D. Gregorij Nyssae Pontificis, magni basillij fratris, De immortalitate animae cum sua sorore Macrina dialogus, nunquam antehac neque graece neque latinè excusus. Daniele Augentio interprete. ...

51쪽

sequens ea quae apparent, quae sunt nunc nobis proposita diligenter examinans, per haec esse mortalem pronuntiauit animam:& omnes quiri antea deinceps, quique&soluta oratione&numeroso versi sunt

philosophat relinquentes, orationis scopunobis proponemus scripturam diuinitus inspiratam, quae statuit in anima nihil esse exceptum, quod norit etiam proprium diuinae naturae. Qui enim Dei similitudinem dixit esse animam,quidquid a Deo est alienum, pronuntiauit esse extra definitionem animae: non enim simile in differetibus seruaretur. Quoniam ergo nihil huiusmodi

consideratur in diuina natura, ea ne in animae quidem essentia costitisse iure quis existimauerit. Atque arte quide dialectica per syllogisticam, analyticam scientiam nostra quoque confirmare dogmata, taquam imbecillam, suspecta ad demonstrandam verita talusmodi orationis speciem recusabimus et stenim omnibus manifestu quod curiosa dialectica pares ad utrunque vires habeat,nempe, ad euertedam Veritatem, Mad falsum conuincendum . Vnde etiam ipsam veritatem, quando cum huiusmodi arte producta fuerit, peliabemus suspe-

52쪽

ctam,nempe quod eius peritia meti nostrae imponat. aberrare faciat a veritate. Si quis autem n5 confirmatam, ab omni integumento nudam admittat oratione,cemus ut fieri poterit, per seriem narratiOnis ripturae adducentes de iis contemplatione.Quid est ergo quod dicimus t Quod hoc animal ratione prςditu, nempe homo, sit aptum ad suscipiendam intelligetiam rescientiam, fatetur licitam qui sunt a nostro sermone alieni no sic definitione nostram naturam descriptura, si videret iram cupiditatem , quaecunque sunt elusinodi, simul fuisse indita in essentiam naturae.NC-que enim in ullo alio quis dederit subiecti definitionem, si commune dicat pro proprio Qu9niam ergo concupiscendi vis vis irascendi ex aequo cernitur in rationis experteri rationis participe natura, norationi conuenienter ex communi proprium descripseris, ei character tribueris. Qu0d autem ad naturae descrip ionem est superuacaneum &reiicicdum, quomodo fieri potest, tanquam pars naturae ad constituendam valeat definisionem fomnis enim definitio substantis intuetur ad id quod est proprium subiecti. Quidquid au

53쪽

D E IMMOR T. A NI DIALOG. 37

tem fuerit extra id quod est proprium, despicitur tanquam alienum a definitione. Atqui operationem quae fit ex ira&cupiditate,constat esse comunem cuiuiis naturae quae caret ratione. Quidquid autem est commune, non est idem quod proprium. Perl c ergo necesse est hcono in iis esse reputari, in quibus humana natura pωcipue describitur, efformaturri sed quo modo cum sentiendi, nutriendi, augendi in nobis videris facultates,no perhςc solueris traditam animae definitionemino enim quoniam hoc est in anima illud non est: ita etiam cum ex ira, cupiditate cogitaueris

natu nostrae motus, definitioni non iure repugnaueris, Ut quae minus quam parsit naturam indicauerit. GREG. Quid ergo de eo statuere oportet, dixi magistrae Sic enim possum videre, quodquς sunt in nobis, tanquam a natura nostra aliena, abdi- .care porteat. Α C. Vides, inquit, quod

est rationis aduersus hec quςdam pugna, studiu, ut ab iis, quoad eius fieri potest,deseratur anima Et nonnullis quidem recte successit studium: sicut de Mose audimus, eum irari cupiditate fuisse superiorem, trunque suo testimonio ei tribuente scri-C ii

