장음표시 사용
91쪽
Sic t se habet tota anima ad totum compus , ita partes tala cd partes corporis,
IEd tota tala dat epe specificum oti linctu ab Upe pecifico alterius et alis, sicut Lia intellelectitia dat bomini esse res A disimcttim ab esie specifico aqui: ergo pota Aia hominis, dantDis organis esse spec sic u accidentale distinctu ab espespecifico alterius malis, p consequens spe
coice dicto limitur. l Secuda concluso. Tota diae sensitiuae in rone potae sunt ei0drin spei in Oibus aetatibus. Probatu= c. Tῖia rupicientes idem obiectum formale fimi eiusdem stet, potae enim, ininctioneformale ex obis,et unitate ex suis obis recipiunt , sed pota sensitiuae etia in diuersis Aialibus existentes ideobumformale respiciunt. Vi's n. hominis, visus aequi hcnt pro ebo colorem, O audiatus sonum, similiter de altys: ergo etc. Correlarium. Visio hominis, risio aqui inquatum Nisiones sunt ei despei, D ad idem obiectum terminatur,inquan rem aut qualitates accidentia sunt diuersarem specierum, qa a diuersis prim
c ijsspecifice distinctis es iciutur. Ad
rones ita oppositum indetur. Ad primu,
et om patct, 2, ibant prima conclinones erre t 5, qahmitur in secundo argumeto,rpotae ala intellectilia sunt proprie rates eius, O pota ala bruti sunt eprimtates ala bruti. Dicitur primo Sppothoes intellestiuae sunt ρprietates eius tarprincipis, quia . s. non possunt eadGn sinspem inquantum sunt accidenti ab aliacia produci. Dicitur siccando, non .es potae eius sunt passiones ei s , vis ιiem: sed alique sunt acci tia coniuncti, in compositi ex Ela, O materia, finiati
ciui aliquονῶ organoruscui sunt pota
vegetativa, et sensi ius,alii is a d diae Iuut in essentia, vi suam pors partis intrialectiliae. Qi Ad tertia im elar ' modus immutan a pol dupliciter diuersiari. Vno rno per se .f. sim diuersa habitudine
sensibilis adsensum talis mcdus --
mutandi pinas diuos cat. quo modopaccns f ex remotione prohibemis talis modus vo diu si cat potas i sic s in
ganum olfatus in illis hei sua operculum , qδ oportet aperiri ampliatis poris per restiratione vi dicit Tbilo ecundo huius, in arialibus aut non respirantibus non est tale operculum, soporteas aperiri, ideo recipiunt odorem ne restis tione. Sed contra primu membrum huius disinitionis quae est S. I b. tu defensu sensato, arxμunt quida sic. qua habitudine adsensu bet scybile magnu et se
mile paruit. Similite ensibile epinquu
sensibile remotum, O tamen non dia
uersi car sensum, ergo falsum est, quod diuersa habitudo sensibilis adsensum diues cat sens in . 'l Vspondetur, quod
non omnis diuersa habitudo sensibilis ad frenum diuersi cat sensu:sed diuersi habitudo se bilis o oblinquatu est obuni.
n habent aliam habitudine obiecti i quantum es obiectum,sed conueniunt in una habitudine r tam enim visibile magnum, piam Nisibile paruum est immi latiuum sensus visu per medium extris fecum dia anum sine imminatione reati medi , aut organi, aut obiem inqua
tum eri perceptibile visu, licet visibile magnum perfectius immutet, si sit pr portionatum quam visibile paruum.
ExplicIunt Quaestiones In Intum secundum de Anima.
92쪽
Vtrum praeter quinque sensus exteriores, oporteat ponere sensum communem, ut cognoscat operationes sensuum particularium , & ponat ditarentiam inter sensibilia diuersorum sensuum.
Quoniam autem sentimus, quo d videmus, & au .dimus&c. Tex. C XXXVI.
IRCA tertium libra de Asia quaeritur, primo,Vtra praeter quinque sesus exteriores, oporteat ponere fo-fum comunem, Nic
gnoscat operationes sensuum particul rium, O ponat disserentiam inter sensi bila diu Dra se sua. Et videtur 1, ns.
