장음표시 사용
81쪽
GV a circa emptionem, πvenditionem.
Ictum est supra, quomodo accidat peccatum usurae in mutuo vom; nunc restat decIarare, quomodo in mutuo interpretatiuo, is est,in contractibus: primo in emptione, ,enditione undem V-οψ xςndum aqit mutuum interpretatiuum circa hoe esse ρν. Mi, quando fit contractus emptionis, venditionis ad tempus,ex euisisi , ius contemplatione datur aliquid plus iusto pretio, propter pecuniam expectatam,vel datur aliquid minus, propter pecuniam anticipatam: in quibus co- tractibus implicite, indirecte habetur quaedam ratio mutui. Etitoriariori intelligentia ponuntur multi casus dilucidandi, in quibus aperietur, uuanda liceat vendere plus iusto pretio, quando non,sine vitio su G.Sed antequam Tria ratiba adist deueniam,tria sunt praelibanda. 'ri Primum pret libandum est. Nego latio,quae consistit in emptione,& vendi-
tione rerum,quae mercantur, ut inde lucrum reportetur, quantum est de se, id is γλ - est ex natura sua,non est bona,neq; malainecessaria tamen est Reipublice nio communi omnium usu, commoditare, sed ex quibusdam circun tantiis,potest illicita reddi quampluribus fraudibus, quae quandoque in ea miseenis
--- generi φ. Vnde homines eius auiditate multa icia, damna pIebi pariunt:dequabus anserius.
Secundum est: non licet venditori vendere res suas quantum potestaeetanias diia, dum Leg M,&Canon istas,quia est sentetia Iuris, io. q. 1.hoc .s,addita GL - io usin Quin D. Tho. . .q. 77. quia emptio,& venditio pertitat mustitiamcommutatiuam,quae consistit in quadam aequalitate, que -quais n. . is lx dido est aestim nia secundum naturam et in se, sed quatenus ianit in uia amisis. a s Sum nummum idest quδΠxum homini Idςseruit unde necessitas opia &μγώ-ὰ a Misis inopia, labor, industria,bonitas, malitia mercium, uendi totum. x merca-ώ---- rum Nequentias huiusmoda, aciunt pretia uaria rerunt. Ad indastandum D. ἡγί λ detium tutium, aequa e secundum Innocent. Rain.4 post eos sνIuest. ι ,.st . veroo, Empti Nau Irum,cap. 3 num. 77.el illud, quod secundum comis munem aestimationem regulariter currit in foro, loco, di tempore, P, Couando fit contractus uenditi'nis, pecunia numerata, quando res traditur
82쪽
circa emptionem, oe venditionem. S
illo,qui habet inlisum ad seminandum aptum, vendit illud magis quam vi. Iet communiter. Dixi regulariter quia quandoque pretium potest comni uniter currere fraudulenter, malitiose, Melt, quando aliqui augent pretia
malitiose, ut postea carius vendant merces illius generis, vel minuunt,ut po-Bea utilius emant vel quando aliqui mercatores vendunt merces suas pe- Cunia expectata, magis quam venderentur ad numeratum, ut plus lucientur vel quando aliquis Dominus Turannus sine causa rationabili latueret pretia intuita terris tuis: omnia huiusmodi pretia sunt iniusta, etiam si comis muniter currant. Dixi currit in sero quia in donubus quandoq; res venduntur plus uuam regulariter valent. Dixit loco tempore in quia res eiusdem generis eius ualent in uno loco, quam in alio. plus in uno tempore, quam an alio ideo attendendum ei pretium illius loci, temporis, ubi, quando
Diri pecunia numerata quia ut dictum est,propter dilationem, vel antici Pationem temporis,quandoque res venditur plus, vel minus iusso. Dixi attenta bonitate rei, vel malitia)quia ob eas nares ualet plus, uel i minus alia eiusdem speciei Dixi copia uel paucitatis merciuino quia ob
paucitatem mercium pretia crescunt, in copiam decrescunt. Idem facit copia', paucitas ementium vi vendentium . Dixi denique statutis superiorumo quia obtulias causas, rationabiles, superiores habentes potestatem ad id, possunt statuere pretia: sine causa iusta non ualeret statutum, ut dictum est supta, dicetur omnia igitur ista sunt obteruanda, ut seruetur iustitia in pretis.
