장음표시 사용
61쪽
In Asia latino sermone uulgo uteretur.quq res cum multis apertissimis indiciis patet, tum Plutarchi grauissimum testimoniuiq omnem plane tollit dubitationem. qui affirmat aetate sua latinum sermonem omnibus prouinciis & gentibus communem factum , eOq. OmneS populos & nationes uti: neque distinguit loquendone, an scribendo, ne te illud putes habere subterfugium. quin contra haec necessitas sese ad latinum sermonem accomodandi, si quis remuere & ingenue secum uelit reputare, magis inscribendo,quam in loquendo ualuisse,censenda est cum in publicis, tum in priuatis rationibus . Praeerant enim foro Magistratus Romani, scribaeq. acta iudiciorum Iatina lingua conscribebant, eademq. caussidici & patroni in caussis agendis utebantur ; quique de publicis rebus legati ad Senatum a Ciuitatibus mit tebantur, orationes latinas habebant, simulq. Ciuitatum suarum iura & postulata latine scripta edebant. ad hoc Prouinciales homines cuRomanis Ciuibus rationibus, usibus, commerciis erant implicati . ut necessario epistolae ad illos latino sermone scriptas mitterent, eadeq. lingua tabulas accepti & expensi conficerent,
Iocationumq. uenditionum, mutuorum, permutationum , mandatorum, contractuum omnium monumenta latine essent conficienda.
Neque vero quenquam ita desspere puto, ut eas nationes ac populos somniet, linguam popularem suam plane deposuisse, eaq. cum rusticaniss
62쪽
canis, opificibus, ancillis uti desisset quin contra simile quiddam tum fieri uerisimile est eius, quod nunc Flandris cernimus usu uenire. GON Z. Non ab electione profectum,sed a necessitate expressum existimari debet consilium lingua Dominorum loquendi. se se enim non minus ad linguam, quam ad imperia dominantium accommodare subiuncti cogutur. S A V L. Ego subiunctos existimo utramque rem sequi: illo'. & necessitati parere, & gratiam dominantium captare. Si quidem memoria proditum est, Cumanos a Senatu impetrasse, ut Decreta & acta publica latina lingua liceret conficere, quae res nullo modo Romanos aut publice aut priuatim attingebat . AItera caussa sunt negotia & earum rerum commemcia, quae necessarius uitae cultus postulat. ne cesse est enim inter quos mercaturae & contractuum sint, inter eos quoque sermonis esse comercia. id quod aetate nostra Flandris usuuenit. quibus frequentia cum Gallis commercia, quotidianusq, necessarius usus lingus Gallici perdiscendae necessitatem imponit. Cuius linguae publice scholas habent, ad quas eius perdiscendae caussa pueros mittunt.Vt Omnis aetas& sexus in illa prouincia Gallice sciant . GON Z. Recte Flandri operam in lingua Gallica comparanda collocare existimandi sunt, quς lingua extincta non sit, quqq. ipsis ob comercia in agnae commoditati, ac plane neces.saria sit. nobis uero quod tandem est linguae illius
63쪽
istius latins, quam nonnulli tantopere ample etuntur, commodum aut fructus ξ curq. in illa sine ullo opers pretio tantum studium ac tanis tam diligentia ponimus tempore & otio abutentes ξ SAUL. Si Flandros recte studium di diligentiam in Iingua Gallorum perdiscedaponere concedis, quae illis cum una tantum Gallorum natione faciliora faciat comercia,
cur non pariter eandem operam noS,atq. omnes Europae nationes rectius in lingua latina perdiscenda ponamus; ingenuo'. omnes homines a primis annis illa imbuamus, quae cunctas Europae nationes ad commercia inter se reddat habiliores, omne'. proinde omnis generis negotiatores,inter quos sunt instituta comercia, in loquendo, in epistolis mittendis, in tabulis rationum conficiendis hac lingua utantur, quae tot ac tantas in quotidianis usibus habeat opportunitates; faciatq. ut commodius di sine interprete ingenui uiri omnes prouincias possint obire, ac cum omnibus Europae nationibus sermonem serere; facilemq. habeat cum illis consuetudinem; atque omnes animi notiones loquendo & scribendo inter se intelligant; usuq. sentiant, paruum hunc in lingua latinam perdiscendam paucoru annorum insumptum laborem magnis illos molestiis in omnem uitam liberasse, magnisq. dissicultati bus expedivisse,& maximis commodis affecis.se,ac non modo otio & tempore, ut modo dixisti, sese abusos, sed practare & utiliter in priis mis
64쪽
inis operam & studium ea in re collocasse Ausus uero es noster GON ZAGΑ hoc ex ore
tuo Tibi scilicet omni eruditione omnique eleganti doctrina perpolito hoc tam parum cogitatum excidit, inanem esse latinae linguae cognitionem ξ Tum uero eloquentia ut futilis &inanis res hominibus plane negligenda erit, inutiliterq. in illa acquirenda tanta adhibebitur contentio . G O N Z. Ain uero f A v L I ξQuomodo tandem istud efficis ξ S A V L. Nihil mihi expeditius est demonstrare. nam si ad
facultatem dicendi comparandam exiguu momentum.habere artem & Rhetorum praecepta, uere traditum est: omniaq. in ingenio & exercitatione, tum autem in summorum uirorum,
qui eloquenti ε gloria praestiterunt, imitatione posita esse, latina lingua sublata, ac Ciceronis&Liuii ceterorumq. eloquentis Antistitu scriptis ignoratis, ad quorum tandem auctorum imitationem nos conferemus ξ an ad Boccacium istum uestrumὸ quem hominem tanto in pretio apud nonnullos esse, stomacher ne an rideam ξ nam quae tandem illius scripta ullae aures lectione bonorum auctorum assuefactae possint ferre ὸ Vnus est omnino tolerabilis liber Decam eron. qui is quoque quid tandem habet praeter moratas narrationes narratio porro in uniuerst eloquentiae laudibus perexiguusemper& infimum locum obtinuit. quamquamulta sunt quoque eius libri uitia . nam primuin inuentione di materia totus alienus est, nihil.
