장음표시 사용
341쪽
non ergo frigori vim eoneedit Aristoteles agem
diea,quae a calore fiunt absolute Iled ea quorum calor persecauisa est, a frigore petr accidens fi
m concedit; itaque nos eum reclaniantem non habemus, qui trigidum per se non ingredi opinra naturae confitemur, Ad ultimum hium die inlu, aliud este vermes a niue oriri,& aliud in Dure,aut ex niue;proculdubio si a niue oriretur, quia nix nihil habeat exsec/locis, aut teporis actualis,a frigore nasci deberent,mobi citur; νγ
rum quoniam Aristoteles nusquam asserit a niue
procreari W eruies,sed in illa, aut ex illa: pros eloquemadmodum nivi extrinsecus multis no- Lui , calor aduenire potest; sic a calore nimbus extrinsecus adveniente, quicunque sit ille, ermeo in niue, aut ex niue oriri cum Aristotele profitemur. Qua de lusu, in opere Despon-rina vinentium generatione, quod propediem invulsabimus Deo bene laueux asem . Quomodo aqua feruens remoto calefaciente
semetipsam refrigeret. OP. X. m. n. YN eo quoque amulamur,quod anxea decreui-ι,ra, mus aquam calidam remoto calefaciente si e I ineupiam habituali sua frigiditate refrigerare: nam agens omne agit quatenus est actu, habitualis auteni virtus inuetia estμc proinde Pr prie agcre non potest nisi actualis euadat; quum ergo nihil sit iii aqua serueti actualis frigiditatis, S nec nabitualis dat in actu isto calefaciente r mPIO ; plane aquam calentem remoto cales ciente a Icinctipsa non refrigerari opera frigiditat s habitualis: si &his nodis nos rei natura explicabit; Habetῆqua propriam formam essenti Dleua, quae frigiditas est habitualis; habet etiam assectiones proprias irinam illam consequentes inter quas duae sunt fluxilitas,& humiditas sensibili , Ne actualis, sed quando nunc agimu, de frigidi tate, ea prus uit, emanatque iugiter ex habitu li frigiditate ut ex rationalitate risibilitas; led tamen frigiditas actualis in aqua vi caloris exte ni corrumpi valet, nec solum ab extemo calore id patituraquδ, ut actuali frigiditate pristina exuatia sed etiam induitur contraria dupositione
caloris, quo affecta ulterius id patitur ne a frigiditate habituali noua emergat actualis; quippe contraria simul in eode esse no pollunt; cotraria est autem actualis frigiditas , actuali caliditati:
ceterum quia calor aquae comunicatu, in sublecto alieno eli, diu consistere nequit nisi a quo primum genitus est, diuti , & a1ndue conteru tur praetentia sui genitoris suu vel in aere lumen indigeat lucidi praetentia, a quo primum effluxit,
sine quo diu coleruari nequit in subiecto eculus intima natura non prodii t, licet eam perficia trsane remoto Igne, atque omnino externo calefacie te ab aqua, calor aquae aduen ditius ex ungul-tur, non quidem persea frigiditate habituali, ta-
quam a contrario; nam tale ageni actu esse oportet ; quod optime notatur a viro erudito sed X ealor aquae adstititius corrumpitur sere per accidens ad ablationem caus4 conte suatis,mmu um
externi calefacientis: idem enim pIemnque est
generans, & genitum conseruans r fatiscente igitur calore ad absentiam caletacietis ab aqua, ubi aqua omnem aduentix0 caloris gradum exuent, ipla semetipsam resti serat, quia sublato imp diente fluxum nouae tragilitatis actuatis ab habituali,ut natiuae proprietatis a prolyria Qrma, Virxu e propriae naturae nullo extrinsecus adiuuante aqua frigiditatem actualem induite Uuare ad ar. -- gumentum dicimus agentia duum esse generum,
aliud est agens, quod nouam mmam procreat . apparando sibi lubiectum per ablationem cou riarum di ositionum; & hoc dipt esse agens actu, neu sinicit si fuerit in habitu: aliud est a-ens λ quo immediate profluit aliqua Brma in suiectuIn bene dispositum , quod agens ideo sat est si fuerit in hahi tu, quia nu lia violetia Opus est ad conciliandam Hrmam subiecto iam apparato Nam ista opume disposito; sed ad subiectum apparan- lentia mdum, & disponenduin violentia,& robore uitiu γ ν ω aagenti, Otus est, quia disponituro apparatur su- biectuin opstruendo quaecunque in reperiuntur dispositiones contrariae, quae naturaliter suae Ariua destructioni totis viribus reluctatur: illud autem ρ--ν.
discrimen est inter agens habiιuale di actuale , quod actuale viribus pollet, habi Male non agit AHisi,
exertis viribus, sed iure lota praesentia,ac viribus ---.mitillimis. Ita ergo aqua caleticha seme tipsam re- ω .ct --
frigerat, quia remoto calefaciente tensiin fatiscit et inducta caliditas ad conseruantis absentiam,quo calore penitus extincto stigiditas habitualis in aqua velut in subiecto tumine disposito,& appar tillimo actualem frigiditatem generat nullo resistente, vςluu forma proprietatem, Abstinentes a ribo potu ue omI Ius afui, mori sint quam fame. cap. XI. Aud prosecto minus nos urget vir solertissimus in eo, quod antea nobio constitu tuest qui ab omni simul cibo , potuque abstinet, eum cuius de affligi,&interiresiu, quam fame, Obijcit nanque Bommici rationemscilicet a GaI
sensum tristem sto,nachi esurienta , & sitientia m. e 3 .im inediatea 1blutione cotinui dependere; qui 'pe salt) in appetitu, quia racundo , & molesto
concitatur, primas obtinet solutio; quum haud nos agitet intemperies nisi effecerit inlutionem a Quia vero intempenes accepta resertur prius qualitatibus actuosis, quod ipse bifariam intemperiem conuenituit, ut Drmae, & ut materia, prae
cipueque calor; hic autem deficit dissipato su . biecto, Blutio vero respicit materiam,m qua est continuitas,pocissime autem sicco nsistit, quod dissipatur; inde fit ut calidum, S siccum retaricleda primo sint: itaque origine prius nos urget fames,licet multo acrius sitis; quippe solutio primas obtinet in fame, & siti qua sunt appetitu elli, additur alia ratio, quia etsi humida substatia celerius:dioluatur quam sicca,quia tamen in corpore, ac potissure in stomacho multo plus est huinidae, quam siccae substantiae; proinde Ob c
342쪽
De his,qui diu vivunt sine alimento:
e Us famem sequiitur, & prius deficit quod est δε- qualitatibus,quam ab activistiό. i. g. dissicilius, quia paucum quod vero facilius
δε ιν dissoluitur, diutius resistit, quia multum: ratio M petita ex doctissimo Tancredo. Ceterum haec imrimi disquisiita tantum abest ut nostra dogma
tacouellant, quod potius ea cor borare v. d antur. In prinns enim fit mem, ac sitim siue tristem ventriculi senium in fame ac siti prodire adeo immediate a Glutione cotinui, v intempe-rriti--. ries non affligat nasi effecerit ibi utionem, proba- νωι minis tione indaget si quidem inteperies suapte natura,
. . . - & per se primo quum sensilis sit, ubi propor. O-Ρ U' nata est organo tactus, iucunditatem 1 cuiui aD fert: ubi vero excedat proportionem,eldem in lassiain exhibet a semetipsa immediate. immo
quum dolo eu molestia in siti,ac fame sit vesip1aniet serma,& idea famis,& litis; vel accides mamediate consequens naturam earum ut hoc in
Praesentia demus disputationi I pmcul dubio inde tristis hic lentus per se nascetur, unde fames, ac sitis proprie ducunt originem:quum cUO delimantur esse appetitus calidi, bc sicci, frigidi, mr, - & humidi; nonnisi ab horum defectu exoriri p so' 'φ' terunt; quare ab intemperie: Alliaquin ii prinisi .: δε xime a solutione continui, huius in earum deli-ιur, e d nitione Ineminisse oporteret. Neque illudad.
m. naittere possumus,quod ad appetitum speiatat, qui a iucund3, 6c molesto concitatur, prunas obtinere solutionem; siquidem eidem e reo nuperrime constitutum fuerat intemperiem ei se e cordine prunarum qualitatum, quae lunt primo, avari scia siles; lutionem vero ex ordine iecudarum,
ruri in quae sunt sensiles simpliciter; ut hoc etia .n docti stim viri fundamento in facultatc appetente sem πιώ siali prunas obtineat intemperies, non solutio.
