D. Aurelii Augustini, ... Confessiones libri tredecim. Quibus nunc primùm est adiectus rerum , & verborum index

121쪽

Hominem,nee illi obesse video, cum de

to, Domine creator omnium , non credat

indigna, si forte situs & habitus creaturae orporalis ignoret. Obest autem si hoe ad ipsam doctrinae pietatis formam per- inere arbitretur, & pertinacius aflirmare audeat quod ignorat. Sed etiam talis infirmitas in fidei cunabulis,a charitate matre, sustinetur, donee assurgat nouus homo in virum perfectum , & circunferri υλε- non possit omni vento dod trinae. In i ci autem qui doctor, qui autor, qui dux Mprinceps eorum quibus illa suadete, ita fieri ausus est, ut qui eum sequerentur, non quemlibet hominem , sed spiritum sanctum tuum se sequi arbitrarentur. Quis tantam dementiam sicubi falsa dixisse conuinceretur, non detestandam, longeque abii ciendam esse iudicaretὶ Sed tarnen liquido nondum compereram, Utrum etiam secundum eius verba vicita studines longiorum , & breuiorum die rum atque noctiu, & psius noctis & d ei,& deliquia luminum & si quid eiusmodo

in aliis libris legeram, posset exponi:ut siserte posset, incertum quidem mihi fi x Iet virum se res ita haberet, anison ita: sed ad fidem meareillius autoritate proster creditam sanctitatem proponerem.

nissus natura, narrefacundus.

V pex annos ferme ipsos nouem,qui-

122쪽

mis extento desiderio venturii expecta-- . bai in cim Faustii .Cetteri enim eorum, iri quos forte incurritam,qui taliu rerum quaest onibus a me obiectis deficiebant, illa in mihi promittebant,cuius aduentu, collatoque colloquio facillime mihi liqc, e is. α si qua forte maiora quaererem, eάoa tissime expedirentur. Ergo ubi venit, ex- Pectus sum hominem gratum, & iocun- .

dum verbis,& ea ipsa quet illi solent dies Te,mu Izὁ suauius garrientem. sed quid

ad meam sitim precio rum poculorum' decentissimus ministrator3 Iam rebus t Iibus satiatae erat aures meet, nec ideo Imhi meliora videbatur,quia melius dicebatur: nec ideo vera, quia diserta nec ideo sapiens anima, quia vultus congruus αdecorum eloquium. Illi autem qui eum mihi promittebant,non boni rerum aest maiores erant,& ideo illis videbatur prudens &sapiens, quia delectabat eos i quens. sensi aut ε aliud genus hominum etiam veritate habere suspecta,de ei nolle acquiescere, si compto atque uberi sermone promeretur.Me autem iam docus

ras Deus meus, miris & occultis modis, di propterea credo quod tu me docueris quoniam veru est, nec quisquam praeter te alius est Doctor veri,ubicunque & vndecunque claruerit. Iam ergo abs tedis Hrii diceram,nee eo debere videri aliquid vexum dici, quia eloquenter diciturinec eo

salsa, quia incorosito sonant signa labio

ra',

123쪽

lite enuciatur:nec ideo falsum quia . Verba didus sermo est , sed perinde essἡ sarie

vi m tiam & stultitiain, sicut sunt tibi Hiles. α inutiles: vcrbis aute ornatis & inorna- tis, sicut vasis urbanis & rusticanis, viro Dque cibos posse ministrari. Igitur auidia ditas inra,qua illum tanto tempore expectauerar i homine , delectabatur quidem. motu , affectuque disputantis, & verbi congruentibus . atque ad vestiendassen-.tςntias tacile occuirentibus. Delectabar aut m & cum multis vel etiam pret mali tis laudabam ae efferebam : sed molestd habebam quod in coetu audientium non. sinerer illi ingerere,& partiri cum eo curas quaestionum mearum,confercndo familiariter, E accipiendo: ac reddendo secmpnem. od ubi Ipotui & aures eius cu lamiliaribus. meis eo quoque tepore occupare coepi,quo non dedeceret alternia. disserere; M protuli quaedani quae me mouebant, expertus sui prvis hominem expertem liberalium Disciplinarum,nisi grammaticae , atque eius ipsius usitato modo . dc quia leg rataliquas Tullianas: orationes, & paucissimos ecpe libros, . di nonnulla Poetarum,&suae sectae,si qui ,

volumina Latine atque composte con

seripta erant. Et quia aderat quo idiana sermocinandi exercitatio, inde suppei --: bat eloquiu quod fiebat acceptiusque seductorius curamine ingenii, α

124쪽

lepore naturali. Itane est ut recolo, clomine Deus meus arbiter conscientiae meaei Coram te cor meum & recoxdatio, naua me tunc agebas abdito sucreto, Prouidentiae tuae,& iii honestos errores meos iam conuertebas ante faciem mea, ut viderem,& odi siem. tali fatur a secta Manichaeorum.