65쪽
hilq. sere habet non aliunde petitum. Innumera proferre possem, sed duabus fabulis ero cotentus,altera de Petro Vinciolo Perusino,altera de Peronella Neapolitana totidem uerbis ex Apuleio trastatis. Deinde in soluta oratione res per descriptiones declarare in uitio uel maximo ponitur. rem enim ipsam exponere, non per ambages significare debeo. neq. enim diem in uesperum inclinatum recte ita demonstrarem. ice aratra iugo referunt suspensa iuuenei. Et iam sunmeta procul uillarum eulmina fumant, Maioresq. eadunt altis de montibus umbrς .
Haec & eiusmodi soluta oratio non suscipit ;sed Poetis omnes flosculos captantibus reseruantur. At Boccacius eiusmodi ineptiarum totus est plenus. quiro igitur ex iis, qui hominem suspiciunt, unde concessam ille habeat licentiam Rhetorum praecepta & magnorum uiroru eloquentiqq. antistitum exempla &usum transgrediendi, tolutaq. oratione Poetarum more scribendi Praeterea si exordia rebus, quet tractandar& scribendae suscipiuntur, congruentia esse debent , praeclare id seruauit Bocc cius, qui prooemium tanta grauitate, tantoq. sublimium uerborum apparatu elaboratum fabularum ac iocoso amatoriarum rerum libro annexuerit, in quo coeIum ipsum conscendit,
aeterniq. numinis legem immortalem tonat, qui omnium creatarum rerum finem tandem
esse decreuerit . ut qui exordium illud legat, H a uel
66쪽
uel de Diuina natura ; Diuinoq. in creandIs rebus consilio ; uel, si ad humana descendere libeat, de caussis ciuitatum condendarum, de ratione legum ferendarum, de imperio stabiliendo, ac de symma republica librum expectet. Postremo finis quam detestabilis est ξ id
enim manifeste spectasse uidetur uir nefarius , ut impudicas mulieres faceret. nam quς eum sexum ab impudicitia deterrere solet, religionem , famam, pudorem, coniugii sacrosancti uiolandi uerecundiam, ea omnia per insinuationes quasdam contemnenda docet. Vt omnibus pudoris, tamq, conscientiae, legum Diuinarum & humanarum uinculis perfiactis sese libidinibus totas immergant; & turpibus amationibus tradant constringendas: stupraq.& adulteria atque incestus non modo nullo
sibi dedecori, sed si Diis placet, laudi quoque & gloriae ducant. Vt id egisse uideatur;
eamq. gloriam haud obscure uir sacrilegus captasse, ut scelerum & flagitiorum mirificus a tifex existimaretur. Explodatur igitur uir impius ; ex omni q. piorum coetu exterminetur .
In eius uero carminibus legendis quis tandem risum teneatὸ atqui usque adeo sibi ipse ignotus fuit, ut sese Poetam in primis profiteatur. quippe qui hoc carmen sepulturae suae inscribi uoluerit. Patria certauum; studium fuit alma poesis. Praeclarum hunc scilicet eloquentiae magistruhabetis, ad cuius imitationem uoS conformetis;
67쪽
ssi uos qui latinam negligitis linguam. Quam compar uero est consilium uestrum Romanorum hominum iudicio , qui linguam Graecam, cuius in quotidiano ac populari sermone nullus plane erat usus, quaeq. a latina infinitis partibus magis diuersa sit, quam latina a populari Nostra , quaeq. adeo alia prorsus lingua sit, tam studiose colebant, ad alendam scilicet &locupletandam eloquentiam. Vt recte Horatius dixerit.
- Uos exemplaria graeca. Noctuma versate manu, uersate diurna.