H. Multo minus illud accip:mus intemperiem acceptam referri prius qualitatibus actuo: is; nam viris, .mi. ς omni bra prunis qualitatibus in unum coeuntibus proportionabiliter temperies enascitur,lta μιρονιαν quacunque illarum proportionem excedente,sm-pt ue actuola, siue palliua fuerit, ilico exoritur imteinperitae Ad probationem concedentes qualitatem actuosam utramque, portissimum vero. Calorem in temperamento habere duplicem rationem, rmae scilicet,ac materiae quum passi-L. - - qualitam vicem materiae ubique subeant; siquidem ii ibi; crumir actuosis pasti , ut inate-mma. ae Ra Mrmae, quum idea tem ramenti omnibus, materia & activis, de . palliuis tu unum iunctis,ueluti ibi Mems - ina materiae misit: negamus proinde fieri ut in tu
peries abibluteprius ab activis prodeat, quam a se . p iiivia, immo potius Oppolitum contingere a bitramur; quia quuin nuteria prior sit naturae. Ordine quam farina cx Aristotelis decreto. lane, . composito prius natura inerunt Palilones, & ac.
MMinia cldcntia, quae prodeunt a ira a Peria, quam quae amπ es forma. quae communem origin inreserunt in utramque naturam,si quae talia sint, ea prius .. iuge cumpositum a materia, qua m a forma: Quum ergo intemperies animali contuage possit a primis qualitatibus omnibus: quum ue in
ter eas actuoce lint veluti sarmae passiuarum intemperamento; plane dicendu citanimal prius Intemperiem Hrtiti aptum nat um esse a pasti uu
qualitatibus, qua sorinae rationem sustinent in Asasis, temperamento, intemperiem nullam nisi serie si, per accidens exoriri misse: quando intemperies se nu
uitium est, atque unpersectio, de omnino cor- η sim eruptio temperamenti; uicitum autem, de imper sectio,corruptiove nunquam nisi per accidens amrma est,quae actus, E . persectio est Essentia a
sua: sed per se ubique a materia, quae radix ,
seminarium est omni, viiij, corruptionis,&Hn- ct Perrectionis: Quare intemperies a primas qua- ρ lizatibus originem habet non nisi quatenus o tinent vice, materiae in temperamento qua qui 'υ dem in re passiuae non cedunt actuosis,at Potius illis prae dunt: ut apertissime constet intemperiem absistute non prius a qualitatibus activi, e mergere,quam a passi uis . Ultimus concedentescatorum deficere dissipato subiecto, solutionemque continui respicere materiam, in qua est continuitas; negamus primum continuitatemporiistine consistere sicco,quod distipatur; nam immediate continuita, huitudo cousistit; siccucium penitus humoris expers veluti puluis est Multa continuitate consisteias, at uero accestu hu si midi veluti glutinis iunguntur aridi partes in v-
num continuuin, ut propterea sicco partium
tinuitas insit ex admistione humidia humidum autem suapte natura continuum est, nec aliun. z. . de opus habet vldo vinculo,cuius interuentu sua A, ,. ' rum partium continuitatem adipiscatur; quum ipsae ubi mctipsis suapte natura cohaereant: Quae Omnia scite Aristoteles peripicuis verbis confit a domat Iliquiens terram,quae sui natura sicca est, si- ne humido non posse consistere, quia humidum est id,quod continet,continuatque ita terrς parte, ad inuicem, ut si auferas e terra humidum penitus, necessarium sit decidere,ac resolui terram in patueres; ut pateat continuitatem potissime humido consistere, non sicco. Deinde vero in
1itiamur dissipato subiecto caloris in Qtutione
continuitati, urgere protinus necessitatem resarciendi siccum; quippe caloris natiui subiectum non cit siccum pro .rie, sed humidum, cuius d
si aerium si tun constituit. Immo ex doctisti iniviri standametis aperte colligas fame sitim prius
abllinentes assigere; nam si mollastiae caulla iit in temperies, tuum haec viro eg o prius a qualitatibus ad tuuii, oriatur,quam a pa:ituis, S uater actuosis pr ipue a calore; iano calor etficiens intemperiem, eam prius creabit consumendolium: tum quam siccum; quippe siccum caloris actioni magis reluctatur, humidum v cclercini edi lipatur; humido autem consumpta calaratociatus sicco siluar, unde statim est intumpe
& appetitus frigidi, & humidio quam litis: t, nautein tristis scillationis in uentriculo catilia mi mediata sit continui istutam quum haec toleri: l- si movito respiciatmateria, in qua est cocuturia scontinuita, vero ex Arist. potissime huirudo crisistat,nec ni:ili ablato huint resecud. spetr arar; satis apparet soluens continuitate absu. lino humore voti copos citiei, unde calor acultur nec l-lario; quare colligas prima Originem sui vile ad
343쪽
petitus est ob veteris humidi consumptione, pri- sintque ea loris excandescentiam. Ad ratione per titam ex doctissimo Tancredo pr. inum absolute negare possemus humiditatein roscida,& aquea, culu, penuria si iis exci ratur, esse maiori copia in animali,quam siccum,dc lolidum,cuius indigenralidum iis lameni suscitat; si quidem in corpore viventi υμ ηε solidum liquido pNdoimnari vel sensu, agnoscit. Deinde vero calor quo consumitur siccuinoc sω rata. .. lidum, acer esse debet; nam mitis lente admodumoluit siccam substantiam; quum igitur calor nativus&sua natura blandus, de ab humiditate uberiori retundatu cuius lima siccitas esti profecto licet humor multum superaret siccum, cam Ior nutis humore retusus prius humorem qua siccu abiusnere debet, ac proinde prius si tim qua fame sulcitare Deinceps viro clarissimo humidia; quod siti consumitur longe minus vitae necessariueliquis ni siccum iamc contumptu quociri a summa in decet naturae proindentia humidum prius qua lolidum a calore ablumi,at q. ideo sitim priusquam famem excitare. Dcmum ii hu dunia sicco in corpore nostro dissitum, & leparatum esset, fieri fortasse posset . t siccum ab eode calore priusquam humidu,cLiquantitate cedit absumeretur, at vero si paucum etiam siccum multo per mi iccas humido, calore ui totam massam agente longe cl-tius humidum quam siccum absumeturi nonne vide, sucum ex pauca terra, & multa aqua fluente a calore lolis indurari aqua tota dissipara, terra sereumueria lupcri lues nonne cernis carne igni assandam prius omm hulit iditate spoliari ab eode calore qua siccitate3sic ventriculi, & corporis uniuersinatura quu urasitvt hv.indu licco adiunctdi, Δ permittit habeat, alore in totu illud compositum agente icu mole praeualeat humidu,seu siccu)n cellario prius humor,qua talida,& sicca substa uaC conluantur; quippe calor non consumere tentat nisi id quo impeditur ascendere, impeditur aut hunud. non sicco Ac ad summu loge magis humido o m H- qua sicco,ut potius humidu calori destruatur,q a - liccu:oc gunde naturaliter sitis fame pre cupat.
yt aqua potati is calore Pirescere non possit, atque animari. cap. XII.
