장음표시 사용
51쪽
12 Secudi Lib. de Anima Quaesti , decima.' p
eritur delirmi re illud essee calidum, non stantia inter sensum, o sensibile. neu quia formet hanc propositionem, hoc est da, vi medium si purum non impediculidum,sed quia determinate appreben tum. Tenia, H organum Ganu mildit, re percipit illud tanquam calido, uo D modo Iesum. Si aliqua inarum condi autem νt frigidum. Sciendum tertio, tionum dest,pote II accidere error infenq*od quando potitia cognosci tua appre sim Issa conclum o si no indiget probribendit secut es iure, tuc dicitur a ere tu rione , probatur m sec. Naturalis actus dicare, O vere cognosce te, qua udo atrue π mi cuiusque rei, semper est φο modo, apprehendis aliter qua sit in re, tuc dici- nisi sit impia men Ased cognitio est natur false cogis osci re, decipi errare. Si tua alis aectius cuiuscunque potetis cognocui cum potentra νsua apprehodit tau Ditiuae: ergo c. con equetia nota cum qua nigrum qumd Hi album decipitur, maiori, quia nat rasemper uno mo ope quando autem a prehendit taPa anu, natur Minor uero ibatur. Illud est actus quod est album, vere iudicat naturalis alicuius, ad qs perse esse omerii c, tum adas opivi 0 c m. est, 'sensus no tialiter ordinatur: sed ad cognitione pererrat circa propria ensibilet maiori Din se esseentraliter, ordinatur uentiaco ob ite a minori voparte pol errare . iacia gnoscitiua: ergo cre. Sciedum tamen obieci M.
sensebile dici Obus modis. Vno mo. lut adriuatum, materiale non adequam. inare dein. huiu, es in re Muru esse materiale. ismo Sicut ursus , obiectum formale adequata ς se quia est iu medio, aut om est color, inadaquatum aute est albedo,
gano per abstracili ne a materiascilicet nigredo, ali' colores particulares. casecundE spe metiovale. Dicit erg&duo. ergo dicitur, quod fensio pol erras e ci Trim: h decipitur inultotiens fem ea proprisi sensibile propter aliquod i Ius circa en λυμι udum quod est iu re, pedimentum, intelligeton est de obiecto quia pir hoc esse no babet agere m- materiali in equato ii aute de adsquas . secundum es, quod circa stnsibile, ro,nunqua n. iudicat risus colorem, quis secadsis esse quod habet in abstractione aliquem colorem uideat, neq: auditus D quod sane potest multiplicito νariari num, furn alique simum audiat, et hoc H -- fecundum . . dispositiones med aut om detur inresi se Philosio. cu dixi nomni non potest errare quia reverasen decipitur uisus quoniam color. Adrasi ite tale esse habet in abiiractione qua tiones in oppositum radetur. υ primum liuisite iudicat senseus,licet no babeat tale dicitur 9, infirmus dulcia iudicat amara, se in re. Veru iura iudicium datur de re' quia organum est indi Positum lingua. n. secundum p ra Ie est, si debet esse Nerum est in persa bimiore vivaro quo .nt
bus observans. Prim est, ιμ debita di caudo, quia perie non pοι errarescitot
52쪽
secudi Lib. de Anima Quaestio undecima. 33
quado ibi no est aliquo copositis. Dici
Hrest rem tur tertio,' eouc modo sensus non potest ις in D. errare perfecirca proprium obiectu,potest tamen errare per accidens propter
aliquod impedimentum. N Ad tertia dicendum, φ licet non sit ista diuersitas colorum, es tu en ibi aliquis color , unde non decipitur circa colore, sed decipitur
circa proprium colorem, propter radios Iolis reuerberantes ad nubem roridam.
N Ad quartum dicitur, quod illud accidit ex defectu medi licet aeris intercepra corpore riridi.
Num sensibilia communia sint per se sensibilia.
