장음표시 사용
161쪽
r PHina Farri, Phasieae. Disput. ΤΙ habet,quq ipsi parens,di eius influxius obsequit.
tu sic Luna dominatur corporibus hinnidis 4ὸ dominatur quibusdam herbis , ut Heliotropio, Balia alijs. Conclusio ergo intelligenda desideribus dominantibus , a quibus res trahit naturam . inclinationem, motu ri. Ab illis miniastris nunquam violentiam patitur res, nec destruitur; sed potius fouetur, ciuitatur OG ipsi sponte subieita est; ut patet de aqua respectu L im de Heliotropio respestu Solis. Non est ta mendissilendum aliquando contingere pota , viastrolum influxus ex quibusdam eausis inferioribus vitietur v. g. ex nimia humiditate, vel siccitate aeris , aut Solis tunc potest nocere rebuetiam quibus praeest psisque vim inferre;sed ho est per accidens, ficu quod in politicis dignitates, aribunalia , quaead bonum publicum ex sitendunt, per malitiam administrantium cori upra Rei publicae funestarint,m vim inimini. Ex his inseres , quod dum Angelus moues quodcunque corpus, miliam ei violentiam inlari Nam omnia corpora naturaliter subiecta suns Angelis, sicut corpus vivum sitae animae. Similiter quando coelum superius rapit inferius, alii motus non est violentus, sed naturalis. Simili, ter nec motus, quo aqua, rapidos , alia grauia sursum seiunturi, ut impe trant vacuum , non eliviolemus; quia non est coxitra inclinationem, se
iuxta ipsam inclinationem , qua omnis res appo it bonum uniuersi,sicut uim pars bonum ortu Dico teri Io. Asortiori motus a Deo cuilibet naturae impressus nomin ei violentiis , sed ma me naturalis . Hanc concIusonem docet D.Tiro, a P. q. s. art. . . . Contra Gentes , caproo Augustinus lib. 16. contra Faustum capi
162쪽
mouet*r a Deo ad aliquid , quod est contra pro. priam inclinvionenia oblivisci iuuis iacunatio. nis, eamque subiicere creatori suo Probain conclusio rationitas D. Thomae. Primis, quia quidquid Deus in creaturis facie, est iuxta pracipuam earliminctiirationem:ergo non est
eis molentum . Probatur antecedens: Nam praecipua, Sintimi creaturae inclinatio est obedire creatori suo, cui longe connaturalius subiicitur, piam corpus animae; go sicut non est contra,sed iuxta inclinationem brachia , ut voluntas 3lliud,
quo placuerit , eci at, ea nec contra, sed iuxta inclinationem creaturae est , ut in ea, quidquid voluerit Deus faciat. Unde re ise copheta inquit, Domino, ominia feruiuat Tibi Secundo: Illud quod di in re ab eo , a quo data est, de dependet inclinatio iraturalis, non est vi lentum: sed a Deo data est &dependet naturalis inclinatio creaturarum s ergo quod sit a Deo
in creaturis non est violentum . Minor patet et
Maior vero probatur a D. Thoma, tum exeniplo aquae sine violentia ascendentis , quando trahitura Luna, quae praesidet aquis a tum exemplo altilis elativini Non enim est contra ratione artificii, W artifex aliquid in eo operetur, etiam 'stquam ortinam fmmamdedit ergo nec erit contra naturam rei, ut Deus in ea aliquid operetur praeter inmmunem cursimi tota enim natura est veluti arteiactum Diuinae Sapientiae.
