장음표시 사용
141쪽
De his, qui diu vivunt sine alimnio.
Utra,ct ca sya regentes murusum quid, oe quom
do in aquam agaηt. cap. LXXXII.
ΡRaeterea vero quid est hoc mistum in aqua νquo nutriri poste dicuntur animantia exigui caloris, genitum ab astris,lc a caussis mundum reis gentibus e procul dubio sidera in aquam non agulnisi lumine in Peripato,in quo militat vir insigrus lumen autem tum per se immediate aquam, quaedam. perspicua est, Illuminat, perficit Aristoteli, sed
in ea nullum mistum procreat; tum reflexI u multiplicatis radijs aerem In nulli aer ver i Ita AE ealeiactus aquam si, conterminam, terram 2 ιὰ ' tam alterat, ut in utroque elemento partes o inur sic nes, praesertimque crinitares attenuet, ac mutet; quarum attenuatarum, atque lecundum substa tum transmutatarum aliae iurium seruntur in V .porctos exhalationes; aliae ob viciniam,& subtilitatem materiae, insitumque lentorem, sese alus armisia adiungunt aliquando quidem Utra perinam talisti niast stionem; ac tunc ex tali adiunctione vicino ridi δεκαεν-- mento unumquodque Impuritatem contrahit u puro substantia; κ aliquando cum persecta iniuioae ; ac tunc ex pluribus elementis in unum ' Osestentibus enascitur mistum varii generi mineo animatum, modo etiam manune; sic in terra oriuntur metalla, succi concreti, lapides, stirpium,animaliumque illa Omnia genera,quae t n-
te nasci dicuntur, leu ex putri materia, citra mini,
sterium seminis: sic in aqua sum, ill es, instilla, quam plura, & pisces multi consimiliter. Causiae Item,quae mundum regunt, siue sint assistentes illae Mentes coelorum sphiris; siue et Pacorpora, quae mundum hunc inserum guberet .meris. nant Aristoteli, procreatrices sunt euentuum sub cap x. Luna mediante Orbium motu, quo ex AristotelisCU decreto gignatur apud nos calor, & fragus, in quae 4 m. . duo Ieserenda est codem autore origo mistorum, omnium,quae in hoc mundo infero pmducuntur: Ita ergo quum ab astris, EC accelestibus tum an, - . , mra, tum corporibuβ, mediante motu , ae lumine, . & ab his orta caliditate, adde si placet, ac tragidita-
ωndiis tegeneretur In aquarum Impuritas, tum vapor, να uias tum mistum & inanime, ω ammatum, quando statuit vir doctissimus uiuenua exigui calorIs, ac D I nostros praesertam ieiunates ali posse misto in aqua
genito ab altris,& a caussis mundum regentibus;
' quid nomine nusti significat e in aquae impuri tem , hoc est aquam, in qua sint partes quaedam terreae, quae thante quiescente aqua descendunt in
Cap. 1ει sedimentum e sine ii Oc missum vere non esse M. Sap. D. monstratum est antea, & speciatim non Gemistupersectum, cuiusmodi esse materiam proxime cinuertendam in vi uentis naturam, atque omnino alimentum necesse est. an vaporem, aut etiam exta. lationem terream in aquam lapiam sed Meetum eandem ob caussam, tum ob alia multa proposita superius alimenti rationem subire nequeunt. an
Drtasse misium tertii generis f certe ut in aquis mista multa gignuntur 1ponte, quae cedunt malia mentum piscium, & hominum, mytuli, lepades,
ec alia id generis; ita qua haec malimentum sum
pserit, solam aquam hibere non dicetur, sed solidum cibum comedere: At nobis taunc instituta qugstio est verum homo Ais animal nutrimentum sumere queat ex aqua potabili, seu plua, seu impura, non autem ex lis mistis inlidior bus diuersiam euidenter ab aqua substantiam habentibus, quae Ponte in aqua nascuntur ab astris muta,&a caussis quae mundum gubernare dicuntur. Denique
ero mittata InnIa quaecunque in aqua Oonte nascuntur, quum ab astris, cociorumque orbἱbus, animis, velut a caussis remotis, communioribum proficiscantur; proxime vero, atque immediate
redeat a calore huc apud nos ab illis genὲto,quod nuper adnotauimus ex Aristotele; vel .ib alio agente aliquo peculiari, de quo suse in Opere di spontia. naviuentium Isseratione radiamuri, decebat sis tilem physiologum huius misti in aqua geniti ori ginem resem in caussam propinquam potius, ac specialem,quam in remotas illas,& comunissimas. . qua hae sensili quomodo nonnulla mitriri dixerit Ars apetes. Cap. LXXXIII.
QVod autem his adiicitur in propositi argume
ti confirmaticinem ex Aristotele asterente 8 9.φ. α aqua hac sensili nutrir nέ m nulla , quando eadem, . vel laltem consimilis huic Anilaretis asscrtio In ru- ω'.cr.
penoribus abunde suit explicata, ct a vlio insigruhaudquaquam notatur locus Aristotelei doem iis, sufficiat nunc si arim aneamus hoc Plac. tum in Aristotele prolatum eo lentu suule, qu a nobis imsiuuaret nutricationi aquam iptam peculiari quadam ratione II seruire, nimirum ut humdum, v in quo fiat alimenti coetici, quae eli xatio est, atque .
ut vehiculum alimenti: crgora u Ileant Ini,
de calorem cum Aristotele nutrire dicimus abique eo quod vertantur in substantiam nutriendaI , so. sed quia concoquunt alimentum, concoctum distribuunt,dis rabutu in conuertunt in corporIs su stantiam; ita&aqua nutrire dici potest, quia deis seruiat coquendo, &distribuendo alimento: os hoc nonnullis animalium peculiare dicitur, quia homines non solum aqua, sed potissimum vinci utuntur tum ut humido, in quo elIxentur cibaria inis; solida,tum ut vehiculo alimenti crassioriS,tum d tinniam mum ut alimento. Nisi etiam contigerit eo loci tu .
Aristotelam ad vulgi sententiam dixisse quaedam
aqua nutrui,nimirum ea, quae in aquis degentia nobis eonspicuo alimento non utun tur. illud tamen infitiamur Aristotelem alicubi statuententi. quibusdam alimento esse aquam hanc sensilenia existimasse aliqua vere nutriri aqua eo quod sed
mentum terreum in aqua contentum verratur in substantiam viventis ac potissimum eius, ut calor
infit exiguus, tum quia sedimentum illud milium persectum non est, sed sere terna simplex ,ac lutum ex aqua S terra; tum quia nec is valido Calore domari potest, quin Blidelcat in lap; des, aco phos; m s. quibus nox ij sunt maximopere lutulentis aquis Θ εν. v entes, praesertumue lenes, quibus calor ex ills. Sed de hoc hactenus,magna enuia res, lio loco plu R, 'εribus mbis disputata,nunc ad propolitum.
142쪽
An inter planto ocimum aqua sola nuIrlatur. cap. LXXXIV.