Communia autem motus &c. Tex. LXIIII
decimo, reum sensibit a comunia moen bibe per se. Et ridetur quod nou. 2VPrimo, omne quod per esentitur ab aliqua potentia, contian or sub obiecto formati illius potentiae. Sed sensibilia comunia no continetur sub obiecto formali alicuius sensus particularis vi patet: ergo c. Secundo nulla priuatio sentitur per se. Sed quies est priuatio motus ergo nou sicutitur perse consequetia nota u minori.Maior Mero probatur. Omne quod sentitur sensu exteri ri, Hi praesens ensu. Sed priuatis no potes esse praesens, cum non habeat esseerergo etc. 'i Tertio, nullum compositum ex infensibilibiis, est sensibile. Sed numerus coponitur ex νnitatibus, quae sunt in d uisibiles, per conseques insensibilis: . ετ o numerus non est ensibilis perse. 2 in D, quando aliqua passioco emens alicui primo, couenit alteri per se, oportet illa duo essetis sicut quia rimbilitas primo per se conuenit homini, Sorti autem perferideo homo Sortes
sunt idem realiter. Sed esse sensibile priamo ct perse conuenitIensibili proprio rergo si comeniret per se ensibili com n sensibile proprium comune essentidem, sed hoc ess pum : ergo c. Quinto, omnis polentia debet esse δε- nudata a suos sibilip fersessensus non
Aut denudasi a magnitudine: ergo magnitudo non est sensibile persee. ' Circa istam dissicultate sunt plures movi diceamdi: quomodoscilicet siensibilia communia sint sensibilia perse. Aliqui enim olusi quod dicantur sensibilia persee: quia propriashpecies , dr inteutrones imprimunt infra um,per quod distinguuntur a st milibus per accidens, que nou impravit similitudinem in sensu:a proprars autem distinguuntur, quia propria percipiatur
tantum ab uno sensu: comunia autem a pluribus. Commeu. autem voluit sensibilia communia esse se bilia 'er se, quia inferunt passioue ensibus: sed disse, ut a sensibilibus propr3s: quia illa agunt ius su m, inquantasensus est, propria autem agunt in sensum, inquantum est hie sensus . Sicut color agit infensum visus, inquantum ein sensus Visus : magnitudo autem agit in visum, non inquansum via sus Hi, sed inqaantum sensius est. Hanc opinionem tenuit S. Tho. Alium modum
assignat inser to, ubi vult, 2 cmis sentiresit quod a pari, alteruririllud diacitur sensibile perse,quod facit aliquam disserentia in alteratione fenso: unde dicis Philo. quod a seu bili per accidens, nihil patitur sensius : rellaques illud se
53쪽
''Differentiat, Aut circa mutatione stuli zmmula sus aliquid pol facere dupliciter. Vno mo
n VI qinimum ad in speciem agemue iden
eare dictit- quantum ad speciem in sensu, a sensebiuo' ' agente pressum, Iecundum quam dicitur tensus pari di immutari: hoc mosensibili appria circa immutationem fensus disserentiam faciunt: aliam. n. spem imprimit calor, O aliam sonus crem de
Aijs.Vnde quia spes in sensu in a sunt ipsa seu sibilia,ad quae potentiae sensibus
naturalem aptitudine habent, in harum Pecierum disserentia diuersificantur potentiae. Alio modo , quantum ad modum actionis:quia s diuersificant modum mctionis ε priora sensibilium infensum et hoc modo faciunt diuersitatem sensibilia
communia. ostio . n. modo immutat sen
. r. sibile quiescens: O alio modo dum mo- uetur: similiter alio modo da est in maiora magnitudine: alio modo dum Hiis minori. Item alis modo plura q νna,
o alio modo figura Dra idalis, quam figura quadrangula. Vnde quia non habentsensitalia coia habitudinem ad sei fi m tamqJos activorum ides tanquam; octiva, diucros species sm quas tam rantur sensus causantia, sed tanta diue sum modum in ipsa sipecie eadem facientia: ideo non diuo dicantur potae sin diado tiris ii si at se sibit fum communia.' sed
siuria. contra illum modum arguunt quida. Videtur euim hic velle S. Tho. g, si sibilia coia non causant speciem in sensu. Coti aut arguitur sic. 'I Primo,color motus
aut iij hil imprimit in se su praeter id essimprimebat quiescens: aut aliquid. Si nihil, ergo motus non facit aliqua diues tatem circa immutationem sensus. Si auqδ, non apparet quid si illud, nisi sitispecies .ergo causiat similitudinem specie insensum. Secundo, diuersarum cognitionum diuersae it spes productius sed alia es vim magni: ME, alia colo
ris: ergo alia spes utriusque. Contia eos ob, matur,quia Phil.inferius loquens des milibus comunibus dicit, g, haec omnia
motu quodam entimus. Pro folutio- per A dispune harum rationum, O pro declaratio
ne mentis S. Tho. Scienda primo si pseepol accipi dupliciter. Vno modo, prout lopponitur ei est per accidens tantum. Alio modo, νt idem est quod primo. Sin prima modum, dicimus p Sortes eIi r sibilis perse:quia conuenit sibi ex intris
Ieca natura. Sed secundo modo, dicimus
es non est per se risibilis: quia re risibiale, non conuenit mi primo, sed inquantae t homo. Sciendum secundo, haec est disserentia inter specit m sensit ite O nrissif- . intelligibilem, quod1pecies intelligibilis,
quia recipitur in subiecto immateriali in 'intellectu, ratio causandi talem p ciem, eIt natura specifica, ideo naturam immaterialiter idest sine conditionibus materialia ibus et particularibus repraesentat. Species autem fremitis, quia recipitur in organo corporali, O principaliter a re particulari materiali, singu
lari causatur, ideo rem materialiter c particulariter .f. cum conditionibus quiabus ipsi m siens hile variatur, repraesentat. 'Sciendum tertio, quod ψμ si in causare similitudinem infensu, aliud cares initi- facere dissere tiam im speciem sensibile, siue im leticin agentem. Causare. n. lina Lemmilitudinem dicuntur omnia qu lycci aliquo modo repraesentativastii in sensu et em sen producunt. Facere aut di eremiam sis. speciem agenter Hil peciem a qua est
ratio sensus specificatur, primo infensium imprimere,ab alia specie specificante differentem: sic quia aliam eciem causat
sapor, aliam color, to etiam quod sent . in eodem subisecto, ideo faciunt disseret tiamfecundia spem sera bilem. Illis no tatis dico primo,quὀd si a mentem S.I .
