장음표시 사용
131쪽
incentem consti tum animalia omnia,tum limminem ex aqua, S igne; quasi dixerit primu exo tum animalis,& praesertim hominis esse ex languine,ac semine; quia ut languinem ipse non raro a. quam appellat,sic ignis nomine semen significare Galenum etiam, nedum Hippocratem sapienter . an. adnotat vel ipse Praeceptor inquiens, Excellere auio, α' tem in semine ignem, atque aerem, Ut certum est; quia calidum est,ω spiritibus redundat; ita ignea illi naturam, facta ad sanguinem menstruum coisparatione, tribui a Galeno nulla dubitatio est: um ergo ex mente Galeni sanguis, semenque', genitale generationis nostrae primordia sint; ille,' Z ceu materies quaedam apta, concinnaque, & opifici ad quiduis sequax ; hoc opificis rationem obtinens ; dissideantque haec inter se, quia in semine plus est igneae substantiae, atque aereae; in languine aqueae terreaeque; sapienter haec omnia medi- ratus Hippocrates, mista haec ab Hemento in eis p edomi nante denominans ait Hominem constitui ex igne. aqua; & ignem omnia per omnia
a. ram de mDuere, aquam autem Omnia per omnia nutrire;
- - quando apud Galenum habemus, quum N 7' res eorporis nostri multae quidem ex semine generentur,ri solae carneae ex sanguine Ermentur; nines tamen pariter, etiam spematicas, nutriri
sanaume: Quare diuine Hippocrates, qui nuper
dixerat hominem constitui ex igne, & aqua,nimirum ex semii Vsanguine; ignemque statuerat mnia per omnia mouere posse,his denotans inesse spemati viin omnium partium efformatricem; organizat:onem siquidem, partiumque Ermati
1. des/n. nem,motus nomine vel Aristoteles appellat, seini M. nique inbuit apertissune scribens alicubi, semen
igitur tale est, motumque habet, dc principium
tale,ut motu peracto,pars existat quaeque,eademque sit animata: subdit Hippocrates aquam omnia per omnia nutrire, indicans sanguinem cedere
in alimentum Omnium particularum, illarum ditiam,quibus prima consti tutio fuit e semine. Igitur nomine aquae sanguinem modo intestigens Hippocrates nihil fauci viro doctisseno existim v aquam vulgarem alere nos posse. Deinceps etiamsi demus hoc loco Hippocrate igne complecti aerem, dg aqua terram, cum qua globum unum constituit; nutricationemque praecipue aquae ipsi inbuere demus item medicis igne significari calorem,aqua humorem,in quibus duobus vita consistit; atque calorem humore nutriri adeo ut nutrimentum uniuersim recidat in humorem; nunquam tamen inde fetut ex Hippocrate aqua ista nutriat, quod nos in priscntiadisquirimus, nutrien te humore, qui est mi, stum persectum, cuiusmodi
Quod ex ciborum solidiorum subnans la cedit nebri
in at mentum non esse aquam', o quomodo assumptis exereta in pondere respondeant Hippocrati rdeque multiplici fecundae coctiones excremento rum Uiti Cap. L X IX. .
QVod subditur ex Hippocrate, seu ex autore t ι
librorum de morbis,nimirum si quis alimentis, quae quotidie sumuntur, comparet excrementa , quae aluo excernuntur; haec deprehendet illis ad aequilibrium respondere adeo ut nihils,li diebbi nobis alendis insumatur, sed humore solo nutriamur, & proinde aqua; hoc inquam argumentum non una ratione suspectum est; ac primum audio a viro docto, qui huius rei experimenta qua plura vidit, longe minus in pondere id esse, quod egemur excrementum sensile cuiusque generis, quam sit id alimentum, quod intra corpus ingeritur: Amplius autem citato in loco Hippocrates aperte illius, quod assumitur, partem in corpore manere statuit, l: eet sensui quod egeritur assumto videatur aequale; per haec innuens externi ci-ile potus exilem admodum portionem cedere nobis in alimentum,atque ad pondus insensilem;
non, t interpretatur vir sapientissimus, rationem
praebens ostendendi nihil istidi habere id,quo ali. mur, sed esse pure humidum,& aquam. Praeterea
vero quum excrementorum ex ali mentiu iterata
digestione segregatorum haud parua portio per insensilem transpirationem in halitus astidue dissipetur; non enim halituosa materia uniuerso, quam corpore isto percutis poros reddimus,sub stantia est Blidarum partium vi caloris in exhalationem verta; sed eius portio non parua est excrementum alimenti potissimum tertiae coctionis: vi
propterea pendi nequeat, & ad aequilibrium comparari excrementum,quod egeritur, cum alimento,quod iugiter ingeritur. Deinde autem esto
simplicitet ad aequilibrium alimentum quotidie sumptum respondens excremento reddito; hinc sane colligere liceat nihil prorsus assumptorum ita
alendo corpore permanere, non autem permane
re liquorem, humoremque solum; quippe non caret suo madere liquor,Whumor: lin autem hoc aequilibrio non obstante aliquid c:bi, ac potus manet intus alendo corpori, vel hoc est ad pondus insensile, quod nuper notauimus; vel huius loco na cum excrementis quidpiam ueteris materiae in corpore proxistentis emuere opus est ad aequa dum pondus excrementorum, &aslumptorum; quod uel inde pateat apertissime, quia frequenter alimenta pondere longe superantur ab excrementis : ceterum quod ex alimento remanet, id Hlidum elκ debet,quum eo solidae partes nutriendae sint. Deinceps concedamus ex assumptis cibariis nihil aliud nobis in alimentum cedere, quam humidum ex eis a calore nostio eductum; id certe non erit aqua ,sed suceus alimentarius, in quocu-cta in sint elementa persectemista; sic enim in nes in flustula dissectas calore ignis dissoluimu&in suceum,& humorem alendis aegris,quPrum urino collapsae fuerint,max me oportunum, quer .
