M.T. Ciceronis Tusculanarum quaestionum ad Marcum Brutum liber primus

211쪽

tur. Cui etiam di diis placet, videtur semper sapiens beatus Hic dignitate huius sententiae capitur, sed nunquam id diceret, si ipse se audiret . quid est enim, quod minus conueniat, quam ut is, qui vel cimmum, vel solum maludolorem esse dicat,idein censeat , Quam hoc

suaue est, tum cum,dolore crucietur, dicturum

esse sapientem Non igitur ex singulis vocib Philosophi spectadi sunt, sed ex perpetuitate

atque Constantia. ' Α Adducis me . ut tibi aD sentiar . Sed tua quoque vide ne dc sideretur constantia. M. Quonam modo λ A.Quia legi tuu nuper quartum de finibus.In eo mihi videbare , contra Catonem disserens. hoe velle ostendere , quod mihi quidem probatur, inter Ze- .nonem,& Peripateticos nihil praeter verborunouitatem interesse . Quod si ita est , quid est causae,quin, si Zenonis rationi consentaneum sit, satis magnam vim in virtute esse ad beate vivendum, liceat idem Peripateticis dicere rem enim opinor spectari opo itere, non verba. ' M. Τu quidem tabellis obsignatis agis , mecum: & testificaris , quid dixerim aliquaado, aut scripserim. Cum alijs isto modo, qui 1egibus impositis di sputant. Nos in diem vis. uimus: k quodcumque nostros animos proba in nbiIitate percussit, id dicimus. Itaque soli su-φ' mus liberi Queruntamen, quoniam de eo a et Q stantia paulo ante diximus,non ego hoc loco et' id quaerendum puto, verumne sit quod Zenonili Mpiacuerit, quodque eius auditori Aristoni, ho-

avia esse solum, quod honestum estet: sed, si ita

212쪽

, tum Vt hoc totum, beate viuexe, in una ' Virtute poneret . ' Quare demus hoc sane N φc Bruto, ut sit beatus se inpensapiens. quam sibi 14 h ' sonueniat , ipse viderit. Gloria quidem hu-Qrinius sententiae quis est illo viro digniorὸ nos sa men tene 'nauς, ut sit idem beat illimus: m etsi ' . Is Zeno Cittieus, rue n aduena quidem,s ignobin qms a lis,verborum opifex, : sinuaue se in antiquam. Uης γὴ Philolophiam videtur. Huius sententiae gra- . uitas a Platonis attictoritate rope latur : apudVI 'uem se pe haec oratio usurpata est , ut nihil, .l pr ter Viri vitem diceretur bonum : ' velut in re Τ ῖ Gorgia Socrates,cum esset ex eo quaesitumo: , . Ari helaum Perdiccae filium, qui tum fortuna-s -c imis haberetur, ii ne beatum putaret Haud scio, inquit, o nunquam enim cum eo locutus sum. Ai: tu/an tu aliter id scire non potesρ nullom odo. Tu igitur ne de Persarum quidem re s magno potes dicere, beatu iusit Θ an eao possum, cum ignorem, quam sit bonafr Qui GP tu in eo sitam vitam beataem putas , Ita pro reus existi ino, bono beatos: improbos, m i fer os . mi ser ergo Aschesaus 3 certe, si iniu- . sus. Videturne omnem hic beatam vitam in

213쪽

- Liber P. Nos maxime liberis, parebit, oe obediet p=rceριο illi ve

,, r Neque enim utabitur νnquam, neque mare.

, , sued siemper in se ipse omnem spem reponet sui. Ex hoc igitur Platonis quasi quodam sancto,

37 augustoque sonte nostra omnis manabit ora-Ἀio. 'unde igitur rectius ordir L. possumus . quam a communi parente natura P quae quidquid genuari on modo animal, sed etiam quod ita est et ortum e rerra, ut stirpibus suis niteretur , in suo quodque genere perfectum esse voluit. Itaque & arbores, & vites,& ea , quae sunt humiliora, neque se tollere a terra altius possunt: alia semper virent: alia hieme nudata,

verno Gmpore tepe iacta fronde scunci neque est ullum, quod non ita vigeat interiore quO-- .dam motu, & suist quoque seminibus inelu --φι I-i sis,ut aut fiores,ast fruges fundat, aut baccas, Π qκοqης omniaque in .mnibus , quantum in ipsis sit, si mini=33 nulla vi impediente, persecta sint. ' Facilius '' 'μHoc vero etiam in best ijs, quod his sensus a natura p/ ' V Gest datus ivis ipsius naturae perspici potest . 8 Namque alias bestias nanteis, aquarum im Agii toteleolaS csse voIuit: alias, volucre is, cauo frui l xl polix bero; serpente is quasdam: quasdam esse gra- si .dienteis. earum ipsaria partim soli uagas, par-, tim congregatas: immane is alias,quasdam autem cicures: nonnullas abditas, terraq;tectas. atque earu quaeque suum tenens munus, cum in disparis animantis vitam transire no possit, .