54쪽
. se ponit. i. ire bi dicit, si similis
do es cuius rei, Hi insensu tripliciter. . Vno modo primo, pse sicut in visu es, smilitudo colorum, aliorum proprio- sensibilium. Atio modo per se, no primoaicut in risu est similitudo gurs uel
' magnitudinis,et aliorum communi si sensibilium omnium. Tertio modo, nec priamo, nec pse sed per acciis scut in is uesi similitu rhois. Probatur et rone.
Oe q. cognoscitur,tu aliquos seupse cognoscitur p ali uisimilitudine, sed ei sibilia cola cognoscuntur arensibus par titularibus pse: ergo habet sim litudine in se obus particulat ibus. Dico secundo,phi militudo O spes sensibiliu coirem non distinguitur realitera i cie e pri rum sensibilium, sed G νna spes, quae cust principaliter a re materiali cavsata, obiectum sin conditionesDas particul res repraesentat. Vnde primo, Op st,est
spei spi sensibilis, perse autem sed noprimo est spes magnitudinis figurata eteris,Υel morus, numeri, vel unitatis,νt sicut obiectum proprium pota color es cutuli magnitudine, figura, ct quiete et alijs, ita quod species repraesentet obi dium proprium , cum omnibus illis suis Repli eat ut conditionibus. ' Si autem dicatur,qu)d-u tunc ea leni ratione illa species repraesentabit saporem,s colori si coniunctus apor. R. Jon Gur, quod non est similis ratio, quia ex diuersitate aporis ιδ b bet color aliquam diuersitatem, et alium mota immutandi: sed ex diuerstate Ovarietate sensibilium communium ν riatur colorialiter. n. se habet color motus in in vilitando visum: aliter qui . scens. Quod autem hoc sit demente S. Tho. declaratur. In Hrbis . n. praecedentibus aut nuli g, omnia illa obiecta f. propi tum commune, O per accidens habeat militi dines auersas, unumquo
quescilicetfuam distinctam a militia ne alterius , aut non, sed modosup ritis dicto. Si primo modo: ergo in sensu particulari erit similitudo substantiae rea otiior distincta a militudine accidentis rergo sensius particularis cognoscit substatiam, iudicabit de illa, hoe aut est ciatra S. Tho. inscripto,Hi vult 7 de rone sensibilis per accides est , p apprehed tur ab alia potentia sentientis, quam ab illa cuius est obiectum p raccidens. scilicet aut ab alio sensu particulari, s sit se sibileproprium alterius sensus partis laris: aut ab intellectu,sset aliquod uniuersis: aut a cogitaritia, si sit partis lare. patet consiequentia vltima,quia potentia informata similitudine alicuius obiecti, potest cognoscere illud, immo defacto cognoscit, si sit femus exterior: ergo dicendum est, quod sit una species
quae est primo ct per sespecies Wri ensebilis, perIe vero, Osecundario: θ
ries sensibilis communis, per accidens autem, sensibilis per accidens, quia sic licet non est lectes repet en attua eius,
Ied quia o species alicuius quod es in illo. ideo et a per accides eIi semili:udo et species eius. Dico tertio,' seu ibilia communia non faciunt di serentia fecundumspeciem sensibilem.licet causet spe ciem in sensu: Illa enim qua represetis tur aspecie,non faciunt diueo temfpecierum, omnia aute ensibilia quaesimul in sensibili proprio timentinitur,una ct eadem specie represetantur. SDico quarto, ' licet ad causandam J eciem insensu, concurrunt sensibilia obmunia ct i re usu alio propria, tamen alio modo concurrit se Σmile proprium, O alio modo sensibile
cne . Cum enim sensus particAlaris ct sensibila eo
sit sensus, ct sit bis sensus siensibile p- m -ς
prium causat illam in boc sensu, inquautum es bis sensus, scut color in visu, i
quantu es uisus: sensibilia aut comunia,
55쪽
non causant speciem insensu, inquantum est hic sensus sed inquantum in sensus: quia si causaretur in se su inquantu enhic ensus, lectem in alio sensu particuluri causare nῖ possint, scut colari ejem nisi in vis μ causare non potest, hoc autem es falsum. am sensibilia comunia appellatur eo quod immutare plures Dusus possint. Ex his parci p non in diuersitas inter s. 7 h. O Gmmen. necm scriptis S. Tho. neq; etiam est conir dii iio,ctim s. Tho. dicit in prima parte, quod sensibilia communia hobent similia tuo: e insensu tu scripto ero, quod non sunt species activoru muli enim inscripto dicere, si no ccusant proprias ecies distinctas , cum hoc tamen stat s bob uni similitudinem. quae x o distinguat ra similitudine propri' sensibilis, per se sibilia comunia modificata. Duo quinio, quod sensibilia communiassent sensibilia per se. τι per se opponitur ei quod est per accidens, non avum , idem en hod primo. secudu Afr aliquid dicitursensibile per se, Pia per propriam naturum , ct essentiam causa est imm rationis sensus, eo p ipsum est quod hobet inferre passisnes sensui, o hoc couenit sensibilibus propriss et communibus, ideo dicuntur sensibilia per se. Attentandum ramcn 2, dupliciter pol aliquid