Tertium praelibandum est, quM pretium iustum est duplex,scilicet legiti 4mum,in naturale, legitimum confittit in indivisibili, quod Lege,Semito,ie Terti inpra Pragmatica principis, Uniuersitatis, cuiuscunque superioris ad id auctorita libandum. tem habentis,statutum est, concurrentibus quibusdam condinonibus debitis rettum M scilicet,quod finis illius legis, vel statuti sit bonum commune,in uniuersale, plex. ει non proprium interesse, aut auarma: c statutum in taxando pretia si trationabile, alias statutum hoc non obligat, quod pretium rationabiliter positum, si notabiliter excedit, est peccatum mortale, in totu excessum rellitutioni obnoxium est. Sot.de tuli.&iure, lib.6. q. 2. art. 3.Sed quia omnibus rebus
pretia latui non possunt, ideo relinquitur ementi unam di vendentium mi iamationi; quae aestimatio pretium naturale vocatur, quia secundum rerum n tutam usui accommodatam currit: Quod natur te pretium secundum D. Th. I . - . . . secunda,secundae,& Scotum 4 distinct. ij.quaest. 1 non fiat in lirdiuisibili, ted is isti habet latitudinem ,habet enim supremum, medium, infiinum:putares, quae , .isis, T. resulariter valet triginta, summum pretium erit triginta duo,&infinium vi sinti octo,&omnia illa pretia vocantur iusta. Et si uicaturres, tanta valet qua ν . - ti uendi potest, 1.3. si haeres,tTad Trebel. Respondetur,ut ait Scotus quo su D is,a.j, isse
pra,hanc sententiam non esse intelligendam,ut verba sonant,alias liceret uc L, bis T. dere ultra medietatem, quod est falsissimum; sed intelligenda ess,ut ex Docto λ.λZ .ιribus colligitur , concurrentibus tribus, scilicet u uenuatur eo preolo, quo ,-- is
vendi potes in loco illo, tempore, di modo communi uendendi,lectula orn ni fraude,vi,&dolo,ait Nauar. cap. 23. num. 8o. quod vendens non cogatur, aut sugbcetur aliqua necessitate , cilicet quando moriens fame, aut patiens aliud fimile, emens hoc cognoscens uili peni die eum, rem suam,ut uendat eam multo minus, quam ualet, iusto pretio di quod contrahentes non ignorent qualitatem rei puta si rutticus uenderet annulum, aut petram preci sim non cognoscens eam, multo minus, quam ualet, quod si ciret non uenderet: vel si emeret auricalcum pro auro Optimo, non cognoscens illud visimilia
83쪽
smilia eum omnia ista praenarrata Dciant actum inuoluntarium, reddunt contractum fraudulentum ait D. Tho secunda,secundae. Sed si scitis quid uendit,& libere sine coactione liquum donare raesumitur. Sylv. Verbo, Emptio. D IO. His stantibus, ponuntur multi casus examinandi, & primo respondetur quaesito proposito. Qui vendit carius ultra latitudinem ivlli pretii, quia de pecunia emptorem expectat; uel emit minus iusto, quia dat pecuniam ante quam res sibi tradatur, peccat peccato usurae quia huiusmodi contractus implicite habent specie mutui, pura res, quae ualet uiginti pecunia numerata, vendatur vigintiquinque expectata pecunia uno anno, tunc illa quinque superflua dantur, ac si pro illo tempore pecunia esset mutuata, sic venditur
tempus quod non licet D. Thom. secunda ,secundae, quaestio. s. ames ad septimum argumentum. Sylvel LVerbo, Emptio. LI. Nauar. capcis . num. 8 hoc idem probat Sotus multis rationibus eodem lib.Quaest. .artic. I.quamuis Medina oppositum teneat contra communem scholam Theologoruin cuius, tio est:debitor,qui tenetur in tempore soluere pretium rei, tenditor, qui tenetur consignare merces uenditas ad tempus,possunt in paupertatem incidere,antequam debitum soluatur, aut merces consignantur, propter inopiam
impotentes effici ad satisfaciendu; uel saltem maligni,sic ut nonent satisfacere tempore praefixo sita quod cum huiusmodi pericula, uel dissiciatas exigendi
possint pretio aestimari, consequens fit, ut merces uendita cum tali periculo ualeant pilu quam praesente pecunia: cita merces emptae ante tempus cono signationis, minusquam si consisnarentur statim: maxime licita haec essent qua do uerisimiIitet dubitaretur haec pericula currere. Sed si haec ratio ualeret, militaret utique illi,qui mutuat, dum eadem pericula curreret mutuando, tamen ista sunt prohibita lege Diuina unde Ecclesia declarauit talia pericula nullius esse considerationis, ideo tales contractus illicitos,per cap.1si ciuitate,de Usu.omnino reddit. Primo dubitatur, an liceat uendere merces earius, quam ualent pretio currenti,dilata solutione,ex eo quod emit caro, computatis sumptibus,moderato lucro ascendunt ad pretium, quo numerata pecunia uendi non possente Dicitur quod non quia fieri solet, ut sumptus sint immoderati expendendo plus debito,uel quia deceptus sit in emendo carius iusto, uel quia abundantia talium mercium, quae confluxerunt,pretium minuerunt,quare aliquando minoris quam emit uendere debebit, ut accidere soler Solus quo supra.Nau.
