M.T. Ciceronis Tusculanarum quaestionum ad Marcum Brutum liber primus

101쪽

. Liber ZI. de dotirie toleranaeo.

elone animi resistendum est. ira exardescit: libido concitatur. in eandem arcem confugien dum e st. eadem sunt arma sumenda. sed quoniam de dolore loquimur, illa omittamuS. adferendum igitur dolorem placide & sedate , plurimum proficit toto pectore, ve dicitur, c .gitare, quam id honestum sit. sumus enim na-xura, ut ante dixi dicendum est enim saepius nudiosisIimi, appetentissimiq; honestatis: cuius si quasi lumen aliquod adspexerimusa ni- hil est, quod, ut eo poti amur, non parati mus & ferre,& perpeti. ex hoc cursu, atq; impetu animorum ad veram laudem, atque ho- siestatem, illa pericula adeuntur in proelijs.n5 sentiunt 'iri Iortes in acie vulnera, vel sentiunt , sed mori malunt, quam tantillum modo

9 de dignitatis gradu b dimoueri. ' fulgenteis gladios hostium videbant Deeij elim in aciem b L. deis

eorum irruebant. his leuabat omnem vulneru mo Meri. . metum nobilitas mortis , & gloria . num tum S ita riingemuisse Epaminondain putas , cum una cu cosanguine vitam effluere sentiret imperantem enim patriam Lacedaemoniis relinquebat, qua acceperat seruientem. haec sunt solatia,haec fomenta summorum dolorum . Dices , quid in

pace quid domi λ quid in lectulo ad Pnilosophos me reuocas , qui in aciem non saepe pro , deat. 'de quibus homo sane leuis Heracleotes Dionysius, elim a Zenone fortis esse didicisset, e fore. de 3s a dolore e deuictus est. nam cum e X renibus ..istis; .R. laboraret,ipssi in eiulatu clamitabat, talia esle di ita L.

illa, quae antea de dolore ipse sensi t. quem

102쪽

cum Cleanthes condiscipulus rogaret,quae ns ratio eum de intentia deduxisset , respondit, Quia, cum tantum operae Philosophiae dedi Lιem , dolorem tamen ferre non possem: satis esset argumenti, malum esse dolorem . plurimos autem annos in Philosophia cosumpsi,nee .ferre possum. malum est igitur dolor.Tu Claathem,cum pede terram percussisset,versum ex

Epigonis ferunt dixisse. . . Ah bκ uehiarae,sub terram abditιὶ o. ' aenonem significabat: a quo illum degenera-- re dolebat 'At non noster u Possidonius:quemc1hii, S saepe ipse vidi,& id dica, quod solebat nar-p-- ' -- lare Pompeius: se . cum Rhodum venisset de . -άκ- μήedes ex Syria, audire voluisse e Possidonium: ἁ L p. tud cx m Rudivissct eum grauiter esse aegrum,

. . quod vehementer eius artus laborarent: vo

, , se e luisse tamen nobilissiliuini Philosophum fui-Misiis, Ut Vidisset, Sc salutauisset, hoUtifi- ai. d. ς ηψς Verbis prosecutus esset, molesteque se. dixisset serre, quod eum non posset audire. at V. ille,Tu vero, inquit podes L nec committam,ut dolor corporis efficiat, ut frustia tantus vir airne venerit.Itaque narrabat, eum grauiter, Scopiose de hoe ipso, nihil esse bono, nisi quo

honestum esset, cubantem disputasse: cumque quasi faces ei doloris admouerentur, saepe dixisse, Nihil agis dolor: quamuis sis molestus, numquam te esse confiteborimalum. t oeni inoque omnes clari.& nobilitati labores g eo I temnendo fiunt etiam tolerabiles. Videmus.

ες. .Pud quoa corum ludorum , qui Gymnici

103쪽

Libis Inda dolare tolerando.