QVod insuper addidit Vir Clarissimus inter
plantas ocimum nasci ,-se tueri in aqua, quouiam hun ad usimum, necessario non arguit ibli ex aqua sola esse aut orium, aut alimentum ; In prunis enim milia nunquam raperiri licuit an octiami semen u aquam laui proiectum germinet ;ratio quidem luadet Oppositum,nam in generatim Coi ne omni calorem humori dominari necesse est, ut ' agens palis; quo nomine scite Aristoteles alicubi , ... ., nenationes fieri ait accedente Sole, nimirum vi. a. u. ιια. me calore supra humidum: illud tamen laepius ι. 38. MIeruaui ocimi semen in terra latum pullulare, natasque plantas e terra ad aqua uaiectas in aqua vivere,florere,ac serre semina: Et prosecho in terra fatum, dc ortum Ocimum, Inde in aquam tra natum vivit, non quidem aqua sola nutritum,si Orimum pura, siue impura. sed quod crassiorem succum , --& sere concretum e terra prius haustum radicibus, η ac surculis adhaerentem aqua commata attenuat; attenuatus ille, & quasi fusuS in ampliorem molem augetur, sursumque adiuuante calore Solis attollitur in flores, of semina erumpens, dum planta luce in aquis degit; quod inde manisestum fieri potest, unde constabit etiam e semine lato in aquam ocimum haud nasci; quia saepenumero e pertus suin plistas stami paruulas, sul parum adhuc in se terrenae materiae attraxerant, e lolo ad aquam traductas, in ea quidem ad plusculos dies vivere, sed sensim coma scentes interire mi quam fiores. dum lamina emitterent. Sed esto semen fatum in aqua, ibique ortum, non ideo colligas plantae Ortum ex aqua fuisse; nanque sunt in Mam quouiS semine partes duum generum, altera qua- εὐ- rum spiritu multo, S calare pristia vim obtinet Dyn agendi; altera vero crassioris naturae subit vices materiae; quare saepenumero illa in hanc agente nullius extrinsecae interuentu materiae nudum semen generat, c pullulat stirpem; sic oua calore Sos,inis is lis pullos eacludunt; sic scylla, eqm, bulbiquef,mu . Omnes exsta humum in aere appensi germinant, --m siepissimeque flores,& semina emittunt, In eorum s originem, & incrementum cedente sui parte cras- siori, non aere,in quo sunt: sic olim etiam puppis laureae sottasse nauis ramum lauri gemunauit in Macedonia. nanque ut inquit Florus,MUulusin. 32. Sulpitius Uueι onfui utraras Romam quibus scriptum erat tauri ramum erarium in pudipi nauis. 1d quidem euenit lis,quorum natura sum xit impente humida: semina vero scciora id per. peti nequeunt ut prarito 'lifica ex materiali nouum germen prucreet, nisi haec ita mollescat, ut ab ex iguo, quo pollent, calore vinci, tractarique valeat; sic urticum madefactum germanat; sic imum fortassis quod mihi obseruare non licuit in aqua e solo lcimne naicitur, subitimin suae parin Ie crassiori cedente in materiam tum generationis plantae, tum alimenti genitae stirpis; aqua solum praeparante materiam, oc vehI ut1 more alime
tum per tenu unas Fastina deserente: quae Omnia nobis aperte indicat huiusmodi plantae sie enutritae pallorac macies; si enim aqua illi est alime to sola; cur in aquis non Viret, viget, atque auge turi Ut In terris ccicadas excrementis non earere, nec ilia tacem. cap. LXXXV.
Nihilo magis urget ratio ducta e cicadis, EC
rhintace, quibus ideo rorem, atque solam aquam alimento esse probatur, quia nullum emi tant excrementum. M nanque abistute negamus, quod neque probari possit viro uisim haec anima lia nullum excrementum deponere; duo nanque sunt excrementorum genera,lensila alterum, ait in re insensile, ut halitus, εἰ suligo expiratione reddi consueta; si non emittant exere mentum sensile, a seipsis illa excutere nec insensile quomodo doc bor Ceterum quidni dicamus ex his etiam excrementum lensi Iediffluere e exeunt e cicadis exuum, ut ex anguibus senectae; diffluit humore crementius, quem relinquunt in operculo rupto, . , ,-- erumpit etiam semen, nam spemate propagam γα, tur, mare interente in seminam; prodeunt oua; D. t u emuit ιquoque urina; si cnim rusticis consentit o M. MVir egregius eas rore nutriri, cur di non consentit iras mingere, & excremento non carere, Iis utrun- oque hoc allarentibus apud Aristotelemὶ Etsi enim hoc verum sit, quod monet A ristoteles, cicadis cx--iι crementum nullum in aluo reperiri, hoc tamet non est adimere cicadis omne penitus excrem intum; nam inest sui generis excrementum m emtre cicadae, sed reperiri non potentdillecanti, quia latet ob exiguitatem, sensuque non distinguitur a succo alimentan; sio vel hominum cadauera socantes anatomici excrementa non rimipiunt In
sanguinis massa ab alimenta ijs partibus distincta ;quum tamen certo constet In Venix excrem nIR
languini probo perinista esse, quae vIuente homine in urinam, sudores lordes, pilos, de id generis alia expelluntur. E Rhintace quoque, plumae velut excrementa prudeunt , εἰ semen Aristotele decer- rire aenenter auem enim adeo perfectae naturae non spou 1a R.- te gigni ex pum materia, sed semine propagari probabile est. Ceterum vulgus respiciens usum seminis, pennarum, & corticis esse aliquem; haec .
non retur excrementa esse, quae vere sunt excidimenta; nam inpissime utitur excrementis natura
ad honum ;sie Iotio, de ichoribus ad vehendum Ecchylum per arctiores meseret venas,dc languinem per capillares; sic hile flava ad excitandam expulis tricem facultatem intestinorum, quod non latuit . δεμιAristotelem dum inquit natura excrementis abuta ad auxilium, oc rem commodam consueuisse. Sic ergo alibi cicadis nullum in suo excrementu reperiri statuens,non ideo ibi etae negat Aristotelis. cicadas non ali rore. cap. LXXXVI.
Einde neque illud viro sagaci concedere possumus rore cicadas ali, atque rhintace quorum vero de Rhintace abunde superius, deoc
143쪽
Deliis, qui diu vivunt sine alimento.
et p. s. dis nune speetatim agamus. Neque sane Aristot s . it les eas rore nutriri dicit ex mente propria, sed hoc restri Uelut rusticorum placitum; quum ipse alibi
p. 1. e proprio penu hauriat cicadarum genus eandem partein in usum tumoris, tum linguae aptissimo constitutam habere, qua veluti radice cibum ex humoribus trahat, prusecto si rore solo alerentur
eicadae, humorem semper traherent eiusdem naturae,non cibum ex humoribus; idem enim est ubique humor id quod roris nomine vocamus; qui . nunmo humorem ipsum traherent, seu potum,
non cibum ex humore: quocirca his censeo fgni Au--: fc ile Aristinesem cicadis in alimentum cede . . . a misturam e rure&excrementis arborum rore diu. ωod Iutis; argumento huius illud sit,quod alibi monets . ust. -- Aristotesta cicadas non oriri ubi arbores desunt; arboribus autem propria inesse excrementa in superficie,quae cadenti rori admisteri queant in ali-
v. f. mentum cicadarum,testtinonio A rillotelis confiro m mari potest asserentis In omnibus, quaaeunquo aluntur, superfluitatem cibi fieri, aut in ipsis,ut in animalibus; aut extra in silperficie, ut in plantis; cap π quam sententiam late i upra explicauimus: V rum & sensu etiam acriter intuen ii apparebunt in
T. V - plantis excrementa, quae segniter utentibus opera' sensuum non apparent; nam circa tenellas arti
, Io. ruin frondes,ac stores,olearum primipue,quas m b re cicadas amare obseruat Aristoteles, quibusque
. iast a. diutius unmorantur apes, nonnihil reperias excreΑ - menti lanuginosi, ac visicidi, aut etiam sarinacei, quod apes cruribus conglomerantra In alue
. . p. na deserunt in id mutatum, quod ceram appellac. .is.. mus. Sed & ex eo, quod non habeant excivinen-A.. o .. ta in Peripato colliget vir acutissimus cicadas pin oram titas non all, quam rore albi nam ita similis non est cieadarum substantiae rus, quin anteaquam in eam transmutetur calore natiuo concoqui necesse sit; at coctione similius fit alimentum omne rei alendae, atque hoc non nisi per excrement C . r. Tum segregationem ab alimetariis partibus; quod f. . fuse supra obseruatum est apud Aristotelem tDe et Silirgo alantur cicadae rore, vel quouis alio alis' menti genere, plane oportet eas excrementum
, aliquod emittere; qui statuit igitur vir solertissi,m.. mus eas nullum excrementum effundere, haud- ouaquam potuit illis Mem in alimentum conc dere. Vlterius quum aestate cicadae vigeant maxime, quo tempore de caelo stri non cadit, nimi R calore consumptis vaporibus ex aqua sublatis,nuli. Δ, lique illorum Parte ad noctem superstite ab aeris
nocturni frigore condensanda in rorem, dicenis dum istassis est cicadis tunc in alimentum veri,
re id,quod e plantis quasi sudor, & ros emuit in corticem, & scondes humidum, & glutinosum
excrementumi ex quo etiam, concepta putredi-
σι ne, ani lia gigni statuit Aristoteles: msudato ιν. vero stirpes frandibus rorem aliquem his vlibus aptum ex eo conuincas, quod plerunque plantae insudant cortice, ac trunco solidiori multa crassiusculi gummi genera, ut picem , resinam, ter binium,&alia huiusmodi: Vel potius existimandum est arborum ex clementa initio aellatis imbD
bibita rore eonseruata esse in arborum superficie ad ei bum suturarum cicadarum: Vel quod V rissimum puto, di Aristoteles innuit, cicadas ebi, arcbito, ingestoue alimento huiusmodi misto ex ro- ω - .re, ac excrementis arborum tempore verno, tota aestate postea ieiunare, autumno insuper, & hy mei qua de caussa omnium insectorum maxime ieiunum esse cicadarum genus assient sapienter stoteles. Sed de cicadis etiam insta. C p. t s.