Ex his c luees, non fuisse violentum Soli
163쪽
r rimae Pariis Physseae Displici II. quando cursum situm retinuit ad vocem Iolae;aliquando retrogressus est ad imperium Isaiaetro phetae tempore Regis Ea echiae. Nec violenti fuisse aqtiis quando quasi pro muro steterunt filii
Israel mare rubrum tramcuntibus nec Iordaniiqitando conirersus est retrorsum ad fontes suos: qui haec omnia operabatur supremus naturata Dominus ex illo dominio, cui omnia creatur spontanea seruitute paret obiicies Deus concurrendo cum causis secum dis infert violentiam ut concurrendo cum ma
ni vim infert lapidi eum sursum pellendos mehse solo etiam infert violeotiam , quando idem praestat Respondeo negando consequentiam: Quia cunmus agit cum causa secunda , sese accommodat
causae secundae; Deus enim in v noquoque operatur
iuxta propriam eius conditionem Unde quaa conditio unius eontraria est, ut vim inferat suo con trario, ideoactio contraria est quamuis sit a Deo, tanquam a prima causa , est tamen violenta suo eontrario; sed quando Deus agit se solo,agit iuxta modum suum; idest, ut Dominus naturae Odque illi sic agenti omnia sponte sua obediunt Instabis: Quod est contra inclinationem,est vim lentum; sed Deus etiam dum se solo monebat sursum Iordanis a quas faciebat contra earuminclinationem; ergo vim illis inferebat Respondeo negando minorem Nam licet con sueta inclinatio aquae sit ut fluat deorsum in pro. cliue Attamen supposito quod Deus imperet aquis, ut ferantur sursum , maxime naturale ipsis est obedire imperio sul creatoris. D eo quarto. Probabila tamen videtur, Deum
si velut agere ut agens uerticulare posse inter οχψlenciam cre, uris
164쪽
execreaturam. Primo per modum moderatoris ni Gersalis natura , rerum incli rationes interitis,istavito, flectendo, ut placet:)mq; efficiemio, aliqua re nclinetur de nouo ad aliquid oppo tomis , ad quod antea inesinabatur. Secundo' modus agentis particularis imprimendo mo-im oppositum iactinationi rei, simul eum talii clinatione concurrendo ad expellenduin huius. x li motum ut si Deus produceret calorem in qua sinu conseruando natiiralia inimicitiam qisae cum calore, concuriendo cum aqua ad ex- ,ellendum talem calorem . Dicimus ergo, quodicet primo modo Deus non inserat violentiam,
γotest tamen secumio modo motum violentiinia
Pretiatur conclusio, tam authoritate. D. Tho, nae dicentis, non omnia, qtia Deus facit in crea. uris, este illis connaturalia , sed sollim ea, quae Deus vult esse connaturalias ergo Deus potest farere increatura aliquem motum , quem nolit essercinna uralem, sed violentum: Ttim ratione; cumrnim Deus sit supra agentia particularia 4,m- uersalia, potest viri me modo emum produce. te, ut agetis uniuersale, Qui agens particulare; ersto poterit ad nutum sua voluntas agere vergens particulare, sicque inferre violentiam , non min4s piam ignis inierat Maiae, Winam, lapiti olim etiam quia nulla vit tu in i plicantia, quod Deus possit causare niorum , quem velit esse violentum ipsi eis erit Deus id potest Tum demum exemplo Nam Deus inseri violeatiam Daemonibus eos , ut inquit D. Petrus , alligando catenis igneis. Ee si dicas, talem alligationem non esse violen
165쪽
peruersa eorum voluntati quae est rebellis Decu iura est Nam intam stritalis pinnari asti sua, inq iamiam est contraria naturae. inclina. tioni innatae repugiis r enio enim quantuarii perirersis, torquetii ex eo , quod est conformqiuae inelinationi, sed magis ex eo delectatur Sed alligatio illa Daemonum est ina xime afflictiva, imimo vestalis a Deo intenditur; ergo est violaua etiam naturali inclinationi.Addem aeterea exemplumessicac Nam animae Fidelium in purgat. io detentae, quamuis non sint rebelles Deo, su una omesubditae per raritatem, attamen violen xiam patiuntair, Maxime affliguntur ex illa de tentione,&alligatione ad ignem ergo ista allisatio est violenta non modo rebelli voluntati e etiam iraturali inclinationi. Et si Deus morbum per se ipsum iiB mediate inferret alicui homini iusti, talis profecto morbus esset violentus , econtrarius, non quidem libera voluntati,quamui ille pius se Diuitiae dispositioni ultro submitteret, sed ipsi naturali inclinationi, quae assii tiui , dides tuis repugnat.