secundo quaeritur, an liceat uendere merces ad tempus, plus quam ualent pretio currenti, ex eo, quia erat seruaturus, & nolebat tunc eas uendere, sed hoc facit , ut seruiat amico Respondetur quod sic, ut patet per capit in ciuitate. ratio est: nam res, ut dictum et supra debent arti i- mari, secundum quod usui humano accommodantur, sed istae.non erant di strahendae, usui humano applicandae, nisi pro tali tempore, ergo secundum illud tempus , quo erant distrahendat, usui applicandae debent adillimati unde talis non solum posset uendere pretio indefinito , scilicet prout e runt ualiturae tali tempore, uerum etiam pretium labilire,concurrentibus ta men quattuor: primo quod eas proprie erat seruaturus,in nolebat eas nunc uendere: secundo,quod illae merces erant duraturae, non marcescibiles: tertio , quod tempore solutionis probabiliter credatur illas esse plus ualituras: quarto,quod deducantur pericula, si quae currerent expensae, decrementum quod facere solent: quae omnia consideranda sunt secundum qualitatem mer cium,alias una illarum deficiente,Vsura erit Sylu.verbo, suta, 1. 6. Solusi,
84쪽
eirca emptionem .s indutionem. sy
lib. 6.de Iuli.&rure,cparit. 4 arr. 2. Et concurrentibus omnibus istis, ellai Naeertendum secundum Scot.in distin. it. Sol. loco eitates, o utilillud plus pretii, si taxandum est,cum tali discretione sit, quod verisimiliter cum prudentia iudicetur merces tantum ualituras nam si pretium est tale, per quod venditor ponere se in ruto, emens in omni curiente periculo, tunc erit illicitum . Item quaeritur de illo. qui uolebat deserre merces ad locum, ubi plus ual hant, fi potest eas uendere plus hic, ubi minus ualent: ad instantiam alicuius, qui mercibus iIlis indi*exiDicitur quod potest, sit certum de hacro deductis
amen expensis,la nous, periculo adeundi compensato,acetiam si statim soluuntur, sin autem Meledentiam uenderentur propter magnam necessitatem, non liceret, quia praesumeretur aliqua fraus, etsi conitaret hanc non in-reruenire licitum esset Sylinquo supra. Et mulio magis concutientibus istis conditionibus praedictis, Iicitum erit mercatoti,ucilanti merces suas seruare,vendere illas cum hac conditione , ut Quando uoluerit ponat pretium iustum,currens tempore positionis, dummodo eo posito,amplius non variet:& si eo die fuerit uarium quando fit pretiu , accipiatur medioc uel magis commune. Et si pro termino impositionis peteti non statuatur dies,sed septimana,vel mensis,tietur in illi, pretis,quod loci glori tempore cucurrit, seu durauit illa septimana,vel mense: quod pretiusit iustum, currens cum conditionibus recitatis supra in delinitione preti, iusti Auctores qui supra. 1 Terrio quaeritur .an qui uendit indigenti pecunia vinam panni aut simile ad credentiam pro ducatis sex, ut postea ab eodem reemat quinque ad .uum: ratam, usuram committat Dicitur quod sic Sin autem vendens non cogitat de reemptione, sed simpliciter uendit, ille, qui emit non inueniens cui illa uendar,uellet postea emptori pro minori pretio vendere licitum erit dum Lodo contractus non exeant latitudinem tuli preti ,scilicet iummi, infimi ut
ialiarto qui vendit merces pretio currenti, soluendas pro tali tempore, cum patio quod fi tempore solutionis pletim, plus ualebunt, teneatur dare illud plus,si autem minus ualebunt non possit care minus Usurarius est,quia rati ne dilationis,interuenit tacite mutui species. Sylv. Verbo,vsura, 14. . Quamvis Diabolus nunquam cesset multis variisque laqueis, hominem ad damnationem trahere, nullo tamen alio studiosius utitur, quam auaritiae
laqueo, cum illa sbia, plures ad insema perducat, quam catera alia peccata: tum quia ei omnium malorum radix, tum etiam propter restituendi dissicut talema sine qua eum qni est soluendo apud Deum poenite te non inuat. Et quod magni refert; multi non restituunt, eo quod malis lucratis , conicien-riam non faciunt: decipiuntur enim in modo negotiandi , ubi multas usuras
committunt, ignorantia uelaras,quae non excusat a peccato. Et ut quisque sibi ipsi consulat,prosequendo aeriam uva racidissicile dubium affertur, quia
