장음표시 사용
191쪽
aso accommodavit quibus scribebat, quemadmodum et caeteri hagiographi. Retinuit etiam aliqua Glicibus propria, quippe qui oriundus erat ex Tarso Ciliciae urbe; sicut alii alias retinuerunt dialectos . Hisce praenotatis persequemur ex ordiue in orationis partibus , in figuris, diversis phra sibus idiotismos hebraici praecipue sermonis , tum quia hic dissicilior esse solet, tum quia exsoperius dictis ipsi graeci libri, et vel ipsae versiones hebraicis modis sunt resertae. ART. II. De Idiotismis in Nomine. a.' In declinatione Dominum nulla disserenistia in casibus, sed solum in numero; ut Itali, sic et Hebraei . Isti porro discrimi uant aliquos
casus litteris quibusdam servilibus , quorum vis interdum indeterminata est et varietatem indu
mae meae: non est salus, et . alii vertunt de
anima mea : Psalm. IV. 2. In tribulatione dilatiasti mihi ; alii dilatasti me.
a.' Cuin Hebraei careant genere neutro. Pro neutro adhibent masculinum et frequentius
iaemininum ; ex gr. Psalm. XXVI. 4. Unam id est unum etii a Dominos Psalm. CVIII. 27. Et tu Domine fecisti eam, id est fecisti
3.' Frequens est generum mutatio sacta relatione ad aequi pollens substantivum; ex. gr.
Psalm. XXX lX. 6. ubi fit sermo de cogitationibus Dei: Multiplicati sunt si er numerum , id est multiplicati cogitatus : Psalm. CXXXl. 6. Audivimus eam in Ephrata, inωenimus
192쪽
r9ι eam in camρίs silvae, id est audivimus , inὐenimus domum Dei aedificandiam . 4.V Saepe abstractum ponitur pro concreto; ex. gr. Exod. VIII. 26. Abominationes enim Ae Pliorum immolabimus Deo nostro id estres abominabiles vel abominatas ab Aegyptiis. qui nefas putabant immolare Deo oves aliaque. quae Deos putabant; Psalm. XX. 3. Desiderium c id est res desideratas eordis ejus tri- huisti ei, et moluntate id est rebus uolitis labiorum ejus non fraudasti eum .
tur aliquando positivo, uti Psalm. CXVII. 8.
Bonum est considere in Domino, quam considere tu homine , id est melius est etc.; aliquando unum aflirmant et alterum negant; ex. gr. Oseae VI. 6. Quia misericordiam Molui, et non sacrificium , id est misericordiam Potiusquam sacrificium: aliquando utuntur verbo vehementiori pro minus Vehementi; eX. gr. ad
Rom. IX i 3. Iacob dilexi , Esau autem odio habui, idest minus dilexi . Saepe etiam
Comparativum exprimunt per circumlocutionem additis praepositionibus Prae, ευPers e . gr. Cant. I. 3. Memores uberum tuorum 4MPer Mi
sunt sermones ejus E er Oleum , hoc est plusquam oleum.
tur aliquando adverbio valde, eX. gr. Geu. Ι. 31. Viditque Deus cuncta quae fecerat: et erant Nalde bona , id est Ῥtima: aliquando utuntur adjectivo cum genitivo nominis subis stantivi ; ex. gr. Psalm. XLIV. 33. Vultum tuum deprecabuntur omnes diuites Plebis, id est duissimi populorum: Aliquando addunt uomi.
193쪽
nativo genitivum pluralem ejusdem nominis ;ex. gr. Cant. I. Canticum Canticorum , idest canticum excellentisιimum; Eccl. l. 2.
nitas manitatum , idest res vanissima.
.' Eadem res diversis interdum nominibus designatur iuxta diversas ejusdem rei proprietates, et conditiones: in Psalm. CXVIII. Leges Dei appellantur : Praec ta , mandata , statuta , custodia , justitia , aequitas , Veritas , testimonia , testamentum , via Domini, justificationes etc. et apud Isaiam Redemptio Christi, qua Daemon, mors et Peccatum devicta fueruat, et homines Salvati, dicitur strages , sa- Ius , ultio, redemρtio, indignatio, pax, cae des , Protritio , victoria . 8.' Quod attinet ad arbores caeterasque
gemmas, et animalia, pauca habent specifica, plura generica . quae idcirco et aequivoca sunt, et variis modis ab interpretibus explicantur :ex. gr. thann In I *3, sive thanninim significat animal monstruosum praesertim magnitudine r hinc Gen. I. II. vertitur cete chale na : Hieronymus et Septuaginta Vertunt Draconem; alibi quoque aliter. s.' Quia interpretes graeci ac latini non semper in propria lingua nomina inveniebant,
quae hebraicis nominibus responderent, plerumque intactum relinquunt laebraicum nomen; e X.