esse immutatiunm sensus. Vno modo po ume tanquam . s. aliquid egisses aut circa ipsam eciem cus in sensu im ν LIur, aut circa im hiationis modum, Oboc modo qus aliquod positiuum dicunt,
τι figura huiusmodi, sensu immutat. quo modo negative, tanqua .f. negatis alicuius positi e conditionis in Gopr prio sensus, hoc modo dicuntur immurare sensum quae nullam positiutim for maliter dictint, sed tantum negatione siclit quies. Color erum quiescens ex ipsa
zatione motus habet τι eciem labia
tem o quiescentem siue eum negatio motus causet in sesu. Ad rationes igitur contra S Tho dicitur , 7, non inde mente ipsius sensibilia communia no h bere speciem in sensu: sed odon bo
bent eriem proprium, O a Jpeciem
pris sensibilis distinctam. Vera Mameis quantum possunt esse contra x Tho. Diacitar ad primum quod color motus nihil primit in sensu qs non imprim rei da uiescebat. Ad improbat uim negatur consequentia. Licet enim nihil imprimas
motus aliud aspriis sensibilis proprj, tamen diuersi cat modii periei et immtationis, cliter enim immutarur risus a colore moto, O a itera cestire quiesce te . similiter illa species reptusentat motum, quem non representabat steties coloris quiescentis, propter alium modum essendi proprissensibilis. Ad secundum negatur minor. Dico enim, si es eadem tho im rem, terminata ad colore, o ad sensibilia communia. Auctoritas autem Philosophi non est contra ipsum, quia sensibilia communia sentimus
ru facto primo O per se a tensibilibus propri's, stas cundarro a sensibilibus
communibus. uar Menta princia palia re bondethr. Ad priua dicitur primo,st via sensus particularis serisus, Hi talis sensus,mquantum sens sco sat chm aliis sensibus: inquantu hero talis sensus scilicet risus aut auditus
c. ab alijs se sibus dissert: νn se sparticularis duplex habet olfectum, scilicet obiectum sius inquantu est sesus, er hoc est sensibile o obicctu ipsius i quantAm in talis sensus: O boc es taleiensibile scilicet color, . por, o h oi. N Dicitur secu loquod quo cognosci raliquida potentia: eo mo continetur sub obiecto formali eius Si cognoscitur a sensu tantum inquantu sensu cotinetur sis
obiecto ipsius inquantum est sensus: non
56쪽
aurem sub eiμs obiecto is quathm est bis sensus. Si cognoscitur a sensu inquantues bicsemus,continetur sub oblecto LMmali ipsius inquantum est hic semus. S milia igitur commmia, quia cognoscu-tur a fensu inqManaum sensus est, continetur sub obtello coi se sus δ)ubsensibili licet sub particulari ct epirio ictus obiecto non contineantur. Ad am dieitur,
quod priuatio quae nulla facit diuersitarem in alteratione sensus, nullo modo sintitur psejed illa quae facit talem diue sitatem, ut es grues,sentitur e sed noprimo. Dicitursecundo,ῖ licet primiis haec, nactum habeat esse positiuu , smisi hoc esse priuatum,babet aliquem modum sensibile eprium, ad immutandum sensum,quem non baberet se non quiesceret. N Ad tertium dicitur, st numerus
pore' accipi opliciter. Vno modo fori maliter, O absolute, O sic non esse sibilis, unde non essensibile commune. Alio modo materialiter, o subiective, se essensibile commune, ct est compositus ex sensibilibus,numerus. n. trium anotum es compositus ex tribus albis. quartum ne trir maior, i forum enim aliquid αὶ tale per se fecundo, videntiscatur ei cui cotienis per se primo. sed etiam quia neces rio concomitatur id cui primo conuenit. Ad quintum dicitur, quod potentia debet esse deni dura a suo sensibiliproprio. quia est receptiua propria militudinis eius, non aue debet esse denudata a Dolensibili com ni,quia non recipit similitudinem quem propria o primo,etperse sinuritudo semilis communis.