QMemeret Oues, vaccas,equas, pomaria, rura, Malia fimilia nugitera,ab eo,qui realiter illa non possiMetide inde eidem locaret tanti pro quolibet anno;comitteretne usurae peccatu Ad hoc diuersmode respondetur,propter casuum diuersitatem.Verum antequam incipiam,unum casum resoluam, Qui daeis clarus est,scilicet sicut 'etrus a Ioanne emere potest centum oues,eatq; postea Marcello in locietatem dare aut locare conuenienti pectone, pacto ita sto,ita easdem dicto Ioanni locare poterit;cum in hoc calu non sit maior conditio unius,qirum alterius. Dico couenienti pensione quonia si Ioannes ven-
85쪽
dens sua bona necessitate ductus,cum hae conue otion rivi postea Iloreiari r ne in totum eis spoliari videatur;&emptor id cognoscens magna fibi in sionem soluendam imponeret, esset iniustitiae peccatum. Dico etiam pacisi ullo, nam si pacisceretur,ut Ioannes de omni periculo, damno, quae dicta
animalia paterentur, teneatur, tempore restitutionis dicias centum ouesi
columes restituere debeat,omni ex parte illicitum esset; ratio enim exposcit, ut pereuntes,domino pereant,& non conductori, ut colligitur exl.incendiu, C. certum petatur, L pignus,C.de pig.aci Nisi Petrus, ut a periculis quae
oues pati solent,se liberando tantu Ioanni solueret, ut super se illa suscipiat, quantum iuste aestimari posseat quod quandoque fieri solet, ut conductori
Respondendo igitur ad dubiu, 'sit primus casus. Si Petrus emeret a Ioanne pomarium, quod possidere fingit,sed reuera non possidet, deinde illud eidetri locaret tanti pro quolibet anno,credens bona fide Ioannem illud habere; P
trus excusabitur,donec fuerit in hona fide: verum cum illud sciuerit.contracturescindete tenetur, de fructibus perceptis ob pensionem, tantum extantes restituere tenetur Pura emit vineam, quam eidem locauit pro tot vini doliis si, ut cannis,illud solum vinum rettituere tenetur,quod tempore, quo illud sciuerit,inuenitur in posse locatoris Nisi conditionem,quam cum Ioanne habuit te iliter,& vere cum alijs habuisset,& eius occasione refutaui munc enim non tenetur vinum restituete, ratione sui interesse passi ob deceptionem : bi
Alius casus erit. Si postquam aduerterit Ioannis deceptionem, adhuc exisere perseuerauerit,aut scienter, malitiose cum Ioanne negotia uerit super illud,quod vere non possidebat;exempli gratia nolens ei mutuare gratis, fingit ab eo emere domum; deinde facit cotractum locationis,ut pro tali aflictu, tot soluat quolibet anno. In hoc casu erit fraus vlare tensionem,tuta conscientia exiῆeie non potest: quia cum exigat super illud,quod realiter non eli tota intentio fertur super pecuniam solutam , habetque mutui odorem sub specie
emptionis Ad hoc facit i. de cond. sine causa. per totum. Tertius casus,ubi detegit ut malitia a Diabolo inuenta, circa eos, qui usuris assueti sunt, nolentes mundo ostender quod lucrantur ex mutuo utu tur quibusdam contractibus dolosis,hoc modo. Nolentes mutuare Agricolae indigenti ducentoru aureoru summa, simulat emere ab eo ducentas oves, quas non habet: easque postea in societatem tradunt,pro tempore unius anni, uel duorum, cum pacto, conditione,ut eas integras conteruare debeat, deinde anno elapso easdem, pro eodem pretio reemere teneatur, rellituto pretio ducentorum ducatorum. Quid aliud est hoc, quam manufesta foeneratio, cum in fine anni pecuniam suam securam habeat,insuper ducrum figuratum,pro pretio agnorum,lactis,&lanae, fine luporum periculo,ac aliarum infirmitatu, quas pati solent oues,ut etiam Solus ait libis de Iustitia dure, quatit . . a ric. t. Hinc perspicere poteritis circa alios triuiles contractus, ut tot exeaepta
Sexto,nunquid emens granum tempore messis vinum tempore vindemiarum, ligna tempore putationi. huiusmodi,pretio cuirenti,cum pacio,vi tot mensurae reddantur in Paschate,aut simili,sit usurarius Respondetur, si tunc erat empturus,&deducentur labores,expensae, decrementum 4 similia quae patiuntur merces emptat,ac etiam periculum quod currere potest, donec consignentur,non est usuramis si autem tunc non erat empturus sed requisitus placet hac via lucrari sine fassidio, vel praenarrata non deducuntur, non citdubium,quin uuaram sapiat, secundum Holl. N S lu.quosvp., 8. Septimos
86쪽
circa emptionem , ου veniationem