54쪽

plura nempe quod erat & omnium hominum mitissimus:irae autem non esse obnoxium indicatur per mansuetudinem& ab ira alienationem:& quod nihil eorum concupiit, in quibus multorum videmus exerceri cupiditatem. Qu9d quidemn fieret, si h cessent natura, reducerentur ad rationem essentiae. Non potest enim fieri ut qui fuerit extra naturam, maneat in essentia. Atqui, in essentia erat Moses, in eis non erat. Aliud ergo sunt hςc praeter naturam, non natura.Id enim vere est natura, in quo essentiae ipsum esse compreheditur. In nobis autem sita est ab iis alienatio,adeo ut non sollim natura: nihil damni, sed etialucrum afferat, si ea auferantur. Est ergo manifestum, quod liccsimi ex iis quae extrinsecus considenantur, ut quae sint affectiones naturaeno essentia. Nam illa quidε

est id quod est Sanguinis at te qui est circa

cor natura feruida, ira multis esse videtur.

Alius aute dicit esse de*derivi eddedae molestiae ei qui prior coepit. Vt nos aute existimamusara est appetitio male faciessi ei qui irritavit,quoru nihil accidit definitioni animae. Et si cupiditate per se definierimus, dicemus esse eius quod deest de*deriu: aut de*de-

. . . , a

55쪽

desyderium fruente voluptatis, aut molestiam propter id quod est iucundum quod

non est in potestate, aut quandam ad id quod est iucundum habitudinem,qua non licet frui. Haec enim omnia, & quae sint huiusmodi, ostendunt quidem cupiditatem,

animae autem definitionem non attingui. Quinetiam quaecunque alia cosiderantur in anima,quae cernuntur sibi inuicem ex aduerso opposita,ut rimiditas, audacia,molestiari voluptas metus contemptio,

quaesint huius nodi, quorum numquodque cognationem quidem habere videtur

cum vi concupistendi vel vi irascendi.Propria autem definitione suam describit naturam. Audacia enim S contemptio indicat euidcntem quandam speciem occasionis vis irascendi. Eius autem diminutionem quandam, remisisionem, quς ex timiditatevi metu inest habitudo Molestia autem habet ex utrisque materiam liae enim imbecillitas, &iniis ulciscendis qui molestia priores affecerunt, impotentia fit molestia:& desperatio eorum qiue desiderantur, priuatio eorum quisunt grata animo,hanc in cogitatione tristem generat affectione.

56쪽

sideratur, morbus, inquam, qui ex Vol ptate oritur,travi cupiditate similiter diuiditur.Voluptas enim in utroque horum ex aequo habet principata Quae quidem omniavi sunt circa animam, mon sunt anima, sed veluti quaedam Verrucae quae ena-stuntur clanima parte cogitatrice, quae eius quidem partes esse censentur, propte ea quod sint ei aggregatae, non sunt tamen illud quod est anima ex essentia. GREG.

Atqui videmus, aio virgini, ea viris bonis non parum conferre ad id quod est melius Dan.9. Nam, Danieli laudi fuit desiderium,&m. 13. Phinees ira Deum placa uit,& initium sapiemata tiae timorem esse didicimus,& tristitia quae icis est secundisi Deum, salutem esse finem a Prou.s Paulo didicimus, eorsimque quae sunt gra-Σ. r. ita ac terribilia contemptionem lege no- Matth bis praecipi Euangelium.Dicit enim, Noli-18. te timere. quod nihil est aliud quam descriptio audaciae. Quod quidem inter bona relatum fuit a sapientia. Per haec ergo ostendit sermo ea non esio existima da animi aD sectiones seu perturbationes.Non enim ad se recte gerendum ex virtute assumerentur animi affectiones. MAC. Magistra autem,

VideoUnquit,ipsa dedisse causam huius ra

57쪽

tionum confusionis,ut quae quod de eis dicebatur non distinxerim, ut contemplationi imponcrctur ordo quidam consequens.

Nunc ergo,quoad eius fieri poterit, excogitabitur ordo quidam considerationi,ut per consequentiam procedente cotemplatione,eiusmodi obiectiones locu amplius non habeant. Dicimus enim contemplandi dediscernendi 8 ea quae sunt speculandi facultatem esse ei secundum naturam propriam desaccommodatam, & diuinae gratiar per haec in se seruare imaginem Nam, diuinum quodcunque est secundum natura, in his esse coniectat ratio, nempe in speculando omniavi discernedo honesto ab eo quod est deterius. Quaecunque autem sita sunt in confinio animae,quae secundum sua naturam inclinantur, propendent ad 6rruque ex contrariis,& quorum qualis usus

vel ad id quod est honestum vel ad contrarium deducit exitum,cuiusmodi est ira vel metus, vel si qua est eiusmodi ex animς motionibus,sine quibus considerari nequit humana natura, ea ipsi extrinsecus accessissex uvamus, propterea quod in exemplari pulchritudine nullum eiusta odi characterem inspiciamus. Quae autem de his habe-

