M.T. Ciceronis Tusculanarum quaestionum ad Marcum Brutum liber primus

91쪽

Lib. IL. de dolora tolerando. 8 3

. eonsistere, M Ss qua Iretentia magis vestra deuitari mονι

pονιiens; culapi. con 'οιeli accedi . Certe Eurypylus hic quidem est. hominem 3s exercitatu 1 ubi tantu luctus cotinuatur λ fg L, qηit vide quam non flebiliter respondeat ratio-ιοι γέ rba Mem etiam afferau, cur aequo animo tibi fere. t viodum sit. luctu con-s, - ' i alteri exitium parat . , tinMaιλ vari Eum fire oportet sibi paratam pestem, ri par . M 'et bicipit parem, g L Paιra Abducet g Patrocles,cred ut collocet in tu. G shili,ut vuInus obliget, si quidem homo esset. h Rc.obis sed Mihil vidi minus . quaerit enim, quid a- L . is .cium sit. L. m. P Aqwere: rex Argiuum pratio Yι se Iuttiis ι. i al. Zii Non potest effari tantum dictis , quantum δε ρε εμ οois suppetit laboris. ag mileste igitur.& vuIε- δ pos nus o alliga. i Etiam si Eurypylus posiet,non sti , ρ ς

ta catera explicat in dolore. sic est enim Mn- h citust temperans militaris in sorti viro gloria.ergo L . haec veteranus miles facere poteriti doctus ' - 4o vir , sapieasque non poterit f Ille vero me liu ac non paulo quidem. sed de consuetudia ne adhuc exercitationis loquore nondum de .catione di sapientia. Aniculae saepe laedi mis' a b.

92쪽

84 . TuscuL questionum

I se alia biduum, ac triduum ferunt. subduc eibsi vnsi quotv. e. diem athletae ι Iouem Olympium, eum ipάal. Iο- , sum,cui se e ercebit,implorabit et serre non . Ioisem O posse clamabiv.Consuetudinis magna vis est. θωρ. pernoctant Venatores in niue i in montibus m al. cae- vri se patiuntur. inde pugiles m cestibus co-sιba, . fusi, ne ingemiscinit quidem. ' sed quid hos, 4rnat quid. qui b.Olympiorum victoria, consulatus ille Obinpio. antiquus Videtur gladiatores,aut perditi horum vi. mines, aud barbari,quas plagas perserui quod orta v modo illi, qui bene instituti sunt accipere hilami- plagam malunt,quam turpiter vitare quam Aius vi. saepe apparet nihil eos malle, quam vel do is detur. mino satisfacere,vel populo mittunt etiam vulneribus confecti ad dominos, qui quaerat , o L. si sa- quid velint. as o satisfactum iis sit, se velle sisfactum decumbere . quis mediocris gladiator inge. 313 no sis, muti quis vultum mutauit unquam quis dic. m. ni non modo stetit, verum etiam decubuit tu satisfactu piter quis cum decubuisset, serrum recipere sit e c. iussus,collum contraxit tantum exercitatio , meditatio, consuetudo valet . ergo hoc poterit ,, Samnis, sturcus homo viis illa di/ms, locoq.e. vir natus ad gloriam,vllam parte animi tam mollem habebit, quam non meditatione, M ratione corroboret crudele gladiatorum s spectaculum,& inhumanum nonnullis videri psori. H solet: & haud scio an ira sit 'ut nunc fit. cununc qui Vero sontes feoo depugnabant, auribus somanis fit. tasse multae,oculis quidem nulla poterat edelartior concta dolorem , di mortem disciplia

93쪽

Lib. II. do dolora tolerando.

a na. ' De e Xercitatione, & consuetudine, Ac: commentatione dixi. agesis, nunc de ratione videamus : nisi quid vis ad hare. A. Egone H- te interpellem ne hoc quidem vellem rita me ad credendum tua ducit oratio. M. Sitne igitur malum doIor , necne, Stoici viderint, qui contortulis quibusdam, ac minutis conclusiuncuIis, nec ad sensus permanatibus effici, volunt, non esse malu,dolore. ego illud, quidquid sit tantum esse, quantu videatur, no puto et falsaque eius visione, & specie moueri homines dico vehementius, doloremque Nij