gr. in Exodo occurrit passim vox Scillim . et juxta Vulgatam Settim , vel Setina , nomen ligni peculiaris r in Levitico mensurae propriae Hebraeorum: hin rn , gomor π*2 juxta liebr. hbmer , satum nNp, cabum It , epha m recal. 'hish . Aliquando tamen uti maluerunt voce rei speciem exprimente hebraicae affinem . Ita
194쪽
pro Setim dixerunt minam , buxum a Pro mensuris Hebraeorum alias usurparunt Graecorum et Romanorum: modium , sextarium , congium ,
io.' Cum una eademque persona non raro plura habeat nomina, hinc fit ut modo uno, modo altero nomine appelletur; ex. gr. uxor
ut aliqui interpretantur Gen. XI. 29. Ii.' Saepe vix dignoscitur hebraicum nomen tu aliam linguam conversum, vel eo quod diverse inflectitur juxta diversam linguae indolem, vel eo quod ratio habetur etymologiae; ex. gr. hebraice et chaldaice dicitur a Dranre Achaseverose Dan. IX. I. Esther l. I. II. 3. etc. , latine vero Assuerus: quum vero ea Vox significet magnum caput sive ducem, aut eum qui magna molitur, perfice appellatur Xerses bellator vel Artaxerxes magnus hellator teste Herodoto; graece autem Oxyares acer mare . Vid. Tirinum .ia.' oriens, occidens, aliaeque mundi plagae designantur respectu habito ad urbem Ierusalem, aut ad Terram Sanctam, quia ludaei scriptores Iudaeis scribebant . Sic Assirii
et Chaldaei dicuntur Aquilonares, Ierem. I. 14. Ab Aquilone pandetur malum, id est RGablone: sic Dan. XI. ia. Rex Austricidest Ae pti) conflicturus dicitur cum Rege Aquilonis ci dest Soeriae . Ita etiam cum mare
mediterraneum, quod Palaestinam alluit, majori ex parte occidens attingat , nomine maris ita telligitur occidens. Quia tamen mare adhae
195쪽
ret etiam ex aliqua parte eidem Palaestinae ad australem plagam, interdum significat austrum; ex. gr. Psalm. CVI. 3. A solis ortu et Oe- casu, ab aquilone et mari, id est austro. ART. III. De Idiotismis in Verbἱs.1 ' Hebraei pro tempore praesenti, praeterito imperfecto et plusquam perfecto, quibus
Carent, utuntur praeterito perfecto, vel partici- ων Cori I dio. ) Ecce deriι ωοοι somnem ierbam , id est do uobis r Psalm. Va. Credidi, Amyter quod locutus sum id est eredo dum loquor, vel credo, ac ιdeo loquor; Ioan. XVIII. 24. Et misit eum Annas lιgatum, id est miserat. 3. Cor. Xll. 2 Aa sι-
mulacra muta .... cuntes, Idest ιυΠι S. 2.R Hebraei cum careant voce Pro Pria Opta
tivi, uti etiam latini, modum hunc e X primunt. per particulam nequivalentem utinam; ex;
ur Psalm. CXVIII. b. Utinam dι rigantur Miae meae ad custodiendas jumczones tuas;
f a.' saepius per interrogationem; ex. gr. Psa IM.
X in n. Otiis dabit ex Sion salutare Israel P MV. V. Quis dabit mihi Pennas sιcut columbae
3' Pro subiunctivo modo, quo pariter Carent Hebraei , adhibent ad illum exprimendum vel particulas aequivalentes M , cum , ge-Tundia ; ex. gr. Psalm. IX. 4. do inimicum meum retrorsum; dest 'tando, Vel cum verteris ea 'ut inimι rum etc. CXXV. a. In convertendo Dominus captivιtatem Sora , facti sumus sicut consolatis Id est cum conuem
196쪽
pore exprimant simul omnia alia tempora ad denotandam rei permanentiam; ex. gr. Psalm. l. r. ὶ Beatus vir, qui non abiit in consilio impiorum, et in via Peccatoriam non stetit, idest, qui non tibiit, nec abit, nec abibit, et qui non stetit , nec stat , neque stabit.