OBiiciunt alii male nos antea constituisse a.
quain potabilem sine adnustione alteriusdi, corporib,caloris externi actione haud pos Iecocipere pu Irorem,&animari,nam & Arist. aper - μα te statuit alicubi dum calor aquam ait gerit, in tu, aqtie lupeincie prouenire quidda nubi limite, atque humore illum putrescere,ac In plantam animari:& experimentu Ιου numero ,rauigantibus p regre demostrauit aqua puram in dolii, alteruata in potui post aliquot dies calorem concipere,caloreque concepto putrescere,putrida vero in vermes animari. Quae tamen Obiecta diluas, medulli. tus inspecta rei natura; lane autor librorum de platis diligentius explicandus est loco citato sccibit enim plantas non oriri ex aqua simpliciter calefacta,ut ob ij citur sede crassitie aquae stagnantis, &immotε: profecto aquae a natura inest paruu tenui emamur. to minue vero non nisi ex aductione terrenarum partium,& sor lium quarumcunque, quibus
quamaxime scatent paluti res,&stagnant aquῖ, . potistimum insuperficie ventoru i malus excreis mentis classis S uilcidis aliunde aquae Impactis, ras. que'ob vilciditate ad inllar olei lupernatantaquς; cui si calor accedat, ius opera prunum tarde, iliqp:ngues humore aqueo perfusae putreicunt,& plerunque in plantas animantur quae omnia fuse superius explicauimus. Sed & in dolijs nauigantita ultro concedimus calore in aquam agente putre- dinem,& ex putri excitari vermes at veru non damus calore pura aquam putrescere, atq; animari siquidein tum ex iplismet corpore Vassis rameuta, . '& sordes calore in aquam fundi, & liquari, tu extrinsecus per poros vasis multas evaporationes,&sordes nauuim,nauigantiumque aquae indi necessarium est; Quς Omnia glomerata in cgnum a calore putredine conceptam uermes animatur: cuius illud ello signu euidentissimum,quod eade aqua prunum vale vitreo mundo incluta,& sigillo her--- metis occlusis nunquam eadem in naui putrorem'
concipiet,aut vermes esticiet. Aqua ergo istu ex z. . se non putret: si cui vero aqua ab aere sordes in si deant quoui Ocunque, halitusque crassi, ex his,& aqua limus esticitur, qui CalorIs actione In n beculam veritis, putrore concepto anum turm do in planta modo In animalia. .
Ex putriformalierauimatum procreari non posse. cap. XIII.
OPponitur nobi, asserenti bos eodem in loco D
plantas,ic animalia generari posse ex putre ει θ p. scente uusto plerunque maciuis Arist. alia Lubi scriben, nihil autem Ignitur putrescens Gedeon σμ'
eo rara patredo vero, or putridum excrementum rei. d. o.
eoncocta est. Sane dogma huiusin 1 caute intelli- mis. 11. 1 genduin et tali ut non nobis tanrum,sed omnibus Peripatetici, obiici potest, quia cuncti Unala. mente,ac voce contentiunt plurima naturalia corpora,potissimum vivetia nasci ex putredine: Qua quidem in re praestat nonnulla breuiter huc afferre illorum quae fusa, ex Icamu, in opere despontina vinentium geueratione . N as emin dum aliis qua in plantarumδε ili animalium genere oriri ex Putri materia cum Arist. nfitemur,existimamus ex eo misto,quod putrescit partem aliquam cede '
re in materiam viu mu, qutri gignatur m eluide V κ ρ- caloris,a quo putredo fieri dicitur, miniru ubi iniis mutua .
num putrescit quia putredo formaliter nihil est
aliud , quam corruptio misti ut milli , a proinde mutatio contraria comtutioni mistiHuemadmo- Putredo
dum misti conititutio est umo iniscibilinin altera- θ M.torum,sive coniunctio limplicium in unu supposi i ..tumata putredo est dissislutio eorunde ab inuice: , quoniam vero unita di siticiari nequeunt nili solutavinculo,quo uiu Icem nectebantur, quum in mistoclementa celena,qualitzielq: alle VmuSignis,& caloris vi contineantur; proinde corruptio soluabeo fit,quod potest calorem propnu mistiam sto auocare; id autem est calor vegetior in ambiete;quae omnia ex Arist. constant,ra ex superiori b. 4 -uor. Quibus addendum est misto quolibet esse pamtes tum puras,tum qu ue Impuraminppe Varie i. -υεν.
a haec eadem partu elim elementis apud Ariae m. dum
344쪽
De h s, qui diu vivunt sine alimento
gurri ergo elementa inuicem uniuntur inconstitutione nulli,ex purioribus elementorum partibus misti partes puriores,& ex impurioribus alias minus synceras fieri verisimile est: quumque partes impuriores sint materiei excremeto e vitio inquinat s prosecto materia, & excremeto ubique umo' nem exactam impedientibus quippe obstant diui .M.m itonia minima, quae persectae mistioni requiriseia tur arctiori uinclato coniunctas esse iii irristo l3nce atra. ras partes quam sint impum ad seinuicem necesse est: Quare du a calore ambientis mutu putrescit, non ςque simul secundit omnes partes putrescit,std priu, dissociantur ab inuicem partes Impum, quam syncers; du uero calor ambsenti, partes mi Ni no puras d Loluit in elemeta, simul agi tin partes purab,eas tamen non distbluit,sed calefacit de
dum impuriores putredine conrepta resoluuntur lin elementa, & velut inutilia ortui viventis ab utili materia legregantur quamobrem tum calor ambientis primari a generationem Vivent, in tend.t squidem natura temper intendit quod inclitis est; 4. δεμα tum eius actio in partes puras misti conio ab Ari- c. IO. stotele vocatur,quia simul ab eodem calore partes impum segregantur velut excrementa in vera coctione : etenim olim didicimus loquendum esse ut o multi emiendum ut pauci. Ita ergo ex putri forma. pum di-liter animatum procreari nequit:quadere cumu- ς--ε latius,&cx professo agunus an opere de Dontina φ . viventium generatione. i. 'cyprinisatalijs pisciculis sponte natis non esse ortum, aut victum ex aqua u. cap. XIV.CO quit, ac digerit quoquopacto: plerunq. tames ille caloris ab ambiete partibus misti Ed & pluribus argumentis a Rondeletio pm- fit ut gradus ille caloris
puris imprimatur qui si proxima,& ultima dispos tio corporis ad animam: unde coiingit ut idem - calo ambietis simul agens in mistu ipsius partes impuras putrefacies dissoluat inelemcta, puras uero calefaciat cocoquat, & disponat ad anim1 aut . platDaut animali, indueda: hςc plane significaturus Arist.ait, Quorsi ortu pontis: est, citrasenunis litteruentum, ea omnia gigni cum putredine: quia ici licet idem calor agens in tota misti substantia eius partes impuriores dissoluit in elementa,qus est ratio putredinis: & puras concoquendo disponit ad liZm de anima: Quum enim animatu quod uis sit stu,& hoc absolutea p Onunio calidu: pN-Putosin secto pars misti excrementosa dum calore proprio in i iboliatur ab ambiete putrescens,ac mistionis isse
'isi mI 2Inittens. in vivente naturam conuerit no P
..νιa. . . test: &hoc est,quod stribit allato dogmate Arist. nimirum nihil mures gigni putrescenssed cόcoctumὼ oqi aliquado insinuaile videtur plutarchus putredi ιοι nascivis fgeneris mugilum ; at vero viro illustri. mmvero, et tridum esse rei comictae excrementum: non consenties huiusmodi piices ex aqua sola o
politis dogma illud labefactari videtur,quo tu M
pra constituimus aquam non alem, nec ex C.Isola ouidquam viventium gigni mise locus sit in- όM. quiuranter M tem Itim, rearium, et Letirias collisus undiques itis: htine fons nιtitis indit, nullus Istiu αs, palus, ant lacus utitiis Athiqtie iam ilium praeter imbrem de cara natius humor infla tretim forte pluuiae paucis ante dueMs quam illac iter faceremus com-Fleum ant,na rapiscibus excreatierat, cyprinique inister alios prurimi apparebant. Hoc idem in Guiliae Hugnis istiseri licet,in qua vulti unquam principia .atit semina multorum, varioramve piscitim, qtii in his reporiuntur,stim iniecta sed haec consare quomodo possunt. nisi ex aqtia sint genitiUingeniti quomodo ex aqua non aluntu=8 Verum haec facile diluas concedens in δε-gnis antea penitus aridis post imbres Oriri pisces, quod& obseruauit Aristoteles inquiens in chiis q. his. t. I iuvissub canis ortu resecatis, limo iam arido, ubi pγimum imbribus renarrare loca inciperent, piscism