Rorem non esse aquam 'co affectam, ut eanu riente aquam dicas autrire .
cap. LXXXVII. uerius neque illud recipere valeo a viro exi-V mio rorem esse aquam a sicco affectam, ut propterea, si rore aluntur aliqua, dicere possimus
aquam esse alimentum: primo enim apud Aristinthlem duae stilum caussa: mris habentur, materia. - P.
Iis,quam ipse ponit esse humidum terrae circunfusum, demus aquam; & essiciens, quam idem statuit esse tum calorem attollentem vapores, tum frigus temperatum cogens vapores in rorem, nubia facta vilibi sicci mentione in ortu rotis; quamobrem ros erit aqua, non a sicco, sed affecta a RHm calore, ut a caussa remota,& a stigore, ut ab agente proximo: quamuis autem calori hule, meidi ratique temperatae rem generanti possit eomun 'gi siccitas; generans tamen rorem tum remote,
quod est calor,tum proxime, quod frigus est, in hac sui operatione nullo sieci ministerio utitur,
propterea non ausim dicere eum vim egregio et rem esse aquam a sicco affectam, Praeterea neque o, νωιν
inteligere potest nobilis philosophus rorem esse
aquam a sicco affectam, hoe est quoquopacto ex- pro u asiccatam; quia roris origo est, remora quidem ex aqua a calore attollente, seu etiam generante v pores; mxima vero ex vaporibus a stigore temperato condensante illos in roris consistentiam .; modo neque a calore gignuntur vapores ex aqua
per aquae desiicipationem; quia vapores medij sunt inter aquam & aerem per particinationem vir mμque naturae; quum itaque aqua & aer in humiditate conueniant, neutro esemento siccitatem ha- ναν--bente; iam elare pateat vapores non eme aquam . est a maia exsccatam: Immo vem quum ex Aristotelis docrem aeris natura magis consistat in humido qua
in calido, aqua vero magis in Digido quam in hu- 'mido; quippe stigidissima est aqua omnium frigidorum ; quanto exortus calore vapor aeredit ad aeris naturam, tanto magis intime humidita constabit quam aqua; ut iccirco vere dicere non liceat rorem, cui exortus est ex aqua in vaporem, vaporeque in rorem mutato, esse aquam sicco aD sinam. Deinde calor, seu ignis in aquam agens, non qua siccus est operatur, quando liccitas passi---ua qualitas est, min actuosa, sed mere qua calor exivit; caloris autem operatio eo p ressu fit ut prunum calefaciat, deinde attenuet, mox resistuat, hoc est corrumpat aquam in aerem,seu vap - μώ-res; si quidem ulterius calor In vapores aga 1 em uum.
144쪽
adlluc magis calefaciens, atque attenuans corrumpet in aerem,aquae natura funditus euersa : Si vero ulterius in aerem agere ponatur calor,ab eo tollet demum humiditatem, ipsumque desiccatione mutabit in ignem; ex Igne autem nulla vi stigoris ros Oritur i Quocirca si spectes roris remotam, oc
hoc est vaporem cite aquam ex siccatam ; multo minus, si roris genesim postremam lumylens, ainam cuiatam cius constitutioncm; ea enim lata
frigore temperato, seu etiam dabo disputationi
a tepore agente in vapores; teporem autem,e, frigus temperatum non pollere vi exsiccandi neminem latet; quando calor intensus ad humidi consumpti Gncm requir. tur, Scia frigidi proprium est condensare, non desiccare,potissimum Iemp .
rati ; alioquin simul este non postet aqua frigida de humula ; immo ulteriori actione frigoris aqua
in terram verteretur Aristoteli , quod experimento reluctatur, nam aqua vim frigoris externi vehementisilini diu sustinenis, incolumi propria humiditate, solam fluxilitate m, ac tenuitatem si vis etiam perdit coacta, densataque in glaciem: con-s militer nubes a frigore in mum conuertitur; quum nix crastior, densori lc nube humidior sor. sitan exiliat, haud certe siccior . Addo tantum abesse vivi frigoris vapor magis exsiccetur, Ss propterea rus sit aqua exsiccata, quod potius a sei gore plerunque ros ipse in aquam denuo vertatur, ubi ex aqua sola originem traxeriti
xt s ros aleret, non tamen ideo alare posse aquam. cap. LXXXVIII. IN super autem si disputationi demus rore cicadas ali , de abiblute rori vim esse alendi; haud
tamen propterea confiteri cogemur aqua nutriri potui sic quidpiam, & speciatim nostros abstinentes i in primis etenim quum in generatione roris ex aqua sic assiciatur aqua ut pmpriam naturam mutet,ac de uno elemento in milli essentiam conuertatur ; siquidem calor in aquam agens ex ea vapores generat, qui aqua non sunt, sed mistam naturam nacti ex aqua semicorrupta,& aere semi- gentis; quod mistum frigore postea cogitur in rorena consimiliter ab aqua iislcrepantem, ut mistua simplici, quamuis impuro elemento: non ergo ex eo quod rure quid nutriri valeat, recte colligas aquam itidem alere posse. Deinde vem supra notauimus non quicquid cedit in alimentum alicui
bruto, statim polle idipsum homines Mere; nam scite vos docuit aliquando Galenus suum cuique
animantium generi cibum esse familiarem; asinis
quidem, sic equis paleam, de fienum; quibus h
minem ali non polle certum est; atqui ta elleboro coturnices, id cicuta stum citra noxam vescuntur, quae nobis venenata sunt, atque mortifera . Deinceps ammaduer imus roris varias esse sp cris,pm varietate itum lorum, a quibus vapores elati materiam rori Derando suggerunt, nam
hune aquae terneque globum Medo quod tenui
simum est i ursum rapit praeleuuat et rapit autem tale non istum ab aquis stagnantibus, ted etiam ex Ipso mari,& cx Omnibus,m quibus aliquid humoris inest ; inest autem in omnibus rebus; εἰ ex ipsis hominibus tenuissimum, ac leuis limum humorem ducit, cuius rei maximum signuin inde sumere licet, ubi homo vestibus indutus In sole alter secerit,aut sedent, quascunque enim corporis partes sol alpicit, hae non exudant; sol enim qu:cquid comparet ludoris sursum rapit; quae vero partes sub veste contectae sunt, aut lub aliqua aliare,hae exudant; educitur enim, ac domatur a tolesudor; seruatur isu trem ex tegmentas, v t ne dilperdatur a Sole, quum vem in umbram deueneriri totum corpus similiter sudore perfluit; non enim
amplius Sol affulget: Ex hoc fundamento Hain
pocratis plane demonstrantis ab omni corpore risolis iurium tolli vapores; quum neminem lateat alius naturae vapores ab animalibusia plantiS,a misti, mammis, a mari, a paludibus, ab aqua fluininusursum extolli; addimus nos non omnia,quorum origo est in subliuii a vaporibus pmmiscue naici posse cx vapore quolibet ed exoriri singula ex va- re congenere, nimirum animalia insecta, si quae vere pluat, ex vaporibus a putridis aquis stagnantibus inscctorum genera cumulatis, pluuias ex vaporibus aquae; mel aerium, de mannam ex vaporibus potissime stirpium illarum,super quas cadunt,
εἰ quarum naturam, viresque referunt: Quam brem si cicadaemre alantur,or cum Rhintace manuccidiata, εἰ canis leuis, s hic ortum ducet none vaporibus ex aqua sola, vel fluminum, vel alia sublatis; verum ex iis, qui attolluntur e stirpibus,ta animalibus, ceterum hic ros mi ilum est corpus nutriendo aptum, quum sit pars illa lubstantiae, quae actione caloris eis luxit e corpore vi ucti ex mautem, quod huiulinodi rore alantur haec animalia , haud recte colligas aquam potabilem alere , quippe mri huic exortus est non ex vaporibus sublatis ex aqua potabili, sed ex ascendentibus de
corpore umente: Non tamen infitiamur vapores
ascendentes ab aqua potabili vi stigoris nocturni temperati in rorem cogi; sed audacter negamus tale genus roris ex se viventibus inal mentuin cedere . Amplius ms Vulgaris e quocunque vapore creetur, plantis, planiarumque sciandibus inspersus permiscetur cum earum lanugine, ac excremetis, ex qua mistura ut certum est Aristotelis testi- φ . .ea. momo animalia generari nonnulla; ita belle fieri ' s. potest ut eadem nutriantur: sed eo rure, qui tandibus insudat, enutrita viuentia non iam putes aquam solam in alimentum habuisse; nam ipse Ide Rristoteles, qui nunc dixit ex rore, qui Dondibus insudat imalia generati, alias clare statuit ex hunudis, hoc est ex aqua sola nullum animal gigni,
constitui ue 1le; unde constat rorem, qui triandibus insudans materia est cum generationi ,tum nutrimenti animalium insectorum,non esse aqua,
sed inistum persectum longo interuallo distans
145쪽
o quam solam eriore digenam non degener re in quoddam tertium, quod sit alia mentum plantarum.