132쪽
De his, qui diu vivunt sine alimento
nemo dixerit este aquam, & non mistum perfectu, lieet substantiae fluore, coloreque sensibus aquam
Frsterea, ut intimius Hippocratis mentem
eo loci assequamur,adamussim eius sententiam explicemus it igitur,auomodo vero, o cur homos, nas degat referam : Postquam comedit ac bibiι ,σhumor ad corpus peruenit, eo quo dictam es modo, ammisius alti, tum ei qui in corpor tum ei qui insonae est,ea quidem die qua accesserat,m corpore maneri, postridie vero alius Amor ad ipsum accedite atque in quidem duosunt dies, duo vero in corpore humoia res: re alteri quidem humori duo dies sunt, alteri ν-nus: σquι qaidem pontidie accest manet in corpo re,ut qui sit crassus, alter autem coctus a caliditate dissanditur,o tenuis siens postera due ad ventrictita accedit,oe per omne tempus a recenti expellitur: ν- hi vero ad ventriculum peruenit, cibos in hoc loco eo uit,o desesanguinem in corpore facit,si vero per manserit, tempore graveolens sit: tertia uero die v. na eum stercore, O νrma exit, copia inesibι ipsi . qualis, re consimilis , o aquilibris 1, etiamsi sui Asius pars quadam sit, quo hAmor maneat in corpore ια ta relatam rationem: influit autem re tertia die is mor de corpore ad ventriculum amplior, σgravest lentior, quι videlicet retiquus fuit a secundo , oede fert cibos concoctos.ct quicquid en in corpore mos hosum,o rursas simul exiti Inicio en autem ursena,qua salsuginosa est.quod cibi deferunt de eo ore etiam id quod morbosum est o cibi quidem sempeν postridie per aluum secedunt I humor autem ad tertiam diem. Hoc modo sanitas contingere solet. Quae obscurissma,sed auream doctrina continem mi illis tia ita imi relabere, ut his reserat Hippocrates,in laci caussam sanitatis in purgationem, M usus excre- mentorum secundae coctio : Postquam eomessit
inquis ac bibit homo; ct peracta prima esculem
torum, potulentorumque In uenIriculo coctIone, humor chylli nomine donatus per venas meseraicas peruenit ad corpus hepatis ammissus a*. hoc autem est mistum ex duplici humore, nimirum tum exm,quI in corpore, tum ex eo, qui in fonte ὲ nempochylus in se continet tum partes alimentanaS,quae
sunt eiusdem substantiae cum alendo corpore, chylus enim in corporis substantiam mutadus est,quae alitur languine delacato,qui fit ex parte chyli aurmentosa tum parreS excrementicias,bilem scilicet, quae habet sui receptaculum in vesica sellea I melancholiam,quae in splene, pituitam, quae in capiste; nam Hippocrates paullo supra dixerat tria b membra In corpore fomes essemput quidem pituitae, splenem melancholiae,quam aquam nuncupat, ω selleam vesicam bilis: ita ergo chylus eade die, quaaccessit,in corpore manet concoquendus in i core; quod enim coquitur, manere debet; quippe' non coquitur quod fuit de uno in alium locum,
z. sed quod retinetur, manetque in ea paIte, in qua/.M. fit metra: Postridie vero post noua comessionem, potionem, Chylificationemque, alias humor eiusdem naturq chylus nouus ad inum chylum vel
rem aecessit: Tunc uero duobus diebus facti sunt in eorpore duo humores solo numero disserentes in eadem specie chyli; sed priori chylo duo dies missunt aetatis ut ita dixerim posterion Hast Erlane chylus, qui secunda die aduenit, in corpore iecoris manet die tertia concoquendus, ut qui sit crassus, hoc est crassis excrementis InquInatus, iubstantia etiamnum densiori:alter vero ille priorchylus die secunda caloris opera cTQ us, ac proi de distinctus in duas partes; quarum altera est alia mentaris, altera excrementatia,ijs demandatas ad proprios lante alimentari quidem ad cor, exca mentitia vero partim ad selleam vesticam sub nomine bilis, partim ad splenem sub nomine aquae, hoc est melancholiae, partim ad caput sub nomine pituitae; ac singula parte in proprio Bute actione caloris adhuc magis attenuata, postera die accedit ad ventriculum; nam & a capite Mile descendit pituita in os,& palatum,& inde in stoniachum: &a corde per Uriae arieriae minum anguis fluit ad ventriculum, ad quem per venae portae ramum aliene desertur acidus, ac melancholicus humor: quin & a vesica sellea temper in duodenum into uinum, atque in ieiunum prope ventriculum se tur biliosus humor, qui copia etiam regurgitat in ventriculum, in quem aliquando etiam a cisti sel- Iea bilem peculiari ductu ferri obseruatum est a Salem. Ita ergo aquatuor lantibus rursus resum ditur distinctus humor in uentriculum secunda die,qui praecedenti nustus in unam chyli speciem a ventriculo ad sentes illos emuxerat: sed des ab iisdem lantibus idem humor pariter per venas arterias in iecur, & inde per renes ad vesicam uri. nariam nomine ventriculi comprehensam labitur: ea uero ratione humor hic a sentibus ad hos verutriculos sertur, ut semper a recenta affluente expellatur de utroque ventriculo; ea enim est liqum rum , fluxisiumque natura, ut a recenti vetus de loco pellatur. Sed tamen hunc humorem in utroque ventriculo non spernentius usus habere admonet Hippocrates inquiens, vas humor hie ad ventriculum peruenιt cibos in hoc Deo coquat; nam in stomacho ad persectam coctionem ciborum appetemtia primo requiritur , qua ventriculus is petam alimoniam arcte complectitur , ut vicissim respuit ingrλtam; quo nomine Hippocrates alibi suadet aegrotis danda esse potius esculenta ,& pol lenta suauia, licet paullo deteriora , quam meliora, sed insita via; ut belle notat eo loci GaI nus : melancholicus itaque ille succus a splene alventriculum traiectus appetentiam suscitans, su uia ut sint oblata edicit, utque arcte a stomacho amplectantur, & proinde ut recte, faciliusquo coquantur; quodcunque vero appetamus, appeti sub ratione suauis, ae honi iam patet, ut printatione non egeat: sic ergo cocuont confert me lanchola .
Pituita quoque si nimia non sit capito
ad ventriculum labens ea ratione coctioni opiatulatur , qua sua humiditate adiuuat elix Iranem , ad quam cibi coctio uelut ad genua
133쪽
De his, qui diu vivunt une alimento.
ra stitne cd lonis no expellantur foras a partibus crc mentitiis humoris primae diei, duplicem a Distri l Iippocrates; prior est a priori huiusmodi; excrementa primae coctionis, quae duo sunt, taces,&c lina, deo ab excrementis lectandae tertia die non
pelluntur, quia pituita de Icendens a capite in homin a sani ventriculum, dc intestina, cum faecibus aridis ibi repertis omni exhausto humore in traiiciendo chylo per aretas miseere1 venas commiscetur in masiam adhuc satis cousistentem, non fluxilem; cui adiuncia utraque bilis a seile, ae spla ne adeo retunditur,ut satis vitium non habeant ad expultricem efficaciter irritandam : sed huic inassae tertia die adueniens noua pituita, nouaque bilis tu flaua,tum atra humoris secundae diei, quae partes excrementitiae obstaculum reperientes exitui, maiorem putredinis notam subeunt, Si prioribus unitae excrementis ampliores sunt, massa illa dilutior euadit,fluxionique aptior & nouo stimulo excitata facultas expellit superuiacua ; sciteque simul cuexcremendis primae coctionis quae nomine cibi appellantur Hippocrati,quia cibi recrementa sunt-ζque residua) inquit exire quicquid est in corpor
morbosum, hoc est excrementa secundet coetionis, pituita nimirum,& utraque bilis, unde potissimu, ac ut plurimum morbi fuas caussas habent. Altera vero ratio a signo ita proponitur, Indicio est autuurina, tuae istiuginosa est,nimirum salsa, it amara, ut aqua maris, si enim sem' parti ex potulentis calare a bono sanguine secretae illa selum bi lis utriusque portio denuo adiungeretur, quam prius etiam habebat,dum lia usta non adhuc erat, sane nihilo,
uel paullo magis urina salsuginosa esse deberet eo, quod bibitur ; quum autem multo magis salsuginosia sit, & aqua non aliunde salsuginosum sapore
contrahat,quam ex admistione terret, id aduretis, atque amari; plane constat in urina contineri etiabilem potionis secundae diei. Quonia vero hum tis excremento e partes faecibus alimentoru m admiscendae necessario, peracta prima coctione cibi in stomacho,vehendo chylo in Iecur inseruire deis bet,& omnino a ventriculo ad proprios lantes progredi δε iterum ad ventriculum regredi vehendis aridioribuxeibi recrementis; tantu itineris peragere nequeunt,nisi spacio tertiat diei: at uero cibi excrementa crassiora, ubi nihil amplius in ventriculo morari ea necesse sit,sed locum dare nou et comestioni,potionique; proinde a ventriculo secedunt per aluum,lcilicet per intestina tenuia in crassioraestridie, quibus tertia die adiungitur humor de siginquo veniens. His ergo no comparat Hippocrates alimenta, quae quotidie lumuntur,excremetis,quae aluo excernuntur, asset es haee illis ad aequilibn tim respondere,vi retur vir sapientissimus; sed conseri solum excrementa secundae coctionis ex
alimento in proprios istes labentia sibimetipsis
inde ad uentriculum, te vesicam recurrentibus Mna eum stercore, ac urina pmpellendis, admonens tota excerni debere,nulla, uel insensili eorum parte in corpore rema uente, si homo sanitate perfrui debet, quum ex tallum excrementorum retenti ne fere omne exoriantur morbi. Plantas non angeri sine teriae imminutione. p. LXX.