et eius omnem esse tolerabilem . unde igitur dia in

ordiarpari eadem breuiter attingam, quae mΟ- do dixi,quo facilius oratio progredi possit lo-43 gius ' Inter omne is igitur hoc constat, nec doctos homines solum, sed etiam indoctos, virorum esse sortium , & magnanimorum, αν patientium , & humana vincentium , toleranter dolore pati mec vero quisqua fuit, quieu,qui ita pateretur,no laudadu putaret, qs ergo de postulatura sortibus , & laudatur,cufit,id aut extimescere veniens, aut non ferre praesens,norme turpe esu Atqui vide, ne, cam omnes rectae animi affectiones, virtures appelIentur, non sid hoc propriu nomen omni u e sed ab ea una,quae caeteris sexcellat, omnes s q v. e. nominatae sint. appellata est enim a viro vir- excellebatius viri autem propria maximE est sortitudo. Bre. exisι cuius munera duo maxima sunt, mortis,do- cilleat, Iorisque conleptio . utendum est igitur his, si t o. v. c.

94쪽

, 'εsse,quoniam a viris virtus nomen est mutua-

tr ' ta ' Qtiae res sertasse, quo modo:& recte. tale ' enim medicina Philo phia profitetur. Veniv γ Apieurus 3 o homo minime malus, Vel potiu xδ ι' vir optimus: tantum monet, quantum iotelli git: Neglige, in quit, dolorem. Quis hoc dicit

Idem,qui dolorem summum malum. vix salix constanter audiuimus. Si summus dolor est, iniquit,breuem este necesse est. 3 1 Itera dum eadem ista mihi. non enim intelligo, quid sumomum dicas esse, quid breue. Summum , quin nihil sie superius et breue, qtio ni I breui HS . Contemno magnitudinem doloris , a qua me breuitas temporis sindicabit ante pene P ω quam venerit. sed si est tantus dolor , quantus Plii loctetae,bene plane magnus mihi qui dem videtur, sed tamen Mn lummus t mihi, enim dolet, nisi pes. possunt oculi. p test ca-- Dux, latera pili mone Srpoisiit omnia. Loge igitur ab e st a lummo dolore. Ergo,inquit, dolo diuturnus habet Betitiae plus.quam molestiae ian ' u Nunc ego non possvnti tantum hominem , 4sev nihil sapere dicere, sed nos ab eo derideri puto. ego summum doloremssumnrum aute modico, etiam si decern atomis est maior alios ,

non continuo dico esse hueuem r multosque - possum bonos viroS nominare , qui compli reis annos doloribus podagrae crucietur mari al. ca -ximis , 3 a sed homo x cautus numquam tero; sur α Ita minat, nec magnitudinis, nec diuturnitatis

N. . modum , ut sciam, quid summum dicat in I P. v. c, dolare. quid breue in tempore. I Omittamu&

95쪽

LSO LI. de dolore tolerando. 8

igitur,liunc nihil prorsus dicente: cogamusq; Gmitta- confiteri,no esse ab eo doloris remedia quae- mkr 1 uno renda, qui dolorem malorum Umnium maxi- Uiιαν, imum dixerit . quamvis idem sorticulum se in Me.Sita torminibus Ac in stranguria sua praebeat. altu L. de igitur est, quaerenda medicina, & maxime quidem , si, quid maxime consentaneum sit, quaerimus , ab ijs, quibus , quod honestum,47 sit, summum malum o ' his tu, praesentibus 'gemere, ει te iactare non audebis prose- cid . loquetur enim eorum voce virtus ipsa tecum , Tunc , Cum pueros Lacedaemon 3 έ adolescentes Olympiae , barbaros in arena avideris excipienteis gr*uissimas plagas,& semrenteis silentio, si te sorte dolor aliquis per- uellerit,exclamab:s, ut mulier nors costanter 8e sedato feres ρ Ferri inon potest e natura non patitur. Audio.pueri ferunt, gloria ducti: ferui

pudore alij, mulas metu: cte tamen veremur,ve - ' . 'hoe, quod a tam multis, Ac quod to ocis perofer tur, natura vatiatur Illa veto tior modo patitur, verum etia postulat. nihil enim habet praestantius,nihil, quod magis expetat, quam honestatem , Quam laudem , quam di inignitatem. quam decus. Hisce ego pluribus nominibus unam rem declarari volo,a sed Vror. a v.e. sed ut quam maxime significe, pluribus volo au- τιar, terra dicere, illud homini log ε ordimum esse ,

mi od ipsum sit opta dum per se, a virtute .prD- ... - .

Restim, vel in ipsa virtute situm ua spote lauru dabile: Iou ui quidem citius dixerim solum is quam summum binaum. Atque, ut haec Obv. e. v.

