장음표시 사용
341쪽
Irum sit diuersae rationis a motu rerum corpora,
itum, necesse est etiam tempus in illis esse si uerlum . Tempus autem illud Angelicum potest esse vel continuum , vendi stretum Angelus
enim moueri potest , motu continuo, Vt qua n. do continue mouet aliquod corpus, tunc enim successive δε continue mutat locum, sicque mo
ueti a s vel motu discreto, ut quando ab una cogis 'tatione vel operatione procedit ad aliam;successio enim istarum operaraonum iacit aliquod tempus spirituale, non quidem continuum , sed distim um , eo quod cogitationes , di operationes sibi siccedein s non sunt liniicem continuat, sed discretae Non enim una operatio aliquo vinculo
communi colligatur alteri, sicut partes quantita tis corporeae Ex hoc intelligitur , id quod dicit Augus mi is,Deum mouere crearuara lapisisv iam per tempus quod accipiendum est , non de
tempore nostro; sed de alio diuersae rationis comsistenti in successione operationum,uel etiam motus localis Argelorum Dico tertio . emptis non est praesens , exi, stens ratione partis, sed ioluin ratione instantis quod idem proportionaliter dicendum est de aliis rebus successauis.Ita expresset Thomas, Αννimele eitandi. Pro intelligentia huius subtilissimae ςonclusionis..diota, in tempore, sicuti, Min omni continuo duo este, scilicet partes indivisibilia . Pronunc non disputo , virtam sint res distinctis, veseadem res diuersimode sumpta maec autem indiuisibilia temporis vocantur inm- - , sicut indi uisibilia lineae vocantur puncta de quibus omni huc, redibit sermo quaestione quinta . Hoc postoquidam dicunt tempus esse praesens, ex istensitatione partium ita Durandus, quidam Recea
342쪽
Quaest. III. Art. III. De Pro . 3Iν trores. E contra vero Thom istae tum plitribus a Iiis tenent mhil de tempore esse per se, rigor e praesem nisi nstans indivisibiles, quod vocatur, nune, iuxta illud Senecae:In puncto furisntis tam patris pendemus et Attamen scut Ma:hema icidia cunt,quod globus inpositum plano tangit quidem illud Jon tamen in aliqua parte, sed solum rati Hi ne puncti indiuisibilis a ita quoque nos dicimus , tempus esse quidem praesens , existens non tamen ratione aliquarum partium , sed soldm rati ne ipsus nune indivisibilis , quod copulando pra i teritum cum sui Q seu parten priorem cum m. mediate seq*tenti, consuti it successionem conti- nuam,simile facit existere tempus Probatur autem conclusio sic explicata prim auestoritate Aristotelis 3. Physic.tex. ros dicentis, Nihil si ε-p i , ni nunc, quid es indiu Fibini us postea dicit partes temporis esse praesentes in, quantum terminantur, Mincipiunt per nunc indi uisbile. Idem dicit, probat D.Tl . I.p.q. 46.
Probarin secundo ratione D.Thomae Nulluo sit c cessiilum potest esse praesens , existens per z partem , sed solam per aliquid indivisibiles, sui Atqui tempus est liccessivum, ut patet ergonori est praesens existens nisi per indivisibiles, seu per instans Maior probatur Implicat ensius cessivum habere plures partes simu l: Sed si essee praesens, Memistens per partem , haberet plures partes simul 3 ergo non potest esse praesens Mexistens per partem. Maior certa est Ens enim succesiiuum essentialiter consistit in successione partium , quarum una fuit post aliam, unde λmultas partium capualiter illi repugnat r Minor vero . probatur Nam quaelibet parsentis succe
j sui, quantumuis minima , componitur ex aliis
343쪽
detur de omni continuo tam perma Ger; te , quam
successitio ergo si ens successuim haberet ali quam partem praesentem ratione sui,plures etiam fmul haberet praesentem,ex quibus talis successio
Dicere autem, quod pars temporisest quidem praesens, non tamen secundum se totam , sed se. eundum aliquid sui miniuium,& minimum in in finitum,est soliὶm diserre in verbis a conclusione: Si enim illud minimum, minimum non sit pars silum potest esse aliquid indivisibile partis,si a tem sit pars,resurgit adhuc ratio ; cum enim omnis pars sit diuisibilis in alias , nectae est illam partem quantumuis minimam componi ex aliis,
quae proinde simul existentes, si illa pars, in qua
sunt,sit existens ratione sui Probatur tertio ex definitione temporis: Ter ptis enim est mensera prioris,in posterioris, seu luccessionis partium motus i Sed in praesenti non est prius, posterius ergo in praesenti non est tempus, alcem ratione sui, sed solum ratione im stantis,quo pars prior copulatur cum sequenti. Et si dicas hanc rationem nimis probare , scilicet partes temporis nunquam existere, quia non possunt esse in praesenti,utpote indivisibui. - Respondeo partem praeteritam , sequentem non posse quidem esse in praesenti tanquam con tentas in illo bene tamen tanquam comitatas per illud et inquantiam instans prameos terminando partes praeteritas , incipiendo partes suturaseruiiungit utrasque facit esse contimi as,non qui- vim continuitate permanent , sed continuitate Decessi iaci quae in hoc consstit, non quidem ut unum sit cum alio, sed ut unum immediate sup atasteri.