OVod autem post haec notatur erassissimas, de
maximas plantas sine aqua non vivere, recte notatur quod vero has ipsas sine tertae imminutione augeri, te diutissime persistere dicitur, mihi quidem apertum non est; nam si spectemus plantas in agm,vel horto degentes, manifestum quide est
eas cre ere absque eo quod appareat imminui terram, quia e magna terrae mole parum quod cedit in alunentum stirpium, insensile est; sic e mari ioblas,uel e lacu ciathum aquae, uel e cumulo manipulum tritici, haud senties illa esse imminuta, quae vere imminuta sunt : sin autem sermo sit de piamta in vase ternae pleno consita, hec quidem tota a
sus aqua crescet ex luto cui ne uidenti terrae imminutione,ut diutius vivente planta, crearis terram ad uas denuo replendum adiicere; sin cum aqua fimum miscueris,qu la in eo multae sunt partes resereae,diutius quidem terra prima sussiciet, sed tandem post multos menses,uel annos terram nouam in euidenter consumptae locum suggerere oportebit ad alimentum plantae; quod non semel oble uasse mihi contigit. De Puella Spirenti quod mox
repetitum est 2 iam supra innotuit eam uel novin ullo aquae potu, tanqua medicamento usam ad refrigerium, dc humectationem,non autem tamquaalimento ad nutricationem, dc incrementum pluribus nominibus . naque veri limile est dum a corde per tracheam in lauces,& os, naresque assidue uas mittuntur fuligines igneam naturam habentes, ab harum iugi contactu eas partes nimis quam par sit
incalescere; cui ardora remedium sit aqua D eindevem ab iisdem laliginosis halitibus, atque a motu linguς interloquendum, nec non ab externi laeris
irrequieto inspiratu probabile est fauces,& oris partes nimium desiccari quia priuaretur hum ditate, non quidem lubstantilica,ta interna, seu alimentari, ita aduentilla,& externa, cuiusmodi est ichor a natura illis partibus datus,quςcunque in continuo motu versantur, ut agiliores essent ad motum, nec disruperentur siccitate at vem ea siccitas, que priuatio est Ichoris partibus mobilibus inspersi , aquet potione bellissime tollitur citra nutricatum. Deinceps autem ab iis dein mussis in ijsdem partibus ultra modum calefactis,arefactisque molesta,&morboso oritur sitis,quam tollat funditus aquς potus, ceu medicamentum refrigerans, 5c humectans. Quomodo alimentum non alat nisi dilutum Arino teli. cap. LXXI.
OVod posterius affertur ex Aristotele asserenis
te alimentum nullum alere nisi dilutum, seu potius ex cibis non nisi quantum dilutum est vim habere nutrienda, id quidem libenter accipimus; quippe hoc non est aqus uim alendi concedere; sed
alimenti conditiones explicare ad hoc eni in ut alimentum ac prisertim cibus nutriat, necessarium
est ipsum a ventriculo per angustissimas meskrea
venas in iecur serri, M a iecore partibus ale dis impertiri traiectis tandem ven Is capillaribus,
134쪽
& ad instar roris membro videlicet nutriendo inspergi; quae omnia in alimento necestario postulatria M. 4 naturam tenuem, ac fluxam, quae diluta est: Quinq9- de ad permeandas istas angustias crassius culuin alimentum indiget vehiculo. humore scilicet, quo diluatur,& dilutum facilius perincet exilia vasa; qui proprius est huius placiti Aristotellai sensius: Ceterum suo vehiculo sic dilutum alimentum ut subtilis imas venas perineet, aqua non est, sed aqua dilutum alimentum: quae vcro aquae portio illi veluculum est,eo conueris in partem nutriendam, ve-- luti alendo corpori non apta cxtruditur foras tria ., sudores, vel halitus insensiles, aut denuo regurginaturam. tans in venas ad urinariam vesicam labitur, aut potius iuxta sui partes varias per has tres vias excernitur, tenuior enim vehiculi portio discutitur in halitus; crassior, quae v x lt alimentum ad partes curaneas,ubi pori patean exit in sit lores; reliqua vero scri pars crassior , quae ad interiores parteS alimentum detulit, cuive non patent meatus cutis, per quos effluat in sudores, iterum in venas regurgitat retrocedens ad inviora vasa,& inde ad reneso v
Aquam non fieri mistam nutricationi aptum . cal re non ro. cap. LX XII. Vod autem praeterea dicebatur, aquam Vul-- garem non esse simplex elementum, sed missu in corpus ac proinde praebere posse homini ah- metum; dil qui sitic ne indiget, tum quia vere aqua potabilis millum non est ex pluribus elementis, tu quia ex eo, quod milium sit , non id fortitur ut alere queat. Antecedetis probatio quoad calorem, nimirum aquam tum a calore nostro secudum liu
partes tenuioreS aeream,& igneam naturam acquirere; tum ex se non cile caloris expertem , quae nec
summe frigida potatur, quum reniissio ubiq; insita qualitate cotraria nec hausta veneno est,uti sunt stigida in summo; sigillatim explicanda est. Sane calor internu, agens in haustana aquam illius pasetes subtiliores in vaporem vertit, qui naturam obtinet quoquo cio aeream; sed quia geniti vapores cum residuis aquae partibus crassioribus non perri'. γι a milcentur, verum his In ventre remanentibus, illi I. . f.ni sursum ad caput prie sertim attolluntur, &undiq;riox, oua ad cutis circunturentiam seruntur, ubi affigiditates e numero rursus coguntur m aquan quo nomine potantes aquam facile, ac statim sudare, di
maxime in capite conspiciuntur : licvl caloris externi sublati vapores ex aqua non permiscentur
quae, sed rursu in altos untur longe ab aqua euolantes, suem aquam agat ignis lebeti suppositus, siue Solis radius impositus. Sed tenuiores aquae partes in igneam naturam verti a calore nostro sulpectu est; si enim ab acerrimo ignis, & Solis calore ex qua vapores creantur Aristoteli, quorum natura media est inter aerem & aquam nihil ignei, termi-ue participans; multo minus inlita calor noster quae portiones tenuiores in ignem couertet: ignea
nanque fumida exhalatio est, quam calor de terras erat, non ex aqua: sed tamen si demus parter
aquae tenuissimas vi caloris igneam naturam comtrahere, non tamen dabimus igneum hoc statunaquae permisceri, & non auolare sursum: si enuria vapores, quorum natura grauior, statim geniti et uantur, quanto magis fumi naturam igneam habentes extollentur e
Aqua nihil inesse caloris, etsi summe frigida non seni latur, nec epota νeneno δεt, Aristoteli uere
dicatur in aqua paucum inesse calidum. cap. LXXIM,SΕd & altera eius placiti confirmatio, nempe
quam calore non destitui quia summe fiigida sensui non appareat; remissio vero frigiditatis non nisi a contraria qualitate contingat, subtili eget disquisitione: Certe aqua sensui luinnie stigida non
est , qua vulgo in potu utimur: atque neLare non possumus quin a contraria caliditate remittatur frigi litas de summo gradu; inntiamur t men omnem tu usquequalitatis remissi Diaein, etiam contrarium habentis, a cotraria qualitate sieri; namq; Remissis
remisso qualitatis quantum lat est ad praelens in-
stitutum duplici e fonte pri manat, nimirum tum a conuar: aqualitate,ut sapienter plicubi decernit Aristoteles; quod frequentissime acc.dit inmistis, x. Cal. t. in quorum ortu spectatun et mentorum qualita- 37.