quippe nihil ex trito misto esticitur, sed ex parte: D.im ex parte mlsti pura calore ambientis non putrefacta, sed cocta gignitur vivens: ex parte uero impura,& excremetoia.que ab ambiete calore priuatur proprio,&resbluitur per putredinem et menta,n: l uiues signi potest: quando vivens omne linistu est,& uita calore proprio nititur: Sed quoniam utrumque iiDc genus partium in eodem numero misto est,& ab eodem numero calore ambientis eodem tempore patitur, dum altera pars concoctione vertitur in vivens, ΔΓ altera putrescens dissoluiturin elementa: lensus qui dii cernere non potest duas istas mutationes ab eodem agente simul prodeuntes, putat unicam esse iam Et ionem: quare vulgus dudum censuit generati in nem spontinam insectorum esse tu ipsaminet putredinem,tum ex materia formaliter putrescente: quu solum sit mutatio associata putredini alteriustum, &post ortum habuisse alimentum; quando perspicuis verbis nos edocet Aristoteles materia cum generationis, tum alimoniae illis exta telimum; puma , terramque arenosam putrescente,
quet omnia loge distat ab aquae potulentae uatura. Ices , seu frigida nutriti cur aqua sola
terius subdit vir egregius piscium alii sos-
dioribus cibis aiuntur, alis aquam duntaxat hau 'inientes ea nutriuntur,undepisces. 3ἐτρεν ι a Grecis,laeftfrigida sue aqua nutriti nominantur quaenia Graeci qω, a frigiditate summa, quae illi inest ,
Larini frigidam appellant. Quod argumentum non unica ratione loluitur. In primis. n. dicimus ueteribus u vχ πρες ' accipi pro eo quod vivat in i cis frigidi , & gaudeat frigido quomodocum rei;&ex materia cocta iuncta cum putrescente, que,non autem pro eo quod aqua nutriatur; ita- . seu ex putrest ente per accidens Quo nomine dice siquidem Plinius herbam, quam cocant Gallire non dubitauimus Sc nos aliqua ex putri mate- Betonicam, iv Itali serratulam, a G cis nun-xos δή- ria gigni loquentes quidem cum vulgo, sed cum cupari aiserit emonaut Fbcbrotrophon;certum V Ο /2 Acili. lentientes spontinam viventiu generatione est autem betonicam non ali aqua frigida tan-AE ess eo misto putrescente secundum parte, im- tum, sed succo sibi familitari ex terra hausto: No t g, quatenus ab ambietis eodem calore partes ergo ex eo. quod plices aliquot G mcia appellen- erus dem num puriores disponuntur ad animam, tur Min Φεο,. nccetario statuas illo aqua
345쪽
sola nutriri: erum hetonica planta est,quae nascitur in locis frigidio cibus; ij sque gaudet, pω- indeque ψυχρῆτρο eης appellata est e quod per te nos docuit actor libelli de Betonica, siue is
fuerit Apuleius, siue Antonius Musa Bralaum ti . . . I. Ius; quin & Dioscorides ipse his notis, cestron P0chotrophon Nocitatur, quoniam frigidis locis imueriasur, Latini Letonicam appellant: Consimili cr-so ratione qui pisces in aquis amant loca frigi diora, nascuntur, & degunt maxime ubi viget frigus, graece vocantur ι abique eo quod aqua sola nutriantur. disii etiam dicamus quum pisces Omnes eo quod in aquis deganturvverr i dicantur, aliquos tamen speciatun appellari nomine generis , quia proprium non liabeant, et qua ui, alia de ulla: sic Aci- stoteles vegetabilia quandoque generim vocabulo Uiuentia nuncupat; sic nos vulgo heibam vocamus, quae speciatim ad purganda iumentavere, seu mense malo in usum celsit. Deinde vero vocabuli g ci vis proprie significat pisces frigido nutritos, sane hoc erit soluin dicere iis malimentum cedere, quod frigidum est, hoc autem non est necessario aqua, sed Omne nullum a praedomimo frigidum: non proprie namque
da: vore aquam significando, sed proprie verti debet ita frigido nutriti& sane qui pisces sunt
inter alios naturae frigidioris , quum alimentum smile iit oporte. t, cotigci eumque alendo cor Pori , almiciato frigido nutriuntur, quod est aut limus. aut alga, au i quicquid frigidum a praedontinio, nullum tamen persectum,cedit iii alune- tum piscibus,unde scite cocabuntur propriissime iumpto vocabulo ψυχρότnφM. Quod nomen ah solute conuenit .etiam uniuerso generi, 3 .eg . quando Aristoteli piscium omni una tura est frigidior,& proinde frigidiori alimento egeant naturae suae cosentaneo,ac ia miliari. Sed esto dispurationis ergo LDυποτμιον frigida nutritu quod reuera non est dicere possum us ea voce signiti, eari aqua frigidam piscibus alimento esse,at non sola:quid ni demus aquam una cum aliis alimentis a calore permistam alere ρ sed nunclis est ann να frigida sola nutriat: sic anthropophagos appellamus,qui humana carne uelcutur,quo, non ideo
statua, ab omni alio nu trimento abstinere. PKte rea tenue satis a nomine haurias argumetum de rei natura, quum plerumqe nomina vulgo rebus
AHomo imponantur ab eo quod multitudo sibi perlita--ε υ- serit,quum ergo satis non constaret plebi quo cl- vescerentur pisces aliquot vitam in aqua frigida,dic etiam puraMegetes; inualiut apud plu- , rimos opinio ijs aquam alimento esse; unde
hoc est frigida nutrita vocati suere, doctiores vero eodem usi nomine sunt, quia loquendum ut multi; nequis nobis opponat Plutarchum inlibello de capienda ex hostibus utilitate scribente . quam marina neque potia esse, vitiosam , piscestamen Here , seo viros doctos cum turba censu ille frigidam solam piscibus ij, in alime tum cedere a viris illustribus ego quulem non
accipio: ac vere si aliqua in re unquam, in hac
praesertim nunc censeo loquendum ut multi, aeientietidum vi pauci. Ceterum Prio ibus simo , i, ista stombus tota vis argumenti conuellitur, quam non imbecillain putant viri clarii sim,ω gaecae lingua: alioquin periculi mi. AEquam non ideo esse misium alendo aptum, quia minctu non sentiatur umme frigida, ct gustu pedicipiatur Ui saporis. cap. XVI.
triri pisces quisdam a firmetur,neq; enim aqua nostia simplex, syncerumque est element msed coposuam,nustamque et sensu ipso experimur. namIummam illam frigidietatem aqua non inesse t dra, er hanc amaram, illam falsam .asiam dulcem, σpuram, ut Dioscorides ait, gritu precipimus; etenim Iab. I p. primum aer,qua est Dbtilitate omnia facile permeas,
penetrans eam immutat; deinde terra, per quam
ritati m vitiat, ct corrumpit, de eps motu calorem concipit,vcntis enim maria ag tatam tepescunt,ut in
litis inclusum esse calorem inauifeste sentias, atque nex iugibus puteis aquam calidam trahi, O id maxime hibernis ieri temporibus videmus: Eidem etiam admisIum esse caιυνε prιmum ipse liquor, tum aqua declarar assum, quae mque vraciaret frigoribus, neque nive, pruinaque concri steret, νιηι eadem se admisso calore liquefacta, dιlana diffunderet:itaque cyδεμ goribus adientis durescit ham r. idem vicissim mutitur tep factus, tabe sicitque calore:qua omnia no sim cem, fod miIIam, cumposio amque esse aquam adiguunt. recteque Plato,qui ignem Murem, aquam, ter ram , Materiam potius iuncamMeream, a queam a te reamque nominauιt, quod neutiquam bacera inpedimisiaque sunt, sed horum quodlibet omniam aliorum sit particeps. in equidem ratio in cimius introis specta re natu ca ideo solui potest, quia duo M.