Patur ad rei certitudinem , quasi rei praeteritae significandam ; et hoc praecipue in Prophetis. In Deut. ex. gr. XXXII. i5. Moyses de
Hebraeorum popuIo prophetans ait; Incrassa tus est dilectus, et recalcitra Nit : in crassatus , impinguatus, dilatatus dereliquit Deum factorem btium , et recessit a Deo saltitari suo: Psalm. XXl. II. et seqq. Circumdederunt me. . . . foderunt . . . . diviserunt, quae de passione Christi adhuc sutura sunt dicta. 6:' Imperativus modus aliquando exprimit locutionem conditionatam ; ex. gr. Psalm. IV. 5. Irascimini , et nolite peccare, id est si irascimini etc. .' Cum idem verbum multis apud Ne-hraeos inflectatur conjugationibus, hinc multae etiam ejusdem verbi signisicationes, quae non satis possunt exprimi per alia idiomata , tot ejusdem verbi conjugationibus carentia. Idcirconliquando actio duplicata in verbo continetur;
gnaverunt, id est regem sibi constituerunt: Rom.
VllΙ. 26. Spiritus postulat pro nobis, idest postulane iacit.
8.' Aliquando verba sumuntur , ut ita dicam, in fieri, seu in actu inchoato, aliquando Continuato; ex. gr. usurpatur facere Pro cona
rί , inci ere , moliri aliquiis faceres et ita
197쪽
explicatur, quomodo Hebraei dicantur in Deut. XVI. 6. egressi vespere ex Aegypto, Immolabis Phase vemere ad solis occasum, quando egressus es de Ae pio , dum in Exod. c XII. 4et. ) dicitur id contigisse nocte , Nox ista est observabilis Domini, quando eduxit eos desterra Ae yti, et in Num. XXXIII. 3. significetur id contigisse mane. 9R Subinde verba non actum, sed agendi vim designant; ex. gr. Ioan. I. s. Illuminat omnem hominem ; vers. 29. Tollit peccata mundi, id est ex se talem mim habet. Sic verisicantur prophetiae , quae dicunt sub Christo
abolenda peccata omnia. io.' Aliquando verba sumuntur Pro adverbiis , ut convertor, revertor, addo, adjicio , Pro rursus , iterum , ultra; ex. gr. Psalm.
LXXVII. 4M Conversi sunt, et tentave ne Deum. id est iterum tenta enunt: LXXXIV. I. Deus tu conversus mivificabis nos, id estiterum livificabis: Eccli. Ill 29. Peccator adjiciet ad peccandum, idest Peccatis Peccata addet. Ait r. IV. De Adverbiis, Pramositionibus, ac reliquis Orationis Partibus. a.' Similitudo exprimitur non raro per Casum ablativum; ex. gr. Psalm. LXVII. i5. ue dealbabuntur in Selmon , idest candidierunt Sicut nix, quae abundat in monte MI-mon; et vers. 3 i. Qui probati sunt argento , idest tamquam argentum quod igne PDO-
2.' Non omnis, licet aliquando denotet
198쪽
19 aliquem ut apud Matth. VII. 21. Non omnis qui dicit mihi , Domine , Domine, intrabit in
regnum caelorum, ut plurimum tamen idem est ac nullus ; ex. gr. Psalm. XLVIII. i 8. Cum interierit non sumet omnia, id est nulla.
seu nihil CXLVII. q. Non fecit taliter
omni nationi, idest nulli nationi. 3.' Particula si saepe sumitur pro non et juri jurando inservit; ex. gr. 3. Beg. XVl I. i. Vivit Dominus Deus Israel, in cujus conspectu sto , si erit annis his ros et pluuia , nisi juxta oris mei uerba, id est juro Plia Miam non esse casuram: Psalm. XCIV. ai. Ut juravi in ira mea : si introibunt in requiem meam , idest juravi nequaquam introitu nos in requiem et terram Promissionis . Similiter apud Marc. VIII. ia. Amen dico vobis , si dabitur generationi isti signum. Interdum si est nota interrogantis; ex. gr. Psalm. LII. 3. Pros exit super filios hominum, ut videat, si est intelligens aut requirens Deum , idest ut videat ansu et c. 4' Copulativa et saepe aequivalet τῶ idest rex. gr. Num. lII. 3. Quorum repletae et
consecratae manus, hoc est quorum manus ne-Pletae oleo sunt consecratae, Sive manus m.
