, qui non dico comminisci, sed somniare ullam post, quae patientis ab agentis ue bo diuersum faciat et turpiusq. esse loquendi genus ostendat, io sono amante , quam io so' no amato. Ceteros modos persequamur. Ecce modus imperandi. amer, ameris,am tur , amemur, amemini, amentur. & futurum tempus eiusdem modi, amator , amantor .
quibus omnibus modis caret popularis sermo. Idem in infiniti modo,amari essere amato. In iisdem uitiis, ne longum faciam, uersantur reliqui modi. si amarer, si amareris, si amaretur, si amaremur, si amaremini, si amarentur. Seio iussi amato, se tu iussi amato, se colui fuia se amato, se noi iussimo amati, se uoi foste amati, se coloro fugero amati . Ut semper aures nostrae duabus uocibus amato, amati, & ue bo sum, es, est, personent. Iam uero cum uestra ista lingua popularis in omnibus personis, modis, uerbi patientis tota deficiat, ne in agedi quidem uerbo integra est, sed multis locis
manca & trunca. multis enim in modis caret personis & temporibus. ut in modo imperandi amato , amatote, amanto . futurum quo omnino caret, a modo indicandi mutuatur .
am erat, amerete. Cum amem, cum ames, cu
amet, conciosia ch'io ami, che tu ami, checolui ami. caret hic personis, quas idem exitus inter se non discernit. Cum amauerim , amaueris, amauerit, & quae sequuntur, con
178쪽
to. Si amauissem , & ea quae sequuntur. S'io hauessi amato. Si amauero , & ea quae sequuntur. mutuatur hic quoque futurum a modo indicandi . Caret etiam gerundio lingua uestra; infinitique modo pro illa utitur, amandi gratia,per cagione di amare. a supino etiam deficitur, cuius locum obtinet ille ipse intaniti modus. Visum, visu. Io vado a ued re, Io uengo da uedere. Participio quoque futuri temporis tam in agentis, quam in patientis uerbo orbata est . amaturus, amandus . per douere amare, per do uere egere amato. quae omnia apud latinos scite & eleganter distincta, clariorem & pulchriorem sermone faciunt. Et adhuc non pudebit rudem istarn &informem popularem Italam linguam cum politissimia& decora atque eleganti latina cosem reὸ aut quisquam erit integra mente utens, qui tantam popularis sermonis egestatem cum
uberrimis latins lingus diuitiis conferat ξ qu segestas praeter deformitatem illa quoque duo uel maxima habet incommoda, quod satietatem affert uerbo illo sum, es, est, in singulis pagellis millies repetito; & uocibus longo a
miniculoru ambitu egentibus longiorem orationem necessario facit. Contra latina lingua uocibus ipsis sua ui nulla ope externa petitarem declarantibus elegantem & perspicuam habet breuitatem. G O N Z. Vide,ne non modo Italorum, sed exterarum quoque natio num odia tibi irrites. quorum sermones iisdesunt
179쪽
iunt in erratis, eademq., cuius tuli tum to
rant, ipsorum sermonem a me damnari,quem
ro, tu udirat, colui udira. Egentillima , VEeodem modo uerba semper claudit . Adboc
quanta sunt illa ac quot popularis linghoc ipla uerbo dehonestameta, qd cum qu
180쪽
dripartitum si apud latinos uerborum genus ,
quae quadripartitam uim habeat, quattuor animi notionibus exprimendis sigillatim aptam. primam quae actionem ipsam puram & simplicem declarat . ut lego . alteram, quae eandem V actionem frequentem exprimit, ut lectito. tertiam, quae actionem uel incohantem uel ' procedentem ac crescentem demonstrat, ut calesco. quartam, quae desiderium & con ita tum quendam ostendit, ut parturio. quattuor ξ γ his generibus ac formis Itala lingua prorsus cara ret, ut notiones illis subiectas, qua uno uerhoiia exprimit latinus sermo, longo uerborum ambitu, minusq. significanter a populari explicen in tur. GON Z. Sint ista quae dicis f A vLI, Iatinusq. sermo casibus & uariato uerborum exitia tu sit Italo nostro distinctior & multiplicior. on uerum lisc uarietas non maius interuallum in- 44 ter humanum sermonem, & belluarum horri. 1 bilam sonum constituere uidetur . neque si
iis quis aciem mentis intendat, in hac in primis iis uarietate huius dissimilitudinis caussa inest, di a i' eo , quod ex hac uarietate ac ueluti a ij, ticulis distincta locutione sensa ahimi & notioi o nes exprimuntur. quo fit, ut ad hanc similitui in , dinem inducendam parum omnino in hac uati, rietate ponendum sit, modo sermo is ipse mi ili nus uarius ad notiones animi declaradas sque iii aptu. sit . in qua expressione uis omnis huma-hi ni sermonis a belluaru clamore secernendi po