ber summa capita demonstranda, qtae non concedimus viro eximim unum est,omne millia alere posse, ac praesertim homines, de quorum alimento nobi, nunc inii. tuta est contempla tio:alterum est,aquam esse millum corpus, & mistum M. per una ex qua tu'r elementi, constitutum; Quando autem prima capitis nulla confirmatio
datur ab illustri viro, & ipsum a nobis antea pluribu, argumetis proscissum est, ad ea sermonem
I am conuertemuriqua: in si cudi rapitis comprO- ώ.aa. st.bationem afferuntur. Quod i queante omnia de tactu proponitur, & nos ultria concedimus
Juara tactui non esse summe frigidam; sed hane
rigiditatis remistionem illi non putamus inesse ob admissionein ullam caloris,at ab lolam tenui e. t . oestatem, raritatemque, ac molli ciem substantiae; quum illud certo constet eiusdem caloris gradu
in densiori,solidiorique subiecto italum magi, lacessere Aqua ergo summuimn se habet frigiditatis gradum, licet sensui summe frigida non percipiatur: sed hac de re abunde paullo infra commodiori loco, unde petenda est euidentior nodi solutio. Quod mox adducitur ex Dioscoride gustui aquas alias esse amaras, alias dulces, a lias vero salsas, & alias puras quidem vere adducitur; sed quemadmodu ha sapores in aqua prod ut peregrinum aliquod corpus, cuius sunt propras se nou
346쪽
De his, qui diu vivunt sine alimento
τI bant aquam, it illud corpus sapidum permi,
cerI ad inuicem in unum nullum persecti gene ris, quod sit alendo aptum: non enim quom incunque quid aquae vitiatur, id nustum perfectuessicit: uel inde pateat in propolito,quia
nutricationi, ac salubritati longe magis conteriaqua puta,nullius saporis particeps, quam salsa, dulcks,aut amara; mamo potius huiusmodi aquς
murus lyncerae ineriae sunt potui, alimentum vitiant,& nutricationi, valetudinique officiunt max Impere, ut Praeter ceteros, vel ipse monetes. Dioscorides:cui si aqua syncera,& potabilis exiguum illud peregrinum nustum deponat, quod in se habet, virus,ac veluti ven usu disitur deponere ruspemissum non esse aerem. cap. XVII.
Uod autem pertinet ad aerem,qui sua subtilitate omui a permeare dicitur viro dOctissimo,illud adnotamus aerem esse coro, Pus,atque id aquae substantiam nopermeare nisi qua data porta per foramen ali quod a Contra vero aquae partes ob substantiae, crassitudinem, fluxilitatem,ac lentorem ita inucem cohaerere,ut continuatae sint undique nullumque meatum relinquant ingredienti aeri; Ddm ut commiscere volentibus aerem aquae, ne
celle sitaquam solido corpore aliquo secare, aediuidere, quo inter eius partes distinctas, discretasque aeri pateat introitus, ingretiusve; qua ratione spuma agitati ne aquae effici consueuit; at vero spumantem aquam non bibimuscita sine
spuma i quare potan tes aquam ieiunantes nostrigam non ingerunt,quam aer tenuitate sua iam
permea uerit: Dcinde vero ad hoc ut aer aqua permeet, atque illi admisceatur quoquopacto, is haudquaquam satis est aerem esse aqua tenui sis in re rem; ita insuper oportet aeri tantum esse imp tum in aquam, ut eius corpulentiam,α visciditatem solus discindat: od praeter impetum stationem etiam,atque moram in aqua;alioquin ignis aere longe tenuior aeris substantiam Permearet minime patiens in aeris regione media frigidat tem Vigere cetera aer natura sua etsi aliquem in aqua Impetu obtineat oblematione Aristot. duo tamen uehementem illum non habet, quo
possit desuper ingruens aquae densitatein,crassitiemque d:ffringere; immo quavis de caussa intra aquam Inclusux, uel sub aquis existens aer nullam ibi moram, stationemque ducere pOIest, qui ab aqua grauiori lursum extruditur, qua in expultione quum aer aquarum substantiam vistidiorem ac multam plerumque rina diuidere, Penetrareque nequeat, multus inter aquam de terram subiacentem ab aquae maioris,& graua
ν --a m violentia repere coactus minores aquarum partes attollit in undas, ac demum trusus exit ν- -- eum sonitu ad ripas immistus aer aquae laonter . mox in refluxu ad suum locum redeunti, secuinque saxa littoris quasi avidam in aluum trahenti,ae ingurgi tanti, rufium cum nouo aere post ἀ- ra undendo vomaturae, aer inquam pulsu
exit cu sonitu ad ripas immistus aquae licet in exitu fractis aquae part Ibus term illisis interpositus aliqua ex parte spumam coustituat: qui u l . aliquando recta sursum scaudens per corpulentiam aquae,si multus fuerit aer,voragines eiacit,
lem studentibus aquis locum ab ex pulli aere
repente relictum; si uero paucus,turbines leuio o. res, & ampullas : in quibus omnibus euentibu, T, Laerin aqua inclusus est,no ea ratione ut illi permi υμ. Θsceatur inconstitutionem unius tertij, im ut in loco diuisus,discretusque aer ab aqua per aquainseratur; quod ampullae,turbines, voragines, Un daequae maru .e aperte demonitrant: distuicti vero aeris corpulentiam in aquis manere ob aquae stentorem, qui ut diuisioni, sic mistioni reluci xu existimandum est; non ut aliqui putaui, ad respiratum piscium plurimorum pulmonem habentium; namque delphini, o alij respirant pi- a. Hi cices ab aquis exerto ore in aera; oc ubi latent a . plures dies Aristoteli innc irrespiranter vivunt, μ' v t hirundines Germanicae,de quibus antea . Est itaque aer in aquis ab earum substantia distinctus, non ita illarum corpori permistus, ut cx duobus elementis unum tertium millum eme
, qua terram non esse permista em terra saporosissim. cap. XVIII., Uod autem postea eviligitur aquis permutam esse terram ex eo, quia ex terra, per quam colata est aqua suscipiat in se arios tur iapores,lceorum quae fodiuntur ex terra; non minus enodari poterit mi naturam acriter intuenta; quum enim eadem ratione sensibilium species recipiat medium, qua de sensus μυ -- quilibet; quippe ab obiecto per medium traij-riunturadsensum; quumque Aristotele autore sensus omnis receptiuus sit specierum sine ma- ., M.teria obiecti: lane de terra suscipiet aqua saporis insense. Brmam, ut coloris,oc frigiditatem, non ius - Δpta in se aliqua terrae portione: si enim aquae a :' ,
car ne ignito, ferroque candenti communὲ- θea ut calor, non communicata substantia, sed genito nouo calore in aqua cur oc terra non co- mimicata substantia suo lapore consimilem in aquam non gignet e non enim magis a materia Terra tangibiles qualitate, insolutas esse dixeris quam Hr μ'
gustabiles, sed vicissim; quum gustus si ut tactu
nobilior, ita minus materiae mὶmersus, oblectique proinde a materia magis absoluti. Deinde vero communicet aquae terra una cum sapore fμε---
aliquam sui portionem; illa quidem portio aquς
naturam vel destruet, simulque cum ea millum corpus emciet: vel non corrumpet, sed puritatem solam turbabit: si mutetur aquae natura,Iam hoc sit lutum, non aqua: oc quamuis in eo misto aqua praedommetur, non erit id corpus aqua potabilis , oc usui animalibus, ut supra ootauimus ssi vero non mutetur aquae natura interior, seclalterationem aliquam lolum patiatur secunduaccidentia , iam inde non habeat vir eruditus aquam esse Musiam, ac Pruvia uere: nanque
347쪽
a si mentum ita in istum esse opus est, ut quintumiit corpus eiiciacialiter conii tutam ex quatuor eli mentorum corporibus m vnuin millis , cuius odi est natura elu, quod alitur : non auia ictu v. lic unum tantum clementum per vicin innali rius alte ratum tritum in aliquo accidente, munu atra penitus sub I antia. Idem elio iudiciu tu de iapore, quem recip ut
aquae alii ccis concretis appellatis , alusque sossiliuni generibus, undesiunt aqua: sulpitur .aut bi tuminosi lut cui uiuis at .critis codi cionis, quales ituit quae passim scaturiunt aquae thermal es. Si quis autem contcndat ius aqui, praeter qualitates, inelle quoque subitantiam fossibilium , quando nec huius ii odi sollitia sunt unita persecta, nec alendo corpori, plane ab eis aquae id sortiri non poterunt, ut incer insita persecti gene
ris , a tque adeo inter alim inta connumerentur.
Deinceps abstinentes notiri, ii qui aquam bibebant. eam non potabant saliam, vel amaram, vel quoui, alio lapore Pollentem a terra delumpto, per quam transierit, aut a sossibilibus ; sed ea v tubantur pura, in lipida, qualem nos bibimus a
non eigo, quod uuila est et cum terra, , nutri bat aqua. qttam motu, ac Nntis non ἱ ealescere, σων mota dicatur iuua, cap. XIX.
