장음표시 사용
191쪽
Ita communiter tenent omnes. Et quidem dari
in Deo eiusmodi ideas , probant Theologi citat Thoma r. 'AE iso hi a. uniuersaluti aureae
ideas eae admittendat Probatiar ratione D. Thomae Idea est Drmi intelligibilis rei facienda in mente artificis pro concepta sed necesse est dari talem lamiam in mente artificis praconceptam, ergo datur idea..Μinorem proba Thomas quaerimplicitἐr, 'riis inlacis Primo quia agens intellectitate de. he habere apud se rationem sui operis, alias enim ageret ignoranter, me modo, quod est contra rationem agendis intellectualisci sed
ista ratiooperis acie test ipsa idem , seu forma intelligibilis ergo necesse est artificem lubere
ideam. . Secundo alia arti sex non agit temere, Becasa, sed ex uentione sermandi suum opus ad certam entis speciem, atqui non potest habere ta lem intentionem, nas habeat formam intelligibilem operas faciendi,nihil enim est intentum,quin sit praecognitum aereo debet habere formam in
telligibilem sui operis,ad quam veluti ad scopini
Tertio: Quia artifex de se est indeterminares ad Hura operum genera risi ad navim , domiIm, turrim, Malia et odi ergo debet determinari interius per aliquam sermam intellio ibilem sic ri, de materia de se indictrens ad hoc , ut sit incert2 specie entis debet determinari per aliquam sermam intrinsecam Consequentia patet: nam ab indifferenti, tali nihil determinatum potest Procedere. Quarto: Quia omne agens intendit producere sibi simile, ut probat aristotele siue de agenti ldiis natursibus, sue de intellectitatibus Herg.
192쪽
-Quas IILArtaLmeausis aro. p.rm. Irs necesse est Himilitudo rei faciendae praeexistit in agente, naturalites qui lem, si agena se natii rate, ut fimilitudo filii geniti praeexistit naturaliis
aer in patre, intelligibilites vero, si sit agens imtellectuale Et hac similitiata intelligi, ilisv
Respondeocimi M. Thoma, Aristotelem ibi s lum eiacere ideas,quales supponebat, cui a Ps tone, idest quae essem substantiae extra res ipsas, Divinum uitellectum existentes non enim idea est lubitamia sed fornis existe in mente artificis unde Aristoteles dicit, modum loquendi Platonis esse hac in parte similem Raeticis nam phoris , quia sicut Poetae fingunt fortunam , vel virtutem v lj loriam,vel amam, vel furi, e fle qua amressubsistentes, k quaedam Numina , amibus producantur esse tu , qui tribuuntur aseo rebus ita quoque Plato videbatur Ioqii de suis deis, tanquam de rebus subsistentibus vota hunc loquendimodum tanquam poeticum infabulosum reiicit Aristoteles. Dico secundo Idea rect definitur, forma. quam aliquid imitatur ex intentione agentis stas in determinanti euad quam respiciens artina e operatur. Utraque definitio destini itur ex mTb mari. 3. de verit. art. a.&ex Augustino Mae Cimi. cap. s. plicatur Forma, tenet locum generis, caete
xa vero particulae distinguunt deam ab alij, formis: Nam dea non format compositive, sed mirustiue, inquantum ad inam respiciens artis ex situm opus ad instar eius euicit ubi obseruan
193쪽