res contrariae mutuo se se refranguntiatque ad toperamentum redigunt: Ium quoq; citra interuentum contrari j a sola subiectae materies minori densitate liue a raritat c quod in elementis proprie obseruatur: quumen in qualitates activae ceteris p ribus in subiecto densitari sint vehementiores, inde aqua non intense selaida percipitur, qu ς non est summe densa, licet sit omnino caliditatis expers : sin aute aliquo ingenio materiem aquae de sare poteris,illico tibi euadet sensui frigidior; quippe illud commune est qualitatibus, prixsertim auis,ut in eodem gradu magis lacellant sensus,quae suerim in densiori materia; ininus, quae in rariori; ρο ΠηS hoc citra ullam contraris admistionem: Ex eo L ''
igitur, quod aqua non est tensui summe stigida ,
non neces Iario colligitur ei rion nihil inesse catinris; hoc enim aquae mest a tenuitate, mollitieq; sub ---. stantiae, non a caloris vlla participatione,ut c enset
vir acutissimus. Qtia quidem distuletione tollieti possit altera confirmatio iaquq calorem aliquem Inelle, quia epota veneno haudquaquam sit; cui nouam responsionem dare licet, qua superiori ti- dein ratio diluatur, Nempe in aqua duplicem re.
periri selgiditatem, alteram in habitu, seu in actu . ζ
primo, quε forma substant talis est aquae, non semsit, scd mente perceptibilis: altera vero in actu si ex .ri 'cundo,scilicet quae sensum lacessit; h cab illa fuit
veluti proprietas, est accidens, atque instru- g ἀνα- mentum,quo illa ubique operatur in alienam materiain; quoniam vero accidentia dependent a su- ...
biecto, in quo sunt; proinde a frigore habituali M., i summo gignitur, seu potius effluit veluti pro prietas , frigiditas actualis ; modo quidem imtensa , modo remisia , pro varietate subiecti
135쪽
De his, qui diu vivunt sine alimento
in quod recipitur iuxta vuIgatum axioma, quod recipitur omne recipi ad modum recipientis: Iane stigiditate habituali aqua hoc habet ut sit aqua, nam serma est ratio eius quod quid erat esse Aristoteli ;simul&hoc ut ubi calefacta fuerit, remoto cal faciente , redeat ex se ad pristinam frigiditatem actualem; nimirum remoto eo quo destruebatur, impediebaturque origo frigiditatis actualis, ab habituali effluit, ut a sonte, frIgiditas eadein actualis. Sed hac de re alibi Dius: Ab actuali vero frigiditate aqua obrinet hoc ut agat ea omnia quaecunq; essicere potest in alienam materiam; quia haec illi est instrumentum necessanum ad agedum, ut igni calor actualis: quod significare voLns Aristoteles aliquando stribit nem, ac terram, addere liceat aquam non operari actu sputam alienam materia qua ignis, terra, ω aqua; hoc est beneficio λrmae
substantialis, qua constitu uutur in esse; verum agmre qua in ipsis velut in subiecto inest contrarietas, nimirum qualitas haec accidentalis, qua utuntur,vesut organo necessario ad operandum. His ita constitutis,dicimus venena esse illa,quet habent in sui nmo frigiditatem, qua immediate in nos operantur, ea enim sumina Digiditas calorem nostrum extinguendo nos enecat: ceterum aqua, quia expers caloris est, summam habet stigiditatem habitualem, sed hae non agit proxime in nos; agit autem frigidit actuali,quae ob materiae raritatem, atq; mollitiem , summa non est; quare calorem non vinci t, sed potius ab eo victa, veneno epota esse non valet, sed usui maximo. Ad Aristotelis decretum statuentis alicubi in aqua paucum inesse calidum, laeue respondeas,videlicet aquae nullam inesse caliditatem
propriam ab internis principijs; sed quomodocu n-
que incalescat aqua,semper ab externo incalescere, nimirum vel a loco, seu ambiente corpore, vel ab indito; quo aquae puritas quidem tollitur, simplicitas essentiae vero non aboletur:de huiusmodi calidi me loques Aristoteles recte ali in hyeme paueum esse in ambiente aere, & aqua calidum, in aestate autem amplius: modo si aqua nutrire debeat, mi sum corpus esse oportet, In quo calor insit ab internis principiis,& essentialis,non ab agente extrinsem,& ad uenutius. Aquara non esse minum aleκdo idoneum, etsi terr nis partibus non tareat,alij e elementis. cap. L X X I V.
OVod postea subiungitur,aquae item non dees
se siccitatis aliquid illud edocere, quod in aqua omni aliquid tandem resideat terrenum; probat quidem aquam non esse syncerum elemetum, ac purum, seu ab omni aheno corpore defaecatum; quod nos ultro damus ex Aristotelis praecepto decernentis Elementa Insera non esse syncera penitus; attamen haud ostendit aquam sensilem hanc nostram esse mistum corpus iusmodi opus est ecse alimentum; sed potius oppositum; nam mistum dictum non dissoluitur in Elementa, ex quigmentatur, nisi vel ab agente aliquo extrinsecus vo inserent vel a proprio calore depascente humidum,mq; absiamplo euolante,qiro e lato separantur ab inuicem elementa, quae ab uno calore vesutia Brina in unum uincta continebantur, ex Aristotesis obseruatione; vel ab humido nimio calorem suffocante; sed aqua deponit sedimentum terreum nullam vim palla ab extrinseco, nec eius calore consumente humidum, nec vicit sim humudo extinguente calorem; verum terrenas faecibus suapte natura ob insitam tibi grauitatem deorsum tendetibus ad fundum vasis, in quo seruatur aqua; secus enim si beneficio terrenarum partium, quas sponte deponit aqua mistum esset alendo aptum; profecto turbidiores aquae magis alerent, & qu:bus omni terra deposita nihil sicci admistum est, nulli essent usui;contra tamen Hippocrati,& experim to comprobatur ad potum nobis longe villiores,&salubriores esse aquas tenues, leuissimas,μpenitus defaecatas. At vero disputationi demus aqua: pta ter humiditatem ac seigiditatem,inesse quoque caelorem , ac siccitatem; non tamen ideo erit mistum corpus alendo aptum; namque alimentum est mistum conflans ex quatuor elementis, non tantum ex quatuor qualitatibus; quatuor enim qualitates inesse queunt in imito imperiecto ex tribus elementis,ut puta iti aqua, in qua sint aeris,ac terrae part Saliquae si talis natura mistum appellari debeat, S non potius aqua impura quomodo enim sit in . qua ignis, quin statim ab ea praeualente extinguatur inmisto quidem esse postunt utraque viribus valde restinis, atque ad proportionem cGmmensiuratis; at in aqua sensili, quam bibimus, quomodo cum dominio tantae hu auditatis persistat ignisi videmus enim a seruenti aqua superiniecta flammas,& prunas ardentes affatim extingui; quin Scaqua
seruidam remoto igne,exteriorique calore, sua humiditate, suaque vi calorem aliunde inditum sibi extinguere. Non est igitur aqua mistum ex OmnI-bus elementis, uti oportet esse quodcunque nutrit. Sedesio ctiam ignis in aqua ,eaque mistum perfecti generis omnia in se continens elementa, haud tamen protinus enutrire poterit; quippe non Οmnia milia ex quatuor elementis alunt Ad ea solum, quae inter mista inanima sunt ceteris digniora, Sc
in potentia proxima ad induendam animam, cuiusmodi non esse aquam supra ostendimus. Mulsa quomodo Hippoerati ricatur petentior aqua ,σ cur aquam Iolam potantes diutius luant, quam omnino abs.nenter, si aqua non alit. cap. LX XU.
