Specimen pathologiae generalis veterum graecorum scripsit Sophocles ab Oeconomus

131쪽

motus observantur, consistunt in respiratione, voce et loquela , contractionibus musculorum spasticis, motu vitiato Organorum atque pulsu.

DE SYMPTOMATIBUS RESPIRATIONIS.

S. 12 g. Respiratio, quae secundum auctoritatem HIPPOCRATIs caloris nutritionem et refrigerationem producit, secundum autem PRAXAGORAM animae corroborationem, secundum ASCLEPIADEM vero animae generationem causat , oritur a facultate animali thoracem movente sy). Actio haec vitalis in morbis maximum sibi locum Vindicat, atque multiplices formas habet, utpote cum multiplices sint causae, quae respirationem commutant. Respirationis formae variant quoad celeritatem, magnitudinem, quietem, sonum, dissicultatem inspirandi et exspirandi. Respiratio, quoad celeritatem duplex est; aut celer ταχεῖα), aut tarda βραδυς . Celer est respiratio, si brevi tempore multum emetitur spatii; tarda Vero, si longo tempore promovet parum 'γ. Quoad magnitudinem magna et parva; magna est, si pectus multum moVetur; parva Vero, si parum movetur pectus, Vel dilatatur, vel angustatur, vel stamul utrumque accidit '). Utrumque Vero Umploma a cidit ab acuto et imminuto calore naturali '). Parvam respirationem producunt cyphosis, lordosis, scoliosis, Vomi etc. q); secundum quietem est rara ἀραιαὶ aut densa πυκνωθ syὶ; quoad sonum autem est ster rosa δέ sis et

Id. de usu respirationis e. 1. p. 471. 3ὶ Id. de dissic. respirat. L. I. c. 4. P. 761. Hipp. Morb. III. xΠΕ. 62. XXVII. 3. Coae. 125, 290. I. Epid. III. aegr. II. 44. XI. 33. III. Epid.

II. Begr. 15, 16.

- Gi Lx s. de dissiculi. respirat. L. I. c. 7. P. 768. G Lxu. de dissiculi. respirat. L. I. c. 11. P. 782. 'ὶ Id. de dissiculi. respirat. L. I. e. 2. P. 757.

132쪽

suspiriosa θααφώδεα εξἀνεμοντα πνευμ αταὶ; suspirioin -- spiratio videtur in gemebundis puerorum suspiriis, cum in medio exspirationis cursu subsistunt, interruptumque sPiritum revocant ac perficiunt . Respectu tandem dissi- euitatis respiratio peccat in dyspnoeam, asthma et Ortho- Pnoeam. Dyspnoea est, si respiratio eum angustia trahiatur; producit dyspnoeam obstipatio bronchiorum pulmonum a crassis et glutinosis humoribus GALENO testante φ . Asthma est crebra respirandi difficultas, eaque Conterita An ET AEO observante ' . Orthopnoea autem est illa species dissicultatis spirandi, in qua iacentes Suisocantur et vix recto thorace sussciunt nulli bi innixo dorso ); aQ-cidit orthopnoea suppuratione pulmonum laborantibus, Peri- pneumonia luctantibus propter inflammationem etc. ' . Varietates respirationis enumeratae frequentissime inter

Se iunguntur et copulantur, ut spiratio magna et celeris, magna et tarda, parva et citata, rara et magna, rara Et

Parva etc. ad pareat q), quae mali ominis sunt. S. 126. Symplomata, quae peculiares inspirationis et exspirationis modi proserunt, bene consideranda sunt. Catervam symptomatum illorum constituunt tussis, Sternutatio, singultus et oscitatio. Tussis, quae est vehemens exspiratio, ut Spiritus a serat omnia quae illi viam praestruunt ' , oritur ab humore ad asperam arteriam destillante, asperitate membranae arteriam intrinsecus ambientis, illapso potu ac cibo in as

133쪽

machi inspiratione aeris frigidi ' , suppressa mensium purgatione ) etc. Si tussis magno conatu sit atque nihil

eiicitur, tussis sicca audit, cuius causa est asperitas gutturis , saucium, aut intemperies organorum ad spirationem

inservientium, crassitudo et lentitudo humorum, qui iupulmonibus bronchiisque impacti sunt, ut vix dissolvi queant, sicuti in pleuritide sicca επὶ τῶν ἀπιυς- πλευρωτιδωνὶ observatur ' .