dum, quod quia unus artifer adiu'Mu persebus altei ius peritioris ad dormandam illam timis litudinem intelligibilem operis faciendi vi PDctor ex tabella famosioris Pictoris v,Mic DIano i. aut Vrbini, formit sibi ideam interiorem, ouam imitatur ideo exemplar se idea noni lim duitiir de illas silitudine , quam artifex in mente sua praeconcipit, sed etiamde obiecto e terno elegantiori, quod sibi proponit imitandum. Colliges primo ex hac definitione Didoni non esse speciem impressam ab obiectis, sed speciem ab intellectu artificis expressam, seu excogitatam, ut loquituri Thomas quaest. 3. de verit art. a. Duplex enim in intene est species , alier im- messa ab obiectis, altera expressa ab intellecta,m a rem contemplatur ut dicetur in lib. de ani via. Idea erod non est illa species, quam ampri
ratio est, quia species in pressa non est id, quoamqnoscitur, sed solum id quoci gnostinuis sesest on potest esse id quod artiis respicit, nec
Colliges secundo, idea' non esse qlialemcunnue speciei expressam ab intellectu sed solum eam quae dicierespectum imitabilitatis , seu locundiim quam artifex intendit aliquid formare,ndicit D.Th.q.3.de verit art. 3. undedum omcisDio, immo intra me exprimo conceptum noris, ἔ qui, coeli, aut alterius rei naturalis , talis conemptus non est idea, quia non dicit ordinem alopus. Non enim possum reducere hunc eo e-otuin ad praxim millum imitando producere noris, vel coeli substantiam sed dum intendo constituere domum , cuius larmam in mente mea
excogito,ut illam ad opus applicem, talis conta;
194쪽
Dico tertio et Idea magis proprie reducitur ad gemis causae formalis. Ita communiter ωmnes, distinguiKduplex genus causae inmalis, quarum priuia intormat per inhaerenti im, re dicitur sernia is trinsem alicta sortitat per imitation*n. vi dicitur exemplar, seu idea Mitur con lusio adiit ex commini loque lic di via Nam idea praeconc in operis faciendi solet a nobis vocari sorina, seu species operis Lereos causee, causat per modum formae tum quia for' nia est,quae deternetinat emare certum essendi genasa sed idea determinat rem ad certum essendar ima ergo , Probatur minor: adH. enim eterminat agens intellectuale, a quo res ideaea
procedit ergo determinat etiam iptum opus non suidem itur ii ipsum omipolienta, sed veluti in suo fonte, radice; non per intrinsecam con stitutionem sicut forma ies rem , sed per imita tionem , inquantum ipsum opus speciem sortitur ex imitatione suae bieae. obbetes Idea non format opus ergo non
causat ipsum peri modun forme. Probatur conq
sequentia Nain causalitas formae consisti in i
Respondeo distinguendo antecedens Idea non inimiat opus, per se ipsam componendo, conce do per sui imitationem , nego. Ut enim obsera
uatae Ino. q. 3.de veritaris . dupliciter potest
aliquid intin mares primo, in inhaerentiam Lis indo, per imitationem, noc modo idea insor ruat,qui opus est,ilaluidest,quaui inutatio ideat. . Dico quarto Idea etiam pertinere potest ali' qivvnodo ad cauata emientem, ω findemiari po- hatur prima pars, quae est D. Tho. q. s. de veris' arcia tibii quia per idem ipse artiseo, pii est cau4
195쪽
nis ad faciendumosius ergo idea pertia et albmoliunio ad causam issicientem; unde D. Diony nus dicet, ideas divina σε ρου---δε - οὐ sinas tum quia ut saepe dicit D. Thomas, formatu, intelligibilis ita se habe agens intelle. titiale, sicut forma naturalis ad agens naturalet stilibrina agentis naturalis est principium in et tuum, quo agens agit ergo etiam forma intelligibilia aliquomodo est principiam essectivii