OVod ulterius deducit vir sapientissimus ex
Hippocrate asseuerante mulsam solam ep tam esse multo potentiorem aqua, nisi aluum perturbet ; l libens accipio ; sed inde colligi aquam aliquid habere nutnmenti contra Galent expositionem accipere nequeo instantia vero allata ex natura comparat Ionis, quae fieri debeat sine homony- me fallacia,& usu loquendi,& ratione tolliturivsu quidem loquendi,quia inos iam inualuit comparatruis nominibus uti ad libitum, etiam ubi comparadorum alterum nihil habeat eius, in quo fit com-
136쪽
P a ismo paratio, sic impune de Glodio dicere potuit ΝLTullius, hoe mmιIiro omnium, non bipedum festim sed quadrupedum impurisimo Rempublicam perdi-dιRι: li ergo Ciceroni licuit comparare Clodium brutis animalibus in vitio impuritatis; quamuis brutorum generi nullum vere insit vitrum,nullaq; virtus apud Aristotelem: Si vulgo dicere licet hominem hunc mitioremoue, puriorem columba,icalia id generis sexcenta; cur vitio vertamus Hippocrati existimanti aquam nullam in se habere virria alendi, si dicat multam in alendo esse valentiorem aqua ς Ratis ne vero, quia comparatio inter aquam, di mulsam ab Hippocrate fit, non quidem in nutriendo corpore,ut supponit vir egregius,sed in ar-oenda morte, in producenda, dc consi manda vita: vere autem, ac proprie dicitur mulsam e tam s. Iam esse potentiorem aquam arcendo interitu, in conservandis viribus,m proroganda ulta; quia etia- si varia ratione id praestent, ambae tamen vitam Custodiunt, vires conseruist, Sc procul arcent Obitu; multa qu idem ut alimentum, aqua uero ut medicamentum , quod adnotat Galenus: prosecto multa in sanguinis,corporiique nostri naturam verti potest 6c alere: aqua uero calori uim hebetando, vel quavis alia ratione,ut suo loco probamus, calorem euocando ab huini di consumptione, absque eo quod uertatur in nostri subflantiam, sub natione medicamenti uitam adeo conseruat, ut idem homo quilibet omni penitus alimento carens longius perduret aquam b.bens, quam renuens. Nili etiam nos hac in re dicere uel unus hominem proptius, ac
citius interire siti quam fame; ut qui ab omni limul
esculentorum,dc potulentorum uiu abstinet, necessario pereat obsitim, non ob famem : quippe in ieiunio multo prius de absumuntur partes mi illiinres,humidioretque; dc ijs conium piis inducta siccitate calor acurtur, qua de re accuratius infra urgetque propterea maior eius refrigerandi nece: iras quam sola respiratione tolli ualeat: quum amem longius perdurare queat homo sine restauratione hutnoris Huam sine refrigerio caloris, nam ω uua potius in calore,quam in humore seruatur; dc calor uires actuosiores habet ad euolandum, humiduin uero magis re tolutioni resistit ob substantiae densitatem; ideo Blam bibentes aquam eius iratu calu-nsaellum temperando, ut ex Aristotele mox apparebit,d: utius perdurant m inta, qua nihil assum imtes, qui nec humido restaurando, nec aestui remittendo consulunt. Addas etiam, si placet facillus absumi partes humidiores, quibus consulitur praeci pue potu,quo tollitur sitis; disticilius absumi partes stili das, siccas, quarum contumptionem arcent edulia, quibus occurritur fanu; quemadmodum enim Aristoteli fames eli concupit centia mitti a praedoininio calidi 6c sicci, hoc est solidi coctione digesti, prohibentis consumptionem similis substatue interioris, alioqui cito abIumendae cum uitae dispendio; ita sitis definitur esse appetentia frigidi i hu Inidi exterioris tum caloris aestum temperantiutum impedientis quoquopastra exterminium limblis substantiae internae, alioqui cicissi ne cumultae discrimine absumendae: Fames ergo, ut I nqua sesse νώ. I. ε
ciis suid dis partibus consulimr, quae diutius resistunt eaus. sis consuinentibus, senus Interimit animalia quZm sitis, quae consulit partibus mollioribus dissipatu iacilibus; quum aeque ad uitam necessariae sint utriusque naturi partes Propterea ergo fit ut aquς solius potu siti aliqua ex parte consulentes diutius uiuat, quam nihil omnino assumentes; nam primi fame pereunt, quae longior est ad obitum via; secundi si-ti,quae celeriori pede ad mortem pergit. Siti autem aliqua ex parte constitimus aquae potu, non quia retardet aqua partium molliorum exterminium in earum substantiam conuersa, quod praestat uinum,& aliud omne potulentum pmprie obtinens uim alendi; sed quia tum hebetat acrimoniam caloris, cuius aestu sitis acuitur, & partes citius absumun. turi tuin etiam ad seipsam auocat calorem a comsumptione partium corporis , absque eo quod ipsa in corporis alendi substantia in conuertatur, eo modo penitus, quo aqua, uel etiam sal est enim aquae ualde particeps in Oleum ardentis lucernae Imponi tui; ad te nanque fiammam utrumque allicit a consumptione olei absque eo quod aqua,uel sal in olei naturam transmutetur. Ut ergia lucern*Oleum aquae, uel fili admulum obtinens diutius perduratas lens, quam ea in qua exardent oleuin purum; ita si lain bibentcs aquam, cui nulla inest uis alendi,
uiuunt diutius, quam nihil Omnino assumentes. Sed & aquam rann extrinsecus balneo admotam, tum potu ita gesta in sine alimentitatione abstinemtium uitam ccinteruare, ac famem tedare autor est
Plutarchus 6. symp. quaest. 3 dum asserit, Multi rim etiam quum non bibissent , sed tantum latissent, continente a me, acrique liberati fant; quippe humor
extrinsecussubiens succulentiora facit, a qi nutrien dum aριιora qua sunt intus; ιIa ut vehementia σμ-uιtia famis rem ttat o mitigetur. Idest eorum quoque qui inedia vitam finire volunt, multi diu duranr sola aqua pota , quantisper scilicet non ιmne id sieciatus absumpsit, quod appo ui corpori, idq. alere potest. Recte sane Plutarchus aquae uim alendi adimit di luendi siccum, & uchendi dilutum alimentum Irmboit; sed gratis accipit luperesse in corpore abitinetis alimentum diluendum; id enim pmbationis indigeret : Quare aqua ob rationes antea pmpositas uitam abitinentium producit non enutriens. Aqua Celso qua ratione dicatur omnium p tulentorum imbecillimam, si non alat. cap. LXXVI.
OVod ultimo loco attulit uir sapientisiimus e
Celio alicubi decernente aquam e sise omniupotulentorum imbecillisisImam, nobis non demonstrat aquam uere alere, sed tantum uitae custodi inseruire quoquOpacto, ut nuper explicauimus,uel etiam esse uehiculorum alimenti omnium imbecillum maxime; uehendo nanque alimento sblidiori omnia potulenta deseruiunt est aliqua ipsorum itinutriant; omnium tamen summe imbecillum alimenti uehiculum est aqua; licet enim tenuitate sua facile permeare possit , quia tamen non Mit, ideo a partibus alendis non attrahitur praecipua ratione.
137쪽
De his, qui diu vivunt sine alimento. εχ
ratione: vinum vero,ω alia potulenta, quae vim alendi ob inent, non carent ea tenuitate, quae fatis est ad solidius alimentum diluendum,ic a partibus primariti etiam ut nutrimenta trahuntur .
quo nomine simul attinentia i , di vehicula v lidiora quam sit aqua. Derfida vero aqua omniupotionum imbecillissima este dicitur Cornelio, non quia nutriat, sed longe minus quam reliqua potulenta ; verum quia tum nihil omnino aut, quum aliae potiones alant; tum quia facilliin
omnium potulentorum alteratur, calorique n. stro mitiori minime resistit. Ita ergo vel inuiti a
praeceptoris placito discedunus ex stimantes Abstinentibus nostris aqua non misisse in aluuentu. Quarta opinio Bonamici putantit aIstinentes ali potuisse aqua ob innati calor et fummam Imbe-cιllitatem. cap. LXXVII.