214쪽

praecipui a natura datum est, quod suum quaeisque retinet , nec discedit ab eo e sie homini multo quiddam praestantius: etsi praestanti

debent ea dici, quae habent Iniqtiam compa. 'rationem. Humanus autem animus, decerptus ex mente diuina eum alio nullo nisi cum ipso

Deo,si hoc fas est dictu , comparari potest. t 'Hie igitur, si est excultus, si eius acies it curata est,Vt ne cicetur erroribus:fit persecta mens,id est, absoluta ratio quae en ide, quod virtus. Et, si omne beatum est, cui nihil deest, & quod in suo genere expletum, atque Cum u- 'tu. v. e. latum est, idque virtutis est propriram: certe ιri , E iii. 'nes Virtutis compotes , beati sunt. Et hoeti sole sit, quidqm mihi cum Bruto conuenit, item cui ' Aristotele, Xenocrate, Speusippo, holemone a

seri akι Sed mihi videntur etiam beatissimi quid enim deest ad beate vivendum ei, qui confidit iis MultaιD Ibonis audi, qui dissidix eatus esse qui potest λεο ρ's ' At dissi/at necesse est,qui bona diuidit ι tri

q: V. e. partito. Qui enim poterit aut corporis firmi. er- tate, aut fortunae stabilitate confidere λ atqui . Ist eiusmo nisi stabili, & fixo permanente bono , beatu. esse nemo potest. 16 x Quid igitur eiusmodi v. c. qui istorum est vi mihi illud Laconis dictum in demissa, hos cadere videatur r qui glorianti cuidam

inquit, mercatori, qtiud multas naue is in Omne raranta D. v. c. maritimam dimisisset. Non sane optabiIis quo vita ista quidem est, inquit,rudelibus apta sortiari aleata co. ta. An dubium est,quin nihil sit habendum ire Tiιών. eo genere, I a quod vita beata complectit ars id rogit anus ei nihil enim inueterascere, ni

215쪽

bus vita beata consistit. nam qui timebit, ne quid ex his deperda beatus esse non poterit . - i volumus enim,eum, qui beatus sir, tutu esseψinexpugnabilem,taptum atque munitum,non Vt paruo metu praeditus sit, sed ut nullo. Ut enim innocens is dicitur,non qui leuiter no 'bαφοωcet, sed qui nihil tiscet: si e b sino metuis ha c. br. esbendus est, non qui parum metuit,c sed qui Om qui omninino metu vacat. quae est enim alia sortitudo metu viis nisi animi affectio eum in adeundo periculo stat.& in labore,ae dolore patiens, tum procul ab omni metu Atque haec certe non ita se habent,nisi omne bonum in una honestate eonii fieret.' Qui aute illa maxime optatam,& eκ- petitam securitatem l ecuritatem autem nunc , . appello,d vacuitatem aegritudinis, in qua vita ci αλ- beata posita em habere quisquam potest, cui aut adsit,aut adesse possit multitudo maloru ὸ qui aute poterit esse celsus & erectus,& enia squae homini accidere possunt omnia parua d ces, quale sapiente ede volumus, e nisi omnia qsibi in se posiva esse eensebitΘan Lacedaemoni j Philippo minitanti pex literas se omnia , quae ' si psi

conarentur, prohibi durum, quaesiverunt , num' ς' se esset etiam mori prohibiturus: vir is , queri quaerimus, non multo facilius tali animo re- - , Perietur, quam ciuitas unitieris quid ad hanc . sortitudinem, ae qua loquimur, temperantia adiuncta , quae fit moderatrix omnium com motionum p quid potest ad beare vivendum de . . . lcine es , quem fortitudo ab agiit adiae , di a