Primo 'non requiratur propter operationes sensuum exterioris arguitur sic. Seseus exteriores posui cognosceresuas operationes .ergo 1so oportet ponere sensum commem, propter hoc ut cognoscat eorum operationes. Antecedens probatur.Primo.Quato aliquid erismilms cognostenti, tanto potest magis ab eo coenosci, sed operatio siensus esse sui sonitior
quam obiectum, cu seu abitur. productu asensu, ergo potest magis a sensu cognosci quam obiectum, sita obiectum cognoscitur a sensiu: ergo etc. Secundo auctoriatate Phil . probantis hoc duabus ratio-bus scilicet quia si no sic esse tunc idem obiectsi pertineret ad diuersas potetiar, O q ia esset processus in infinitum inpotens θs vi patet in litera. Tertio. Sicut se habet intellectus ad intelligere, ita sen-bus adsentire ,sed interictus intelligitDintelligererergo et sedussentit se fratrare. K Quod etiam non requiratur, ut discernat inter sensibilia diuersiorum se suum, arguituri. Cognoscens aliqua, duo potest ponere differentiam inter ista sed bomo cognoscit siensibilia diuersorum en-fluum p diuersos sensus particulares,dato
etiam 'non habeat sensum communem: ergo c. Secundo. Intellectus poteIReu licere illam discrentiam, quia comtinditur sub suo obiecto rei o non oportet ponere sensium comunem propter cogniationem talis disseretiae. Respondeo. Iuli laqu stione tria faciendasunt avia. n. ordo ob sensus comunis ponitur propter duo fi pradicta,oportet primo ostendere pβω- fus particularissimam operationem uo cognoscit. Secundo p no cognostri disserentiam intersiensibilia diuerseorum genersi. Tertio quae sit mens Philos circa boc. Quanta adpriimum. Scienda primo, quod ta ors cogustio primo ter intuetur ad ahqδ obium, non pol co his com sit directe, sed si cognoscitur,cognoscitur p reflexione inquanta primo dire die cognoscitur obsedistin, secundario potentia
rege tendo se super seipsa cognosicit sua
operationem. Scienda secundo, quod dis
93쪽
5 Terti j Lib. de Anima Quaestio prima.
habente organum determinatum in hoc, quod pota organica non pol πhrase extendere, qliam requirat organum, νnde
non potes eognoscere nisi qus habent s-
1uilitudinem in organo, potentia aute non
organica potes cognoscere etiam quae nobabent similitudinem in ipsa,potest enim psimillitudine unius deuenire in cognitionem plurium, eo p non est partu uIrriRata, aut limitata per organum. 'l Sciendum tertio , 9, cum omnis potentia resti ciat πnam formalem ratione obiecti, non
potest aliqd cognosci a potentia, nisi par
ticipet illam rationem formalem. Si igiatur operatio alicuius potentia participet formalem ratione obiecti illius potentiae, poterit a potetia cognosci, cur quia operatio intellectus est quodda veru, qtia ens, quae sunt oba intellesitas si intellectus pol luteirigere se intelligere. Si aut operatio no participat rationem obiecti, numquam poterit a sua potetia cognosci. Ex his eliciuntur dus rationes, uua re sensus particularis no cognosci uam operationem. Quarum prima est. Omne quod cognoscitur ab aliqua pota organica, immutat organu imprimendo suam similitu em in illo. Sed operario sensus
non immutat organum, sicut visio no immutat organu Nisus, cum actio immanes
in propriu subiectum no agat: ergo c. Secunda ratio es ιsta. Omne, quod cognoscitur ab aliqua potetis, participatrationem formale obiecti illius potentiae. Sed operatiosensus no participat formalem rationem obiecti sensus, non enim Nisio est colorata, neq; auditio sonorae ergo
c. Quatum ad secundil sciendu primo, p cum iura immediatum principium cognitionis esse non pessiit ,stast cogit scitiua per potas , 'quae sunt immediatum principiam cognoscendi iudiciu de disserentia aliqi ora oportet Mediate ab alia
ponere diserentiam inter aliqua.oporter quod illa per aliquam potetia cognoscat.' Sciendum secundo, ' no potest cognoscere aliqs diseretia inter duo nis viri
que cognoscat. Tum quia disserentia importat quanda relatione ister ea que differunt, relatio aut no cognoscitur nisi cognitis terminias, non enim cognos i potest
pater inquantum pater nisi cognito Obo. Tum etia, quia no possumus de aliquo iudicare, nisi illo cognito. Dicit Philosquod unusquisq; bene iudicat de bis.1ua
nouit, et en eorum optimus iudex,no .n.