Uod exinde affertur, aquam in se habere
calorem, aς propterea ignem, tum quia . semper moueatur, dia ex motu uel Iu torum potuli me incalescat; Vnde '/om etiam Plutarcho νιua dicuntur aqua fluentes, qui bus irae motus calorem, ac proinde vitam quoquomcto conciliat: tum quia hyeme hauriatur aqua ex puteis calida : tum quia nisi gradus quidam caloris est et in aqua, ea fluida non ei siet, uerum ne- celsario congelaiceret; tum demum quod addit Rhodi ginus ex Plutarcho se quia nili calorem
insitu in haberet, pellucida non conlpiceretur; intime perspecta rei natura etiam dulo luitur. Et sane pruna in rationem tolli t cum experi uisnto Aristoteles: agites quantumuis aquam letito, celeriue motu nunquam illa incalet cetr Immq si quiescente, aquae motis, & celertune fluemibus Dis . . lUnge lunt calidiores quuagida , m taeque lint frigidae Ac proinde putredine non inquinentur; quiesccntes,ac stagnantes calescant, putred: nique sint obnoxiae. Sed&Aristoteles mutn in C . calescere sapienter ait corpora tum solida,& len -4 a. tori Sexpertia cuiusmodi sunt lapides, ligna,&serrum, non autem aqua: tum quae per attritio ,-- a nem amisso humore vertuntur in ignem,uelutius .ina. est aer, non aqua ulla ex parte: Nil ergo mirum si nullo motu aqua incalescat , qu e lenta,& mullis adeo ell, ut attritu nequeat humiditate priuari , 5 ta igneam naturam indui mirum prosecto eit allato argumento cesIille Plutarchuin in pusculo de ignis& aquae utilitate Pnilosophum n. is, abGqui minime vulgi rem: non enim aquas vi-uas vocamus fluentes quia in ijs calorem nantus
commeat: sed potius quia motus eιI quas vita re-
bus naturalius Aristot. viventes ergo dicuntur torra
aquae quia niouentur non quia motu incaleicat, ut centuit P ut arcnus: de eo magis alnota sor liter vivent Vulgo nuncupantur aquα, Π Π i d. Atia calore, quia videntura piae sponte moueri nullo impuli ore, moru, autem localis ab interno 3. u. An. principio antinato ruit , ii ue animalium proprius eret , atque adeo viventium Acillocete veteribus
Aqua byeme calida misti rationem non babet. cap. XX.
SEcunda ratio uero quidem nititur axiomais
te, quod hyeme hauriatur e puinis aqua calida , ted inde uere non colligi tur aquam et semistum alendo aptum, nec iccirco alere potui s- se nostro, abstine lues: non hoc pol remum,quia ibi uin hyeme alti fulcient aqua ieiunantes: quomodo ergo vivebans nouem mensita reliquo, frigidam haurientesZ non illud prius,quia caliditas haec aquae aduentitia est, & accidentali, , atque omnino caliditas mactu: non propria,&ellentialis,& m habitu,qualis ea est, qua inistum in ense constituitur: mili uiri enim conitituitur in esse a tempera meto,quod est sorma subitantialis continens tum ceteras trabituale, qualitates primas, tum praecipue calUmm: Ceterum aquae tem ramentum sola frigiditate, atque humiditate nititur, neque ad ipsuri. candi tuendum concurrit calid: tas actualis illa extriniccus aquae prouenies a qualitate loci, per qHem ransit, aut quomodo. cunque aliun D: non .izem ab admisto ullo ele- metuo calido: scutunnuaquavinia sibi aliquan- omiss
nni quia iune rati ,3 iii unum P milia: sic Vicis- ι .simcxien, a fonibus, vel educta e puteis hyeme ratia. calens aqua, uia calorem hunc sponte a se discu- - .
tir quam taci .hme, necessario rutaberis calorem ipsi adu on citium cile, atque ab extrinseco agente impreisum inhaerere, non autem ab lintrinsecusas uisio corpore calido, tanQuam inni uti natura , clienualiter melle. Sed hac de re plura superius.
Pa a non congelaicere, cui nihil la sit caloris, eis Irizore congelata, calore difflari. cap. x XI.
TZrtia ratio subtilior, Nisi aqua in sera I
rc in haberet aliquem, nec frigore conglaciaret externo, ted suapte natura congelasceret. quippe frigidi in frigidum nulla es actior nec eadem se ad millo calore liquefacta diffunderet. tollitur & ipsa. Congelatio est effostus m- munia goris actualis excedentis: quod cxperimento c ii et hyeme, dum a sensibili, vehementique ambrentis Digiditate aqua congelatur: non autem
a frigore habituali, quippe ab hoc ibiurn prouenit frigiditas ac ualis,&accidentia propria,quo ni ἰώ
conueniunt nature corpori,,Cuius est habitus,&forma es lentialis: quia ergo aquae subflant lana- raeam estura lua mollis est, ac tenuior. 6c rariotiquam re f
348쪽
Deliis, qui diu vivunt sine alimento. 83ra : quum in sub lantia minus densa qualitates
Omnes receptie sint minus actuose , minuique intentae quoia lentum; ut eo ab aquae M a,quae nititur summa frigiditate habituali, materici uin
etra non excedens lentul : ceterum frigiditasAEiualis non excedens sensui vim, non obtinet cogetandi quare aqua non est suapte natura coagelata, quia nigiditas actualis, inquam istam co- gelatio resertur, anesi tuu in excellu si paullo remilior; S hoc non obadmistionem calidi,
ut credidit vir eximiu, ita ob materiae raritate,
atque mollitiem. Propterea igitur a tua sua sti-giditat . cui nihil calori, adiungitur,la ipsam co-- re neqvit: Quam lententiam illustrare pol-1umu, desumpto nive argumento,cuius&se, gidi ias actuosa summa est selitu iudice, iii,statia mollisorique rara, congelata quidem, ted no eo congelata inliciei ac grandinis materia; cra is, unde hoc discrimen prodire putas Θ non aliunde certe quam a varietate materiae: fit glacies, 5t grando immediate ex aqua ab externo ambiem P - - frigore uehementiissimo congelata ἔ Oritur autem nix proxime Aristoteli ex nube a frigoreo eodem maria: led nubis consillanta longe in iis est quam aquae, utpote mediam naturam obtia G. nens inter aerem, & aquam, Ideo inmus congelatur nubes in niue,quam aqua in grandine, m-M A M. cieque, licet a uehementior frigore nix oriatur --, quam grando Aristoteli, & ratiinu, ac expe ri ine
st quam in experimento constat niues h eme solux πι -- prouenire,grandines vere. tque autumari ratio
quoq. suadet vehementius illud esse frigus,quod non patItur nubes in aquam verti conglacian--,- disnun grandinem, sed nubem ipsam statim ano i is te ortum aquae cogit in niuein: quod monet Aristoteles: Nubes igitur ob sui maiorem mI me.
ac raritatem minorem congelationem a frag ire
sustinet, quam aqua: si quidem congelationis
serma, ut quaecunque alia non nui permet duin cipientis materiae recipitur. Sed radeamus adpensum. Amplius congelatio eli pallio semper ab agente externo, SI Mnnino ab ambiente sese giditate intensa necfieri poteli ut quid quain a A e pruptia frigiditate, si natura fluidum eit,lponte congeletur; quamobrem etiam ii aquae summa. - mellet stigiditas, rim Blum habitualis, veruti cu mactualis, hiud tamen posIet aqua elu, me
ω. rito congelari; quippe nihil agit in teipsum, Sprae letalma riuscemodinctione, quae natura: Prinp eaduersetur: ngelatio enim aquae naturae, uae fluida 't, apertissime aduersatur: S iri olnei pia seipam sua frigiditate licet excedenti aqua non congelat: At ex ternum agen ,, cui curae ricii l est seruare naturam eius, ITI quod agit,
pro modo naturς propriae semper Operatur quuergo frigoris proprium sit condensare. & inten- lioris e dia in congelare a sane ubi aqua in ambienexor te sit frigidiori, ab externo stigore uehementi non acquirit nouum graduiu frigiditatis ullum
quum ipsa sit frigida in summo tum in habitu, tum in actu, et lasnsi ob substant ueluq mollitie , ac temtatem adeo sensum frigore non lacessat, Vt nix, aut glacies; at aqua vi externi frigoris
summi condensetur, cogiturque magis quair sua postulet natura, & vertitur in glaciem: Comglaciata uero aqua sensui frigidior est absque eo, quod nouum in se gradum Digidi tatis admuerit: sed quae fusa, liquida, & mollis prius leniter sensum refrigerabat, placideque tractabilis erat: nunc rigida, Ss congelata sensum serit acriter immintrinabilis: ranan Iueactivarum potissime qua . o litatum natura est; ut idem p ecise graduS m amateria densiori euidentius, & acrius sensum ,is,s.