Sternutatio πταρχός est Violenta per nares spiritus expulsio a cerebro ), alque a Calore adaucto cerebri, repletione eius humoribus etc. oritur 'in . Sternutationes laequentes in febribus noxiae sunt, eum caput repleant 73. Singultus λυγξ est motus quida in ventriculi sp modicus, a magna vacuatione vel repletione originem suam petens 'γ. Producunt singultum humorum corruptio, abusus aromaticorum ' , purgatio nimia per superiora 'ὶ, inflammatio hepatis etc.; singultus post haemorrhagias Iargas symptoma est malum s δ). Oscitatio χασ ἀη) est depravatus maxillae inferioris motus '), ab humiditate statuosa vel Spiritu vaporoso con-

TRALLIAN. L. VII. c. 15.

134쪽

tento in musculis maxillam inferiorem moventibus originem suam petens . Ab oscitatione non raro excidit maxilla, atque luxationes oriuntur S. 53.).

S. 127. Vox, animae motus secundum PLUTAnCHUM ' , multa ac diversa abnormitatis symptomata refert. Reclinans a norma Vox ici dysphoniam ac aphoniam incidit; d3sphoniae varii dantur gradus, ut nunc rauca, nunc clangosa, nune Stridula Vox appareat.

Vox rauca Iγωοὶ βραχωδης) est illa, quae oritur ab

irrigatis vocis instrumentis humiditate, quae deorsum se tur ). Producunt vocem raucam inspiratio aeris frigidi, vox nimis magna, aquae potus glacialis et niveae, Catarrhus etc. ' . Vox rauca phthisi, abscessibus pulmonum, afthmate etc. laborante concomitatur ' . Vox clangosa φωνή Ἀωδἡςὶ est, si sonus profundus auditur, quod ex siccitate organorum ad articulationem v cis contribuentium oritur ' . Observatur in febrium ardentium metaschematismo et . y . Vox stridula φωνὴ κερχνωδ,10 ab asperitate saucium oritur, atque cum hypochondriorum introtractu symptoma perniciosum refert 'in. G1Lκη. Comm. in Aph. V. 4.

δὶ Hippoca. Epidem. L. I. p. 352. GALEN. de usu pari. L. VII. cap. 7. pag. 535. . Id. de aq. et Ioe. S. xxvri. pag. 26. M. CORAT. GLLENus de Ioc. adsoct. L. IV. c. 9. P. 268. De composit. medic. s. IOe. L. VII. P. 1. P. 4. ARETaxus de caus. et sign. morb. diutum. L. I. c. 9, 10, 11. Prorrhet. I. 47. GLLEN. Comm. in h. I. De usu pari. L. VII. e P. 7. Pag. 535.

135쪽

Abolita ac desecta vox aphonia μφωνιαὶ audit, quae

oritur ab organorum inspirationi inservientium adsectione quam humiditas vehemens impediti fluxus sui di nervetetc. producit ). Producunt aphoniam rigor, animi path mata, ulcera in larynge, nervorum ad vocem inservientium dissectio etc. '3. Aphonia in febribus continuis, nec non febribus convulsi vis delirio laciturno concomitatis malum symptoma est 3.

CONTRACTIONES MUSCULORUM SPASTΙ ΑΕ.

S. 128. Musculorum motum a fluido nerveo Per nervos ab encephalo ad eos fluente oriri GALEN Us testatur 'in ARCHIGENEs vero derivavit motum musculorum ex animali spiritu ab atmosphaera per pulmones in sanguinem transeunte, qui inde in musculis propagetur atque turgentes contrahat . Symptomata, quae in motu musculorum

observantur, varia sunt, atque Secundum sedem, quam tenent, variis nominibus impertiuntur ' . Si musculi ei nervi simul trahuntur, ut istum corpus sine Voluntatis urbitrio trahatur, spasmus oritur ' . Spasmum producunt ple- thora, inanitio ' , stricturae nimietas 'ὶ, refrigeratio spiritus 'γ eis. Contractiones musculorum ad anteriora si

G1LEH. Comm. in Prorrhet. I. 23. 24. GALEN. Comm. in Prorrhet. I. 23, 24. De eom Posit. medic. sec. I . L. VII. c. 1. p. 4. Coac. praenot. S. 1. Prorrhetic. I. 7. De caus. symptomat. L. I. c. 8. P. 139. vide Spaxκcx L Physiologia T. II. p. 146. Amstelod. 1810. 8. .