possum de colore iudicare nisi apprehen
dam colorem, propter hoc caecus non i dicat de coloribu . Cum aut ponitur inter aliqua disserentia, iudicatur hoc non esie illud, ideo oportet, y iudicans cognoscat utrumque. Sciendum tertio,p is i
dictum est, se imus h entiat diuersa obiecta per diuersas potetias, sicut si duo bo
mines cognoscerent illa obiecta,puta album, o dulce. Cuius ratio est, quia tantam distinctionem habent istae potentis in uno homine inquatum cog sicut pers ipsas illa obiecta, quantam habent in diauersis hominibus. In νno em homine formaliter in lingui tur, et etiam subiectis propriis scilicet oi auis. In duobus autehominibus etia eodem mo distinguunturi. quod autem in a no homine radicentur in Nna essenetra animae, sint in uno in istquato subiecto . . in uno homine, hoc ni- hil facit ad cognrtionem illaru , quia illa sunt potentiae determinataru partia corporis, non tantum ipsius animae. Vnde tanta cognitio conuenit nisui et gustui diuersiorum hominil,sicut risui, OguLivi unius hominis. Ex his potest accipiratio ad probandum,' sensus partices ris no cognoscat disserentia inter obiecta diuersors sensuM: sed oporteat ponere sen coe, et arguitur sic. Pota pones differentia inter aliqua, cunoscis utraq; tiatorum:
94쪽
Teriij Libri de Anima Quaestio prima. s
lorum : sed imus sensus particularis no potist cognoscere obiecta Morusensuu,nisi forte p accides, ut dicit Fbilosophus: ergo c. Si dicatur O licet unus se sus non cognoscat dijerentia inter talia obiecta.tame νnus ho per diuersas potas potes illa disserentia cognoscere, et ideo
non oportet ponere sensum communem: Contra arguitur dupliciter.Primo sieratione Phil . Ita se habet homo ad ii dic dy de diserentia diuersorusresbialium per diuersas potetias illi cognoscendo scut duo homines illa cognosceret, uoru νnus cognosceret νny puta albu, alius uero aliud. pxta dulce. Sed si duo bomnies illa cognosceret. nullus illoru posset ponere disserentia inter illa, quia nullus illorum utrumq; cognosceret,ut upponitur: ergo c. M Sectindo. ii homo cognoscit album disserre a dulci, oportet quod aliquo νno cognoscat,talis enim cognitio est νna. Aut ergo cognoscit ipsa
essentia animae,aut aliqua una potentia.
η pol dici, se cognoscat essentia an mae: quia νt dicta sima no pol esie immediatum principium operationis: ergo oportet, P cognosecat νυ pria:sequitur ergo oportere esse sensu νna cuius sit cognoscere operationes se imum particularium, disserentia inter sensibilia diuersorum sensuum. I utiatum ad tertiam. Sciendum est primo,s, sensus communis eB sicut quodda cetrum, ad qJ terminantur immutationes omnium sensissiparticularium,propter,dicitur sensus cois, eo scilicet 2, sit comulus omniumsensum, nam cum sensus particularis a re sensibiti immutatur, hac mutatio adsensum c munem tanquam ad ultimum sensitiuum terminature dum .n. visus a re colorata transmutatur, ν iste adsensum commi nem eiusmodi tramutatio pertingit, per quam transmutationem sensus communis
solii colore cognoscit. dijudica: sed
etiam ipsum fensum risus actu risionis habere cognoscit. Species enim visibilis adsensum comunem per sensum particularem penetraus,sibi non tantum visibialesed etiam immutationem uisus a rimbili representat. Sciendumsecundo,psicut sensus particularis immutatus a re illuc.
sensibili est quodammodo idem cum illa, eo conuenit in forma sensibiu risus
enim mutasus a re collaria dicitur quodammodo res colorata, quia visus habet
formam coloris θiritualiter ita sensus
communus mutatus per sensum partic larem est quo modo ille se sus: immutatus .n. mediante uisu, continuatione quodam dicitur quodammodo visus, immutatur ab auditu dicitur auditus, sic dealist. Ex istis sequituro risius accipi d visu, duinpliciter potest. Vno modo pro potetia determinata, ct particulari astra oculo. hier au clio mo pro sensu comuni, t per risum immutatur etia a risibili Sic . n. est quodammodo risus, o non ea totaliter diastinctus ab ilio. Dicitur enim visus, quia est id,ad quod terminatur sensatio tui us, i et non habet operatione circa ali pertines ad risii nisi existente visu in a tu. Similiter auditus dupliciter dicitur , scialicet aut sensus commis immutatus per auditum,aut potentia determinata lixa tympano auris, sic de alijs. Voluit e go Philosophuso sensus particularis cognoscat sesentisne, accipiendo siensu pa ticularem non pro potentia determinata
disium a sensu coinmuni, sed pro sensu communi a sensibili immutato per sensa
particularem, qui quodamodo sesus particularis appellatur,sensus enim communis immutatus per visum iudicat visum videre. propter hoc dicitur, ' M us ridet se videre. Ad argumeta in oppositu restondetur. Ad primum negatur antecedo, accipiendo sensu particulare τι di singuitur contrasensum comunem.