Num color sit proprIum obiectum uisus.
Cuius quidem est uisus, hoc est uisibile,&c. Tex. LXVI.
sit proprium obiectauios. Et videtur' no. Primo. Obie diu alicuius potae semper potest percipi a tali potentia si sit praesens,
sed color etiam praesens, non pote Ii percipi a xi su in nocte ut fatis pater: ergo e c. Secundo. Propria obiectum est, quod sub se continet omnia que Nidetur:
ergo c. consequentia n ota cum mi ri. Minor probatur. Corpora caelestiaridentur, O tamen non sunt colorata et emro Oc. Tertio. Si est color, aut color uniuersalis, aut particularis. Si color particularis, puta albedo: ergo non poterit
videri, nisi qlbet albedine, quod es fulsum. Si color νniuersalis: ergo Nisus Grai cognoscitiuus a niuersilium, quod ei leontra Philosophum dicentcis sesus est particulari. Quarto. Vnius potenti Hi tantum unum obiectum sed visibilecti obiectum visus. ut dicit Philos ergo non eII color. Videtur. Sed pro e claratisne istius p aestionis, Primo notanda sunt aliqua. Secundo, dicedum essis quaesitu. Sciendum Citi primo,' duplex est obiectum potae, dit superius dictu est formale s. materiale: formale est illud sub cuius ratione formali omnia referuntur ad potentiam, sicut bonu ponimus formale obiectum voluntatis, eost vitamquodque sit volitum, inquanta boni rationem habet. Obiectum vero materiale est, id quod obiecito formali es subiectum. sicut virtus que boni rationem habet : hoc oe illud bonum materiale, obienium voluntatis appellatur . I Scie
57쪽
eIl quaedam res in se, puta homo, lapis, eqΗris, buiusmodi, et eri obiectu idest
sab hoc quod dico obiectu continetur,d nominativeq; dicitur obiectum, sicut hodenominative dicitur sciens deo tu obiecto duplex ro formalis inuenitur. Vnasqns es eius, inquantu Hi res tatis. Aliaq:De est eius, inquantum est obiee in . Scidit alia est ro parietis albi, inquantu paries Ut, ct alia eius ro, inquavium eIta lis. Prima ro eII eius dignitio , mi
inquantum talas natura est, coueniens. Secunda ratio, est descriptio quaeda obiecti, in ordine 9 babitudine ad potentia. auditiis . n. dicitur,quod eIi immutatiaxum auditus, sue quod ab audiriva potetia cognosci potest. IIς duae rationes difo ferant:quia ratio Obiecti l est obiem, non attingitur primo ct per se a pote tia : sed tantum ordinem, O habitudine ad potet tam importat, ronem; obiecti,
w es res, concomitatur,quemadmodum
τα ιν. inquit Phit. quod visibile per se, conse quitur colorem, ratio aut obiecti, ut eiures primo ct per se, attingitur a pote tia. Sed tamen aduertendum, qu)d ad hoc τι potentia in tale feratur obiectum formale, aliquando requiritur ahquid, quo obiectum atringitur a p&a, ct hoc
obiectum formale quo dici pol. sicut sartingitur a p5ia,aut ipsam mouet, dicia obiectum formati quod . Unienda
--. tertio,' color pol accipi dupliciser. Vno modo,pro extremitate peripicui terminati , τι di itur a Phil. in de sensu Osensato. Albo modo, magis extenso ν
cabulo,ut etia de principio coloris proprie dii pudicatur, νιscilicet hoc nomen colar, contineisubse lucem, colarem proprie dictum, secunduru media
Philinobi dicentis in de sensu sensa' ro, ' Oia corpora colore participant:γenim non balemus vis nomen coe lucio colori deo νιι tiar nomine coloris,c
quam nomine commi: eo st eoru Pa videmur plurima sunt color M.' at RG os; εad ει ad secundum haec est prima conclusio. male visui obiectum formale riseus inquantum Hi ςa u sibii , obiectum est visibile, citius ratio est. Esse primo immutarivum risus, aut si am do immutandi umitur ratio, eis esse se sibile per medium extrinsecum diapta num me mutatione reali me , t obie Ii, aut organi. Probatur. Illud enobiectum potentiae inquantum obtem,pquod νυ potentia distinguitur primo
ab altera inquautum est potentia ed per ν bile, ripus distinguitur ab aliis frembus exterioribus'. ergo c. conciequentia
nota cum maiori: quia potentia ex obiectis, inquantum potentissam, distinguutur primo. Minor probatur. Vnussensus di linguitur ab alys fecundum immuta- dist uinutii m proprium: aut per suum modum .