Ra definitur, Recta ratio factibilium idest, trabitus residens inratione eam recit is cans ad operandum in materia externa ve ad istbricandas domos claues ensis horologia, Lunde opera eiusmodi, quae fiunt per industriam rationis, dicuntur artificialia, de quiuiis quaerimus, quid it quomodo dirirant a naturali
166쪽
nuaest. I. Aat. III. De Arte BNis. violentis. Secundo: An formae reriit artu icta iiiiii possint causare motum Terrio An ali. quod opus natura psssit fieri per artem. Dici primo inrtificiale est, cuius principium est extra, scilicet in ratione practica externam Maateriam disponente. Declaratur hac desinitio. inrtificiale enim procedit ab arte sed ais est e tra scilicet in ratione praetica ipfius operantis ergo artificiale est, cuius principium est extra,
Ex hac definitione satile deduci potest discribereri naturalis, 'iolenti, Et artificialis Natura Iet est, cuius principium est intra ipsam rem Artifi- ciale vero cunis principium . xtrinsecum , iu
ratione sciliciis ebricantis: Violentii mdemem,cuius principium es non solum extrinsecum,sed etia naturali incis nationi oppositi m. Vnce violentum inimicatur naturae, ipsique opponitur Artificiale quatenus tale non opponitur naturae, sed magis eam imitatur Idcirco ars dicitur Frem, inimita trix nainis; cuius ratio est, quia natura est velini arte laetum Diuina sapientiat dicit D. Thomas; ideo ficut homo, sicut hcaeco si per secius, dehet imitari Delim , hiin ana latio Diuinam rationem; ita quoque artifcjalia, ut sit periecta,
dati siuatuor. Prinio ex parte principi, Nam ita 'itur alia, artificialia in hoc conueniunt , ut sint Iab aliqua ratione: Naturalia in idem a ratione uina, ait incialia vel Oa ratione humana r Et quis
167쪽
de naturalibus,ro . ouod procedant aliqilldo, qui cernitur in natura Cum initur solvis rationis proprium opus sit ord nare ireces' 'pia ita persecte ordina uti, quale est opus natur, esse opus cuiusdam rationis perfecti si mae . Vndi etiamao id Gentiles ab it in Promerbium Secili do Ars imitaturna uram ex parte sub
Dei jam sicut natura prasipponit materiami exuetia agat;ita quoque ars praesupponu materiansitiorum opeium , ut Lanifica sis p ponit lanam , e qua conscj Parsem unde, in alte, an natura, nihi nihi si,
Tertio ex parte modi procedendi. Quia sicunatura ordinate orocedit , aptando. assuinen media congrua ad sine quem intendit a vios, dentes , guttur, stomachum aptissima sedit ad mandendum , deglutiendum, .coquendum cirum 'ini uam ad loquendum oculos ad viden dum ZIc ita quoqite ars in suis operibus ordinatῆ procedit coaptando instrumenta ad finem, opus intent tim ut gladium acus ad perfodiendum di. mam in dentes exasperat ad corrφdendum , ma, Ietim solidum essicit gratiem ad contunden dum flatio autem huius est, quia tum graturalia,tem artificialia proceὸunt a ratione, ut mox di ximus: Ratio autem ordinate procedit, media
congriis sol intento adhibet, agit enim propter
Quarto clamiom ex parte termini: Nam sicui
natura aI He propter aliquem finem,quem sbi pro ponit ut terminum operis; ita quoque , Mars sine intendit , ex quo desumit operationis regulas. Vnde, ut aduertit Aristoteles, in natura in artei minuiuatur peccatum,quia peccatum est deuiatio
168쪽
-ς Cisi ergo, natura propter desectabili
ratem causarum inferiorum, Mars piopter inexpe taentiam artificis,vel laiectum mater Minsi Mentorum, nonnunquam a suo fine deficiant; ideor o illis Iocirin habet peceatum, quod in natura di. ritu monstrua , in alte vero retinet nomen peccameram, licet ars imitetur naturam, attamen natura longe superat artem idque praecipue in tribus . Primo ex parte principii, quia procedit aratione uniuersaliori, sapientiori , efficaciori: Vnde opera naturae sunt uniuersaliora,ordinatio, ra, Messicaciora siquidem formae natura Iecsune incipia suorum motuum, producunt sibi simi te ut equus e lium, planta plastam: Sed tornaae arti ficiales stim steriles inefficaces, unde non possunt causare motum, ut iam dicemus nihilq; sibi si nile producunt: Non enim lectus lectum, aut ecfis ensem generare mites Aecundis ex partemodi: Nam natura procedit modo ma sis certo,dcinurus errori obnoxio Tereide par e finis: Nam natura intendit maius bonum Milicet bonum substantiale,& totius uniuersi,ars vero minus bonum ituendit, scilicet vel commoditatem, vel delectationem, vel conteruationem, vel necessitatem hominiim ut enim dicit D. Thomas a Phys ieet. Dico,.Formae artificiales non possunt en principia motuum aliquorum,quamuis possint aliqualiter eos adiuuare: ut patet experientia, qua vide mus ferrum adiuuari ad vulnerandum, set en - dum, rodendum per figuras artificiales. Proba Nir conclusio rationem. Tho. opust. 3 . Naciit ma artificiales consiliunt, vel in figura,vtforma statuae imaginis, pilei,&c Vel in con positione, ut fors e unguentorum , rerum p p .