95쪽
WAdprima probatione dicitur, quod duin ' plex es similitudo,scilicet is esse natura ficu inter duos homines est similitudosecundum naturam. Alia in similitudosecundum repraesentationem in esie cognoscibili, sicut en inter intellectum insommatum limilitudine hominis,et homine. Dicitur ergo, g, quanto aliquid est smiasius cognoscenti secunda repraesentati nem in se cognoscibili, tanto est magis cognoscibile non aute quanto es similius fecunda naturam. Tunc in hoc sensu negatur minor, non enim essectus in simiatior causae, secunda hunc modsi, qua obiectum, obiectu enim habet simitudinem sphritualem in ipsa potentia, no aute ope. ratio. Adsecundu patet quaest mens Thilosophi:sed ad rationes Phil. respondetur inquantum sunt contra conclusi rem eram. Ad primam quidem diacitur primo , 9 no est inconueniens idem obiectum pertinere ad diuersas potetias subordinatas, quales funis sis particularis, O communis, potentia enim sup rior habet uniuersalius obiectum, quam
histrio quia illud obiecta inferioris p
tentia eontinet. 'I Dicitur fecundo qnod teri sensus commis ct particularis suit
s Ad secunda dicitur,quod in eritpro cessus in infinita ded erit deuenire ad imtellectu, qui cognoscit uam operatione. Ad tertium argumentum negatur sta litudo quatum ad hoc, quia intellectus est virtus immaterialis. sensus astem es materialis. Ad quartu dicitur, g, minores νera de cognoscente immediato. Modo dico, g, hoc non es cognoscens imm divisi, sed potentia, undero x equitur. I Dicitur secundo, g, maior es vera de cognoscente illa Hica potentia, non talde cognoscente pluribus poteti m, . quintum dicitur, p disserentia diuerso a diisessore. sensibilium est duplex. Vna quantum ad quod quides utriusque, O hoc per tinet ad intellectum . Alia quantum ad diuersam immutationem sensus, Oboc pertinet adsensi . 'Dicitur secundo, quod licet cognoscatur per intellectum, tamen prius oportet illam per sensum cognosci: unde negatur iconseque uua.
Vtrum phantasia sit motus factus a sensu secundum actum.
Phantasia utique erit motus, &c. I ex. CLXI.
V AE R I T V R Secudo, or phantasiast motus Iactus a semissi actum. Et rideturyno. ' Primo.Toteutia animae non est motus , sed principia motus aut operationis,sed primam est potentia animae: ergo non es motus. ' Secundo. Non existente sensu in actu in phantasia νt potet in dormientibus: ergo non fit a sensula actu. ' Tertio. Si phantasia esset motus factas Mensu in actu,rede modo res apparerent phantasie Ofensui exteri ri : sed hoc infassium:ergo Oc.Prob tur consequentia, quia motus sensus particularis essent ab eadem causa scilicet ab obiecto sensibili quod prius immut res sensim exteriorem, posterius phatasiam: a tas consequentis patet, quia id quod videmus e se album in die, phantasiamur in nocte esse nigrum. Qua ro . Aliquando piantasiamur aliqued pnon caditsib sensu exteriori, sicut montem alareum e ergo es aliquis motus natam,qui non es causatus asensusecu dura
96쪽
dum actum: erro . Qnto. Noe conuenit orbus Hi s interioribus, actus .H. Omnium inferiota potarum causatura sensu im a LIMm: ergo illa non Hi conueniens dignitio phantast. In oppo-βώm es Philin. M eo. In ista γγ Ilione tria sunt facienda. Primo videi dum est qui bis dipniat,r. Secundo ponentur aliqμa necessaria ad dimitione. Tertio, declarabitur di nitio. Quantum ad primum comeniunt ora in hoc ps Phil. tu: n ut immediate dare distitionem Mentis phata'supplenda est illa di nitio sic: Masaest motus, ides potentia in qua es motus factus a sensui in asium.Si aut intendat di ire in ediate acti phantas qui est pharasiari,st magis ex ecessu Philosophi videtur, per dignitionem actus dat Philosophusi uelligere dimitisne pois. Nam si phantasiatio est motus factus a sensu in
inultantasia erit pota quae mouetur a sensu am actu . Disserentia aut videtur inter s. 7 bo. et quosdam alios qua