Septimo quaeritur, liceatne emere actionem, quam Titiu liabet, exemp. x gratia, supet bonis Setvij, aut debitum aliquod tali tempore exi eluium,vς Emeν ---
cenium,pensionem,pagas immaeturas, mens arma ἀσgulariter valem eo quoia pecunia solvitulante tempus recuperati al&corum oueint. Respondeturἰeu primo quo adactionem scito, ut negotium ficilitetur, cainem esse duplicem, una est realis,altera personalis Actio realis dicitur muni AE -- iratio, qua competere poteli, aut iurisdictio, quam habet homo super bonis Mai. e. alteruis , propter quae contra illum agere potest, eum in iudicio conueniendo, ut sibi restituat, quod praetendit. Et hec non praesupponit hominem Ob-lrgatum , ideo realis dicitur, quia ratio obligationis respicit res ipsas, dino personam possidentem . Actio personalis dicitur , quando iurisdictio perso poY, . nam diiset obligatam per contractum, a L ficium, aut quamlibet aliam rationem respicit quae iurisdictio quamuis sit de aliqua res,le bonis, dici- tui tamen rsonalis, eo quod persona possidens talia bona , quodammodo oblietaret imit nitur , ut in exemplis melius videbitur Aetio realis est quoque νο- duplex. Vna dici, incorporea altera corporea. Incorporea dicitur Quae ἀπωκ. dam iurisdictio,aut fruitus, quae inuenitur super alterius bonis, ut est dicere Petrus hab. actionem, ut transire valeat per rus tuum, cui talis aditus ne
gari non potest , vel ut possit tenere fenestram super tuo pomario , vel habet sum pro se tu ito suae farrudie, super tuum molendinum aut turnum,uel habotvsum a qui super tuo puteo, vel seruitutem quandam domus tuet , ut muros eligere non possis, ei lumen occupare, his similia, de huiuimodi loqui non intendo , postunt enim vendi quocunque modo,dummodo in eis iniustitia in pretio no mi ruentat puta dominus illius actionis nece uita e Plemitur, aut ab alio sus catur,4 Petrus cum eum iuuare posset, non .ult, ut inducat eum ad uendendum illam actionem minus iusto: Vel aliter, ut a quadam seruia tute te absoluere , illius dominum indirecte magna moleilia ai sciet, ut liba
ill .im inuitu, vendat, coquod illam alienandi voluntatem non habet, tunc et se mas ciniustitia. Altera vocatur corpore , qua consiliit incertis bonorum . tionibus . competentiis, de hac ei sermo quo adactiones reales, dicitur Petrus praetendit habere dote luat matris super bonis Francisci, vel qualidam domu dotalem sue matris,male aduo patre alienatam, vel smetsi nem quandam sui aut, vel aliqua bona ab aliquo iniuste occupata,ob rem potis, vel loci obliuionem aut ob bella, aut tyranni violentiam , vel alias 5-rniles occasiones, cum non posset huiusmodi iecuperare, eo quod nummiRcatet pro lite nutrienda,vel quia occtipans dicta bona, cumri: polens , c. iraeum praeualere non valet, vel quia negoti uni dirigi re nescit, vel denique quia sibi liti state non placet. Alter vetorem absoluere apricitetit, vel Quia est pro sessio tua litigare,vel quia habet optinia inedia, potui piopterea talem actionem emeres, minus quam sit eius valor. Verumtamen illa minoratio cum dii cretione fieri debet, habendo respectum ad incertum litis euentum ad expensas que current, labores praeliandos, plus vel tuus, proucres etit plus vel minus clara, vel dubia, ubi autem huiuimodi occasiones non erunt, vel quia instrumenta sunt liquida, vel modus illa recuperandi ei tacitis, Ine expensis, vel debitor se onertillaretiit uete fine lite itaque aliud
non interuenit, nisi al.qua temporis mora ad ea re u peranda, non licebis ei
Minus emere.sola temporisexpectatione,quamuis prclixa suerit, dominus actionis aliqua necessitate inductus,vellet ea emere,ait Abbascapax parte,
innocen.c. In ciuitate,de usu.Sylvest Vesbo, via , L L. Idem dicetidum fi esset alicua donatio tibi tacta, de tacili recuperari non posset quia debi-ccrm Δαααι- est litigiol , vel cata patitur aliquamdunculiatem, S do rarius, liti Me
87쪽
non valet,alter verbialet,unde ex hoc talem actionem minori emere potest ἰhabendo respectiva ad labores,&expensas,quae curret,dum autem huiusmo cli necessaria non erunt, non licebit eam minus emere propter temporis expectationem: Exempli gratia:Petrus ab hinc ad annum recipere debet centum aureos titulo donationis, quos necemitate ductus, pro nonaginta cederet ei.