pletae oleo, idest consecratae. 5.' In frequentissima praepositio est apud Hebraeos, et adhibetur etiam pro aliis propositionibus, uti Per, cum . Vud, Propter, etc. I EX. gr. Factum est merbiam Domini in manu
Isaiae, Aggaei etc., id est Per Isaiam, δε-
gaeum etc. Interdum in cum ablativo significat Contactum corporalem, vel metaphoricum et spiritualem ut rem visam oculis e T. gr. Isai.
c LXVI. 5. Videbimus in laetitia uestra , id est
Iaetitiam vestram . Saepe reduudat; ex gr. Gen.
199쪽
6' Ad saepe valet des eX. gr. 2. Reg. III. i8. Dominus loeutus est ad Dauid id est de David) dicens r in manu seri i mei David rad Hebraeos I. r. Ad angelos quidem diacit , id est de Angelis ; et lV. a 3. Ad
quem nobis sermo : id est de quo. .' A saepe valet apud , coram, e X. gr.
Eccli. XLI. α i. Erubescite a Patre et minire , idest coram iis . 8 ' Quoniam, quia . eo quod et similia perinde valent ac quamvis , etsi , ex. gr. Ierem. Vi I. io. Liberati sumus eo quoa idest quam- ωis fecerimus omnes abominationes istas : Gen. XVili. 27. Loquar ad Dominum meum, diam sim puluis et cinis , id est etsi sim Put is etc.
Item ρ ρterea non semper indicat caussam, sed interdum eventum , sive consecutionem rei , et saepe conjungit sequentia eum antecedentibus;
idem de ut, quia, propter quod; eX. gr. ad Rom. V. 2 o. Lex autem subintravit ut α-bundaret delictum, idest occasione legis homines deliquerunt ; ita ut sermo in teretur, et similia . Idiotismum hunc melius agnoveris si notes dissicultatem exprimendi particulas alterius idiomatis, praesertim si particulae istae aequivocae sint, ut praecipue in hebraico sermone contingit, qui valde concisus et foecundus significationis est. Hinc facile explieari illud potest , cui multa alia similia sunt: Psalm. LXX. 15. Quoniam non cognovi litteraturam introibo in Potentias Domini , idest quamquam non cognoverim. Eadem enim particula hebraicac chi aeque significare potest quoniam, quis
200쪽
9.' Duas praepositiones aliquando jungunt Hebraei; ex. gr. De ut. IX. 34. 3 Deleam nomen ejus de sub caelo : Psalm. LXXVll. o.)Elegit mota seri/um suum et sustulit eum degregibus ovium , de post fetantes aec it eum ,
idest accepit Da Nid de statu in quo ibat post
Ooes etiam Praegnantes , ac foetas .ao.' Usitatissimum est Hebraeis , Chaldaeis. Graecis , sermonem incipere a Vocibus et, ergo , igitur, autem . sive ob linguae idiotismum . sive Propterea quod sermonem colligant cum aliare vel scripta in alio volumine , vel mente comprehensa , ut patet initio Lev. Vocavit autem Moysen .... Dominus y Num. Locutusque
est Dominus a Ios. Et factum est Post mortem
Moysis, etc. ART. V. Phrases variae, ac locutiones siguratae. a.' Unus sensus aliquando pro alio sensu accipitur, ac praesertim olsus qui principalis est; ex. gr. Exod. XX. 38. Cunctus autem populus videbat Nocem, idest audiebat. u.' Ad rei emphasim . excellentiam, uni. versalitatem significandam Hebraei utuntur geminatione s a.D uerborum ex . gr. I. Reg. XXVI.
a5. Benedictus tu mi mi David, et quidem
faciens facies , et Potens poteris, idest felicissime operaberis: sic Psalm. CXVI l. 18. G-stigans castiga it ; Thren. I 2. Plorans ploravit in nocte: a.' nominum, ac ita ut addito genitivo plurali significetur rei excellentia, uti Canticum Cranticorum ; Vanitas , Vanitatum , etc. repetito vero eodem nomine per eunt