136쪽

προσθοτονον, ad Posteriora ὀπισθοτονον, ad utramque partem τέτανον producunt. Αbnormes isti musculorum motus oriuntur a frigido humore externe ad in Lerna consormato, vel obstructione nervorum ab humoribus crassis ; secundum Pelopem causa illorum abnormium motuum est repletio musculorum a spiritu et aere crasso et nubiculoso ). Si partes corporis, quae sursum ad deorsum Vicissim seruntur, debile moventur, tremorem τρομ ος producunt, qui a laboribus nimiis, animi pathematibus, frigore, potu Vinoso, humorum crassitudine, obstructione meatuum facultatis moventis etc. oritur. Tremores in principio morborum accidentes non a praegressis causis Vim vitalem deprimentibus, humorum plethoram praesagiunt ). Non raro tremores criseos symptoma sistunt i. Musculi non raro praetex

naturam dilatantur quod palpitatio παλμας audit), quam

spiritus vaporosi producunt crassi et caliginosi parte aliqua consistentes atque eam distendunt et attollunt ' . Abno mis totius corporis convulsio rigor ρiγod audit syὶ. oritur rigor a perfrigeratione corporis totius per refrigerationem sanguinis ' , violenta acrium humorum in partem aliquam irruptione ' , humoribus biliosis et crassis etc. Rigor est comes febrium ), symptoma ulcerum et abscessuum. G1LERus Introduci. c. 13. p. 738. ORIBAS. Synops. L. VIII.

'in P. Axcis ET . L. III. c. 20. p. 70. G Lusus de tremore etc. c. 2. pag. 365, 366, 368. De caus. symplom. L. II. c. 2. p. 154, 157. Id. Comm. I. in Epidem. l. 2. p. 483. ρὶ Hipp. Epidem. L. IV. c. 13. p. 125. GALEN. de crisib. L. III.

cap. ultimo.

137쪽

suppurantium ); si rigor cum torpore multo coniunctus aut eum secutus fuerit, mentis alienationis, febris quotidianae symptoma est ). Languentibus viribus superveniens rigor symptoma lethale est ' . MOTUS MUSCULORUM INAEQUALIS. S. 129. Corpore intemperie quadam obruto dolor oritur, qui cum intemperie pari passu progreditur; etenim in acutissimis et vehementissimis febribus dolore assiciuntur

corporis partes solidae, quae a calido praeter naturam mutantur atque alterantur. Incipientibus praeterea morbis homines sentiunt profundum quendam sensum in tota eo Poris mole, pandiculantur, tum omnes corporis partes di

tendunt naturae quodam instinctu ). Altera huius sensus molesti species est, quae in lassitudinum assecubus sentitur, sive hae post multos labores sive sponte conSistant; Sensus autem in lassitudinibus triplex est, vel fractam et contu-Sam esse όςεοκοπος , vel tendi undique corporis molem τονωδMὶ, vel tanquam multis ulceribus, quoties moventur εὐωδης , conspergi, putant homines ' . Oriuntur lassitudines maxime ex ple thora, quae partes continentes distendit,

copia materiarum excrementitiarum tenuium ac acrium 'γ. Ulcerosa lassitudo maiorem gradum assecuta horrorem Pr

138쪽

DE PULSU. S. 130. Pulsum inter symplomata, quae motu musculari observantur, GALENUS collocat, palpitationem Cum Eo comparans Pulsum HIPPOCRATES uti pulsationem noteriarum in statu morboso considerat, sicuti SPRENGELIUS monet ' . HEROPHILUS autem est primus, qui pulsum inc Pit observare in morbis, atque eius mutationes definivit et ordinavit S. 15.). An ETAE Us etiam sedulo iii omni morbo adnotavit proprietates pulsus. Doctrina vero de pulsu clarius ac sustus a GALENO exposita est, qui in determinandis disserentiis pulsuum verbosus fuit studens rem eIaram sacere et sophistarum inanes disceptationes enihilare ).

Posteriores medici nihil proprii de pulsu reliquere.