Nam posteaquam ille mihi imperitus ne V k,

earum Attium,quibus eum excellere Pataueram , satis apparuit,desperare coepi poste eum mihi illa, quae me moue-bant, aperio atque dissoluere , q uorum quidem ignarus posset. veritatem tenere

pietatis, sed si Manichaeus non esset .Libri quippe eorum pleni sunt longissimis fabulis , de coelo & syderibus,& sole & lu- na: quae' mihi eum, quod utique cupiebam , collatis numerorum rationibu S,

quos alibi ego legeram, utrum potius itae essent ut Manichaei libris continebantur, an certe vel par etiam inde ratio redde- retur, subtiliter explicare posse iam noni arbitrabar. Quae tamen ubi consideranda di discutienda Pr tuli, modeste sane ille nee ausus est subi e ipsam sarcinam,No. με uerat ensiti se ista non nosse nec eum pu- .st euit confiteri. Non erat de talibus qui-lA inulto 4 loquaces passus ero cona docem, dic ilicentes hi iii hil. r.

125쪽

iste vero cor habebat ,& si non rectgaδte, nec tamen nim s incautii ad seipsum. No usquequaque imperitus erat imperitiae suae, & noluit se temere in ea dis putando coarctari,unde nec exitus ei ullus,

nec facilis esset reditus. Etiam hinc mihi amplius placuit. Pulchrior est enim temperantia cofitentis animi, quam illa quae nosse cupiebam, & eum in omnibus dinficilioribus; subtilioribus quaestionibus talem inueniebam. Refracto itaque studio quo intenderam in Manichaei literas, magisque desperans de caeteris eorum Doctoribus, quando inomultis quae me mouebant ita ille nominatus apparuit, coepi cum eo pro studio eius agere vita, quo ipse flagrabat in eas literas, quas tuetiam Rhetor Carthaginis adolescentes docebam, & leg re cum eo, siue quae ille audita desideraret, siue quae ipse tali ingenio apta existimarem. Caeterum omnis

conatus meus,quo proficere in illa Secta statueram , illo homine cognito prorsus intercidit, non ut ab eis omnino separ rer, sed quasi melius quicquam non inueniens,eo,quo iam quoquo modo irrueram, contentus interim esse decreueram, nisi aliquid forte quod magis etiagendum esset, eluceret Ita ille Faustus,

qui multis laqueus mortis extitit, meum quo captas eram, relaxare iam coeperat, nec 'olens nec sciens.

Deus meus in abgito P ouidentiae tuae,

126쪽

t I V. Iaretiori deserebant animam meam,& de san-

nutriet cordis Matris meae per lachrymas eius diebus ac noctib' pro me sacrificabatur tibi,α egisti mecum miris & occultis modis Tu illud egisti Deus meus. Nam a Domino gressus hominis dirigentur , α

viam eius Volet. Aut quae procuratio salutis praeter manum tuam reficicntem,quae

Prosicfisur Romam eontra Matris voluntat

CAPUT VIII. EG isti ergo mecum ut mihi persilia

retur Romam pergere , & potius ibi docere quod doceba Carthagine. Et hoc unde mihi persuasum sit, non praeteribo confiteri tibi, quoniam & in his altissimi tui recessas,& praesentissima in nos misericordia tua cogitanda & praedicanda est. Non ideo Romam pergere volui, quoa maiores quaestus, maiorque mihi dignitas ab amicis, qui hoc suadebant, promittebatur. quanquam & ista duc bant animum tunc meu: sed illa erat tu causa maxima &-, quod audi bam quietius ibi studere Adolescentes ordinatiore disciplinae coemone sedari, ne in eius seliola,quo Magistio no utuntur, passim & proterve irruant, nec eos Curi admitti omnino nisi ille permiserit. Con- g ne dotia apud Carthagine foeda est & intemperans licentia Ahol sticorum. Irium

127쪽

t I B E R V. ' a I 3 secuta est.sed fefelli eam violater me tenentum, Ut aut reuocaret,aut mecum pergeret,& finxi me amicum nolle deserere, Aoncc Vento facto navigat et Et mentitus

cum Matri, & illi Matri, & euasi , rata de

hoc tu dimisisti mihi misericorditer, ser uans me ab aquis maris , plenum eΣ crandis ordibus, usque ad aquam gratiae aratris tuae, qua me abluto siccarentur flumina Atio- maternorum oculorum, quibu, pro me quotidie tibi rigabat terra sub vultu suo: Et tamen recusanti sine me redire , vix Persuasi, ut in loco qui proximus nostra naui erat memoria bcati Cypriani, mane retea nocte. Sed ea nocte clanculo ego pro istus sum, illa autem remansit orando,& fendo. Et quid a te perebat Deus meus tantis Iachrymis, nisi ut nauigare me non sineres e 3ed tu alte consulens reexaudiens cardinem desiderib eius, non cinasti quod tunc petebat, yt in me faceres, quod semper petebat. Flauit ventus, dc impleuit vela nostra, & lutus subtraxit a spectibus nostiis In quo mane illa insaniebar 6olore querelis, ac gemitu linplebat aures tuas contemnentes ista, cum& me cupiditatibus meis raperes ad finiendas ipsas Cupiditatcs,& illius carnale desiderium iusto dolorum flagello vapularet Amabat enim secum praesentiam meam more Matrum , sed multis multo

amplius, dc ne sui ebat quid tu alii gaudioxu facturus esses de absemia mea.Nesciebat ,