i m ad potum qua intellit di ire Phil. 2 im νidetur Melle S. I boni. p Tbilos intendat di ire phantasiam, quae est potentui distincta a cogitatis me extimatio. Dicit enim in me expositionis: Vtrum autem Uie motus altam potentiam requirat quam sensitivam, Philosophus hic non determinat ,sed τidetur, p cum diuersitatem a iuum distinguitur potentis, ct diuta stas motus requirat diuersa mobilia , quia quod mouetur non movet seipsum, sed alterum, necessarium rid tur , quod sit alia potentia phantestica, me imaginatiua a sensu. Ex quibus dat intelligere quod nomine phantos intendit particularem potentiam interiorem, us apud ipsi in etia imaginatiua appetilatur . In tractatu etiam de potenti s anima, en merans potentiassensitivas ii teriores, dicite secunda vis interior estam
phantasia, quae Hi motus factus a fusum acta in H dicitur 3 . de anima. N i- qui autem alij dicum. Phil. dat di itionem commmem phantase, ex: Matius. quod accipis hoc nomen phaaia a tan ream quoddam commune comprehendens sub D phantam proprie diactam , ct extimatiuam, siue cogitatio. si quam positionem confirmanda duas rationes ad ocunt. Quarum γυ Hi. Philosophus dicit animalia agere C pati sin phantasiam, certum est autem animalia non agere a m mantasiam proprie dictam, quia se cadum illam anim lia non iudicant aliquod esse conueniens, aut nocivum ,sed solum secundum eo mationem, ut etia dicit ST . ergo Phil. non accipit phantasia ut contra extimatiua est dolium. Secunda ro es, quia et A. esset diminutus, nul ibi. n. determinas de virtute extimatiua: vn sinee in hoc loco de ea determinaret, et Mediminutus. Sed γ ista opinio no Hotur esse ad mentem Phil. t o pro pomtione S. Tho. qui ponit hic di iri phais rasam proprie dictam occurrit mihi rouna, ex verbis Phil. sumpta. Pro qua ratione supponiturprimo, P, Phil. accia piat phantasia eodem modo a principis: incipit de pliata ira determinare Unad finem. Tum ex processu suo, ea Priamo declarat quid non sit. Secundo ρή sit.
tum etiam quia Meretur equivocatione in procem non dii tinguendo, est deci ratio quomodo nomine aequivoco a taetur,
qt nullo modo tanto Philin. est attribue dum. Supponitur ecundo si ipsie dicit, Opinioncm frictingui a phantasia, quia ad opinionemstatim sequitur passo, non aut ad phantasiam: sed sic nos habemus fecundum pbantasia, sicut si Gemus cosiderantes in pictura di ilia,econ dentia . R Tune arguitur sic. Si per phaiasiam Philosophus etia intelligeret co- iatio. V ritativam,
97쪽
, gitatiuam, seu extimatiuam, tunc pha tam equeretur passio in appetitu: quiar extimati in brutis iudicatur aliquidem cotieniens,aut noctua: similiter otiar cogitatiua in holmine de rebus partic laribus. Sed oppositum dicit Philin. M. aadnctu est, Icilicet 1, ad phantasia non sequutir mortis: ergo non debemus nomine piantaste in hoc loco intelligere etia
t primum quidem dicitur primo ' duplex
.nimii ν se potentia secundam quam Hal pol dici agere. Vna siti qua animali simpliciter praesentatur aliquod obie Ia pro eque i dum, vel fugienda: sicut per visun re
prae lauatur ahqaod coloratum. Alia pquam iudicatur de tali re repraesentata. Vtrum a conueniens necne, O Ma duo requiruntur ad hoc, ut appetitus moueaeur, numquam enim appetitus moueaturni area 'pubensa sub ratione conlis uentis, aut noctui. Dicitur securio, quod iecundum extimatiuam, animalia bruta mouentur, cui per potentiam ii dicantem aliquid esse conueniens aut nocivum, O imperantem mora : de tali modo mouendi non loquitur hic Philοί bus: unde non es ad propositum. Siliphantasia autem mouentur: sicut per potentiam repraesentat simplicit rati obie Iura conueniens, aut noctua ad
moventur, O t nc Malia dicuntur moue
risin phantam qnfecundum extimatiua , tutem iudicant secundum quod apparet phantasa : mouentur ad id quod
per ipsam Hi apprectensum, quod qui e
accidit etiam hominibus quando lata es iudicium rationis: hoe modo movendi loquitur Philosophus quod etiam M. ια ex Verbis Commen. apparet ubi dicit. Et quia I lationes finguntur oe remanent m animati imaginante post absentia
sensibilis, in eo modo secundum que erat