58쪽

tur oratio,nobis iam proponatur tanquam in exercitatione. Vt eorum qui sycophantice audiunt, insultus, maledicta effugeret,via quadam di ordinis consequentia ad hominis creationem Deum processise diuina narrat scriptura.Postquam enim consti-Gisci rutafuisset niuersitas, sicut dicit historia, non statim quidem sit homo in terra sed

eum quidem praecessit natura eorum quae sunt expertia rationis:illa autem praecesserunt germina Per haec autem, ut arbitror,

sacra ostendit scriptura, quod vitalis facultas quadam consequentia admiscetur corporeae naturae,primum quide ea subies quς nullo sensu sunt praedita,postea auleprocedens ad id quod est sensu praeditum,deinde ascedens ad id quod est intelligens, utens vi rationis.Igitur ex iis quae sunt, aliud quiadem est corporeum,aliud vero omnino intelliges. Corporei autem aliud quidem est

animatum, aliud vero inanimum Animatum autem dico id quod est vitae particeps. Exanimalibus aute alia quidem sunt sensiupr dita,alia vero sensu caret.Rursus eorum quae sunt sensu praedita,alia quidem habent facultatem rationis, alia vero sint rationis pertia. Quoniam ergo vitae sensu praedi

59쪽

ta,absque materia minime constiterit mecintelligens quide alias fuerit in corpore,nisi sentiendo innascatur . ea de causa ultima narratur hominis constitutio, ut qui omne vitalem speciem complexus sit,iam quae cosideratur in germinibus, quam in iis quae sunt expertia rationis . Nam quod alitur quidem, augetur, habet ex vita plantaru. Licet enim in illis quoque tale quid videre, dum Z per radices attrahitur alimentum,& amandatur per fructus, folia.Qusdautem sensu regitur, habet ex iis quae sunt

expertia rationis.Vis aute cogitadiri ratio, est impermixtari propria, &quq in hac, tura per se cosideratur. Sed reru necessaria- ru veluti attractrice vim ad materialem ubia habet natura. Quaecum fuerit in nobis, dicitur appetitus Hoc autem esse dicimus ex specie vitae plantarum. Nam in illis quoque licet videre veluti quasdam appetitiones naturaliter operates, dum &implentur eo quod est eis proprium Maccommodatu,& ad naturale turgentemissionem. Sic etiaquςcunque sent propria naturς expertis rationis,ea admixta sunt intelligeti animae facultati:illom,inqua,ira: illorumetus illorualia omnia quaecunque in nobis contra nos

Dissili

60쪽

CXercentur,p ter rationem, cogitandi

facultatem. v d quidem solum nostrae vitae praecipuum, in se, ut dictum est, habet imitationem diuini characteris.Sed quoniavi iam prius dictum est,no alias fieri potest,

ut in vita corporea insit vis rationis quam si insit per sensus sensiis autem prius constitit in natura eorum quaesiant expertia r tionis necessariis per unu cum iis quae sunt ei coniuncta habet nostra anima communionem.Hςc autem stant quae cum in nobis fiunt,dicuntur animi affectus,seu perturba tiones: quae humanae vitae, non ob eius aliquod malumsunt attributar. Re vera enim rerum opifici maloru causa adscriberetur, si delictorum necessitas illinc essetiniecta in

naturam Caeterum prout eis utitur liberuarbitrium aut virtutis aut viiij instrumenta fiunt hi motus animi,sicut ferrum voluntate artificis formatu, eam accipit figuram

quam vult animus eius qui fabricatur, vel ensis effectum, vel rusticum aliquod instrumentum. Si ergo ratio quidem quae naturet nostrires est praestatissima in ea quae nobis extrinsecus sunt inserta principatum obtineat,sicut etiam per nigma tradidit sermo scripturae, iubens imperare omnibus quae sunt