PRaeceptori summo Medico manus dedisse videtur acerrimus Philolophus Bnnamicus, affinem etenim sententiam tuetur,addita iosa calctris natiui debilitate, ob quam pracipue conlint
abstinentes ex aqua sola ubi Munemum comparare potuisse, de quidem memini Pilis, cuin iustu Serenistimae Christinae Magnς Ducis EtrLDs,in comparabilis prudentiae Principis, metoris de
causistis tam diuturni ieiunii costuleremur interceteros docuisunu Mnamicueas retuliste primum caloris inopia,& aquae potu; deinde alia opinione in colliquamenta partiu,& adipis,de quibus Infra suo loco: quam utramque sententiam ipse in gra-ν. d. . ut silmo Volumine de Motu tactam, in eruditis si e p. x. molibro de limento fusius explicuit; α primrem quidem Vbi expensis utrinque rationibus in - h quaestione iam aqua nutriat,de pmpna mente de-
. . .' cernit viventia posse nutriri aqua ibia, quia spiri- .. . i. , tus a calore in aqua generari potest, dumque gi-4 1. .. gnitur,ab eodem 6c cohiberi,& animari. Deinde animistia exiguo admodum calore praedita sola nutriuntur aqua; quippe nostra haec sensilis aqua est potius aqueum quam aqua: sustinendo etenim calori exiliori lassicit millum illud, quod in aqua nostrati genitum est ab alitis, S a caussis, quibus regitur mundus. A cistoteles autem aqua hac se sili nutriri nonnulla, quod in eis calor sir exiguus, inquit; unde illo seditnento, quod est in aqua , pauxillum refocillari queant; non autem quod aqua simpliciter vivant,quoad est corpus simplex.
Sic inter plantas ocimum nascitur, & se tuetur in aqua, quoniam humidi lsimum: sic inter animalia cicadae rore vivunt,qui est aqua a sicco affecta; propterea nullum mittunt excrementum: sic de Rhintace aue dicemus,quam aere, & rore nutriri ferunt, quod in ea nulla redundantia repentur.
Amplius aqua calore Snlis digeIla degenerat in quoddam tertium, quod est alimentum plantis;
quid ergo in nob: s eadem a calore nostro digesta non cedat consimiliter in alimentum e R ristote-N. H β les autem docet esse nonnulla animantium saecla , ' quae solo aquae haustu pascuntur,& vivunt,Vt an
guillae,aliaque multa; quod ita intelligendum,ut velit Aristoteles aqua hae sensili nutriri nonnulla
vi nuper obseruatum est quia calore pollent exi- limo, cui refocillando satis sit sedimentum , quod in aqua reperitur. Insuper sitis, ac fames sunt appetitus alimenti,ut obiecti; sed aqua est sitis obi ctum quomodocunque tum in homine,tum prinxime in brutis; aqua ergo est alimentum: Quod sit obiectum scis apparet,appetitus enἰm est eius, a quo sedatur; at sedatur sit;s aquae potu; aqua sigitur est obiectum sitis; propterea nutrit. Etiam sapor, luauitas est alimenti conditio; aqua vero lapida est, atque suauis; est igitur alimentum. Aliquando Aristoteles cibum purum alere posse monet, qui cibus purus aqua simplex
est, qua vivunt animalia eIlguo calore praed.ta
quum experientia quoque comprobatum sit aliquos in summis inedijs prorogasse vitam modico . vi ἡ- aquae purae auxilio Adijcitur a Theophrasto plano ,.tas ali aqua pura Immo& a Galeno aquam facile in bilem verti; cur non etiam in linguinem, ac γproinde in alunemum e Vlterius Platonem asse 'rentem nullu m elementum hie apud nos este simplex, ite mittatus est Aristoteles alicubi; muli que clarius ibi, quum docet cur gignantur in te vira, di aquis animalia ,& plantae; nam inquit ilia iterra inest humor, in aqua spiritus, In eo vero im 3. deto caliditas animalis, ut omnia quodam modo an .i
sint animae plena; hoc est,quod testatur Aristoteles in aquis esse spiritum,qui si qua vi praeoccupetur a generante, atque milcente partes terreas, sicut ignis in visceribus te vi continetur, Sc materiam luppeditat animanti. Sed urtica marina, quoil in eius corpore nullum allud excrementu,
quam aquam solam piscatores inueniant, signum id est eam humore solo nutriri. Abhinc Rondeletium sibi adiungit fautorem Vir egregiuS,eas ra- 2,
Dones comprobans, de affer , quibus ipse aquam alere alicubi ostendere conatur; hae autem plur, vidi. 4.mae quum sint, insta commodiori loco explicabit p. 4 'tum, cum alijs ex Olimpiodoro, & Aristotele, ac ii' - . 'experimento deIumptis, i ta ergo existimat acutissimus Bonamicus, qu:bus inest caloris inopia, eos diu ab omni c:bo abstinentes aqua sola vivore, alique pos . Expenditur proposita opinio, o ossenditur neque
abstinentes commemoratos, neque absolute
quibus exilis calor ines,qua sola diu vivere , ac nutriri posse . cap. LXXVIII.
AB huius clarissimi, amicissimi Viri sena
tentia tum superius apud sapientissumimPraeceptorem exaratε rationes abscedere me cogunt,tum quoque speciatim aliae,quibus abstinentes commemoratos, caloreue imbecillo pollentes aqua sola nutriri haudquaquam potuisse conum ituri In prinus enim aqua non enutritos suisse
noltros abstinentes inde probari iaculime potest, quod non omnes proponti ieiunantes aquae potione uterentur sed eorum plurimi aeque ab omnitum esculentorum, tum etiam potulensorum genere
138쪽
genere abhorrerent, abstinerentve; quod liquido euiq; iam constat ex allatis antea iustoriis; ut propterea in aquae potua viris doctissimis non reperiatur vera, & vn uersialis caussa ieiunij, qua quin rimus: Deinde vero neque iis aquam in alime tum cessisse, quicunque nostrorum abstinentium illius potione uterentur , ex eo plane demonstres, quia calor naturalis, ubi sit exilis, imbecillus, qualis inesse dicitur nostris iciunantibus a uiro Clarissimo, calor inquam debilis in aquam solam agere non potest quin ex ea multam flatuum c
et piam in uentre progignat , a quibus tormina. ' hypoehondriorum murmura, & crepitus alibi, ne
ν ..... celiario succedere docet quotidianum experimen με mega tum: quum itaque nihil tale contigerit ulli com--. memoratorum abstinentium; ex autoribus enim, qui minutissima de his litterarum memoriae consignauere, nullus omnino propositorum sympi
matum meminit proculdubio ieiunantibus,cal
reque praeditis imbecilliori aqua potu hausta n
trimentum exhibere non potuit ulla ex parte .