344쪽
Quaest.III. ArtaII. Tempore. Istirobatur iliario ratione facillima. Nihil est per se praestis nisa nknera seci ni ne non est pars temporisJed aliquid solum indivisibile ipsi serno tempus non est, aesens ratione alicuius partis,
sed sole in ratione indivisibilis. Maior est Aristo telis, ter se patet Nam ante, . , non sunt praesentia, ergo solum uire est praesens per se 'Minor vero euidenter probatur uiuidem imie non est diuisibile in prios de posterius ut de se Patet ergo in genere successivorum est aliquid indivisibile. Probatur consequentia quia diui. si secremiuorum est in prius, posterius . Hae rationes essicacissime plane conuincunt nihil temporis esse per se praesens , .existens , nimn viς indivisibile. Dices , quomodo fieri potest , ut in re reddae
tempus existens N praesens, nisi sit pars tempo Respondeo,quia tempus consistit in fluxu prio ris, posterioris,ut patet ex eius definitiose vn 'de quia nune copulat partem priorem cum posteriori, terminando priorem,& inchoando sequeri tem , ideo facit existere tempus ricuti undi, quia coniungit annulum cum annulo, facit existere catenam . Atiam prosumsiorem explicationem saepe insinuat D.Thomas dicendo, quod ni ne dii plicit, potest sumi, scilicet, stansinuariabilister, is fluens variabiliter : nune stans inuaria lite conssiluit aeternitatem, quid est mi in aeternitas, nisi nune, seu praesens stans initariabi. Iste nune vero fluens variabili id constituit tempus : Unde ait D.Thomas , quod in to tensepore est unicum nunc, fecund4m entitatem , Mrium vero secundum modum, inquantum est hic, ibi ivnde ficuti in motu locali est unicum, bile, quod dum variatur constituit motum, ita
345쪽
tas, suturas:ergo, pretes entes. Probatur consequentia r Nam praueritum est , quod fui praesens ergo si pars temporis est praeterita, aliquando fuit praesens.. Respondeo distin s liendo consequens 3 ergo tempus habet paertes praesente vel ratione sui,vel ratione alicuius indiu sibilis,concedo ratione siti, nego momenim diffitemur tempus habere partes praesentes , sed dicimus hanc praesen m ipsis solum competere ratione alicuius indiuisibilis suo inuicem copulantur; ita iit illa pars temporis dicatur praetens, quae immediate ter natur,vel inci pit per instans praesens Instabis Partes temporis sunt etiam praeteritae ratione sui: ergo etiam fueriint praesentes ratione sui . Probatur consequentia Nam eo modo dici tur aliquid praeteritom,quo fuit praesens Respondeo negando consequentiam , larita tem Disparitas est quia in prateriindatur suo. cessiva latitudo ut dum recogito anmam praeteri tum, ecogito etiam quamdam sit emum latitu
dinem , quae effliixit, Minqua distinguo plures partes , ut plures dies, moras sibi succedentes, sed in prat senti nulla datur latitudo successius; Vnde in praesenti Num potest esse aliquid indi, uisibile temporis, quamuis in praeterito,& suturo sint partes diuisibile . .