immutandi asuo subiecto, quia fensus custu potetia passivae, Hent a propriss obiectis immulari , ed risbile dicit propria
immutatiuum, proprium modum immutandι uisus, sectam quod importat rationem dictam, nudus enim alius fere sus immutatur a fuοobiecto per medium diaphanum extrinsecum, sine realim rasione medi' aut organi , aut obiecti, avidebitur inferius: ergo c. Secu da conclusio. Obiectum formale quod importat rationem formalem, qus pri'mo, perse attingitur in obiecto,es color, secundo modo acceptus, non prima modo. Secunda Das huius conclusionis patet per argumenta in oppositῆ. Prima vero pars probatur. Aut obiecta vi , sus eIi color in communi acceptus modo dicto, aut hic color in particulari, alb do Icilicet, aut nigredo aut huiusmodi raut lux, aut color proprie dictus . N por esse color particularis: P vi argu
basur prius : tunc nibit posset videri:nvied heret ilia colorem: pura albedinem: quia
58쪽
quia nihil pu percipi a potentia: Hisi s
participat formalem rationem obiecti iluus potentiae: boc ari videmus UDDL i: non enivi md mus tantum alberiaxem: neq; tama nigredinem: sed aiabedinem, O nererinem, O lucem, σalios colores. Eade rone no pol esse lux, aut color proprie dictus: rassi esset lux: Corram κε corpora quae non essent lucida, videri no, ἡ '' psiseni r se vero estit color proprie dictus: corpora essessia quae non finit pro
prie colorata, non videremus . relinquiatur ergo,2, obiectu risus sit color in comvid. Albet. m ii acceptus, modo dicto. Secundo, da mis . ora que videntur: ridentur, aut Phent
colorem proprie esctum: aut quia babet lucem: ergo color ut nominat quoddam comune colori proprie dicto O luci, est ebiemformale risius. paret conseque tia, ex rone obiectiformalis superius po-λ' -'. sit - 'Tertia conclusio est. Obiectu fori. male quo visus suum obiectu attinuet eslax:patet, quia color non videtur sine lui .. μ, ut dicitur rex. Sed tuevet. q. r. occurrit dubium. Nam H S. 7 h. dicit
. a4 4- lux non est visibilis MLInis visibus:ergo non debet color secundum qu)d se extendit ad luce esse obiectum risius. Ad hoc respondetuis quod lux, si recipiatur
in corpore interminato, et ut ipsa est imterminata, non en visibilis, tamen luxvi eIi terminata, aut ad aliquod corpus per reflexionem, Nerbi gratia, quia r
flectitur ad aliquem parietem, aut quia es in corpore terminato sicut est ι astris poteri videri, O boc mo continetur sub φ .ia ': MDF, Quarta conclusio est.