Deinceps autem illud quoque sis mamero experimentis comprobatum habemus, quicunque liberaliori aquae potione uti consueuere, illos perfrigerato Iecinore loco probi, inculpati sanguinas, aquosum ualde,ac pC Uus ichorem aqueum quam uere sanguinem procreare,atque ab eo per uniuersum corpus diffviri sed in imo uentre potissunum collecto,hydropem generari: Non alia sane rati ne Matieta Fina,corporis habim procem, & belle earnoso colore umido,& roseo,facie pulcherrima, sed tamen haud molli, nec effeminata, undique ustaginem referens adolescentula Ioseph Liceto nupta primipara me septimestrem peperit; quae
omnia illi calorem natiuum vegetum fuisse apertissime commonstrant unicuique,tpla tamen quia liberaliori haustu aquae uteretur alSldue, eo genere potionis naturali caliditate labefactata trigesimum annum circiter nata in ipso aetatis flore incidit in hydropem,a quo malo affectu plurimos cO- fili tata menses, di annos, nulliis remediis uel apte administratis luccumbente morbo, Ingessimul α. tertium agens annum interiit: si ergo mater calore uall&- .i natura, & aetate pollens id affecti
mS genus ex aquae largiori potione passa est, quanto lacilius ablimentes nostri, si penuria caloris laborant, solo aquae potu enutriti omnes labentur in hydropem ρ at uero nem mi abstinentium haec affectio contigit. Sed aqua sola nostris ieiunant,
ἡ- bus hausta cur uentriculi calorem non extinguit, .a . elusque uim retentricem non laxat , dc Dux unia uentris non suscitat, ut in ceteraS,qui continenter
multum aquς bibere consueuerunte Consimiliter obseruatuin oc illud est cuilibet, pKsertim aestiuo temp.re, aquain potu ingestam illima calore uentris resolui in halitus , qui sui tenuitate catissim Per unIuersum corpus meantes in sudores effluat: eur ergo ita antes nostri solam potantes aquam sudoribus non distillabant e Sed non ne notauit uir egregius in ijs , qui aqua pura utuntur an γ Πε re sudores e rimplius pareit ex aqua ibia multumi choris, ac lacii excrementi, di piunti gigni, pintissimum calore debili existente, qui eam subigat:
nouimus enim qui aquae indulgent liberius, & calore minimum valent,maxime abundare sputaminibus,unna, & destit lationibus a capite ἔ cur ergo qui sola vivunt aqua non multum sputiS, urinarum copia,& destillationibus abundant' Et eo magis abstinentes nostri huiusim i excremetis ab dare deberent, quibus omnino priuantur, Vel pa cissime inquinantur, quo cedente in eorum alia mentum pauxillo eo misto, quod in aqua latere censet vir eximius,reliquum esemeti colvus,quod sinplex est, alendo corpori non est. Addere liceat aquam puram sine vino haustam appetitum excitare; unde qui aqua sola in potu uti consueuem, ij fere omnes edacissimi semper extitere , quod te Galenus adnotat,& Hippocrates docuit inquiens quam esse voracem,eam denominans ab effectu, quem parit ili enim, qui eius unius potione utuntur,voraces esse solent: quum ergo nostrorum a stinentium nullus ne quidem appetitum vel tenuem habuerit, aut minimum quidque rerum comedere potuerit, certo iam dicas eos aqua sola noenutritos. Ceterum & abstinentes haud omnes fuisse calore imbecillo, quod erat aliud perspicacis sunt viri fundamentum, susus infra commodiori loco apud Albertum disquiritur: sussiciat nunc iuueneln Scotum temperamento biliosis pmponi, abstinentem Coniblentaneam colore fusco, c plurimos ieiunantes aetate adolescent , ac muentu
Us; quando in his omnibus apertissima sunt indicia vigentis caloris. Nec omittenda sunt quae ad aures viri doctis limi hanc opinionem diruant; in- qu It autem alicubi , si alimentum simile futurum
est rei nutriendae, prusino quum ipsa mista sit, Ee
constet e persecta coitione quatuor es eaerum, necesse est eiusdem modi sit: quare neque ullum ex clementis,neque aliqu:d mistum impersectum poterit esse alimentum; voco autem mista impe
1 a palsiones meteorologicas; tale vero sit necesse est,quale anianari possit, & inseruire offici js animae: qui haec decernit, quomodo aqua ista homines ali posse statuat , quae unum ex elementis est , aut ad summum mistum imperfectum longe magis quam ulla passionum meteorologizδrum,nul laque ratione mistum e persecta coitione quatuor elementorum, ego quidem non assequor. Deinde
vero subdit vir insignis, Alimentum eiusmodi esse debet,ut simile fieri ualeat partibus alendis; ideo quum variae sint, & in homine potissime partes,
ossa, membranae, carnes, & viscera, dis tantopere distent,quomodo potest esse Unum commune eo rum alimentumst haec autem qui profitetur, quomodo aquam solam alere abstinem res nostros, Ss alios exili calore Πωitos existimetimulto minus video. His itaque de causiis eruditissimi viti
139쪽
Respondetur argumentis allatam opinionem comis munientibus . ac primum disquiritur an calor ex aqua spirithm gignat, cohibeat, an iam et. cap. LX XIX.
C ξxenam argumenta , quibus innititur acuta
luntiac digna in quibus exerceamur: Quod enim primum Osunditur viventia nutriri post aqua lola, quia spiritus a calore in aqua generari potestinumque gignitur, ab eodem S coluberi,&animari; exactius nobis explicandum, Ecta rapendendum est. Porro calor in aquam P nabilem suas Vires exercens nullum alium ip: ritum gignet Aristoteli, id experimento quam natum,ac vaporem,s eu euam aerem; qui dum ac huc aquae permistus est post sui ortum ampullas, & spumam excitat: hic autem spiritus dum gignitur,cohiberi quidem potest, atque includi intra corpus aquae, ne statua effluat; sed cohibetur ab aquς lentore, atque cras'
sitie illum intra leptum ana. ullarum concluden- te,non a calore; nam vi caloris tum spiritus attonuatur, Ium aquae lentor, crassiticique detrahitur, quae cohibitioni spiritus aperte remeamur: Ab aquae igitur crassitie, ac lentore cohibitus ille curitus, quem calor genuit, ipse secundum tui substantiam tali cohibitione non crassescit, sed lotum si ς- natur, di cohibetur eius impetus ad supera, prohibente aqua sui lentore illius effluxum: R i vero huiusmodi passione spintus ille aptitudinem haud contrahit ad induendam animam, atque ideo ad acquirendam naturam alimenti. Et quIdem a calore non cohiberi spiritum, dum gignitur, ex eis noueris facile, quod tetigimus, nimirum calor in aquam agens,Win spiritum, quem ex aqua genuit, necessario aquae substantiam attenuat, &lentorem di lcutit, spiritumque semper subtiliorem efficit: prosecto haec efficiendo calor potius exitum spiritui ex aqua reeludit, & exhibet, quam OccIudatra cohibeat: Multo minus dicendum est spiritum ex aqua genitum a calore, dum gignebatur, vel etiam post sui ortum perseuerate caloris acti ne, ab eodem calore cohiberi, hoc est cogi, atque
densiari; quippe quemad modum spiritul ex aqua
origo non est a calore nisi attenuante, ac rarcia
ciente aquae substantiam in spiritum; silc perseue
rante caloris eiusdem actione, si spiritus vaporis crassiusculi naturam obtineat,rarescet, attenuabIturque m aerem,& aer in ignem: nm, id unquam fiet, ut ex aqua ortus a calore spiritus cogatur, atq; densetur quare nec animabitur, animati enim ci
iusque subitantia subsistens est, ac densa, non fluxa, tenuisque,vi aeris,ac spiritus,aut aquae. Sin a tem calor agat in aquam uagnantem,atque caeninsam, multisque sordibus, variaque ea crement
rum colluvie inquinatam; ex ea quidem Inducto putrore oriri poterunt viventia, quippe videre licet vivos exissere vermes Stercore de tetra, patro rem cum sibi nactas Intempeniuis ex imbribus humida tellus. Ceterum neque horum exortus erit a calore e gente, seu cohibente, atque animante spiritus; ne
que inde fiet ut aqua illa sit alendo corpori: Pri
mum quidem calor in aquam variorum exeremeis torum colluvie tetram id non efficit, ut ea diuersi generis in unam massam cohibeat animandam; quippe caloris est homogenea totum congregare, ac vicissim heterogenea disgregare: verum externi caloris opera heterogen rum, mistorumqu recrementorum illae partes crassiores non bene a-quq perinistae mistio enim fit Aristoteli miscibili- -λ. bus attenuatis, S ad minima redactis sed illi su- - .pernatantes, aut initae, attenuantur, Seuocato 1. Des . Intimo ab externo calore compili rescunt i putre- 'μ1centium partes attenuata , ac disiunciae,suo lento ''
re agglutinant f hi corpora varii generis in aqua
impura existentia pjsque in unum coalescentibus, quod omnium elementorum sit particeps,&wn resistent: a mediocri, nimia humiditate in superficie γλ ω a calore consumpta, gigni potest an mia : cuius ori mMo fiat. Dest a calore quidem , ted non ex spiritu cohibi. to, ac densato; verum ex multiiugi excremento i lentinis glutine in unam inasiam compacto,& humilitate luperflua,qua diti luc bat, lotis ope liberato. Hinc auicna non poste prubari aquam platabilem homini stificere ad alimentum, quas non videat f non enim potabilis aqua ea est, quae anima inlium huiusmodi sit furax, sed carnosa,& luridai; cuius ulli morbos, dis mortem Brtiremur potiusquam alimentum; neque substantinalia,dic etiam spiritum a calore cohibitum, & animatum, nobis cedcre posset in alimentum, sed in venenum . quando putri ex aqua caloris externi ministerio animalia genita quam plurima venenosa sunt, se mites, busones,Vrames,& id genetis. quam nostratem solam non esse id, quo alantur animantia imbecillo calare praedit . cap. L X X X.