Vrgebis:Nibi ininsitab extremo ad extremit ' nisi
346쪽
sar per medium , ac ormius nisi fuerit inrcli r Sed praesens media interii aeteritum, ' turum P Igo partes temporis ut transeant de futuro in praeteritum, debent fuisse in prasen. et , evroinde tempus est 'aesens ratione par eium. Respondeo distinguendo maiorem Nihil tran- se ab extremo ad extremimi nisi per medium , si medium fit capax continendi illud, quod transit , concedo , si fit incapax , ego . Et ad minorema Praesens mediat inter praeteritum,& futurum, est capa continendi partestemporis,nego est incapax tua continendi , concedo satio distinoctionis est initia omnis pars temporis interninis, ac proinde diuisibilis in prius 4 posterius iraesens autem est aliquid indivis bile in prius, posterius,unde pars temporis non potest esse in pra
senti 'texistens per se in illo, te solum ut terminata, vel inchoata per illud. Vndὰ in praesem ti nihil est temporis nisi terminus partium, qui
M lustrantur magis haec omniaci Nam eodem modo proportional loquendum est de quatitate sucee silua , qualis est tempus siciit loquimur de quantitate permanenti Unde scuti impossibile
est quantitatem permanentem existere secundumvllam sui partem in indivisibili rig.in puncto haimpossibile est tempus existere secundum suas partes in aliquo indivisibili, pratens autem est aliquid indivisibile in genere siccessivorum nunde impossibile est ullam temporis partem ratiose si esse in Raesentici Attamen cut quantitas potest transire ab uno extremo ad aliud , absque eo quod fuerit in punctisnudiis sectandum unam svi partem quia puncta sunt incapacia continen stipari ista tempus potest utarea inurojnite
347쪽
teritum abso ue eo, quod fueris in praesenti lacrat dum ullam sui partem,ut contentam in illo ijcies secundo, simul instabis contrairet i edentia Post instans praesens vel immediate se, quetur pars , vel aliud instans : Si sequatur altu instans Herse duo instantia fibi immediate succedent, sicque tempus componetur ex solis inflanti . bus si verbi uatur pars; ergo transacto instan ti immediate praesenserit pars Respondeo primo post instans sequi partem non quidem permanenter existentem , sed silen, ter transeuntem, clim, Ipsa sit templis, de cuiuiratione est, qu cd fuat cui capitaliter opponitur , quod siet. Vnde in illa parte etiam imme diate sequenti. post instans nillil potest esse vi praesens' existens,nisi aliquid indiuisib: le. Respondent se rundo Complutenses . sequi pos instans partem non quidem in ratione praesentis sed in ratione prateritae; qilia cum non detur medium succesῆuum inter praeteritum , suturum , ne eesse est, ubi primo pars desinit esse lutura fiat praeterita Sicti si linea flueret subiuncto partes posteriores isti puncto fierent immediat illi priores , absque eo quod unquam pos ii designari aliqua pars , quae neque sit prior , ne
que posterior punctis, sed immediate ipsi corre
spondeat. Eespondent tertio alii, sequi partem in determinatam, minorem, minorem in infinitum rsed illa Llutio magis fugere videtur dissiculare
- obiicies 3. Si tempus existeret per instans, se qiteretur quod pars prior, posterior existerentsinini Hoc est impossibila;ergo. Probatur maiM: Nam existerent in eodem nune , quod continuat partem imo dictis Praeteritii cum sutura
348쪽
Respondeonestando maiorem 'prinatio nem distingitora Pars prior. 8 pesterior exisse retit in ecdem nune ac ualuer aflac ente utramque ne Eois diuersmode assciente utramcue .concedo: Licet enim sit idem nunc , coniungens priorem partem cum posteriori,attamen diuersi de illas
assici Nam priorem termina , posterioren inchoat inchoari autem, Et terminari ab eodem πω ne, non est fimul exissere,fedibi succedere. obiicies quarto : Teminis non potest existere per existentiam indivisibilem Sed existentia inis
stantis est indivisibilis ergis non potest existere
Respondeo distinguendo minorem Fxistenisa