apud praestatium sensibilium: ideo ani
mal mouetur ab isti ensationibus phae virtutem apuda euria ensibilium erpo pauca. I a xire remanet eoderimodo fecundum quem erat apudpraesentiam sensibiliam, O uniuersaliter WEι-tas sensuim apud pr sentiam sensib bE data est huic υirtuti apud absentiainem milium . haec ibi. Ex quibus verbis habettir primo quod ideo animalia moue Etitui tur secundum phantasiam, asensationes in eis remanent etiam allentia sensilialium, O per consequens di reptae sentant obiectu Habetur fecundo p virtus anta te tanta es in absentia sensibiim,quanta e I virtus sensuum exteriorum ade rum praesentia. Certum in autem se usexteriores non habere virtutem maedi . . appetitum iudicando aliquid esse conusniens, aut nocivum , sed tantum apprehedendo, proponendo obiectu: ergo e
dem modo dicendum est de Ibantasia.
Quanta ergo ad hunc mota negatur mi nor, se dicatur 1, fecundum phantas proprie dictam animalia non agant m tiantur primo modo. Ex hac Aoluti tollitur contradictio quae ridetin esse in die, bis Phil. dum in vim loco dicit se s n . phantasiam non patimur,inferius orem dicit animalia multa agere, O patis cundum pbantasiam. Dicitur enim pia primo loco intendit nos non agere aurali per pbantasiam, tanqua per princip 'lem potentiam iudicante aliquid esse conveniens aut nocivum. In crius autem intendit animalia seresec dum pha ta am tanquam secundum Hrtutem apprehendontem , ct absolute proponente obiectum: haec aut non sunt contradia ria. aliam ratione dicitur 7 Ph: non es diminutus. Aut enim quia posuit illas xirtutes sensitivas solum, qliarum copia.
operationes erant omnibus notἴ, opero
tio autem cogit V non erat omnibus nota ν
98쪽
n , ideo non determina ut de illa mi tute . Vel forte dicedum melius, quod Thil. determinando de memoria in libro de memoria ct reminis e vita, dat intelligere potam extimatiuam: quia sicut memoria est con eruatiua intentiona infe salaru :ita op rtet esse una poetam quaeliciat huiusmodi inteliones infensatas: que extimatiua dicitur siue cogitatio. Vnde ibi ponit Phil. p reminiscentia est actus virtutis cogitati . Quanta ad secundum. Sciendum primo st phalas
bile quod eIi obiectum mantasia non connet subsee aliquid praeter obiecta sen suum exteriorum, denon percipit phaiam nisi quae ensibus exterioribus percipiuntur aut sera indum Dis, aut sm partem, H dicit Philosiopbus, dum dicit de phantasia loquens. Sed in his qua sentia iuri quorum sensus eILDissert autem a se bus exterioribus, quia illi perciapitant eorum obiecta in eorum tors pufentia: pharum ait etiam eorum absentia. Ex quo sequitur oportere prius limmutari en us exteriores O pillas maniam: ad hoc ut obiecita per Mensus exteriores ad phantasia perueniant sicut ii men pfene ras ad penetralia domus ii gressitur. N Scienda securo, g, motus dupliciter psi accipi. Vno mo νt est actus imperseeti, O exisseniis in potu ad fommam, sicut cum aqua calem, calefactioque est in aqua est actus existentis in potentia ad calore, dum .u. aqua calefit no habet calorem, qui Hi terminus motus .
Alio Go ut es a Ius perfecti, O existentis in actu per forma , eo modo quo dic, mus inre uere esse queda motum, est. n. testigere actus intel lentis, qui est iu actu per si em tutel gibilem, quae es principium intestigendi. Motus aῆt qui es Ius imperfecti dupliciter accipi: . liquando.n. accipi r pro receptione fores cum abiectione contrarq, scia ι. aq a
ees fit, recipit calore amittit frigidia
ne formae, hoc modo dicimus,s, risus mouetur a risibili dum eius speciem te sibilem recipit. N Sciendum tertio, psensus aliquando eni in actu, aliquando Hi in potentia vis ius docet Philosi pbus . Dicitur tunc ensus in potentia qunbsentit adlualiter, secus visus dormie tis. Dicitur aut en us in a D, qn actu liter sientio sicut dicitur visus in adiu quadrualiter ridet. Quantum ad terti
Dissinitio phantasie Ii iii vi Phlalo ophus ponit. Phantasia est motus a sensulsi alitu actus. Vbi Phil. a Ium ρλα- rasis principalis r ut dictum es csuit.