- uiae..i. Obiecta materialia risus, ut nasurae co-it. lorata. Probatur. Illud in quo inuenitur formale obiectum potentiae alicuius, est
ipsius obiectum materiale, sed color e l.ueiectum formale fisus,ergo σc. Ex Iis infertur non esse contradictionem in verbis S. I b. dum aliquando dicit colo-
γ m esse obiectaem materiale usus, alia quando vero P est formale. St. n. comparetis ad lucem quae eII obiectum G male, quo habet rationem obiecti mat Halis ,si ot comparetur ad res color tas, habet rationem obiecti formalis,
de lux, duitur obiecta formali qm alia quid artingitur a visitae color es obie formale μ primo G per se attingiatur. argumenta in oppositu md
tur. Adprimsi dicitur primo p obtempore is p percipi a potentia, Pc ns sunt dispositiones requisius,si aAt inomitates di positiones, non potest percipia
potentia. Dico fecundo,quod cum Iu- . . .
men non est in aere, non sunt di positio- inui . 72nes regia iis ad visionem, requiriturin. ιγ 'a'
aere esse illuminatu ad boe ωιρbia,si ζ' ua rideat. WAd sis patet ex dictis, pse a cipiatur color proprie,izud non est
obiectu,sed color coner, er troc nega tur minor, corpora .n. calesia dicuntur
colorata isto mo qa bent luce. si ter ' 'tium dicitur, ' est color νniuersatis. Ad duplieiter a improbationem dicitur, st ratio miue
falis pol dupliciter attingi apta . Vno modo p abstractionem a particularibus, alio modo in particularibus, qn s. pa
ticulare attingitur non inquantum babet talem rationem particuluremGed inquam participat ratioue uniuersale primo modo , uersale apprehenditur issi ab intellectu alio modo: poten etia appre-bendi issensu, o hoc modo M us apprehendit rationem coloris non .n. partis larem colorem attingit, nisi inquantum uniuersalem coloris ratione participat. Ad quartum dicitur,' ius potetis, va ναμ eumnum obiectum smunam consitiera-
tionem Ged sui diuersas conseiderationes 'possunt esse diuersu obiecta, visibile a rem, color, sunt diuersa obiecta fecudum diuersam considerationem accepta,
59쪽
co secudi Lib. de Anima Qua hio tertiadecima
Vtrum lumen requiratur ad visionem propter colorem
Lumen aut est huiusmodi actus diaphani Sc. Tex. LXIX.
V Arni τ vn xiij. D. circa istim itaque dissicultate ali
Vtrum lumeu requi- ter opinantur Au pace cauisenna, ratur ad uisione pro- aliter Alexander Averrois. I2.xi sei pter colore. Et ut is licet Au pace, Avicenna ridenturtur 1, c. Primo. νelle ' lumea requiratur propter colo- Illa quae cognoscutur rem f. p color inediu vi ius immutare noab aliqua potetia, coguo lanatur per una rationem: sed color tuae sint visibilia
a Pisi: ergo aut op9rtet conmenire ea in una natura comuni, quod nou esi dicendum, aut oportet,' unum eor 5 ad aliud reducatur. Aut ergo lux ridetur per co lorem, aut econuersis color per luce. orti primum, quia lux est obiectu formale dii Qxi, fit, γt dictum est supra,srgo est visibilis possit, nisi recipiat actum luminis. eιxader autem et Averrois tenent, , non:
sed qu)d ipse color si per se visibilis lu
men aut requiratur pt media . cur . opiniones nititur concordare Alberi notans ' color habet duplex rescilicet materiale et formale. Materiale esse habet per qualitates ta gibiles, m quas transmutatur materia, scilicet calidum, initia per lucem: ergo lux requiritur propter dum c. Ista .n. causant φ um in subiecolorem. consequentia nota cu minori ex cto materialiter, eo p secudsi diuersa ca
supradictis. Maior probatur,quia Hius potentiae est νnum obrectum formale. Colot quid se uro. Color est extremitas pes, ut culicorpore terminato, ut dicit Thil in de sensu, sensato. Sed per*icuum, κοn es actu pelicuum nise per luce: ergo color non erit actu color nisi per luce, O per consequens lume requirisur pro mixtionem harum qualitatum, sequituralius,ct alius color,et ista qualitates Gingrediuntur essentiam coloris, sed ca sunt ipsum materialiter. Esse autem formale habent colores perlucem. Lumen enim in extremitate pesicui terminati per miMu opacitati causat colore, olumen es vera subitantia coloris. II lo
ia Ais. i. pter colores. Tertio. Illa qui est in te notaro duo dicit Alber. Primo,' coloia veiti kri ci
teo bria sid nebris, vidit colore qui est in lumine,n autem qui en tu lumine ridet colore existentem in tenebris: ergo signu G, quod lux requiritur e ter colore. Quartos. Tho. dicit st lumefacit omnes colorestia di ..', esse visibiles actu: ergo lumen requiria RQ turpropter colores. Respondeo qμρ