feriat quam existens in rariori, ac tenuiori r qum nus -
circa flammas, prunas, dc llipula, ardentes diu- β' Ρ- tuis cule manibus versabimus innoxie , serrum ιι autem candens, lapidemue ignicum ne tinnititu es ii tractam poterimus impune. Quod autem Gij- cmir Digidi in frigidum nullam este actionen , tollatur tum quia externum frigus in cogelatione agere dicitur in aquam non ut Digidam, ted ut fluidam,mollem,ac raram . quam dentat. lndurat, di cogit; tum quia externum Digu, agit in aquam,cui frigiditas actualis quoad tensum remimor eli,quam ambientis ; at Digus remilium ad intensum te habet ut non ingiduin. Catum a
Praeterea uem falso assumitur aquam se sibi j. admisto calore liquefactam diffundere; calor enim aquam liquefacIens aduentilius est a sole, oram uxvel ab igne, umue substantiae internae aquae com - miscetur, sed Mrinsecus tantum alteram rares
cit , ac soluit concretam aquae corpulentiam; eaque Bluta, simul cum igne, ac sole recedit ab aqua; quιppe mera qualitas erat ab externo agente in aquae iubilantia genita, quae praesentia generantis ueluti caussa Guente,& conseruante indigebat: quare illo abeunte semi .n malienosi biecto ta ulcere, quin de a contraria rubiecti qualitate naturali extingui debuit. Alioquin si ca--,n- loris aliqaem g adu .n haberet aqua, licet exl-guam, hic ei elset impedimento ne pollet ab v N M' Io frigore conglaetiari, coadensaretur quide m , vinon autem conglaciaretur; nam ex Aristotele habemus aerem, oleum, semen, & alia calorem
in se habentia frigore quidem con si iere, atque
crassescere posse;congelari autem, conglaciariq. non posse; cuius ea ratio est, quia congelatio calorem penitus extinguit: quorum itaque natura sine calore non est, ea congelari nequeunt, sed a frigore cras Iescum, vel etiam corrum Iunis
tur antea quam congelentur: calor enim se habet inmistosi comino Intemperamento ad in , iis stat formae ceteras qualitates quasi materiam co e so. tinentis; quare ad caloris ex unctionem millum corrumpitur necessario.
Quomodo aqua st disima quum sit as externo
frigore vertatur in glaciem. cap. XXII.
CArpimur &ineo,quod nuper decrevimus
aquam esse frigidissimam, & ab externo frigore in glaciem commutari posse quod utrumque reprobatur; prim .in aqua frigidissima non cile dicitur, quia Digiditate vincitur a glacie: quod apertum facit materiae densita, in glacie maior quam in aquk; ubique enim qualitates
349쪽
qualitates a tuola, calor, & Drgus,in materia dutiori maiorem 1 useipiunt intensionem: Dein glacies frigidiores le ideo probatur,quia ex aqua fit frigoris externi actione : Additur etiam Iudicium rensus, quo manifeste constat glaciem esse aqua frigidiorem. Alterum veru dogma comuelli propterea videtur, quia quod ex te frigidisi simu ui est, id ab externo frigore non paritur; tu quia pas Isio est inter contraria , . a valentiori ;semper crum agens robur habet supra vires pallentis , tum quia quod frigidissimum est intcndi non potest Postea vero si condensatio aquae est purς frigiditatis opus, quidni aqua glaciei naturai vinduata pmprio frigore 3 curabalieno lor-titui qui a pmprio nancilci non valete Qui bus tamen oppositionibus unico sundamento iacio sigillatina respondere licebit; nimirum duplex inest in aqua frigiditas, habitualis altera, qua nititur fiuina substantiali, elementi,aetua li, altera, quae accidens est ab habituali proditas
veluti ritibilitas a Tationalitate: Adprinaam ergo dubitationem dicimus nos aquam constituisii e u gidissimam loquentes de frigiditate habituali, quippe qui cum Graecis arbitremur aquae formam eis talem frigiditate consistere; at bieetio est de frigiditate actuali, quam vitro concedimus intentiorem esse in glacie quam in aqua ob materiae illius maiorem dentitatem; iubiecti nanque deni itas exacuit vhique caloris, & frigoris actualis aciem, ita tamen habitualis caloris, frigorisue vires, seu gradus non adauget; siqui-si; dem lubilantiae vire, a graduum multaplicati
m 'e urra nepotissimuin augeri conlucuere: quod augu-
.se mentum graduum formς cuiuique lubstantialisi a nullo accidente, ac proinde nec a densitate su- laedii promoueri potest. Ad secundam opposi-
-- t. Glauconc de .lcses aqua frigori, ex terni actione fi 1 glaci cria, adnotainus aquam a glacie no: -- d:fferre habitu sic elicima, sed frigiditate acci-
. dentali, & omnino per accidens; nam eadem est 'it serina substantialis aquae, ac glaciei,ium Ina nempe frigiditas humiditati coniuncta; ita ta fuit a tum alteratio in qualitatibus circa materiam Duae inuariata iubilantia, ut 14 quis albus carnes ulturna mora in sole niger euaderet quali thiops: sic actione frigidi tali, externae actualis, quae in aere ambiente viget, aucta fuit frigid: tas actualis aquae ad summum, simul de materici desitas, unde aqua glaciei conditiones adepta est: cui ut actuali frigiditate cedebat praeexiliens aqua, sic habituali frigore par erat,& eadem; utraue enim est habitu frigidissimo. Ad tertiam isti cultatem concedentes glaciem sensui cite frigidiorem aqua, aquam non esic iudicio sen-1us rerum omnium frigidissimalia, adnotamus
sensum solam accidentalem,& actualem frigidi talem iudicare posse; at habitualem,quaeli iustatia est,scessent:atis aquae natura, pcrcipere norim t. . Mile; siquidem sensus substantiam non pertin-ra δε- git, totumque formas accidentales attingere valet: quo fit ut sensu doceamur glaciem trigiditate accidentali, dc ex terna superam aquam, qu & nos ultro fatemur; at non cognO1calnus aguete aquam vinci habituali ,ε ' interno Digore;
quod in controuersiam datur. Ad quartum di bium ablolute negamus Digidissimum ab extemno trigore pati non polse: Ad primm proba
tionem,qua dicitur passio esse Inter contraria,ex ari,ias --ἀMilotele rei pondemus duplex esse genus pallio υν ωαν nis, alia est pallio perficiens id quod patitur, alia destruens; lane passio corruptiua Vbique a Con' , vitrario est , nam contrariorum est corruptioni ,1 studere; sed passio perlectiva ubique etiamI-l quuin autein qua iitas intenditur, tunc prote elotion destruitur,sed perficitur; vires enun, &gradiis tulit de persectione formae; quare frigidi--- Las actuali, aquae ab externo aeris frigore consi- Arist. mali auguri,pemci,atque ita perpeti potest. Adiecundam probationem, qua Icribitur agens v bique habere uim lupra vires passi, con lilial litat Verum est de passione corruptimanam quod corrumpitur, ubique Omni conatu 1 conteruationi studens pro viribus corrumpenti reluctatur; nui ergo corrumpens uires habeat supra robur contrarii,nunquam illud corrumpere poterilsat vero in pallione persectiua , quia quod perficitur non reluctatur actioni perlicientis,immo CC T potius eam vi m desidet at; p terea non est ne celie ut agens vires liabeat 1upra vigorem passi; quo nomine vel ab Aristotele Icribitur aliquamco summum bonum S alicuius alterius boni qua
Lamuis nuntini adieetione reddi expetibili e Sedoc in tractione nauis collata, omnium inis LIum via Ioas in unam, quas neget accedente undecuno poli manum homine prioribus decem Vim pri ilinam magnam minoris accelluadaugerit sicci oc a tu uingiditas actualis magna, Vel ab eiuIdem, aut etia. . Inferioris gradu, trig1giditate aeristia rendi .ur in glaciem. Ad tertia vero P tabat:oneiu, qua dicitur quod frigidissimum cst non ivicipere intentionem, mi ponden te anti uaduertii. .ua dum aqua externi ingoris actione vertitur in nuciem non heri in te mon: frigiditatis hab itidi in aqua, sed adtualis tantum, nos veto aquam frigidus imam ponimus habicu, nou actu de pmpterea frigidii sinum no intendimus proprie, sed quod cum frigidus imo hab; tu eli frigidum actu non in linuino , hoc inhendi poste contendimus . Ad quintam.qumilionem respondemus primo frigidita tem habis tualem ex se non agere in actualem,sed eam producere in materia, & producta postea uti velut instrumento ad omnia munia obeunda; mmae siquidem euentialesi inmediate non agut Vt plurimum,led accidentibus nilnistrasutuntur: Deinde Obseruamus omne agens, siue destruens, siue perficiens neceisario diltingui debere a pacien-τοῦἰac proinde fieri ut aquae stigiditas actuali, a 'semetipsa nequeat intendi, ab amb:cnti, frigore
Protinus intendaturi Deinceps uero dicimus inis P . tensionem elue augumentum virtutis Rugumentum autem ubique fieri aliquo extrinsecus acce- tum dente,liue de proprio auguinento loquamur , ut με exrer
docuit nos stri Ilotele X,liue demetaphorico.