Nom naritur,magnus honos sit, nullum ab ijs, qui in id certamen descendant , deuitari do-Iorem λ apud quos autem venandi, & equitan- h L .vigem .di laus hviget,qui hanc i petessunt, nullum H at. giunt dolorem. Quid de nostris ambitionibus, i L. eliseo quid de cupiditate honorum loquar quae flam sui, nisunma est, ger quam non cueurrerint ij, qui haec eοι fugere olim piiὴctis finguIis colligebant itaque sem dolore i νper Africanus Socraticum Xenophontem in manibus habebat . cuius in primis laudabat illud, quod diceret, eosdem labores non esse sequε graueis imperatori, & militi, quod ipse honos laborem leuiorem faceret imperat, PV ς ε rum. ' sed tamen hoc euenit, ut in vulgus in impimi sipientium opinio valeat honestatis, cum te r sani videre non possint. itaque fama,& multI- ttudinis iudicio mouentur, ut id honestum putent,quod a plerisque laudetur. Τe autem, si 1 in oculis sis multitudinis , tamen eius iudicio 'stare nolim, nec, quod illa putet,ι idem te pu- tare pulcherrimum. tuo tibi iudicio est Hen

ita L. dum. tibi si recte probanti placebis , tum non - λ.Amodo tu te viceriF,quod Paulo ante Praecipie-

propone et amplitudinem , 5e quasi quandam exaggerationem quam altissimam ammi.quae maxime eminet u contemnendis, de despi- ζ- ciendis doloribus : unam esse omnium remis ε' μ'. Pulcherrimam, eoque pulchriorem , si vacet 'populo, o neque plausiam captans , se tantum. apta delectet quin etiam mihi quidem lauda ... biliora videmur omnia, quae sine venditati it L . -

104쪽

ne βου-A dvβ-ia enim benefacta in luee se eoi-ν,ειρῶ, i0ςην Volunt sed ramen nullum theatru viris ' tuti conscientia malus est . ' Atque in primis ε, meditemur illud, ut haec patientia dolorum , quam saepe iam animi intentione dixi esse si r- . mandam, in omni genere se aequ bilem pra

beat . saepe enim multi, qui aut propter VIcto. riae cupiditatem, aut propter glomae,aut etiam q a I aue- utius suum, & libertatem et tenerent, Vulnera - renιnr. exceperunt sertiter, & tulerant, iidem omissa contentione dolorε morbi ferre non possunt. neque enim illum,quem facile tulerant, ratione,aut sapientia tulerant, sed studio potius,&gloria. itaque barbari quidam, & immanes, Lero decertare acerrime possunt: aegrotare viriliter non queunt. Graeci autem homines non satis ani mosi, prudentes, ut est captias ho

minum, satis hostem adspicere 36. mo possunt, y sed i jdem morbos toleranter , atque humanes' 'I μ γ serunt. At Cimbri, Se Celtiberi in proelio ex-ε ιm mor lamentantur in morbo nihil enim po : si test esse aequale, quod non a certa ratione g pro fiet scatur. q. led elim videas,eos, qui aut εstudio et aut opinione ducamur, in eo persequendo, aisue ad pisendo, dolore non frans o v. e. gi debes ex illimare aut.non esse malum , do. a iuriari llarem,aut etiamsi, quidquid asperum s alienu. ' que a natura sit, id appellari placeat malum,

tantulum tamen esse, Ur a virtute ita Obruatur, ut nusquam appareat. quae meditare, quae

is, dies, re nocteis.lacius enim manabit haec rati

105쪽

Liber II. De dolore tolerando. ς'

iis,& aliquanto maiorem locum ,riua de uno dolore,oecupabit. nam si omnia sugiendae turis pitudinis, adipiscenti que honestatis caluatata faciemus, non modo stimulos doloris . sed eis etiam lmina fortunae cΘntemnamus licebit, presertim cum paratum .sit illud ex hesterna , D disputatione persegium.' Vt enim sicut nauiganti, quem praelones insequamur . deus quis dixerit. Eijce te de naui: praesto estqv xci. piat: vel delphin us ut Arionem Metymnaeum, vel equi Pelopis illi Neptumj, qui per undas eurrus sulpenlbs rapuiss/ dicuntur, excipient ι te,de, quo Velis, perrerent :omnem omittat ei oruorem: sic urgentibus asperis & odiosis dot ribus, do.t si tanti non sint. Vt ferendi sint quo sit eonfugiendum. vides. Haec sero hoc tepore tL.F ιaηιῶ putaui esse dicenda. sed tu fortasse in sentetia permanes. A'. Minime Verbet meque biduo dua- rendi navirum rerum, quas maXime timebam, spero li- n. beratum metu. M. Cras ergo ad clepsydram .se enim M diximus a , sed tibi va I. distahoe video no posse deberi Α.Itχ suus prorsus. & illud quidem is x L .es 3 εἷ

. - ante meridiem, hoc here viden , Codem tempore vi

M. Sic facie

tuisque optimis ta. Ojs obsequo.

mur in

106쪽

Μ, T. CICERONIS

Liber tertius.