In hac autem dimitione duo fune declaranda . 'l Primum est hoc, s scisur morus. Pro cuius inte rigentia claudum essp in operatione phantasis sicut in operatione cuiuslibet sensus duo cocurru a. scilicet receptio oeciei obieecti, O iudicia per talem speciem ad uisonem enim cocurrit receptio speciei visibilis, O i
dierum de re visibila . Ter motum ergo antasiae, aut receptionem phantasma iis, aut iudicium derephautasiabili possumus intel gere. Si receptione phantasmatis tutelligamus, tunc motus accipiatur prout . is receptio dicitur motus,non aut prout motus dicit etia abiectione coirari j quae sit succesiue, tunc ρbant m es motus ii se est receptio rei en a
te a sensu. Si aut per motum accipiamus iudicium oe operationem phantasis, να ' - .magis videtur esse de mete Philosophi, tunc accipitur pro eo quod es arctus perfecti,prout omnis opera io dicitur in tus,non pro adta exilien is in pota, undefensius est, phantasia e i motus, idest essoperatio causata a sensu imaa m. ISm declarandum est, fae ius a se su secundum adium. Pro cultis declaratione duo nix nomina
sunt votanda. Primum nomine sensus' '
99쪽
in actu, non solum sensus exterior hoc loco , sed etia sensius communis accipitur. Iudicium .ii sensus particularis, per fensum coem accipit coplementum. A tali ergo sensu in actu idest actialiter entiere, vel qui fuit actualitersentiens, car
fatur operatio phantasiae, quia a tali sensu phantasma quo d est principium ops
rationis phantasiae, originem capit ,πeletia a sensu caresatui receptio, sicut passo causaturab agente in passum smyriama expositionem. Secundo notandum poperationesie idus interioris causari a sensu exteriori, est coe omni se sivi interiori: sed causari illa immediate a sesu exteriori fecundum actior: sub sensu ext riori comprehendendo etia sensum commune, O boc est propriis phantasis, ct ideo motus phalase est milis motui ensus exterioris quantu ad ea quae cognoscimtur. Per pueantasia cognoscuturea qua sensibus exterioribus cognoscuntur, eodem modo ides indiuidualiter, per alios asit sensus cognoscuntuin etia illa qus sensibus exterioribus non cogi:
scuntur, sicut amicistia o h uiusmodi, ut plenius in quaenis sequenti manifestabitur. Oportet ergo intelligere di iatione operationisphantasiae, st, est motus Uensu sm acta factus, scilicet immedia-D. His declaratis ibanda est b c conclusio ratione Phil. In qua ratioue supponitur primo, o phantasia ides oper iis phantase est quida motus, o es tantum eorum quorum est sensus sicut enim sensus exterior mouetur a sensibilibus , ita phantasia a sensu. Supponitur secui do, sabactu ensius contingit que ad motum fieri. Nam ab eo qἰ mouetur coringit aliquid aliud msueri. En .n. duplex mouens, i dicitur 3. P s scilicet
mouens immobile, cor movens motum,se
sus dat a sensibili mouetur. Supponit urtio quod motui causatus a sensu Os
missis sensui. Probatu; P oe agens agit
sibi simile. SEx ictis arguitur c. Hi aliquis motus causatus a si su sin actu ed non potesse alius motus factus a sensu, qua motus plantasiae: ergo motus pha tasiae es motusfactus a sensu sm a Ium.
consequentia nota cum maiori. Prob tur minor. Tantum ille motus est factus
a sensu in actu, qui HI similis actui ei sus , patet ex tertio supposito: sed tunia motus phantasse est talis, die tu est .n. in primo supposito p ptantasia est tm rei a quorum es fensu exterior: alij uar I inretia rara quora non est sensus: ergo . Ad ratioues in opposia AEdetur. Ad prima dicitur primo ' non dimitur hiephantam in immediate sed adius eius.