128쪽

bat, ideo fiebat,& eiulabat,atque illis cra-ciatibus arguebatur rea reliquiarum Euς, cum gemitu quaerens quod cum gemitu Peperat. Et tamen post accusationem fallaciarum ,& crudelitatis meae conuerta rursus ad deprecanJum te pro me, abiit

ad sis lita,& ego Romam.

Febri correptus periculose laborat. CAP. I x.

ET ecce excipior ibi flagello aegritudi

nis: corporalis , & ibam iam ad infero S, portans omnia mala quae comini seram, & in te, & m me , & in alios , multa& orauia super origi ualis peccati vinculum,quo omnes in Adam morimur. Non enim quicquam eorum mihi donaueras in Christo , nec soluerat ille in carne sua inimicitias, quas tecum c 5 traxeram peccatis meis solueret in cruce fantasmatis, quod de illo credi-i

deram Z Qgam ergo falsa mihi videbatur

mors carnis eius , tam vera erat animae. meae:& quam vera erat mors carnis eius,

tam falsa vita anim e meae,quq id no credebat. Et ingrauescentibus febribus iam ibam,& peribam. QIo enim irem, si tunc hinc abirem,nisi in ignε, atque tormenta digna factis meis in veritate ordinis tui Et illa hoc nesciebat, M tamen pro me Ο-xabat absens Tu autem ubique praesens, 3bi erat exaudiςbat eam,dcubi eram mi-Lereba

129쪽

serebaris mei, ut recuperarem salutem corporis mei,adhuc in ianus corde iacrilego. Neque enim desiderabam in illo tanto periculo baptismum tuum , dc melior Sup. I. eram puer,quando illum de materna pie- atate flagitaui, sicut iam recordatus atque confestus sum. Sed iam in dedecus meum

creueram, & concilia medicinae tuae demens irridebam,qui non me si uisti talembis mori. o vulneri si feriretur, cor Ma hi xxis,nunquam sanaretur. 'Non enim satis 'eloquor quid ergi me habebat animi, &quantum maiore solicitudine me parturiebat spiritu, quam carne pepererat.N itaque video quomodo sanaretur , si mea talis illa mors transverberasset viscera di-lpei ionis eius. Et ubi essent tantae preces dc tam crebrae sine intermissione Z nusqua hnisi ad te. An vero tu Deus misericordi rum sperneres cor contritum & humilia tum viduae castae ac sobriae , frequentantis eleemosynas, obsequentis atque seruientis Sanctis tuis , nullum diem praerermittentis oblationem ad altare tuum: Bis in die,mane & vespere ad ecclesiam tuam sine ulla intermissione venientis , non ad vanas fabulas & aniles loquacitates, sed ut te audiret in tuis sermonibus , & tu illam in suis orationibus 3 Huius ne tu la- Sup. I. chrymas, quibu4 no a te auru & argεtum 3, .i petebat, nec aliquod mutabile aut volum

bile bonum, sed salute animae filij sui, tu

cuius munere talis elat, contemneres MN a repelleres

130쪽

Ii 6 CONFESsIONVM repelleres ab auxilio tuo Z Nequaquam Domine. Imo vero aderas & exaudiebas, , ω faciebas ordine , quo praedestinaueras' So. l. esse faciendum. Absit ut tu falleres eam in ii. illis visionibus& responsis tuis,quae iam commemoraui, & quae non memoraui,

quae illa fideli pectore tenebat & semperorans tanquam chirographa tua ingerebat tibi. Dignaris enim,quoniam in seculum misericordia tua , eis quibus omni R . debita dimittis,etiam promissilonibus tuis' debitor fieri. Errores ontes sceptam Et Veri, doctrioam. C A P M

B Eeream ergo me ab illa aegritudine, & ialuum fecisti filium ancillae tuae, i

tanc interim corpore,ut esset cui salutem imeliorem atque certiorem dares. Et iungebar etiam tunc Romae falsis illis,atque fallentibus sanctis. Non enim tantum auo ditoribus eorum, quorum e numeIo erat etiam is, in cuius domo aegrotaueram & conuata eram, sed eis etiam quos electos vocant. Adhuc enim mihi videbatur non esse nos qui peccamus, sed nescio quam aliam in nobis peccar e naturam. Et delectabat superbiam meam, extia culpam

esse,& cum aliquid mali fecissem,no confiteri me fecisse, ut sanarus animam mea, quoniam peccaui tibi , . sed excusare me amabam& accusare nescio quid aliud