DE AEGRI Tu DINE

LENIENDA .

Aegritudinem animi in s stientem cadere negat, sed eius effectas vidi feν homini a natura datos , νecta ratione dirigendos, ac leniendos . UIDNAM esse, Brute, ea usae rputem, cur,cum constemus exanimo, & corpore , Corporis curandi, tuedique causa quaesita sit ars eius, atque utilitas. . - deorum immortalium inuenis misis tioni .coniecrata et animi autem medicina, nee tam desiderata sit, antequam inuenta , nec tam culta. posteaquam cognita est, neC tam

multis frata,& probata,pluribus etia suspecta& inutia an quod corporis grauitatem, re do istorem animo iudicamus , animi morbum corinpore no sentimus ita fit; ut animus de se ipse turn iudicet, cu dipsum b quod iudicat , aegrotiet. quod si taleis nos. natura genuisset, ut eam ipsam intueri, & perspicere , eademque .ptima duce curium vita conficere possemus;

haud

107쪽

Lib. III. De agritudine lenienda. Py

thaud erat sanE,c quod quisquam rationem, qac doctrinam requireret . nunc paruulos nobis dedit igniculos, quos celeriter malis mo- I oribus, opinionibusque a d deprauatis si e res in 'ς μέ s EuimuS, ut nusquam naturae lumen appareat . I-ης sunt enim ingeni js nostris semina innata vir. η gri . tu tu: qui si adolescere liceret, ipsa nos ad beau I ratam vitam natura perduceret. nunc autem, r.

mul atque editi in lucem , & suscepti sumus, in omni continuo prauitate , & in summa opi

nionum peruersitate versamur : ut paene eum tr diti IMIacte nutricis errorem suxisse videamur. 3. cu η μ/s ScoVero parentibus redditi, e i d est,ma histris tra P. diti sumus, tu ita varijs imbuimur erroribus , ς' ut vanitati veritas, & opinioni confirmatae na V, cotura ipsa cedat faecedunt etiam Poets, qui cu μ ν tηra 3 magnam speciem doctrinae, sapientiaeque prae et ς σμι se tulerunt,audiuntur, leguntur, edi scuntur,&D 'μ inhaerescunt penitus in mentibus . cum velo ac ita Cedit eo lem, quasi maximus quidam magi-g si ς- sier , populus, atque omnis undique ad vitia Vi menta. Consentiens multitudo , tum plane inficimur 'OR pia. opinionum prauitate , fa naturaque ista de . h V- c. sciscimus : ut nobis x optimam naturam inui- I disse videantur, qui nihil melius homini, nihil' t*ra magis expetendum , nihi, praestantius honori bus, imperiis,populari gloria iudica gerunt. ad illis quam fertur optimus quisque, veramque illam honestatem expetens , o quam unam natura 'ρponi maxime inquirit m summa inanitate Versatur, 3μνεσκια consectaturque ι nullam eminentem emgiem di ot μου

virtutis , scd adumbratam imaginem gloriae se G a est

108쪽

est enim gloria solida mi aedam res , & expres.

K sor. sa , non adumbrata . ea est consentiens laus q-- i H bonorum, incorrupta vox bene iudicantiumsso Voxi, de excellen e virtute. . ea virtuti resonae,

PFQD K tanquam imago gloriae . quae quia recth fa - μηq β rum plerumque eomes est , non est a bonis imust et g viris repudianda . ' Illa autem , quae se eius

Hor-l. v. imitatricem esse vult, temeraria, atque .

q. Vid, incinnssiderata , & plerumque peccatorum s Turneb. vitiorumque laeudatrin, sama popularis,a Aduer latione honestatis krmam eius , pulchritudi-c,6. huic nemque corrumpit. qua caecitate homines, Cinisu ος quaedam praec Iara etiam cuperent, eaque ne-Οae a. sciret nec ubi, nec qualia essent, funditus alii CRrm. a euerterunt suas ciuitates, alij ipsi occiderunt . iij e pun atque hi quidem optima petentes , non tam gunt VO' voluntate, quam cursu Cerrere saliutur. Quid, cem glo qui pecuniae cupiditate, qui voluptatum tibi. Trae. sic dino serunturr quorumque ita pertubantur Varro 3, animi, ve non multum absint ab insania,t quod de reru- insipientibus contingit omnibus, his nullane n.vuIg. est adhibenda curatio triim uuod minus u ita insi- ceant aut mi aegrotationes, quam corporis; auolantibus quod corpora curari possinr , animorum nul Inconiineii, medicina sit i At re morbi perniciosi res, plu shis nisu resque lunt animi,quam corporis . his enim sinu. e.per ipsi odiosi sunt,quod alanimum m pertinent, ιι neant, eumque sollicitant et animusque aeger, ut aiea a iue kl. Ennius, semper errat, nequa pati, neque Per uent . peti potest: cupere numquam desinit . quibus Δ. duobus morbis ut omittam alios aegritudine,