ergo aqua ellantialiter sagi dissima potest ab ex iΣ' - λterno i rigorem glaciem densari, non quidem ι .
350쪽
Dς his, qui diu vivunt sine alimento. 8 s
mutata intema aquς natura, sed i ntensa externa,& accidentali, seu actuali frigiditate, quae lumma non erat simul in ι:ue coacta materii; densitate , auctaque ibi id ita te; quibua accidentibus solum a glacie dii id et aqM. Trater litates actualet devmere accidentis laese se cuique elemento habiti es quatitates de Ia-ueresubstantικ. Ium forma, ac dis remiae cimsti trices. cap. XXIII.
m. a Eclamant praeterea plerique nobis duplictg c calorem , frigiditatemue, humorem, ac
M-- - I siccitatem comminiscentibus, actualem
scilicet in genere accidentis, & habitualem in s rie formarum subitantiatium, tum quia nullam rationem habeamus,qua disserenitas ista, habituales in genere tormarum ellentialium consti tuere pol si inus distinctas a qualitatibus actualia bus; tum quia nullus ante nos de habituali calore,ac frigore verba fecerit: tum quia calor, fri- ρ. d. gus, humor, dc siccitas ab Aristotele ubique po- nantur oc in genere qualitatis,&inter perte sen
- - risibilia ; tu in quia omnis calor, frigiditas, hum: li I. tas. 6e siccitas intendi Ac remitti potest, habetque ' δ contrarium: quae Omnia ablunt a natura subit
tue A rii otele au tore non uno in loco; tum de- , naum quia speciatim habitus ab Aristotele con-
,, stituitur extra genus substantiae in prima specie
Qualitatis inter accidentia, ut non minus accidens sit habitualis calor quam actualis, vel arguis mento desumpto ab hectica febre, quς Medicis definitur elle calor habitualis. Quae tamen obi cha nos adeo non urgent ut a prono sita senten- tia dimoueant, & his non obstantibus iterum staetuentes in elemenus pnaeter cλlorem, frigus, humorem,& siccitatem actuales, quae sunt accidentia proxime fuentia ex interna elementa natura, reperiri calorem, frigiditatem, humorem ac sic citatem habituales,quae sunt differentiae constitu trices, tormaeque lubstantiales elementorum: ad prima etenim obiectionem infitiamur nos nohabere vllam rationem, qua freti constituere possim iis differentias istas habituales in genere Mrinarum substantialium distinctas a qualitatibus actualibus; nam plures,&ne Ilarias ad id osten
dendum rationes habemus, quas omnes recensere nimis proli xum ellet,lat erit praecipuas hic attingere, In primis itaque si praeter qualitates actu les in elementis non reperiantur habituales,
quae propriae sint elementorum differentiae sp Cificae , igitur reuera Qualitates ipse actuales vel erunt tormae sebstantiales elementorum, uel qualitates vicem gerentes formae substantialis in
elementis, uel demum accidentia, quae omni ummaxime occultam elementorum formam circu. 'm' scribere ac notificare potiant: Sed qualitates ctuales primo non pollunt flatui formae substantiales Clementorum, quia possunt ab elementis auferri non corrupta, ted superstite elementoru substantia nam M ab aere rea: natus actu λ- Iem caliditatem, humiditatemque denait:&- ab aqua grus a vilem stigiditatem tollit. 6c a in ra Vapor, aqua calens actualem frigiditatem,& siccita tem auteri: quum itaque sensu plerunque possimus experiri aerem actu frigidum, V
siccum, aquam actu calidam , de terram actu calidam, de nilaudam, plane conitat calore. ιδ, 5 . humorem actualem non e se formam ei lentiale aeris frigiditatem actualem non e Ise Graiamlub: tant alem aquae; trigiditate. ac siccitate actuali non consistere forim in terne specilicam; Moma enim specilica non potuit ab aliquo tolli cAtra eius corruptionem, quum natura corruptio
nis consistat in separatione, ablationeque serui psubitantialis. Nec tutum est refugium dicere Memam elementi non unica, sed duplici qualitate In unu iniuncta contineri; quae duae qualitate, an ullo clemento remoueri polsint citra eius coma Ptionem, a quo incolumi una tantum auferatur; etenim Sc aerem hibernum flante aquilone iς numem sent unus, Inspiramusque frigidum d liccum, de terrain aut rura conitit ut ne calida
dc humidam non raro tangimus: de quorum Drmie non sun t simpliciter simplices,sed e pluribua
Partibus essentialibus coagmentatae, his uel unica earum partium corrupta, tota Brma corrum
pitur, nec in alia superstite conseruari potest: ut enim compositum ex materia dc Brina corrumpitur totum occidente Brina, sed materia permanente incorrupta; ita iane si Brina elementitertium quid totum est e duplici qualitate in unum iuncta coagmentatum; haru in altera tantum modo corrupta totam inmam corrumpi necelle
est. Qualr tes actuales deinde non possunt statui vicem gerentes ibrinae substantialis; nam duo η, -
praecipua lunt munia tarmς substantialis,prilnu, ut materiam in trinsecus persciens conitituat copositum in certa lpecie substantiae: alterum, ut si t principium quo primo composiluin proprias operationes obeat: ceterii neutrum horum ei ficere potest acturalis qualitas; non primum, quia quum sit acciden, cli enun per se iensibili,, lumsus autem non pertingit per se subitantiam Aristoteli non potest conitituere in e se substantia: 1- - νquum enim prius nazura sit conlii tuens constitu ss. to, prior natura eslet accidens subitantia, cui inest, quod ab Aristotele nulli bi non negatur: Non Iecundu in quia sine qualitate actuali sunguntur elementa suis muneribus, nam terra sponte deicendit licet non actu frigida dc sicca, quinet constituit mistum corpus animalis actu calidas sis'. o adi humida: mamo de aqua remoto calefacient semetipitan actuali frigiditate ornat, qua violente priuata suerat. Addo etiam aquam actu cali dam omni actuali frigiditate priuatam tum pintu Aum balneo corpo ia nostra, nostrumque tem peramentum refrigerare: ut quotidianis experimenus nouere Medici: a tuem huiuimodi refrigerationes nullum aliud agens praecipuum no scunt quam frigiditatem: si quidem ab aqua sunt non ut ab agente aequi uoco, sed ut ab unt uoco: de ut ignis agit Aristo t. de aqua, non quatenus ignari aqua, ted quaten imite calidus in . haec vessicca, ita plane aqua agit quatenus standa est It que aqua actu calida refrigerans in te necessari