169쪽
artem mixtarum Velio ordine, formae horolo glorum, domorum, nauium , c. Sed figusa, compositio, Mordo non suo per principia nimius alicuius ergosormae alti Miales non possvns esse principia motus alicurus, Maior patetis Prohatur minor: Nam figura ordo non sunt alii quid causativum motus et irim in Raturalibus,ertca sortiori ordo , figura artificialis non causant
motum . Ccni positio vel ncn dat efficacia is
mouendi , sed eam supponit Vnde si quaedaia nullam prorsus efficaciam habentia simul componamur , non magis siet ex illis aliquid activum quam ex pluribus frigidis fieret aliquid calidum. Confrmatur ex discrimine, quod est inter intellectum diuinum, qui est author naturae Sem te luctum humanum , qui est principium rerunartificialium . Diuinus enim in tellectus est in cacitate pleniss1mus; at vero intellictus humanus est sterilis, rinessica ad extra ut enim ait Arbstotelas propter nostrum intelligere nihil muta tur in rebus 1 Vnde formae naturales quae proce dunt a Divino intellectu , apium conditionem sui principia. ideo sunt efficaces, activae, ita, ut possint producere libysmiles, ut forma igni
producit aliam formam ignis at vero formatar. a ficiales , qua procedunt ab intellecta humano, sapiunt conditionem eius , ideo steriles sunt, inessicaces ad mouendum s et propterea non producunt sibi simile: Non enim horologium
Iroducit aliud horologium . vel pileus alium pi
yracbina sum Legis , qui in conuiuio ministra
170쪽
hant , ut Philostrariis in vita Appollonii. Res deo haec Omnia faeti tinti per natur Ies secretis quibusdam machinis temperatas,ueIuti fieri cerninius inhorologiis,quorum rota molientur vel a grauitate ponderis ceturum naturaliter repetentis, vel a lamina chalybea violei uer ω Placata, paulatim sese explicante.
obiicies secumi Figuras artificia les esse e
caees ad plura opera, ut ad fananda aegritudines, ad cor ei liandam eratiam, Melie latens , ad ea
pellendos serpentes unde M arfilius Ficinus da vita cortitus com paranda eam 3 eter Antiquos s ricasse imagines sub certis constellationibus omnino essicaees 3 ut luna ierpetuar trum iubeunte sabricabant serpentis figuram utilem ad iugalis dos veros serpentes et Et Mao ad sanandas digri ludis escharacteribus uti solqnt ex quibus sequi tur effectus. Inter ilia autem intagines pracbinae celabro seni'Muat illae cereat quibus homi nis repraesentati fata ita adhaerent , ut quidquid in imagine fit, sent ut ipse prototypus Respondeo in primis, Authores, qui his van, talibus patrocinantur , fiteri non vi figurae arti et iis, sed celesti inia ius per figurati tanqualm
per conditionen attracti hae omnia fieri. Secla tilendum cum m Thoma opusc. eiusmoda baracteres, puras, Scimagines esse meras superstitiones Vel enim nihil ad praelatos ctus conserunt vela iuvent, hoc non est ex vii tute
natiWaIν , iis ercviitute daemonis; qui tacitis in is pactis eliocatur sese sponte his siguris alli. gaum ad decipiendos homines c Vnde peccastum est hia vanitatibus, uti vel in Illis conssi
Dico tertio Ars potest essicere opera , &-u naturae non idem uti e propria , Misar