109쪽

L IIII.da agrisudine tinienda. I o Iesse grauiores qui vero probari potest, ut sibi is h

mederi animus non IsitIit , cum ipse medicina corporis animus inuenerit, cumque δd corpo- έ-L 'tum sanationem mnitum ipsa corpora, dc na- - 4 μ tura Valeat, nec 'mnes, qui se curari passi sui '' continuo etiam conuale icant animi aute, qui se sanari voluerint, praeceptisque sapientium μ. v ,

ε paruerint, sine ulla dubitauone sanemui 'Est 'profecto animi medicina, Philosophia; cuiusv i, L

auxilium no , ut in corporis morbis,petendum .

est foris: omnibusque opibus. O viribu ue , ut 'nosmetipsi nobis medem ocissimus,st elaboran-- dum eit. quamquam de uniuersa Philosophia, V l qu Rropere & expetenda , & colenda esset . ψ' V V atis,ut arbitror, dictum est in Hortensio : de maximis autem rebus nihil sere intermisimussostea nec disputare, nec scribere. his autem ibris exposita sui ea. quae a nobis eu familiaribus nostris ii,Tusculano erant disputata.Sed quoniam duobus superioribus , de morte, Zede dolore dictum est, tertius dies disputatio-7 nis hoc tertium volumen efficiet. t ut enim in Academiam nostram descendimus , inclinato iam in r postmeridianum tempus die , poposci eorum aliquem,qui aderant,causa disserendi r al. Tu m res acta sic est.Α. Videtur mihi cadere in sepientem aegritudo. M. Num reliquae qdoque perturbationes animi, formidines, libidines a iraculo i ae haec enim fere sunt eiusmodi, quae s sor.capi Graeci appellant .ego poteram morbos. .

di id verbum esset e verbo: sed in consuetudia

110쪽

. nem nostram non cadere nam misereri, inuidere, gestire, laetari,haec omnia morbos Graeci. . 3ppellant, motus animi rationi non obtemperante is nos autem hos eosdem motus cocita inti animi, reeia, ut opinor, perturbationes dixerimus: morbos autem no fatis usitati nisi quid aliud tibi videtur. A. Mihi vero isto modo.

M. haeccine igitur cadere in sapiente putas

A. Prorsus existimo. M. Nae ista gloriosa sapie tia ι non magno aestimanda est, si qui dein non x L- ηρ' muli sim dis it ab insania. A Quid λ tibi om-M', H nisne animi commotio videtur insania λ M. Nomihi qui dena soli: sed, id quod admirari saepe

so Ieo, maioribus quoque nostris hoc ita visum, intelligo multis saeculis ante Socratem: a quo - haec Omnis,quae est de vita,& moribus, Philo, sophia manavit. A. Quonam tandcm modo MMLq.v.c Quia nomen insaniae significat mentis aegrota. Cr a. νοtsi ii nem,& morbum, id est, insanitatem, ae v ae- anomum . pririt clinem animi, quam appellarunt insania. di c. non omnes autem perturbationes animi, morbos pl. Tur Pnilosophi appellant: negantque, stultumquε Deb. a. quλm his morbis vacare. qui autem in morbo Alu. c. sunt, sani non suRt: ει omnium insipientium , c. αν,οisi animi in morbo sunt: omnes insipientes digitur animam insaniunt.sanitatem enim animorum, positamque ast in tranquillitate quadam, constantiaque cenis 1 e fiant subant. his rebus mentem vacuam,s appella. insinum. rum' insaniam, propterea quod in perturbat 'Turnob. animo, sicut in corpore , sanitas esse non pos

Ialiam, sit. ' Nec minus illud acute, quod animi affe- νctionem lumine mentis carentem, nomina-