Probitur etiam secunda pars tam quia ut dicit
lios , a q-- μασι -- fui examian in ergo idea, seu exemplar habet rationem finis: tam quia pis artis ex persiam amolieni intendit,
exprimere exterius in veluti parturire suam ideat ergo idea ut exterius exprimenda est veluti finis agentis . Vnde idea dicitur , ad quem intendesis arti operatur; quae verba, ut obseruatimus Thomas quaest . a. de verit exprimunt aliquam
Qiiaeres, in qitibus operibus 4 agentibus lo- eum nabeat idea tuspondeo, ideam habere locum respectu intuin agenuum intellectualium:&ideo omnia ait,fidialia procedunt ab aliqua idea , quam tibi artifex proponit in opere imitandam . in natur in, is, idea non habet locum, quatenas opus
ligentiae, scilicet Diilinae LM totus ordo uniuersi comparatur ad Deum veluti artesectunt ad suum artifice aia , ide in omnibus etitan na 'alibus io,
196쪽
euri habet de , quatentis totus imita lus prodii. Eius est a Deo, cuius ideam in suo intellectu ab aeterno praeconceperat . unde D. Dionysius iecit:
Paea a Dionis Iaerealium essicientem quinque considerari possunt. i. Quid, de quoruplex sit , Quodnam steprincipium radica Ie au'andus. Quodnam se principiunt proximum causindis . Quid sit eausalitas causae e re initis ris agi potest de instrumentis, quibus utitur ca sae ens uno tota iure quaestio diuiditu inquitique articalis, in quorum primo explicatur quid , ' tusex sit eausa emiennin eoindo, agitur de principio, quo eausa essiciens agit 3 in tertio an firma substantialis sit immediatun Drincipitim agendi, vel egeat ministerio accide tiuauinquarto, quid sit causalitas eausae ericis iis, ubi etiam agitur de resultantia , seu dimana
tiones ingranis, de saeis agitat se instrumen.
197쪽
DI primo Causa efficiens recte definitur,
principium extrinsectim , a quo primo proinfluit motus, seu rei productio. Desinitio desum, tu ex Aristotele tib a phys cap . s. Explicatur: Dicitur in primis Pr ριμην, per quod innuenit cum aliis causis additur H rei Meum, per quod distinguitur a materia &iorma, quae sunt principia intrinseca , additur a quo prim profluis morua, ut distinguatur a priuatione,&termino a quo, qui licet sit principium , attamen innn influit in motum, sed Paetas derelinquitur in
obiicies Haec definitio conuenit eausae finalitergo non est bona . Probatur antecedensesquia a sine tanquam a principio extrinseco incipit m tus, siquidem agens non agit , nisi quatenus mouetur a fine, ergo motus prius incipit a sine quam
Responiteo negamlo antecedens Adprobatio. nem dico causam fin dem non ine ere motum, sed fiathneuitare agens ad tum incipiendum, ut oblata Pictori pecunia nec movet penicillos, nec Colores applicat c. imaginem format, sed solum excitat Artificem ad incipiendum m tum , per quem haec omnia fiunt unde ipse Arcite est, a quo primo profluit , incipi motus finis vero sollis incitat ad incipiendum. In forma vero distinguo finis est , a quo incipit motus, execiuiud, nego; intentute, concedo; idest
finis est qui, uiatiaremiqnem incipiendi mot
198쪽
rum, sed causa efficiensest, quae prima exequitur
Instabis ergo Deus solus est causi essiciens: Probatur consequentiauenam ab illo solo incipium
omnes motus, cum ipse sit primus motor .