xi ad praesens pecuniam solueret, non possunt tuta conscientia lucrari illa ecem, eo solum,qubsante tempus nonaginta soluuntur. Nec in casu militat illa regula legalis , minus eii habete actionem, quam rem, ut inferius es inius. Pro M.to Quid autem dicendum de legatio facto in testameto Respondeo si haereditas est sufficiens soluere, haeredes bonam habent voluntatem,sed tempus tatum curret ad soluendum , donec haeredes declarentur,in haereditatem susci-ptant,ac debitas solennitates faciant, non per hoc solum minus vendi posset. Quamuis legatarius necessitate id faciat. Si autem in haereditate aderunt debitorum onera,ex quo dubitatur, si uisci et pro adimplendo legato,& haeres suscipiet eam cum beneficio legis, &inuentario, propter quod non posset ita facile cogi ad soluendum, unde pro recuperatione legati,iegatarius pateretur multas molestias;poteli alter his de cauus illud minus emetriquam valet, quamuis ipse haberet media, quibus faciliter legatu exigerer no enim tenetur uti
suis bonis med ijs , in fauorem legatarii. Tunc autem es Iet damnabile . quando haeres fingeret in hereditate esse debita aliena, ex quo ligatarius dubitaret , an haereditas tussiceret pro legato satis iaciendo, ut ex tali timore concepto, occasionem sumeret, relaxandi aliquid de legato, ne totum amitteret , quod ion Obliante, adhuc heres tenetur in conscientia pro restanti, eo quod se idii lenter egit. Sicut etiam fraus esset,cum obligatione restituendi omnia duis haeres occupando haereditatem, fingeret creditoribus patris hereditatem non sui scere pro omnibus, ut creditores aliquid de debito relaxatent, ex indulitia hereditatem cum beneficio legis, inuentario, acceptando, ut non teneatur ad statim soluendiam, nisi hoc prudenter faceret, ut quod per usuras creditores a suo patre extorserunt, ipse hqres, hac uia compensaret uti enim
piis .ctis, P uuvntia in simili casu licitum est
, in his actionem personalem dicitur Exempli gratia. Petrus emit a pians V ' istorus, vel sum illud annuum censum imposuit ducatorum uiginti nunc autem illud vincularum, obligatum aliis inuenitur . Vnde litigare oportebit, ut censum super illis bonis cautum faciat. Vel aliter domum ab eo conduxit, nunc autem eam tradere non vult, potest hanc actionem, quam contra eum habet, alteri uendere, ut ab hoc fastidiose absoluat, pro minori pretio, Mille omnia pro se recuperabit. Item Petrus super suis bonis notabile damnum a Marcello passus est, quod ille reficere tenetur, sed non vult antequam condemnetur potest actio hec emi minus eo, quod praetenditur ab homine aptiori ad id recuperandum,&ita dicendu est discurrendo per similes casus
tu, Quo ad actionem debiti declaratur hoc exemplo Si quis emat debitum P e.
tri,quod debes consequia Francisco,abhinc ad unum annum, scilicet ducatos centum pro nonaginta,eo quosdat Petro modo pecuniam,sit ne licitum e R spondetur, si debitum,quod emitur et exigibile sine periculo, sumptibus, vel labore,quia certimune speratur solutio debitore, tunc non liceret,esset enim usura aperra, quia illud plus, quod exigit,ad nil aliud refertur nisi ad antici- param solutionem, si autem id facit,habito respectu ad labores, quia debitum exigendum est sorte extra Ciuitarem, simile, vel ad expensas,qus currerent, l ad disticultatem rehaberis,quia deditotest litigiosus, aut quodamodo un-
88쪽
. citeris,ues est lia potens, contra quem creditor non potest praeualereri alter habet meliorem uiam exigendi , dummodo cesset vis, haus, fraus enim esset , si debitor data opera se creditori ottenderet renacem , ut debitum vendere faceret, vel habito respectu ad aliquod intreesse,quod pateretur emens, ut seruiret amico roganti: tunc licitum esset. Solus lib. de Iussilia, iste ,
Quo ad exactiones censuum,4 pensonum, diemuSi est census, pecimi strius , summa est certa, tempore,quo maturantur,creditur exigendos sine
labore, expensis, non liceret,eos minorri emi, sine urtio usuis. Si autem non
sine his recuperandos iudicabitur,tanto minus-ivosunt,quanto plus expet cietur,aut latigabor ad exigendos. Si Fumma est incerta, puta erit pensio fu- per furno, vel pistrino, quo exigitur media,vestertia pars lucri,tunc emipo test, prout iudicabitur a viro pruden illam valere, remota omni fraude , Corrupta intentione si aute census estes umerus,aut erit certus,puta tot vini dolia,super tali vinea, vel tot tritici mensurat, pro terris seminatoriis exiguo eur,ves simile, runcestimari d et hec pensio.prout iudicabitur,huiusmodi fore valitura tempore exactionis. ut talis census erit incertus , puta medieta- em vini, quod nasci poterit in tali vinea, vel tertiam partem tritihi, miod in messe colligetur, vel nmilcitunc erit magis dissicile sitimare, quot valerei terit, unde tum iudicrum lamendum eruca temporum varietate,messium , vel vindemiatum abundatia, pretiorum qualitate ac si emeretur fructus in herha ad iudiciti morudentum,omni