GON Z. Iaceat uero Boccacius non minus Grationis tus aculeis confectus, quam edicto
Pontificio publice damnatus. S A V L. Quid Vergilii ac tot caelestium pene ingeniorum Diuina scripta etiam sine utilitate ulla nostra sua ipsa maiestate suspicienda in tenebris,& in hominum ingnoratione debent uersari ξ Praeclare uero cum splendidis ingeniis agatur, si una cum lingus usu egregia illorum monumenta intereant , quae sterna esse debent. numquam enim interiturae gloriae spe praeclara ingenia adscribendi laborem capiendum accenduntur.
aam uero iniquam legem sibi ipsi statuunt ii, qui inuenta & cogitata sua litteris sic truscis suscipiunt madanda. quam linguam quod
ad quotidiani sermonis usum attinet,aliquam do, ut ceteras, intcrire necesse est . GON Z. Non eo inficias , latinae linguae ullam cognitionem nos habere omnino oportere. Sed co
68쪽
usque uolo in illa cognoscenda homines progredi , quoad fiant ad auctores illius linguae eorum q. scripta intelligenda idonei; ab inutili uero labore illam perfecte assequendi, qui iis est necessarius, qui ea lingua sibi scribendum statuunt, illos uolo abstinere. SAUL: At scripta auctorum bene intelligi non possunt; neque ullus ex illis fiuctus capi; aut ab illis ad eloquentiam assequendam instructiores fieri post uni homines, nisi bene & perfecte eam Iin
guam teneant; omniaq. eius minuta perce
pta habeant. Tertia & extrema superest longe maior & grauior aliena lingua scribendi caussa; ea est linguae aliens ipsius dignitas atque pristantia. quae cum ipsa per se & specie
sua expetenda, tum praecellentium scriptorum
ingeniis & eloquentia nobilitata hominum studia ad sese attrahit: pulchritudineq. sua ad scribendum accendit . qualem fuisse Grscorum linguam constat. qua multi exterarum gentia homines patrio sermone posthabito res suas litteris susceperunt mandandas, in quibus no- nulli de Romanis fuerunt quamquam hi Gret clam imperio ut ceteras nationes obtinentes ii essent, ad quorum sermonem se potius Grsci homines, qui sub ipsorum imperio erant, qua ipsi sese ad Gricorum,quibus imperabant, deberent accommodare . GON Z. Illud potius uide SAULI, ne isti, quos nominas, linguam Grscam potissimum delegerint, qua cogitata sua litterarum monumentis mandarent ,
69쪽
non tam linguet nobilitate inducti,quam quod pluribus populis communior ea esset lingua; a pluribusq. gentibus intelligeretur. S A U L.
Hoc uero, quod mihi tua sponte das GON-Z Α G A non modo libenter accipio, sed in magno etiam beneficio numero . nihil enim potuisti proferre , quod magis rationem meam confirmaret, tuam labefactaret; quodq. secudum illud tuum argumentum, quo maxime
caussa tua uidebatur inniti, eos qui scribant, illud in primis spectare debere, ut a quamplurimis legantur ipsorum scripta, aduersum me illatum in te retorqueret. latina igitur lingua
scribendum est, quod illa a pluribus populis
intelligatur, nimirum ab omnibus Europae nationibus Germanis, Hungaris, Polonis, Flandris, Anglis, Scotis, Gallis, Hispanis, ac ceteris omnibus, lingua autem haec Itala popularis nostra perangustis Italiae terminis includatur . GONZ. At ilIud no animaduertis S A v Min omnibus his prouinciis perpaucos esse, qui latine sciant; eo sq. tantummodo, qui in litterarum studiis, & in Gymnasiis uersantur. at Hetruscam linguam eam, qua loquendum &scribendum nobis esse contendo, ab omnibus Italis intelligi. quorum innumerae multitudinisi quis ex altera parte exteros opponat, qui latine sciunt, perexigua pars prae illis erit; ac quet cum illis collata uix appareat. S A V L. Quin
tu illud animaduertis GoNZΑGA, nos non
de loquendo, sed de scribendo litigare. quota
70쪽
est autem Italoru pars , qui non modo de pro claris excellentium hominum scriptis non possint iudicaret sed ea intelligant, aut prima elementa nota habeant, atque omnino legere sciant qui si cum exteris comparentur, quicumque scripturarum gustum , aut sensum habent, minimae partis ac uix centesimae instar
sint. Quare qui gloriam & famam suam dilatare, & in exteras prouincias superfundere cupiunt, latina lingua sibi scribendum sciant.
Eorum enim nomen non modo apud litteratos & doctos in pretio erit , sed apud rudes quoque & litterarum ignaros. quamquam hi quidem minimi faciendi sunt. quippe qui eos, quos a litteratis accipiunt laudari, quamuis sibi ignotos suspiciunt. innumera enim est multitudo nome Homeri, Vergilii, Demosthenis, Ciceronis, Thucidi dis, Livii, Sallustii suspicientium, quorum ipsi scripta non intelligsit, neque lecturi sunt umquam graecae & latinae linguae prorsus ignari, sed doctorum, a quibus Diuina illa ingenia audiunt laudari, auctoritate& opinione, quam de illorum doctrina &ingenio imbiberunt, ducti. G O N Z. Vt omnes humanae res SAVLI non statim initio clarae ac magnae fuerunt, sed partim fortuna, partim eorum uirtute & consilio, qui res illas publicas gesserunt, paulatim creverunt, nonnul-Isq. earum ad summam tandem dignitatε, magna'. opes, magnam'. potentiam peruene