Respondeo negando coi sequentiam . Mir
hationem dico ly trimo intelligi debere non quidem absolute , sed respectu aliarum causarum alo terius ordinis, scilicet, dormalem , materia- lem Lices autem causa essiciens sit inter alias prima, quae incipit morum, attamen rursus inter, causas eri ientes datur ordo, inquantiim inferio res rion mouent,nisi iri moueantur a su periori
bus;vt Deus mouet Angelos, Angeli mouent W- los, coeli plantam, planta semensvit semen vero producit aliam plantam
Diuiditur tem causaeisciens , primo in ea sam per se, causam per accidens: Causa per se est, a qua vitali procedit effectus, seu quae ex se habet connexionem cum effectu , ut ignis dic, tu per se causi combustionis, quia combustio est per se comaexa cum igne causa ver per accidens est, ui accidit coniungi eum eaeetui produom; hoc autem duplicitd contingeret test a primo ex parte cavis , uuando scilicet in--d inaccidentalitarconiuncium rationi uen ui, ut quando aliquis est simul Medicus, de Musi, , cus, indicus Haccidens est causa cantus, in quantum scilicEt accidentale est ut,medicina eo iungatur muscae, irae est ratio canendi, secundo ex parte eilectus a liando scilicet essetiui per se coniungitur accidentaliter alius iactus, tune enim causa dicitur accidentaliter produceretem effectum coniunctum se dum aliqvis et 'diendo sepulchrum inuenit thesaurum, dicitur
causa pu a Miuia lentiqviatiles uri, quia talia
199쪽
inventio accide ualιter sint coniunita, illam, quam per se intendebat. Diuiditur secundo in causam principalem rumentalem causa liui tirari, est 'agit in virtute propria, ut arbor est causa primcipalis alterius arboris, quia virtus generati est propria abori producenti. Instrumerualis vero est , quae sit in virtute alterius : Mῆ non sibi, sed alteri opi ratur, sicut servus non sibi laborat, sed domino. ic maleus producem limrolotium est sellam causa instrumentalis, quia motio artificiosa , qua producit horologium , non est propria malet, sed artifici . Tertio, causa pri ipatis dividitur in primam, stilitat Deum, & secundam, scilices agens crea tum Causa prima efficiens est, Ura nec viti rem suam et nec usum iubis vi mitis ab alia causirecipit. Causa vero secunda est , quae propriam virtutem, de eius usum recipit ab alii sic omnes creaturae proprias virtutes atiivas recipitini a Deo, a quo etiam movemuit, Rpμιmaturi, quando
Quarto, dividiti in causam uniuersalem, de causam particularem Caiisa particularis est, quae unam iuintaxat speciem effectus producit,ut ignis ignem , animal aliud animal. Causa vota .ntia versali est cuius virtus se extendit ad varias esse-
ctuum Hies ut sol producit plantas , metalla,
Quinto , diuiditur in causim vat eam, quae stilicet producit essectum sibi in specie similem; an leo leonem; de arilia iii mi, qtiae producit esse citim sibi in speei dissimilem , ut Itina prod se
argentum sibi solum imperitin imile aiae
sum secunduin speciem. euoue diuiditur in cauismp Maiam, Sca se
200쪽
sani remotam h unius enim eaelius saepidii oin causa, vitii nediata,quae proxime influit in ipsum alia radicatis, quae solam remot ipsum causis . Sis turbatio pulsis est procia ab in
moderato calore eordis, radicaliter vero causatur ii ivii, vel humore maligno. Septimo, diuiditur in causam liberam , ne cessariam. Necessariasst, quae agit ex impetua turae,nec actionem suam ad libitum moderari potest: se Sol necessario profundit lucem, Ignis calorem Causa libera est, quae agit ex electione propria suaeque abioni dominatur Litavi possieram vel ponere , vel siseendere a prout visum
octaud, diuiditur in munmtotalem, quae t taliter, &sola in suo genere producit effectum; ut ignis est causa totalis alterius iMis,4 causam partialem, quae alterilis societate indaget, ut dum
plures equi trahunt illedam quilla est causa
Nono diuiditur in causam physeam, Bdinior Iem; Causa physica est, quae agit per verum, tum , ut ignis est causa physica comburetiis domum Causa vero moralis est quae selum cooperatur excitandosut ille, qui conlatuit, verpe suasit domum comburendam , dicitur causa moralis huius combustionis
Decimo, diuiditur causi in causam quae aritvt quod, lausam. ouae agit ut quo . Causa ut quod est id, quoa proauci. ctum,eausa ut quo est ipsa virtus agendi . Sic artifex est caula ut quod eris, ars vero, , industria imis sintviliniae ut quo
Hi, omnibu, addi potest aliaviuisio, quam habet D. Thomas secundo Mys iret. s. ubi diuidie Guisem inperii en iis praeparantem, a diuo e