malitia,& fraude propositi, quae commitri posset,dum emptor,ut se in tuto poneret,pensionem, fructus colligemlos,iemeret multo minus iusso, eo quod venditor necessitatem , di prasecutronem patitur , puta Marcellus debet Petro certam pecuniarum quantitatem de mense Mai. non habens alium modum soluendi,vinum,quod ex sua vinea alteri censuata, de mense Octobris exacturum est, in herba ei vendere vuli . Ait Petrus, pro tanto minori illud accipiam, alias in carcerem temni clam , n- de Marcellus timore carcetis,et vinum vendit minus iusto, in hoc rimili ea-D,esset peccatum iniussit te,cum obligatione supplendi usum pretium. Et si minoratio pretii in praedictis fiet contemplatione anticipatae solutionis pec ni emit species surae,quia venditur remnus. . i. Quid dicendum, si emit pagas, vel reuditus ali uius acerbos exigendos ad annum,pro minori pretio Respondetur cum diuinctioncisi summa istarum est incerta, quoad quantitatem, possunt emi minori se adum estimationem rei ad iussicium bo viti. Aut est certa, meainarrit aliquod pericurum exemplum miles vendit pagas suas exigendas in fine anni pro minori,eo quod indiget pecunia, unde s moritur ante rempus praefixum,reliquum tempus, quod luperest,amittitur perementem,qui non potest exigere nisi pro rata temporis,qim semis miles,ratione issius periculi potest minus emi. vel emendo ad instantiam amici, patitur aliquod verum interesse. vel currunt labores, expensae in exigendo, tunc dicendum,ut supra. Si autem hoc facit quia vult lucrari hae via, secundum Sylv.Quo supra, sura est i Et uniuersaliter ouando emitur aliquod ius,seu actio, quae aliquo respectu reddi ur dubia,vel difficultuosa ad recuperandum,ut sunt donationes, legata,
iura antiqua super aliquo praedio,seu domo aliqua, successio in aliquib. bonis, debitu alicuius fugitivi,vel illius de quo dubitatur si est soluendo. huiui- modi,possunt emi minori secundu limationem actionis,quia minus est habere actionem,uel spem,quam rem uSi autem illud, quod exigendum est ad tempus, ἰ cuius contemplatione pecunia soluit ut de praesenti,est liquidum, critum, fine aliquo scrupula,
89쪽
vel dubio tempore mutuato recuperabile,cerrum,& clarum est, quod non potest vendrminoris,&illud quod exigeretur plus quam fit pecunia exposita ei rectitutioni obnoxium, quia sub specie emptionis latet simulata mutuario rone anticipati solutionis, signum autem eli,quod quanto longius ellae meusi tu rationis predictorum,tanto minus emuntur.Nec dicendum est,qubd emitur actio,isu rus exigendi, vel pes quae minus valent,quia hoc verum cli, quadospes non est certa, laetio vel ius habet annexuia aliquod pericu Ium,aut labotem, siue aliquem alium respectum, cessanti omni fraude usurarum SyI
ri dict1 Doctorum,qui de hac re, dentur varii. Nos . Veruntamen notandum est, quod in omnibus supradi iis, quae minoris emi possunt, illa minoratio sit facta cum discretione secundum verisimilem valo- rein actionis ad iudicium prudentis alias esset peccatum iniustitia si emere istut actio alicuius multo minus iusto,eo'ubd edens illam, indigeret pecunia,& sua interesset habere in praesenti,quod tempore expectato sibila betur. Qui dicendum, si obligatus ad annum soluere centum aureos , soluat ante tempus nonaginta quinque ad initatiam creditoris indigentis Ilis, sit licitum extaret enim argumentum'aod possit, an, qua ratione potest tertius emere illud debitum, potesti ipse suum debitum redimere . Respondetur, si de bitor redimens debitum ad instantiam creditoris soluendo , patitur interesse, puta quia vendit merces minori pretio, quam si teneret eas usque ad epus solutionibus debiti, vel quia de pecunia erat lucraturus de propinquo, Minoeerat verisiiniliter certii habito respectu ad hec secundum damnu,quod patio tur,ita licitum erit; sed si solueret de pecunia otiosa in arca, quia hoc facit mtione anticipata solutionis, non est dubium,quin sit usura . Nec omnis ratio, quae suiscuratur tertio, emendi debitum alterius minori pretio, valet ipsimetuebitori redimendo suum debitum minoris; nam debitor ratione obligationis perco .uractu,totam summa debet, nec pol de illa minuere nisi ratione interis esse tantum, ut dictum est,tertius vero cum ad nihil teneatur pol illud debituminus emere vltra ratione interesse,aliis rationibus, scilicet labore,expesis,disis ficultate, similibus,quae nomilitat iis debitore redimente. Solus quo supra. Oetauo quaeritur,an questor, aerarius,seu Cacellarius alicuius Domini, seu Principis,ant Ciuitatis, qui est obligatus certis temporibus soluere stipendia, seu mercedes stipendiarias, seu mercenarijs, ponit accipere aliquid ab eis, quia anticipat solutionem Dicitur quod non, nisi pro aliquo vero interesse, esset enim usura, teneretur ad restitutione, sed cui;Doncino, si id passus eli, sin autem stipendiario,le mercenario. Nauar.αι .nu 2 6 ad idem tenetur fi tempore solutionis inaturato,eam retardati ut illi aliquid sibi donet, nam donatio illa uomeIt libera, sed ut sint expediti. Nono quaeritur, an si licitum emere fructus alicuius agri per annum , seu fruetus in herba Dicitur,quod si pretium fit pensato dubio,&periculo fimiri euentus, prout uerisimiliter iudicari potest illos valere, licitum erit, si austem omnibus istis pensatis,uerisimiliter iudicaretur illos valete plus,ex eo quod anticipatu solutio, est fraus usuret,& si non anticipatur est iniustitia.vnde utroq;