cap. LXXXIX. Uod posterius affertur aquam solis calore di gestam degeneram in quodda tertium,quod
in aumentum plantis, ac propterea eandem in ninbis a calore nostro digestam cedere nobis item in alimentum; plura continet dissicilia; primo tertiuid, in quod aqua mutatur calore solis digerente, necessario est vel aer, vel etiam vapor, vel demum i Diis ignis, nam calor solis nihil aliud eli quam aer pr et ' ' prie a multiplicatis radiis inreflexione attritus, &attritione accensus,atque In Igneam naturam conz uersus, viruinalibi demonstrauimus; talis autem , - calor Aristotele autore agens in aquam eam pria
. . mu vertit in vapor , deinde ulteriori etiam actinne in aerem, ac si placet quoque deinceps perseu rante actione in ignem, modo ut vaporis natura media est inter aerem id aquam per participatiinnem extremorum; ita sane tum aer medius est inister ignem & aquam per negationem utriusque; tum ignis medius est inter aerem terram per abnegationem extremorum pariter; non enim missus est aer ex aqua & igne, neque ignis ex terra Naere, Vt vapor ex aere&aqua,&fumus ex terraci igne; licet aer sit callidus cum igne,& humidus cum aqua; 6t ignis sit calidus cum aere, de siccus cum terra ἱ neque profecto actione caloris i aquam potabilem ullum aliud praeter haec tria ter
tium prodire potest physiologo: Si de his ergo
loquItur vir acutissimus, ego quidem non vii quor qua ratione aer, aut vapor, aut ignis sit alimentum stirpium, quibus ipse dat alimentum tertium illud , in quod aqua solis calore digesta d generat . dum moneor alimentum esse congeneae naturae cum alendo corpore, ac plantas longe aba. ἐν νη. aere, vapore, ac igne distare conlpicio. Deinde ν- o. vero Aristotelem supra demonstrantem legimus non aquam solam plantis alimento esse; at m, Cini. H - stum ex aqua, terra, & fimo; ex quibus in unum m/mi mν permistis calore solis concoquente segregantur P pωrtes alimentariae ab excrementis,& legregatae
V. ' ubi fuerint, mox a plantis per radices attrahuntur in chymum. Deinceps di illud tilis colligitur. quicquid est alendis plantis, hoc ipsum nos alere posse; quicquid calore plantarum digeritur,
illud idem nostro concoqui posse: protinus enim fieret vi rationis allatae a viro solertissimo, si necessaria foret, ut nihilominus calor hominia digerere potat lutum ex aqua, terra, & fimo tria alimentum idoneum corpori; multoque magis elleborum, atque eicutam; quando his digestis, concoctisque a calore brutorum quorundam, duc plantarum stirpes, & animalia quaedam nutriuntur non solum, sed etiam saginantur; qua de re tib s. suauissime Lucretius. Quippe videre licet pinguescere sepe cicuta Barbigeras pecudes homini qua est acre venens.
Non ergo si demus plantas aqua nutriri, proinde fiet ut aqua hominibus alimento esse eonfiteri cogamur.
Sitis, ae famem esse appetitum alimenti t obiecti, quo sensu verum sit: nan tamen ideo aqua nutriet, qua in siti expetitari cap. XC.
OVod subiungit vir egregius ex Aristotele de
anguillis,&alijs aquatilibus, tum supra e glum est; tum infra latius ammaduertetur apud deletium. : Quod autem ex rei natura suo marte arguit sitim, ac famem esse appetitum alimenti ut obiecti; aquam vero esse obiectum sitis; ac proinde alimentum, non una ratione soluitur; pruno ammaduertere licet alimenta duo esse genera ; unum est alimentum quod alit, quia comuertitur in substantiam alendi corporis; aliud vero nutrit concoquendo,ac distribuendo primi generis alimentum, quo nomi ne anima, calor, aqua dicitur alens, ac vere nutrire Aristoteli sae, penumero, aqua enim, ut in qua fit elixatio cibi, coquit nutrimentum; ut vehiculum alimento praestans, distributionem promouet; qua ergo nati ne anima,& calor alere dicuntur, eadem & aqua: ceterum quodcunque alit, quomodocunque alat, alimentum appellari potest, non quidem aequiu ce ut apud Celsum medicamentis uu inera nutrientem, sed secundum analogiam. Sitis ergo, & fames est appetitus alimenti absolute, ut obiecti; at obiectum sitis est aqua; inde vere sequitur aquam esse alimentum, non tamen tale quod verti valeat in substantiam alendam , qua de re nunc instituta est contemplatio,sed quod eius alimenti coctioni, distributiomque inseruiat. Deinde concedentes famem, & sitam esse appetitum alimenti tobi cti ; negamus tamen pruinde fieri,ut quodcunque in lame, ac siti appetimus velut obiectum, id p*tinus sit alimentum; non enim conuertitur prinpositio, sane alimentum appetitur Ph ratio obiecti; at non omne, quod in time, si e appotitur sub ratione obiecti,necessano est alimentum; quia fames est appetitus ut obiecti tum alimenti, tum quoque uaporis; quippe fames potissime ad gustum pertinet, cuius obiectum sapor est; at vero ex Aristotele sapor condimentum quoddam .est, non proprie alimentum: Suis consimiliter est appetitus ut obiecti & alimenti, & medicamenti; nanque, ut monet pluribus in locis Aristoteles, &post eum Galenus, oritur in animali sitis cum ex desectu humoris, tum ex caloris excessu; desectui humoris contulimus alimento, ut vino, 6 misti persecti potione; tale siquidem erat consumptum humidum radica leo; at excedenti calori consissimus medicamento, n mirum aqua refrigerante:
quo fact um est ut mestoribus ad leuandam sitim a solo aestu exortam priecipiat aliquando Galenus potionem aquae vel sit plicis,vel cu modico aceti, aut vini pauci seri ad faciliorem penetrationem ;quo nomine superius etiam notauimus abstinetes aquae potione usios ad refrigerium,& medicamentum, Mute ad instauratione humidi,&alimem G a tum: a b . .