OVod subinde proponitur animantia exiguo
admodum calore praedita sola nutriri aqua; quippe nostra haec sensilis aqua est potius aque uinquam vere aqua; sustinendo autem calori exili mos unicere millum illud, quod in aqua nostrati genituita est ab astris, S a caussis, quibus regitur mu dus hoc inquam dogma plura continet,in quibus exerceri nos oportet. Primum sit placitum, animantia exiguo admodum calore praedita lista nutriri aqua; oppositum nanque suadet ratio; siquis dem quum caloris ope verti debeat al. mentum in substantiam viventis; ubi calor sit exilis, ta imbecillus , ea totum mutare poterit, quae congeneam obtinent naturam cum eo in quod verti dicuntur,quae autem valde ab animantis s ubstantia dissident, validioris indigent caloris, quo in eam conuerrantur : quemadmodum enim Aristotelea tore inter habentia symbolum facilis est transitus, atque ab Opposito inter valde dictita difficilis elim utatio; ita inter quae facilis est transitus, ea vel a debili agente mutamur; inter quae vero dissicilis, ea nonnisi a praepotenti virtute convcrruntur: quum ergo aqua nostra haec sensilis esto uti rura,
vel etiam quoquOpacto mist V kinge dissideat a nostra substantia, quq i n ratione misti a rridi mi-
140쪽
ruo terrea est,multumque oloris obtinet, quae vix obleniantur in aqua putabili; liquido iam constet quibus calor inest imbecillior, eos minus aqua ista posse nutriri. Deinde vero nullus hominum adeo imbecillo calore vivere potest, quin superet calorem piscium,& plantarum, allorumque frigidiorum animalium , quum illud Aril otest apertum sit,quae viventiu in hInorabiliora tum, quia tortita
sunt animam digniorem,ea malorem assequuta esse caliditatem, qui nec apertissime illi decantatum est saepius, Hominem animalium omnium calidissimum esse: Si ergo aqua sola nec plantis, nec piscibus,nec alijs animalibus alimentum s ussiciens exhibere potest, ut supra monstratum est ex Aristotele, atque infra etiam ottendetur; plane distiteri cogimur abstinentes nostros, quamulS ca Iorem habuerint exiguum, qualem habere decet naturam hominis, aqua sola sussicienter enutritos. Sed de in eo haeremus, aquam nostram hanc sensilem esse potius aqueum,quam aquam, est quidem aqua nostra non lyncera, sed impura, ob adiuncia
Corpora allenae naturae; verum quando vel sensibus non mutaturaquq natura ex alienorum adiunctione δquam impuram dicemus,non mistum corpus a praedom inloaqueum, ut rentur Viri Clarissimi millum etenim eam naturam obtinet, quae reuera sit, dc sensibus appareat diuersa a natura singulorum simplicium ., sic vapor nec aer, nec aqua eli, aut videtur, sed utillum ex utrisque ab utroque diuersuta . . Praeterea lapit mihi nescio-
quid Anaxagorici hoc placitum,quo dicitur aqua,& quod uis aliud elementum simplicis natu K non esse, sed millae; aquam vero dici quoniam inmistura cuteris elementis pridominetur aqua; Sc ita dereliquis quod assertum Anaxagorae tribuit Aristoteles, te consutat. Amplius si aqua liaec nostra ideo in alime tum cederet iis, quibus calor langui
dus est,quia simplex non sit, sed i sta; sane catin
re pollentibus aqua simplicior inepta, crassior vero aptior esset ad alendum; quin & hausta nix alimentum exhibue possiet ijs, quorum calor vali dior est : sed aquam destillatione ab alienis corporibus segregatam, & puriorem potui salubriorem esse statuunt Medicorum Principes, quibus experimentum adstipulatur; ac niuem nullo esse alimento inde etiam colligas. Sed hac de re nuper
apud sapientis sinum Costaeum. Addere liceat si demus disputationa aquam hanc sensilem sortiri aliquam mistionis rationem; haud tamen unquaconcessuros aquam este nrastum persectum; quum credamus Viro Clarissimo aquam poni sub generem illi non persecti; nam passiones meteorologica
quarum plurimis origo est ex aqua,inter mista imperfecta scite connumerat: at ipse idem alimenti rationem non habere elcmenta, nec utilia impe
secta perspicuis verbis antea dixerat hoc modo, salimentum simile futurum en rei nutienda; pr fecto quum ipsi mitia sit , oe connet e perfecta contione quatuor elementorum, necesse es eiusmodi sit rcyare neque ullum ex elementis, nee aliquod mi Πεimperfectum poterit esse alimentum: Voco a tem
mi Ita imperfecta passionis meteorologicas, o c. qui haec scribit, quomodo postea dicit aquam potabile
alimento ine poste e Nec sane praetereundum nobis est,quod his adnectitur a nobili philosopho, ni mirum lustinendo exiguo calori sufficere mistum illud, quod in aqua nostrati genitum est ab astris.
N a caussis, quibus mundus regitur; nam primo ut aliquid alat non susscit ut sui moles tanta sit, quanta latis esset ad sustinendum calorem; sed praeterea opus est ut eius natura talis sit,quae possit ab exiguo calore conuerti in substantiam viventis, qua in re consistit praecipua ratio alimenti; quare clemus ic nos calorem ex ilein exiguo Bmite lustineri posse, siue ut alis dicunt parum substantiae
viventis absumere, atque ideo quod mistum m aqua est,licet exiguum,sinficere tamen ad reparan
dum id quod effluxit, & ad sustinendum calorem
imbecillum; attamen id alere non posse dicimus,
quia eius natura tam dissidet a uiuente substantia, ut ab exiguo calore in cam verti nequeat, quod paullo ante obseruauimus. Deinde vero meminisse debebat Vir egregius apud Aristotelem in ali
mento duo spectari, quantitatem scilicet, seu terdimentum, molemue, atque substantiam; quae ita disserunt ab inuicem,ut esca ratione suae quantitatis augeat, ratione vero substantiae nutriat, adeo ut alimentum non sit quatenus quantum est, sed quatenus hoc al: quid, siue substantia; his enim animaduersis, ex eo quod in aqua tantum misti reperiatur, quantum sui sicere post et ad exigustra calorem sustinendum, i nisesto perspexisset colligi non posse aquam solam alere. Deinceps autem
S illud susim num est, quod accipitur calorem su
stineri alimento; iram reuera calor sustinetur humido radicali si dandum sit calorem lustineri humore, ceu pabulo alimentum vero sustinet quo- quopacto labantem humorem auocando calorem ab illius contumptionc ; ita proprie calor nullo humore sit stinetur; licet enim subditum sibi humidum tum primigeni via, tum alimentaret calor depalcatur; huc utrumque tamen non absumit quia ipis alatur, ac veluti pabulo Duratur; sed ambos
humores corrumpit veluti sibi contrariCs, qui suci lenti re calori obstant ne iurium ascendat,eu mque vi detinent in hac mundi regione infima ad loca sublimiora inhiantem: Et eo magis hoc alterium suspectum esse debuit viro doctissimo, qui superius ex Aristotele obseruans in animant IS corpore calorem natiuum, quem appellat habitum, ceu sor-niam ; de humorem primigenium, quem materia,& naturam vocat, scite decreuit calorem respira
tione, alioue modo consimili custodiri, noria
alimento, sed hoc uno proprie reparari naturam, hoe est humorem: qua ratione igitur haec deserens Aristotelis aurea ducta, oppositum repotit hic vir eruditissimus asserens marte suo molorem alimento sustineri,