S. 131. Pulsum esse motum arteriarum quidam pronuncia vere, alii autem motum cordis et arteriarum, utque alii alio modo s=ὶ . Causa motus arteriarum est vis vitalis, quae eas movet PRAXAGORA docente; HEROPHILUS vero opinabatur arterias facultatem innatam non habere, sedeordi reserre acceptam. ERASISTRATUS autem Omnem a

teriarum facultatem reiecit, atque credidit pulsare contra ac cor arterias, illud quum distendatur, repleri eo quod consequitur ad Vacuatum; arterias, cum repleantur distendi ;repleri autem immisso a corde spiritu . GALENUS vero pronuntiavit arterias per vitalem facultatem moveri a corde,

De cavs. sympl. L. II. c. 2. P. 16 l. Bettrage tur Grachichte des Pulses p. 28. Lesez. 1787. 8. δ) Contra prolixum Sermonem, quo GALE Nus usus est in expositione theoriae pulsus, iniustum iudicium tulero ill. II LLE Rus Institui. g. 219. p. 278. , DE IIA EX Ratio ined. P. XIII. p. 22. atque Boanguius Recherches fur te muti. Disc. Prelim. p. 16. . Iustitius autem Gaurex Rus Semiolice p. 110.ὶ atque CLOTvRE Anteittingii r Arate nach Himocratischsn Grundsutaen etc. pag. 71. Lema. 17S5. 8.ὶ de hac re locuti sunt. G1Lκκ. de dissi pulti. L. IV. c. 2. p. 699.

139쪽

ceu sonte quodam manantem, Perque arteriarum tunicas eodem modo eademque celeritate distributam ac motrix sa- cultas ad externos musculos trarismissa in. Commutatur pulsus a causis naturalibus Vel non naturalibus; eausae naturales Sunt sexus, temperamentum, anni tempestas, Somnus et .; non naturales halnea frigida et calida, potus et

cibus immodicus etc. φὶ. Divisit ARCHIGENEs pulsum in octo genera 'i; GALENUS quoque octo admisit genera pulsuS, quae hoc modo determinavit: 1) genus quantitatis distentionis; 2 genus motus; δὶ genus rhythmi; 4ὶ genus contentionis ari riae; 5ὶ genus qualitatis corporis arteriae; 6ὶ genus profusionis arteriae; genus aequalitatis et inaequalitatis; 83 genus ordinis et perturbationis ordinis ); haec vero genera divisit in species quasdam, uti paragraphus sequens

exponet.

S. 132. Quod attinet quantitatem distentionis arturia pulsus est longus κρος , brevis latus πλατυς , angustus νο 0, altus *ψηλος et humilis ναπεινο0. Corpora enim in dimensione, distentione ac profunditate Considerantur, quibus arteriae, quae Cum Sint corpora, obse

qui debent ' .

Motus temporis vel ad motum ipsius distentionis, vel ad quietis interpositae tempus consideratur. I. Motus a teriae contentionem habet, qua aut aegre et languide, aut prompte valenterque conficitur; quam ob rem tres enas-

An sang. in avi. Dat. eontin. Cap. 8. De Usu Puls. mp. 4, 5. cons. cel. II ECLER. Sphygmologiae GHenicae specimen p. 8. Berotini 1817. 8.

140쪽

cuntur disserentiae, celeris θ εος) nimirum, tardi βραδάος eorumque intermedii . Celer est pulsus, si paucotempore motus conscitur, tardus, si multo ' . II. Respectu interpositae quietis, pulsus est rarus sάραος), si longa est, si parva et moderata, creber πυγινμὶ sive frequeus et moderatus frequentia efficitur in. Rhythmus pulsuum consistit in comparatione temporis distentionis cum contractionis tempore. Secundum rhythmum pulsus est ευρυθμ.ος aut ἔρυθμος in. Secundum genus roboris tres dantur pulsuum differentiae, si nempe arteria distenditur atque pulsus valido robore sit, ut tactum eum renisu quodam subvertat σφα

δρος , vehemens, qui imbecillus in distentione est, languidus ἀμυδρος nuncupatur; inter duas istas species pulsuum media quaedam datur, quae preprium nomen non habet, sed desinitione explicatur ).

Secundum qualitatem corporis arteriae dividitur pulsus triplici modo. Arteriae enim corpus habent aut iusto d-rius, aut mollius, aut moderatum, hac ex causa pulsus sit

vel durus σκληρος), vel mollis vel moderatus sq). Secundum arteriae profusionem pulsus est vel plenus πλήρm , Vel Vacuus γενὸς , vel modera ius syὶ. Quod vero aequalitatem et inaequalitatem attinet, pubsus est aequalis ομαλος , Vel inaequalis ἀνωμαλος . Inaequalis est pulsus in ordine s bi) et perturbatione ordinis αταξιαὶ, hanc ob rem pulsus ordinatus σαγήνος