96쪽

isaavi tiphonesto, sic de turpi conrraria. nihil la tetrε, sia in iam nihil tam asperna du, nihil homine indignius . 1.istiis quod si tibi persuasum est: principio enim dixisti, plus in dedecore mali tibi videri, quam

in dolo et reliquum est,ut tute tibi imperes. quanqua hoc nescio quo modo dicatur, quasi duo simus,ut alter imperet, alter pareat: nuinscite tame dicirur. est enim anim'in parte is e q. V. c. c distributus duas : quaru altera, rationis est triautu . particeps,altera expers.cu igitur praecipitur, ut nobismetipsis imperemus, hoc praecipitur, ut ratio coerceat temeritatem .est in animis omni u sere natura molle quidda,demissum , - humile, eneruatu quod amodo, S Iaguidum ,

d v. e. Ee d si nihil esset aliud: nihil esset homine deforis L. sinitefinius .sed praesto est domina omni u , & regina set alind ratio, quae e conixa per se,& progr effa logius,e al.cοα- fit persecta virtus,haec ut imperet illi parti a-ήμ. nimi,quae obedire debet, ici videndu est viro. ΑΦ quona modo inquies.velut seruo dominus, velut imperator militi,velut pares filio, si tur. pissime se illa pars animi geret, qua dixi esse mollem, 34 si se lamentis muliebriter, ac inmisque dedet, vinciatur, & costringatur ami .coru,propinquorumq; custodijs, saepe enim videmus, fractos pudore, qui ratione nulla vinisceretur.ergo hos quidem,Vt famulos, vincΙis. ae custodia arceamus. qui aut erut firmiores,

νυ e.ainia nec tam e robustissimi, hos fadmonitu simili' ' oportebit, ut bonos milites reuocatos digni.

97쪽

Liber Π. de dolore tolerando. 89

- μῶιenιim inquit ite,cir sedato ni f., ne Iar. cussu arripiat maior dolor. f Pacuuius hoc melius,quam Sophocles, apud illum enim perquam flebiliter Vlysies lamenis 'tatur in vulnere.tamen huic leuiter gementi, illi ipsi,qui serunt, saucium personae grauita- tem lutuentes,non dubitarunt dicere . x, qηοque Vlesses, quamquam grauiter cerni

mis anum agere.

Intelli sit poeta prudens, serendi doloris coninsuetudinem, esse non contemnenda magistra . s. i Atque ille no immoderate magno in dolore. ,, Retinete, tenete, opprimite, ,, V lius nudare:heu miserAm me, ex rucior. Incipit labi: deinde illico desinit, in 'operite, abscedite, iamiam dimittite., , Nam g attrecta ιu , ω qnassu sanum amplisi. g aI. Mur 'eatis dolorem. tin , non 4 Videsne, ut Obmutuerit no sedatus corporis , Plac. sed castigatus animi dolor itaq; in extremis . Niptris alios quoq; obiurgat, idque moriens. , , conqueri frιunam aduersam , non lamenιari

Huius animi pars illa mollior rationi si e pa-s 1 ruit ut se uero imperatori miles prudens. ' Ia quo viro erit persecta sapientia qnem adhuc inos quidem 6 videmus neminem r sed philo. h h. vi sophorum sententiis, qualis futurus sit, si mo- diinus

98쪽

i q. V. e.

do aliquando suerit, exponitur is igitur, sive ea ratio,quae erit in eo Persecta, atque ab soleta, se illi parti imperabit inferiori,ut iustus pa rens probis filiis: nutu, quod volet. conficiet. nullo labore, nulla molestia: erigit ipse se, suscitabit, instruet, armabit vi,ta quam hosti inieobsi stat dolori. quae sunt i sta arma contentzO, confirmatio, sermoque intimus, cum ipse secum. Cave turpe quidquam, languidum , non virile. ' obuersentur speetes honesta: i animo si Zeno proponatur Eleates, qui perpessus est omnia potius, quam conscios delendae tyrannidis indis aret.de Anaxarcho DOmocritici cogitetur, qui cum in manus Cypri j Nicocreotis regis inciditat, nullu genus supplicii l dia

precatus est, neque recusauit. Calanus Indus, indoctus, ac barbarus, in radicibusCaucasi natus, sua. Wolqn te vivus combustus est. nos, si pes condol iit , si dens; sed fac totum do Ierecorpus , serre non posita inus . opinio est enim quaedam effae minata , ac leuis, nec in eclore magis, m quam cadem in voluptate e qua c tam liquescimus, fluimusque mollitia, apis Eculeusine clamore ferre non possumus . t rei ve . . si C. Marius, rusticanus vir, sed plan Evir, cum secaretur, ut supra diκi. principio et uit se a Uligari: nec quisquam ante Marium solistus dicitur esse sectus . cur Ergo p istea alii Θ valui eauctoritas. videsne igitur Opanionis esse , τε crinaturae malum: ,& damen fuisse acrem morsiam doloris, idem Marius ostendit. crus enim alterum no praebuit. ita di tulit dolorem ut vir,