Dicitur fecundo, 7, si di latur pote tia illa, si praedicatio non essentiali se esse Ius de causa: essensu phara est motus, ides es potentia in qua Hi motus. SAd secundum dicitur,psic est
intelligendum. Phantasia est motus fictus a sensu ecunda a Ium, qui scilicetes in actu vel ρ fuit in actu, unde in dormientibus licet non is sus in actu fuit in dum vigilarent. Ad tertia dicitur primo, res apparent se a sui, o phaatasis eodem modo coi, idest indiuidualia ter. Dicitur fecundo p consequentia D u e i qua via ad mota particurarem. Ad ibationem dicitur, quod licet actus sensus, phau:asit sint as eadem cau ac fari, scilicet ab obiecto,no tamen eodem modo quia actus siensus est ab obiscto immediate, actas asit phanta e m diate: quanto aretem aliquid elougatur a causa, tanto militis recipit similitudinem causae. Ad quartu dicitura, uita ca
diuub phantasia quod non fuerit subfo
siu, aut Ie tota, aut fecundum partes rmos enim aureus, sicet non fuerit sub fessu Iecundum se totum, fuit tam a Iecim
dum partes: sed dum assi quis vidit mole,
100쪽
Tertij Libri de Anima Quaestio tertia. Io I
o vidit quintum negatur e fetur a sensu exteriori, non tamen om assumptum . dprobationem dicitur, ' nis ab isto causatur immediare: sed solus licet omnis actus interiorum potetiarum actus phorame, ut ictum est.
utrum sint tantum quatuor vires interiores.
Dephantasia quidem igitur quid est &c. Tex. CLXII.
Et videtur quod no. Primo. ciuia Auia
cema in suo libro de - , iura ponit q inq;. Secundo. Iuxta do. '.' Dina S. T. alia es pota quae recipit, Oaba q co emat, sed phatam recipit phat mala, ergo illa q co creat phatoni ra, erit alia a phantasia,et per con seques erunt pruro qua quatuor. N Rchpodeo. In illa quaenione trias Uacienda.Timmo enim potietur aliqua necessaria ad declaratione quaesiti. Secudo declarabitur iis ut pol en tiuae interiores. Tertio ostendetur quae sent organa illa; u poten tiarum. N Sciendum primo, g, ad vitam animalis perfecti requiratur 2, no lum rem ad prae retiamsensibilis apprehem dat, sed etia in eius absentia, alioquin animal cum aliqua equatur apprehensione non moueretur ad absens. Scienda si eundo 'i animal non solum propter det
Liabile, contristabile secundum sensu
mouetur sed etiam propter alio Militates, aut nocumenta aliqua quaerit aut fi rit , sicut ovis venientem lupum videns fugit, non quia indecentiam coloris, et mgurae horreat sed tanquam inimicum Daesen fibus im naturae. Sciendum tertio, g, eoru quas. m. ,εfici sensibus interioribus percipiuntur: quae--M in sen- dam dicuntur firmae sensatae,quaeda fom:uiu 'x' mae insensarae:formae sensatae vocatum
sbilia propria o comunia, quae sensibus exterioribus cognoscuntur, formae insensatapoit proprietates coniunctae, Pese'
ibus exterioribus non apprehenduntur, sint bonitas, malitia,Odia .et similia ' sciet quarto My. Tho. I in corporalibus bene recipere, et bene conserua- re reducuntur ad diuersa principia. Nahumida bene recipiunt O male retinet, sora vero e nuerso cum disscultate recipiunt , sed bene retinent, unde ad hoc
γt Aqua uirtus sit bene receptiua, domi ianium humiditatissi prasiccitate in complexione organi requiritur, ad hoc olemi uirtus sit bene conseruatiua in organi
eius, dominia siccitatis seupra humiditate exigitur. si hi omnibu iiis
primo oportere se i animali aliquas potetias apprehendetes rem tu ipsus absentia, cum principia operationis vitali, sit aliqua potentia. Sequitur secundo no t. tum si cere potentiam quae recipiat formas sensatas sed etiam oportere esse potia
tentiam receptiuam formarum insciis tarum. Sequitur tertio bene potentia r
ceptiuam debere distingui a potentia bene conseruatiua,cum recipere. conscrvare reducantur ad diversa principia.
Secundum Comen. S. Tho.simi quo an no e Mutuor , si licet sensus commlinis , magia natura, quae ct alio nomine dicishr phau. '. 3tasia, cogitativa, memorariva. ii Sen o M. d. p. fus communis est virtus bene receptiua formarum se fatarum, cuius in cognoscere operationes sensivum exteriora,