instanti est indivis bilis, formalter, wri se,concedo:vii Nialiter,& in ratistre termin nego: Quanis vis enim instans sit indivisibiles, est tamen termi
num. copula entis diuisibilis, cuius coniungem do par es facit successionem divisibilem . quae v eatur tem sus.. Instabis: Atqui etiam tempus milIo modo exia flere potest per illud instans, ergo. Probatur subsumptum Nihil existit per situm non esse rSed instans est non esse temporis Geryo tempus non potest existere per instans Maior videturi eri . Minor vero prcbatur : Nam ideo di-eetur infra tempus incipere per sui non esse . quia incipit per instans ergo instans est non eis se temporis. Respondeo distinguendo minorem Inssans est non esse temporis quantum ad ipsam essentiam ,πιγncedo quantiim ad exissemiani , nego ἐν Licet enim essentia temporis non salvetur in inflanti veconstituta in illo,ideEque insa dicatur non esse emporis; attamen nullam potest habere existen
tum in praestati,nisi per liuid instin Utiquamis
349쪽
-32 4 Trama Tarsis Physicae.Dispiit. III. ab illo terminatur inchoatur . Idest de illi essentia nihil possimus habere stans,in praesens, nisi nune indivisibile. Unde merito Elise ius lib. II Aeprae p. Euan c. 8. Probant Philonis senten, tiam dicentis, ἐ- esse quorum αι inisempe 'in nunquam sic, citis. Deus: alterum nunquam effempor sis,scilicet tempus . Esse enim proprie non conuenit nisi praesentibus4 unde quia nihil est per se stans deessentia temporis, ideo dicitur , quod nunquam est ι Sed quia continuo fluit, .causatur ex successione partium motus, perpecua serie ahentium, ideo dicitur semper fieri.
Postquam egimus de duratione, nunc paueis
explicandi sunt ipsi termini durationis, qui selam vocari initium , di finis rerum et Et quia res quarum duratio incipit, laesinit, vel sunt su ossiuae, idest, quarum essentia in successione comsstii, ut motita, tempus, vel permanentes.
idest quarum essentia est tota simul, ut homo lapis, ideo de virisque procedit dissicultas, pro
Notandum est primis terminus durationis de bere esse indivisibiles: Cum enim omne,quod est Muisinister extensum habeat initium, sinem, si termini essent diuisibiles, egerent etiam alij terminis, is in infinitum, d ec peruenire,
tur ad aliquid indivisibile terminans sadἐaecesse est Marmin duratisius sum esse instam
350쪽
ila indivisibilia scuti termini, ovi incipiunt,definiunt lilaeam, sunt puncta indivisibilia . Notandum secundo: nstantia illa terminatiua dupliciter se habere posse ad rem incipientem de desinentem scilicet intrinsece , extrinsecer Si enim illa res, quae incipit,aut desinit Oluetur se cundum suam essentiam in inistantibus illis terminatiuis talia instantia dicuntur intrinseca, e5 quod res sit intra ipsa Si vero talis res non si s cunditi essentiam suam in instanti terminarue eius inceptionem , aut destionem, sed sollim tu rit toto tempore praecedenri illud instans , vel futura sit toto tempore sequenti, tunc talesnstans, siue inceptionis, sue destioni', vocatur emat secum Deo quod ita incipiat, vel finiat rem , ut tammen res non sit in illo;sed solum in toto tempore, vel sequenti, sies incipiat vel praecedenti, si res desinat. Notandum tertio,Philosophos quatuor voea -- is designasse illa instantia ram intrinseces, nam extrinleca inceptionis, & destionis rerum: Nam istans inceptaonis in rinsecum , idest , in quo iam res primo est, vocant primum esse νε , eo quod ressi in illo primo, cum non esset toto tem fore praecedenti Instans inceptionis extrinsecum vocant vltim non est e rer,eo quod res in illo quidε non, dum sit , sed toto tempore sequenti post illud instans sutura sic ideoque merito illiid instans vocatur vltimum non esse rei: Ustans vero destionis intrinsecum vocant visimum σενε , qui in illo quidem res adhuc saluatur sed ultimo, itaut toto tempore sequent amplius non existat:Instans vero desitionis extrinsecum vocant primum nεανδεω , quia resin illo quidemamplius non est ,