99쪽

L ber II.de dolore tolerando.

As,ut homo maiorem serte sine ea usa necessarria noluit.totum igitur in eo est, va tibi imperes . ostendi autem, quod esset imperandi genus, atque haec cogitatio, quid patientia, quia

fortitudine , quid magnitudine animi n dignu n et v. e. sit non solum animum comprimie, sed ipsum Gisi i etiam dotarem nescio quo pacto mitiorem fa--he - it.' Vt enim sit in proelio,vt ignauus miles, ae . , ramidus,simul ac viderit hostem, o abiecto scii Vto fugiat, quantum poisit, ob eamque causam πω et 'pereat nonnumquam, etiam integro cor pore, in

m ei, qui steterit,nihil tale euenem sis, qui me .ab, . doloris speciem serre non possunt, ' abijeiune: 'Vse, atque ita amicti,& exanimath iacet: qui au 'tera restἰ terunt, discedunt saepissime superio res : q sunt enim quaedam animi fi litudines q L. γcum corpore et Ut onera contentis corporibus sis enim

facilius seruntur'. remissis opprimunta similli- q,aeda me animus intentione sua depelιie premum animi si, omnem ponderum et remissi me autem sic ur- - l cvs Ietur , ut se nequeat extollere. ' Et si verum corrore. aerimus, in omnibus officijs persequendis animi est adhibenda contentio, ea est: sola o

Ae ij tanquam eustodia. sed hoc quidem in d Icire 33 maxime est prouidedum, ne quid abie . ,ne quid timide, ne quid ignaue,ne quid sevia lite muliebrites ve faciamus:in primisque a

refutetur, ac ν rei jciatur Philoctetaeus i Ile clxv V c reo mor ingemistere'nonnumquam viro concessiam est, idque raro ; esulatus he mulieri qui- dem.& hic nimirum est fletus, s quem duodQ- ,

cim tabulae in funeribus adhiberi vetuerunt. V

100쪽

inec verb umquam ne ingemiscit quidem vir I sortis, ac sapiens , nisi sorte ut se intendat ad

firmitatem,ut in stadio cursores exalamat qua maxime possunt. faciunt idem, cum exercentur athletae pugiles vero , etiam cum seriunties .casti. aduersarium, in iactandis t eestibus ingemioscunt: non quod doleant, animove succumbat, sed quia in profundenda voce. omne corpus intenditur,venitque plaga vehementior.quid qui volunt exclamare maius, num satis habet

ἱ; ; latera, fauceMinguam intendere, 36. e quibus o Mi v elici vocem,& tundi videmus p toto corpore

s . 37. atque omnibus x ungulis,ut dicitur,conte

αφιενς tioni voeis asseruiunt. ' genu mehercu Ie M. φωνιά Antonium vidi, cum contentὸ I ipse pro se le-Mbi. νιε- ge Varia diceret,terram tangere.ut enim baxDiculis, laeidum, & reliqua tormenta telorum , y o. v.c. eo graui res emissiones habent,quo sunt conismo se ita tenta,atque adducta vehementius: sic vox,sic se Iep. V. cursus, sic plaga, hoc grauior,quo est missa eo& ita L. tentius. cuius contentionis eum tanta vis sit, fistL. Eia gemitus in dolore ad confirmandum animum valebit,utemur.sin erit ille gemitus a Iam en-a q. v. e. rabilis, si imbecillus, si abieAus, si flebilis: et

e lamenta qui is dederit , vin eum virum dixerim . quibilis,non quidem Semitus si leuationis ali uid asterret, pl. amen videremus quid esset fortis , de animos viri. cum vero nihil imminuat doloris , cur frustra turpes esse volumus quid est enim fle- tu muliebri viro turpius ' atque hoc praece - pta, quod de dolore datur, patet lati sis. omnibus enim rebus, no solum doloriaimili conten