' , .d II qt rere utrum lume requiratur propter
res secuta esse materiale,actu sunt in te r nebris sed non mouent di bam, hoc modo verum dixerunt Alexand. et Auerois. Secundo, ' colores non sunt actu in tenebris, sm esse formale, ode color noes actu colorini' iu lumine i hoc modo verum dixerunt Au pace ct Auia cenna. N Sed cotra ista opinione inquaucolorem, est qup ere. trum color nou ha tum eius verba sonare νidentur, plumebeat ex se de post mouere diapbanu: extrinsecu es substantia crimis ' essed indigeat lumine extrinseco, dantesi- lores non babent esse actu, nisi in luminebi ictam νirtutem diapbanum immutan- extrinsecus adueniente, poteli argui. di, an magis requiratur ex parte medii: Primo contras positi , scilicet quis ad hoc M intenti e coloris recipere pos tamen extrinsecum si forma coloris,
60쪽
tum n a. tota sua substatia. Suppono primo,quod est sub φolo aliquid dicitur esse in actu: quando si .esiui opi- sanna est in actu,non autem quando
Dium suum obiectum ess actu, non enim dicimus, ' calor est in actu, quia lignum quod potest suscipere colore est in actu rsed γ substalia ipsius coloris es in actu. Secundo suppono, g, lumen causam a Die, durans tantu per diem,habet esse per mod5 transeuntis .patet quia het esse tanrum ad prasintiam is, ideo recedente
sile descit. Tunc arguitur sic. Si lumen est se statia coloris, sequitur 9, nullus color sit pa ilis qualitas, ad mora quo loquitur Philos in praedicamentis:sed hoc est contra metem Philin expresse: ergo
m. d. iiii, c. Probatur consequentia, fra Philosi. te. in praedicamentis , colores dicuntur tunc
pagibiles qualitates, quando sic formatifunt ex firma causa,' no facile recessit: sed si lumen extrinsecum es sub alia co
loris, nullas colar es talis νt no facile recedat: ergo Oc. Probatur minor. R mora forma substantia rei,rmoveturres ipsa: sed lux facile remouetur, Hyatet ad absentiam Diis rergo si efὶ substantia colora: quilibet color facile recedet: ergo non cum discutiate. Secundo corra pricipale dictu arguitur. Supponitur enim quod qualitates de tertia specie,a quirantur et deperdantur per alterati nem, hocsuppositueri Philosopbi. Tae arguitum sic. si colores non babent esse actu nis in lumine: ergo recedente lumine, colores amittat esse actu: sed hoc est fad Fon: ergo c. patet consequentia, Poppositum consequeiis infert oppositum
antecedentis. Sequitur . n. recedente i mine, colores retinent esse actu: ergo colores habent esse actu me lumine. -- tas probatur. Qualitates de tertia specie demunt esse per alterationem, sed colarpropter absentiam luminis no desinit e seper alterationem:ergo c. Probatur
minor. Omnis alteratio Hi a cotrario ad Alierat'
controrum M per absentia luminis corpus non accipit colorem opposius colorip existenti,quia per te nullus color b bet esse sine lumine extrinsecor ergo etc. Tertio. Si color haberet esse arta per lumen extrinsecum,non esset idem color
nisi ad praesentiam eiusdem, O tanti limminis, quia idem se est at eadeforma, sed hoc eIl Dpm, quia ad lumen parue
candele, apparet idem color in homine, qui apparebat ad bimen solis, ergo circ. Videtur igitur tenendum cu Alexa dro, uicen. O S. Tho. st in risione r quiritur lumen propter medium, nou a tem propter colorem, ita s quod lumen faciat colores actu colores, det eis uirtutem diaphanum immutandi. Pro cuius opinionis declaratione, Primo Misen e lidum eii quid sit color. Secundo propter et '. 'quod requiratur lumen. Sciendis ita- . , que primo, ' licet per cuum fecundum proprietatem vocabuli νideatur signim care corpus tran parens susceptiua puri luminis per totum, tamen aliquando su- .miturpro omni eo quod es susceptruuluminis quocunq; modo .sue inq a puri, siue obumbrati. Sciendum fecundo,q M perspicuitas signigeat qualitatem '- quandam oenaturali potentia, secuu-
dum qua aliquid est susceptiuu luminis,
conuenit sibi terminus, quemadmodu corpori in quo eii. Inter corpora aut est aliquod corpus quod dicitur inierminatum, quia non terminatur epriis terminis staalienis, sicut patet de aere aqua: qua secunda st ad diuersa corpora terminantur, recipiunt diuersas figuras, quoddam autem eii terminatum rijs terminis, Ni terra. Ita quoddam est per picuu interminatum, quodscilicet in se non habet causam eprie luc: quae est terminus perspicui, per quam videatur quodda quod inse cauaa sprielucis habet , O dicitur