146쪽
tum: ad vere vi aqua soli refrigerando calori ae- -- fluanti pharmacum est; ita vinum sua frigiditate iot- actualiaet una caloris temperat, suaque substantia laq- . si debita quantitate bibatur humori conlinnpto
eret. - contulit, ut vinum hac de causta inaras extinguat, z. si ἰm hominibus, uain aqua, etsi calidum iit apudi tu. ιι . A iiioxelvm, quiad placitum quoque ampleetetur
vir cordatus. Deinceps vero concedentes far, si ἐὰν memetieapPetitum alimenti, ut Oblecti; negδ- inanis ist- mus candem elle penituS rationem sitis, visita'
Dis m, petitus solius alimenti vesut obiecti; antamn lai gaildi tribuit Aristotcelsuiquiens tum famem es 1e appetitum unius tantummodo cibi: sium vero este libidinem rerum duarum, potionis, Cibi: p.6.1o. tum clarius, qui sinit res duas desiderare, cibum, . atque refrigeratiostem ἱ illhaec enim ambo potio. 4ι . , ted qui esurit, Zlterius tantum appeten--o . mςsse, nempe cibi: Aqua igitur sitim sedat eanisonu ex parte, qua sitis est appetitus re Digerij; non ai pes, iis tem qua eis cibi,siue alimeti cupiditas; huic enim cupiditati vinum satisfacere potest, aqua non pinw teu- Aquam vero non sedare sitim,qua est appo. litus alimenti, signum illud est euidens, quod hy-νid. M . dropicis, εἰ alijs citra caloris aestum sitientibus obeap. 1 i. consumptionem humidi natiui, aqua epota sium non s edat ; sed cum aquae potu nihilo cedente in
locum humidi consumpti , que continenter ecfluente, sitis iugiter augetur; unde vulgatissima
dicteria de hydropicisis. Quo plus lunt potae. plus si liuntur aquae. Crescit indulgens sibi dirus hydrops.contra quibus calor aestuat, iis potiuS aquae potu, quam vim sedatur sitis: qu minimo lacet illico ab Viis qui- actuali frigiditate vim tolli, iugariue sitis videa-- π tur mox tamen ab eius caliditate habituali au-- ρ' se eius seruor sitim geminat. Sed, sitim longe
magis esse appetitum refrigerιj,velut medicamenti temperantiS aestum,quain humoris velut aloeti reticientis humidum belle notat Lucretius Humor item discedit in omnla, qua loca evmque
Toscunt humorem glomerataque multa ν
corpora, qua Romacho praebent incendia n
nissupat adueniens liquor, ac reninguit, ut
Urere ne possis calor amplius aridus artus, te igitur tibι anhela sitis de eorpore nostro Abluitur. Non ergo ex eo, quod aqua est sitis obicishum,siumque tollat, colligi poterit aquam adeo alere ut in lubstantiam
Sapor oe suauitas ut sit alimenti conditis, O uiua νt sapida suauisque sit, etsi non alat.
OVod ulterius proponitur, saporem, S suaui
tatem elle alimentI Dditionem. aquam
vero lapidam, & luauem vile, ac propterea nutri
mentum, non uno modos bluitur: pruno enim
caute accipiendum est laporem, & suauitatem esse conditionem alimenti; ne putet quis ad inuicem conuerti lapidum,suave, & alimetum; quod supponere videtur vir multiscius; nam etsi demus
omne alimentum lapidum esse,nol tamen concindemus omne lapidum alimentum est e quum pro prios sapores obtineant Venena, medicamenta, Walia multa,quae in alimentorum albo non reperi
tur, ut supra demonstrauimus; igitur ex eo quos aqua sapida esse ponatur, non ideo fiet ut alati Icliptum dicere liceat de suauitate; multa nanque suauia sunt gustui, ut condimenta, & succorum metallicorum plerique, quorum substantia non est alendo corpora, quum sint mista Imperfecta. Porro plumbum optime calcinatum si posueris In MI Wisis
aceto distillato, proh uelphlegmato, si uerisque λ .x.- in eo macerari quousque acetum ex ipiti salem ex- ἀαIμνι.
traxerit; posteaque acetum sale refertum denuo distulaueris, aceto solo tunc ascendente, subside bit plumbi sal in speciem liquoris dulcissimi ad imstar saccari, ac mellis: Ex alijs itidem metallis extrahuntur sales, qui tamen haud sunt ita dubces nam ex argento sal extractus colore, sapo que calchantum reserebat; furtaste noua lis cal-
cinatione, ac purificatione ingratum saporem tolles. sed haec oditer. Deinde vero multa sunt aliis
menta , quae insitauia sunt; quod obseruat Hidi
pocrates , α Pist eum Galenus distinguens au menti genus in duas praecipuas species, quae sunt alimentum suave, gratumque, ic alimentum insuave, ataue ingratum, cui nutrimentum pG mi generis dixit in aegrotantium victu praeserendum este, licet eo sit paullo deterius: non ergo suavitas ea est alimenti conditio, Ut omne alime tum luaue sit,nec vicissim omne 1uaue sit alimen tum : Quare ad formam ratiocinii , si maioris sensus sit, omne alimentum sapidum esse , ac suaue; addita minori dicente aquam sapere, ac suavem esse; parat Ogitiuus erit cum vitio formae, ac materiae; nam In secunda figura erunt ambae praemissae affirmantes; de maior falsa; quum alimenta multa sint insuauia illi, cui cedere pollunt in alimentum; sin autem maior conuertatur,falsa nihilominus erit iamne sapidum, ac suaue dicens esse alimentum. Deinceps de 'illud suspectum est nimis aquam potabilem vere sapidam ello inanque Aristotelem habemus asserentem aquae naturam esse , Inspidaiar; ac talem esseia potu . . lentam; quae si dulcis aliquando vocetur a Vl-ris doctis, tunc sanes uinitur in comparatione ad salsiam, amaram: nou unus enIm ex Cindem Aristotele mediatum quae per eItremorum a .aιε. .
147쪽
De his, qui diu vivunt sine alimento. 77
Participationem,tum quae per eorundem abnegationem dicuntur,ad unum eorum comparata subire vicem contravi, nam quemadmodum aequale, si minori comparetur,malus; si maiori, minuSeu dit, Sc sortis reipectu ignavi audax, respectu audacis coma GlIauu, apparet; ita sane aqua potui aptassinpliciter ex te insipida est, licet ad amaram com Libro parata dulcis este videatur; ut lcite Galenus aliqua Dux ς. - aquae optimae tum potui, tum pullanae conficiendae naturam,& condiciones aperuerit nobIs in
hanc sententiam; Optania inqui aqua gustu pro-- batur, ut alvenam quaritatem nullum priae se ser . , scilicet ut neque dulcis,non lalla,non aci da, nolia acris, vel omnino allam al tquam adstititiam qualitatem possideat, sed omnis penitus expers sit qualitatis,quod Gnaeci α φ εν dicunt,atque omni prin sus aduentitia careat qualitate, nec non cuiuscuis.' que rei mistione,quae gustu, aut olfactu deprehem vi possit: huiusmodi aquam monet usui ine acciniaevi, vii modatiissimam, quα facile coquatur a calore notis ita, stro,citia distribuatur in corpus Vniuersum, celerriffinis meque transeat hypoch m ira; attamen haud esse penitus synceram, quemadmodum ne ullum qu dem aliud ex sensibilibus his elementis. Quomodo Arstoteli pituita dicatur alere pedimila eum cibo puro , absque eo quod aqua vim tribuuatendi. cap. X cra.