I Decimoque itur an vendens aliquid credito ei, de quo dubitat chnon soluet ad tempus siue aliquo dispendio, possit in pactum duceres, ut soluar ali. Quod plus ratione expensarum,quas te facturum dubitati Respondetur, si vendens ponit pretiu altius quam sit iustu rigidum contemplatione expesarum, quas timet se tacturu :ptuarem,lvalet pretio iusto rigido , ad inius triginta
vendit pro inruata quinq; qu plura quiaque vult roae expensarum,quasa,
90쪽
circa emptionem, S venditionem a
met se sic trum,non licet: solus enim timor,& metus sine dispendio nullo iure facit ut aliquiti eius gratia recipiatur, nam posset accidere debitorem sine ullo dispendio in termino soluere. Si autem facto pretio iusto de re vendita, ponat in contra:ti , cum pacto si non soluerit, teneatur ultra sortem soluere expensas, quas facturus eis,&labores liquidandos in fine tunc erit licitum quia hoc modo expectat ut ii expensae te aliter fiant,an non,q si non: fient culpa debitoris,non posset tunc ill sexigere Sed an possint laxati a principio pro tanto determinatorin verisin aliter creditur,l pe exactionis,expense, labores currerenticum pacto ut ultra pretiit ei in plus soluat,et si non fiam Respondet Sotus quo supra , huiusmodi expens Erum anticipata conuentiones, vix usura suspicione uacant, tam ea 'monini fraude remota bonis coniecturis crederetur,pretium rei non sine labore, expensis exacturum puta,quia debitor ab rue distat, vel eli alterius fori, Umili, tunc possent a principio moderare,taxari, conueniri,ut soluat etiam si non fiant,quia potest accidere, ut plus quam sit conuentum expendat, ruodnpo posset petere amplius. Dubitatur denique dum Titius vendit domum rus,pomarium, aut similes Disb. ρωι fugi serum,ad soluedum abhinc tres,aut quattuor annos,poterit ne interim, ebris. σὰ, sine vitio usurae,fructus quaerere,aut aliquam pensionem loco fructus. Αιue fleue. quam respondeam,primo quaero, Titius, vendendo rem suam, dat ne dilatio D.eia ι-nem temporis ad soluendum pretium rei ,rogatus,vi seruiat amico, pro illius tibii. commoditate;an sponte quia non inuenit emptorem, qui eam emat pecunia
numerata, ut se absoluat a tali fastidio,decreuit enim illam alienare, vendere,ut pol.Si primum dixeris, licitu erit pro suo interesse aliquid exigeret si aut secundum,dicunt aliqui Legittae indistincte tenentes , si a principio uen- - ditionis fit pactum,s donec sol uatur pretium, venditor percipiat fructus, vel o
pensionem loco suctus,contractus est licitus. Di Anton. . par. tit. I. 6. o. Sylua D ,- -i,
Verbo,Vsum,1., i. cum muliis aliis Theologis,hunc contractum non appro . .. o. 'bant,qua enim one,de re extranea, fructus aliqui ex is possunt,tuta coiicien V intia' Cum igitur dnium rei uenditae per contractum, sit translatum inemptorem, ita quodcunq; infortunium pareretur,et antequam soluatur pretiu , t tu astr: bitur emptori; Titius pensione exigere non valet, non enim habet supcluo fundetur talis pensio, no super re vendita,eli enim, ut dixi, ia alienata,re in alterius dominium translata libere,nec super mora soluendi,cuius rone interesse praetenderet dictum est enim,Titium concessisse dilatione temporis ad soluenuum,sua sponte: itaq; aliud dici non potest, tensio exigitur,propter Pecuniam expectatam,quod e It foenerari. Ideo secundum praefatos Doctores sic definiendu est, scilicet fi in contractu transfertur dominium rei vendite inemptorem,in eius periculo remanentis,co tractus erit illicitus, reseruando sibi fructus: si autem res per contractum traditur cum hoc pacto , scilicet ut nun- qua intelligatur translatulantum in eniptore,donec fuerit facta integra preti,
solutio,&int ei inares stet periculo venuit oris, ac si esset Iacta locatio, cuire . .
iii determinatione,declarando, ut cum ab hinc ad tres annos vetit facta integra dicti pretii solutio,tunc intelligatur rem esse uenditam. in emptoris dominium translatam, runc reseruando sibi fructus pro tali tempore, contractus erit licitus. Et si dices,cum opinione contraria Nemini licet habere rem, Nommi ueredi pretium . ndeo, id verum esse,dum maturato tye soluendi ,emptores in se M oemora, sed in ea tu nolito non ei ita, venditor enim libere dilationen cocessit pre/ιam.
unde sippillam pensione quaerit,hoc erit tira vendere,quod non licet. Allias firmant, ege permittere,de pecunia expectata posse censu emi, illud exigein
re,donec pecunia restituatur Fateor hoc esse verum, si census erit perpetuus,