a. n. m. VOd subinde adducitur ex Aristotele alitabi
ani. ..i . Misibente, Prunt igitur alimenti excremem
tum pituita est,& si quid aliud eiul modi est,pitui'ta erum alimenti villis excrementum est; cuius rei indicium ,quod permistum cum cibo puro alere
potest; Se labore insumitur, longe secus mihi videtur interpretandum ac viro doctissimo;dum enim scribitur primi alimenti excrementum pituita eς se,& si quid aIiud elui modi est intelligendum p
tat , si debilis fuerit calor etiam in ventre ex prima coctione fieri pituitam quod Aristoteli non respindet , qui absolute pituitam scribit excrementum P μα- esse primi alimenti,ad semitus discrimen, quod sta tuitur excrementum ultimi, nulla facta mentisne. z. ' caloris imbecilli, in quem solum refert vir egre- Amnii Aia . Eius Originem pituitae quum Aristoteli sermo sitria. de homine sano,ac proinde caloris non adeo infir mi. Deinde primum alimentum accipit vir sapiti P. 1. quod in stomachia per primam coctionem mutam, L .n tur, ut pituita esse dicatur excrementum primae cor na υ- euoius quod item suspicione non caret, nam quad-β v. cunque in ventriculo aceruatur pituita, ea Ibi prin, Xunt genita non est a calore debili ex ingestis Cib nis; ex I, elum taces alui, ferosum excrementum urinae Blummodo secernitur in prima coctione: si quidem ventriculo calor imbecillior obtig rit,eo certe chylus haud exacte coquetur, ut attenuabitur, nunquam tamen pituita gignetur; nam ea est excrementum chyli; cal ir autem stomachi pruna coctione separat excrementa ab edulijs, &chylum constitust; ex chylovem chyli excrementa separantur in secunda mei lone;nam tali lepara tione vertatur chylus in sanguinem, quod in pn-- coctione non emitur: at quae in stomacho pistulta reperitur, eo illapsa est aliunde, nimirum ex hepate,ac potissimum ex capite; quemadmodum fuse superius apud P ceptorem vidimus In Hirpocrate . Amplius per primum alimentumintelligit solum vir eximius edulla,quae in ventriculo coquunturin potius arbitramur Aristotelem nomine primi alimenti significare chylum, quod primam coctionem in stomacho expertum fuerit, in quo sine chylo propria reperiuntur excrementa, inter quae pituita est ab eo separanda incoctione secunda: siue quum eo loci,& alibi duplicis latum meminerit alimenti Aristoteles, prioris, & post notis eu primi, & vltimi; quumque ipse idem Mperte fateatur vltimuin alimentum esse illud, ex quo Iam unumquodque gignitur membrum,nimirum sanguis tertiae coctionis ministerio vertendus proxime in substantiam singularum partium; aperte nos monet se per prius, seu primum alimen tum intelligere omne id,quoci proxime in partium substantiam mutari nequit, di omnino alimentum re notum quod etiamsi duplex siticibus externus,&chylus ex eo genitus in ventriculo; nunc tamen Aristoteli uterque nomine vinis primi, de priora alimenti significatur: Quod ex eo convcere liceat, quia ultimo alimento unum tantum excrementum utile concedit, quod semen esse dicit,seu m uis seminis materiam proximam; sed pruno alan
iam, Se si quid aliud eiusmodi est; quum unico ali
mento duo non insint excrementa eiusdem speciei: At vero ut chyllexcrementum utile pituita estin hepate citra per secundam coctionem cum ceteris humoribus; ita cibariorum excrementum
utile est quid simile pituitae in stomacho genitum per coc ionem primam; hoc autem est serum petvrinas excernendum, quod velut pituita est naturae aqueae,aegidae nimirum,& humidae: sed quum
primo alimento duo haec excrementa congene tribuat Aristoteles, pituitam serum; solam tumen pituitam inquit excrementum utilis alimemti esse,non ut multi rentur, separatum ab alimento vult, nam omne alimentumia quo excrementa segregantur, vule est; nullum inutile; at excreme
La,quq ab alimento separata sunt, quum &ipsa possint cedere in alimentum corpori; quaecunque excrementa vertuntur in probum corporis alimentum , ea dicuntur esse utilis alimenti feracia; quaevem improbum, ea ditantur excrementa Inuti
lis alimenti: Sic ergo pituitam ait Aristoteles esse
excrementum utilis alimenti serra; etenim hoc excrementum praebet corpori utile alimemunia: quum enim paullo supra monuisset Aristoteles Omne excrementum nobis esse serax alimenti aut utilis, aut inutilis; declarassetque inutile illud esse alimentum , a quo nihil suppedit tur naturae, hoc est materiae, ac substantiae .lem dae; sed quo plus absorbetur Iatque absumitur in nostratu lubilanum, eo magis naturam ips-- 3 viti III
148쪽
v tiari: utile vero alimentum ex aduerso & suppeditare inateria in In locum deperditae , dia quo magis absumitur in hoc opus, eo magis iubstantiam nostr. m refici, ac lustineri; quumque subinde distinxisset omne alimentum in prius, Scposterius; siue in primum, te vltimum notasse
que primi alimenti excrementum esse inter alia pituitam, ficterum consimilis naturie; ultimi vero alimenti excrementum aliqua ex parte esse id,
quod temen appellamus; ac tandem obseruasset cxcrementum hoc ultimi alimenti, quod est materia futuri seminis,este utilissimum lubdit excr in zmuin quoque primi alimenti, quod pituitam dici rnus, ferax esse alimenti utilis: Et quidem ictis te hoc protulit de pituita sola, non item de sero, quia reueras crum alimento inutili est animanti; nouimus enim quibus non secernitur a sanguine
serum, quibusque loco probi tanguinis serum gignitur, parces naccescereatque tabescere, subflaim tramque corporis vitiari,ac in hydoopem labi: V rum quoniam excremetum ultimi alimenti, quod semen est in potentia, ferax est boni alimenti suapte natura, sine vilius alterius extrinseci adminiculo , ideo dicitur esse utilissimum: Pituita vero quoniam ex se apta non est alere corpus, nisi commilceatur cum cibo puro, ideo non utilissimi , sed utilis ali inenti excrementumia serax esse dicitur;
quod idcirco probat a signo A ri stoteles,quia pitui
I ιν ιιν lacum cibo puro permisia alere potest, i labore ablumi tur; labore nanque, seu exercitio non absu- initur taxat ut . nec urina, nec aliud excrementum
inutile alendo corpori; sed solum quod alere pin
teli, quia labore maxime coni uinuntur spiritus,cu lubstantia partium, vasaque inaniuntur, partes vero exinanite trahunt consumentes in tui reparationem quodcunque sibi quoquopacio proficuucile potui . quum ergo labore pituita consumatur, non essiuat, vitaeces; iam hoc signum est eam a sumi,quia penuria m horis ipsa versa sit in substantIam partium nimio exercitio, ac labore contum-ptarum. Aliud vero indicium manifeste magis Ostendens pituitam esse excrementum secet, alimenti utilis ferax, illud est, quod ipsa cum cibo puro per ista alere potest: Unde struit Uir acutis. sinus arguiuentam ad ostendendum aquam alere scribens, Aristoteli pituita perinisti cum cibo puro alere potest; sed cibus lilc purus est simplex aqua; igitur dc aqua in alimentum cedit, potissime
νοῦ - , -- animantibus exiguo calore praeditis: Quae ratiose earn necellitatem mihi non incutit aquae vim alendi . M. conced re, etenim pituita in dixero per se solam a
Wi alere non Dile, polle mi stam cum aqua pura , id simplici; non quia recip:at ab aqua vim nutritin I riam, quae praecipua quadam ratione sit in aqua; sed quia, ut supra notatumeli ex Aristotele, cibi non nisi quantum dilutum fuerit vim obtinet alendi; si quidem pituita in stoinacho relidens ad hoc ut partes alat,opus est ut ad eas feratur; sed a ventriculo ad par es alendas via est necessario per angustissimas me largi venas, id capillares appellatas; quas pituita ob naturalem sui crassitudinem ρογμὶ eam non valeris,aquae Indi Set, qua diluatur, iuves uti vehicu Io seratur ad alenda membra: at eo
Crementum ultimi alimenti quum extra istas a
gustias reperiatur in ipsismet partibus alendis; quumque adeo crassum non sit,ut pituita;est enim oleosa magis, S sanguinis portio tenuior; propterea ex se alere potest vehiculo non indigens. Sed reuera cibus hic purus, quocum Aristotcles ait pituitam alere posse, non est aqua simplex; aqua enim vere cibus non est, sed potus; differt aut eo cibus a potu .quod ille consistentem,& crastam subitantiam cibtinet, quare comeditur; hic autem liquor est,quem bibimus Ceterum sit aqua Etlam. cibus; sane purus non erit, neque simplex, ut ait
Vir eximius; quia ipsi aqua simplex non alit, &aqua tensilis Mec nostra, quam bibimus, simplex non est , sed impura, ct mista: Quare per cibum purum intelligere debemus quod non detrectat vir Clarissi inus in cibum defaecatum ab omni ex
cremento, & optimi liicci, ac demus etiam unicu,
hoc est paucum, cuiusmodi est languis, de chylus purior,& paucus: Et lane cum hoc cibo permirussa pituita nutrire potest, quae per se alere non potest; quippe quum ad nutricationem promoue dam necesse si alimentum ab alenda parte hen ficio insiti caloris trahi, recipi, retineri, concoqui, destrari,& exclusis iacibus in propriam parti S naturam commutari; omnia luec opera lui crassit dine , ac frigidita e impediens pituita sola nutrire nequit; nam etsi ab elurientibus membris expete retur in alimentum, eam tamen crassiusculam pervias arci iures trahere, ac in te recipe re non valerent : sique id forte multo conatu, oc aliis adiuuantibus est ecissent, ab eius frigiditate partium ea loe .hebetatus nec eam probe concoquere, nec ab excrementis depurare posset exast lub; quare obstat tibus excrementis, quae non sunt alendo corpori, nec in partIum naturam vertere potui siet: Quod si urgente necessi tale crudior illa pituita in substantiam partium quoquopacto conuerta fuerit, sane huiusmodi aliaueto excremetolo nihil naturae partis suppeditaretur in locum deperditae lubstantiae; atque quo plus pituitae solius in alimentum CDrporis absumeretur,eo magas uiuenus natura Viti
retur , morbosamque dispositionem contraheret sic ergo pituita lota nutrire non potest, nec est i rax utilis alimenti: Sin vutem pituita permista sit cum cibo puro, id est purificato ab omni ex cromento,& optimi succi, facilisque coctionis,& pauco, siue iste si chylus, siue sanguis, tunc prosecto
poterit pituita bene nutrire; nam cibus purificatus ab omni excremento tenuis est; tenuior haeratione sanguis est chylo; cibus item facilis coctu enuis est una & calidae naturae; nam atque relu ctatur calori concoquenti cibi crassities atque frigiditas : Itaque huiusmodi cibus cum pituita pediim flus sui tenuitate illi crassitiem demit, eique vehiculo est per venas arctiores; tuique calore illius
frigiditatem temperat, qua nun amplius labefactutus calor partis alendae una cum reliquo cibo de permistam illi pituitam concoquit, vertitque In alimentum; ubi tamen cibus ille parcior extite
Iiti nam si multus fuerit purus ille cibus, tacta pitulta
149쪽
De his, qui diu vivunt sine alimento. γ'
pituita ex eo solo nutrietur pars alenda,cui a natura insitum est ad sui nutricatIonem trahere quod melius est,ubi copia boni suppetat; ubi vero bonualimentum deficiat, sponte sibi attrahit quodcunque potest. Praeterea si cibi nomine liceat communiter uti ad illud omne sgnificandum, quod est proprio alendo corpori, seu solidae subitantiae sit,seu fluidae. dicimus alimentum siue cibum Purumicum quo permista potest alere pituita, esse
Vinum, quod absolute t tem purum, ac merum v cari consueuit; Ma Galeno specia itu repone
dum dicitar in genere ciborum, si qui i id alit cubus est; quum enim eituita, quae cedere potest in alimentum corporis,lit sanguis ob caloris imbecillitatem non plene coetus, quo succo maxime affluunt senes, certe vinum & corrigendo pituitae huius frigiditatem, eras sitiemque, ac roborando caloris interni V.res incit ut semicoctus ille su cus iterata vegetioris caloris actione persectam . coctionem subeat, & in probum sanguinem vertatur alendo corpori oDortunum; quamobrem senibus vini usus ab omnibus commidatur aeque, atque Ipsis expetatur, exerceaturque. Theophrasso quomodo planta alantur aqua pura,
OVod postea experimento comprobatum di
citur, aliquos in summis inediis prorogasse Vitam modico aquae purae auxilio, antea satis eno. datum est, ubi ostendimus id aquam praestitisse citra omnem alimenti rationem aut hebetando acie caloris mortem accelerantis, aut illum a substam
tra humidi radicatis ad se avocando. Quod autem mox propositum est ex Theophrasto alicubi asi rente plantas ali aqua pura; id quidem apud linsummet Theophrastuin nobis legendum est I i
quit enim tum aquas terrestres non parum conserre ad incrementum, & alimentum stirpium; tum salsas aquas nutrire quidem plantas quoque inronas,sed deterius quam dulces; tum palmas coinmodius salsis humoribus ali; tum demum dulces aquas impotabilibus plus alere: Obleruo autem Theophrastum in his tribuere vim alendi, non aquae soli,ut credidit Uir doctissimus sed aquς simpliciter; nos autem intelligimus de aquamIsta cum terra, ct stercoribus; 5c reuera id ipium com firmat idem Theophrastus dum inquit, Aquarum stura utilis est, quum altera dura admodum, &quasi incocta, crudaque est, altera mollis, & plac, da; vel etiam quum aliquem terrenum saporem steum alterutra affert, vim turbulentis, stercor sisque videmus humoribus, genus enim plantarii tale alimentum Omnino desiderat: Si ergo plantae generatim omnino appetunt, postulantque in alimentum turbulentos humores, ac ste rosci; iam Theophrasto nulla stirps alatur sbia aqua pura, vs affertur Uim egregio. Deinde vero illaetii alere communiori ratione Obseruamus, quaecumque absque eo quod vertantur in substantiam animati, huic versiona quoquopacto conserunt; sic Uetalis anima vere alens dicitur Aristoteli. sic
etiam calor naturalis alimentum concoquens nutricationis est principium activum,licet instrume. tale; non dissimii ratione aqua nutrimenti coeti ni deseruiens,coctumque nutrimentum deferens, ac penetrare faciens per angustissimas vias nutri cationi, & augumento maximopere conferre , at
que iccirco alere hoc in loco a Theophrasto scribiatur, non quia ipsa ibia per se sit alimentum, vertuturque ui turpium substantiam. Aqua etsi GaIeno dicatar bilescere , evr in I angui-
m, σ in aliment tim conuerti nequeat.
3 Vod ex Galeno affertur aquam in bilem ver-
ti polle, ac propterea in sanguinem, in alimentum, secus est accipiendum έ reuera enim Galenus eo loci non asserit aquam in dilem commutari, sed qui bile naua redundant, praeterum circa ventriculum, iis epotam aquam bilescero, hoc est b iis amarore,& alus qualitatibus infici, quod monet Hippocrates ibidem, cuius sententia Galenus interpretatur; ait autem Hippcerates aquam hiliosis amareicere, ac biliosam essta; hoc autem Ideo contingit tum quia iacillime in se admittit aqua omnes sapores,quuin insipina sit; nubium etenim in 1 e saporem tinet, qui proh:beat extraneum; tum quia bilem,qua inspergitur, cu ue commiscetur aqua diffundit, & pluribus membris communicat, ut videatur aucta bilis,quae diffula est accessu aquae. Non ergo aqua proprie In talem vertitur,etlibuescere dicatur, sed solum bulem diffundit , eiusque sapore,quai tatibusque L ficitur ; sic eadem aqua si sali Aut croco, aut etiam selli adijciatur, illico singuloru qualitates induens vere dicetur salsa fieri, crocea,& talea,non tametam latis,croci, aut sellis substatiam vere mutabitur. Praeterea vero bilis aquae potu augetur,non lotum quia per se ab aqua inducto visceribus frigore, a quo in anguills meatibus Obst,uct io, adstrictioq; , unde prohibito per Iratu per accidens ab aqua in biliosis corpore calor magis incenditur,& incensu, humores in bilem commutat, verum etiam quia citra obstructionem, adstrictionemve, aquae potu largiori bilios um calor cogitur, di concem tratione vires acquirit,ac efferatur, unde bilis prouenLus uberior; placet autem magis aquam sola concentratione canorem augererium constricti
ne, obstructioneue inducta; nam aqua sui fluxit, talesic tenuitate obstructiones, & adstrictiones meatuum potius tollit, quam generet. Addere liceat in disputati em si demus aquam in bilem conuerti, non ideo fore ut ipsam in sanguinem,&alimentum transmutari poste concedamus; longe alia est enim bilia a sanguinis, & alimenti natura. Sed &Galenus,ex quo argumentum deducitur, apertissime illo in loco aquae vim alendi penitus interdicit inquiens aquam non alere, ac proinde non roborare facultatem Uitalem I quamobrem HippocraIes aegris aquae usum non concedit, sed
ad mulsam, Oxyincti,& vinum se confert.
150쪽
Quomodo Aristoteli aqua dicatur esse potivi aqueu qui co missum, quam aqua,ct simplex. cap. Uc. s. D. m. Q Ed caute quoque illud accipiendum est, quod adducitur ex Aristotele alicubi asserente aquano esse simplex elementum,sed millum, & aqucupotius quam aquam; proinde misia quum sit
aqua, cedere ipsam polle nobis in alimentum. In
primis enim Aristoteles non est eo loco explicandus quasi dixerit elementa non esse corpora sima plicia, sed mista ex aliis corporibus; verum quia
simplicis, & milli duplex est sigruficatio, altera est
μα lex , simplex simpliciter,quod omnem penitus mρο- sitionem,mistionemque respuit ; qua ratione sim- ' plicia sunt rerum principia,materia, de Erma, intissimum elementi: quum elementum ex materiale sorma mistum, seu compositum hoc sensu simplex non sit: altera est simplex in ratione corporis, nempe quod non est mistum, seu compositum ex pluribus corporibus;& hac ratione singula elem in dicuntur limplicia: loquens ergo Anstoteles de simplici,ac misto in prima significatione, recte inquit ignem, aquam, de alia non esse simplicia, sed mista , nimirum composita ex materia, fic Brma: simplicia vero sic reperari, at non esse ignem, aut aquam,sed ignea, & aquea, cuiusmodi sunt materia,& simplices elementorum Brmae; quq denominantur ab eo , cuius sunt principia. Ceterum alimentum debet esse mistum secundi generis, nimirum compositum corpus ex multis corporibus.
se Deinde vero eidem Aristoteli paullo infra aqua
' dicitur mista hoe est non syncera impura ad ignis differentiam, ob adiuncta corpora alienae naturae, quae in igne statun absumuntur: quum autevel sensuum iudicio non mutetur aquae natura ex alienorum adiunctione, aqua impuram dicemus, non mistum corpus ex quatuor elementis a proomimo aqueum I mistum enim eam naturam obtinet, que reuera sit, is sensibus appareat diuersa a natura stngulorum simplicium, sic vapor nec aer, nec aqua est, aut videtur, sed mistum ex utrisquo ab utroque diuersum. Praeterea sapit mihi nescioquio Anaxagorici hoc placitum Huo dicitur aqua, de quod uis aliud elementum simplicis naturae non eue, sed missae, aquam vero dici, quod in mistura ceteris pridominetur aqua, dc ita de reliquis; quod . NU . Placitum Artaxagorae tribuit Aristoteles, de confus .essos lat. Amplius si demus displitationi aquam hanc se. silem sortiri aliquam misturae rationem; haud tamen unquam concedemus aquam esse mistum per festum;at vero mista impersecta non alere demonstratum est antea; de sane cui meteorologicae pasi AH . siones non alum, quia mista non sunt perfecti ge-ν 3. neris ei nec aqua nutriet,quae a misto perfecto longiori distant interuallo. Immo si aqua haec nostra ideo in alimentum cederet iis, quibus calor lamguidus est,quia simplex non sit, sed mista; sane calore pollentibus aqua simplicior inepta,crassior autem aptior esset ad alendum: quinde hausta nix alimentum exhibere posset iis, quorum calor valladior extat; at ex aduerso aquam destillatione abalienis corporibus segregatam, de puriorem potui
salubrioremesse statuunt Medicorum principes, quibus experimentum fauet. Sed hae de re antea fusius.
Quomodo in aqua gigni mssint Aristoteli stirpes,
ct anιmalta, cuι tamen aqua non alit.
QVod preterea ex eodem Aristotele in eius- .dem placiti confrmationem affertur a Vim 3. Dat a. summo, nempe Generari plantas, Ac animalia in terra,& humore,quoniam humor In terra,spiritus in humore, calor animalis in uniuerso inest, ita ut quodammodo plena sint animae omnia: quamobrem consistunt ceseriter, quum calor ille comprehensus, siue exceptus est; comprehenditur aut , 5 humoribus corporeis Incalescentibus efficitur velut bulla spumosa in naturam viventem; hoc in quam Aristotelis decretum non arguit aquam, vel terram hane sensilem in se gradum illum misti nis cotinere , quo possint solae cedere in materiam stirpIum,ac animalium, ut censet vir acutissimus:
sed perspicuis verbis Aristoteles agit de terrae, dc
aquae mole tota in uniuerso,ut puta deman, lacu bus,& stagnis,in quibus oriuntur stirpes,de animalia,vesut in locis; non autem putat ex aqua, S te ra,velut ex materia sussicienci oriri viventia: di
m viventia haec in terra, dc aqua generari posse ait Aristoteles,quado vel terra, in qua humor sit, qui
aerem, spintus nomine appellatum In se habet, - Laerii Aritoremque animalis conditorem, mitem scilicet, 'M. ill excedentem, qui in uniuerso est genitus ab astris, βη μν. comprehendent: vel humor intena existens ,1pi- tritumque in se continens, eundem Calorem comprehenderit: ea est enim ipsius terrς vis, ac natura,
quae quum gremio mollito, ac subacto sparsum si
men excepit,primum id occatum cohibet; ex quo catlo,quae hoc efiicit,nominata est,deinde tepe factum vapore, it elicit herbescentem ex eo viriditatem; quae nixa fibris stirpium sensim adolescit; ulmoque erecta geniculato, vaginas iam quasi pubescens Includitur,e quibus quum emersit, fundit frugem spicae ordine fructam εἰ contia auium mi norum morsus munitur vallo aristarum; quae omnia elegantissime apud M. Tullium Cato Maior edisserit. Prosino terra,m qua est humor spiritum
continens,quae comprehensione caloris animatur, lutum est euidens,non terra sensitis,ut glebar conis similiter humor in seipso aerem continens, atque in terra existens, qui comprehensb calore animatur, limuS elf,ac Lamum,non aqua potahu:s: secus
enim glebam,oc aquam potabilem calefacito soli, vel quomodocunque, nunquam inde Emmal, aut plantam exire videbis: δε quam stem,ex qua ser admistionem terrear um, di aerearum partium comprehenso miti calore plantae, atque animal lana scuntur,si consideraueris ea sane tibi non erit,quq
sit potabilis, prauertim qua nostri abstinentes utebatur ad potum, sed Il mola,tui bulenta,&Iumda; quod etiam tetigit pulchre Lucretius, quatinus