216쪽

metu vindicet et temperantia tum a libidia Λauoeet , tum intulenti Macritate aestimori fit se Haec em cerc virtutem ostenderemonisi superiodibus diebuS essent explicata. Atovi t m pertu I inacione S animi, miteriam Gedationes autem vitam efficiant beatam:duplexo uoratio perturbatiorii S sit, quod aegrirudo.&. . metus , m 'liβ-οῦ in bonorum autem errore diaetitia gestieitF, libidoque versentur. eum haec omnia cum Consilio, & ratione puri. - , gnhnt:his tu tam grauibuS cogitationibus. tamque IpiIS inter te dissentientibus, at duta distractis, quem VRCuum, solutum,liberum viis

deris , himc dabit bis beatum dicere γ at ouis,piens semperbia affectus est. semper luitve sapiens beatus est. ' atque etiam omne bonu44 laetabile est: quod ait temetaetabile,itiiraedicandu , & prae se terendum: quod tale autena id etiam gloriosumsit vero gloriosum, certE laudabile.quod autem laudabile, pro iacto etiam honestum: utiod bonuit igitur id honestumo ol c. At quae asti bona numerant, ne ipsi quidem , sicant. honestat dicunt. solum Ugitur bonum , uuod

i q. v. p. honestum ς κ quo ericitur, I honestate unatariae re vitam contineri beatam. Non sunt istitue eamna lina bona dicenda,nec habenda,quibus abundan. contineretem licet esse miserrimuin f 38 An dubitas, rheatam. quin praestans ε valetudine . vitibur, sorma non illac accemmis, integerrimisque sensibus , addeh v. c. aetiam II libet, pernicitate, M uelocitatem, datiια e . diuitias , honores, imperia . opes, gloriam r

, si fuerit haec habet,imustus,inteperans

217쪽

timidus,hebeti ingenio, atque nullor dubἰtabisne enim miserum dicere qualia igitur ista

hona sunt,quae qui habeat, miserrimus esse possit videamus, ne, ut aceruus ex sui generis granis,sic beata vita ex sui similibus partibus emei debeat. Quod si ita est i ex bonis, quae sola honesta sunt, essiciendum est beatum . ea mi sta eκ dissimilibus sierunt:honestu ex hisessiet nihilpoterit' quo detracto , quid poterit beatum intelligi etenim quidquid est , quod beatum sit, id expetedum est: quod autem expetendum, id certe approbandum et quod vero approbaris , id gratum, acceptumque habenisdum.ergo etia dignitas ei tribuenda est. quod si ita est, audabile sit necesse est. bonum igitur omne laudabile.ex quo e Scitur,vi, quoH 6 sit honestum , id sit sidum bonum. ' Quod ni ita tenebimus , multa erunt, quae nobis bona dicenda sint.Omitto diuitias et quas, eum qui uis quamuis indignus, habere possit, in bonis

non numero. quod enim est bovum , id ' non . quiuis habere potest.Omitto nobalitatem, fa- . mamque popularem, stultorum,improborumque consensu excitatam , Hac quae sunt minima,tamen hona dicantur necesse est: can. diduli dentes, venusti oculi,color suauis, &ea, quae Euryclia laudat Vlyssi pedes abluens' lenitudo orationis , mollitudo corporis, ea is bona i dicimus, quid erit in Philosophi grauitate, quam in vulgi opin one, stultorumque turba. quod dicatur aut grauius. aut grandi*λ

Nonium cap. 1 cinlenitud s

218쪽

dem: sed his vitam beatam coisspleri negant rhi autem sine ijs esse nullum putant: aut, si sit beata beatissimam certe negant. Nos aute 'Ο Iumus beati Isimam,idque nobis Socratica illa concin Iione confirmatur. Sic enim princeps ille Philosophis disserebat. Qualis cuiusque animi affectus esset, talem esse homine ili: qualiς autem ipse homo esset talem eius esse orationem orationi autem facta si initio, factis vi- . m. Affectus autem animi in bonis viro laudabilis, vita igitur laudabilis, boni viri honecta ergo quoniam laudabiΙis. ex quibus hono-llum beatam vitam esse concluditur. ' Etenim Asp roli de o ru m, a rq ue hom i nu m s de m, p a r u mne cognitum eli superioribus nostris disputationibus,an delectationis,&oti j consumendi ea ui a locuti sumus , sapientem ab omni concietatione animi, quam Perturbationem voco, semper vaeare λ semper in animo eius esse pla.cidissimam paeom vir igitur temperatu S, CO cians, si ne metu. sine aegritudine,iine alacritate ulla sine libidine, nonne beatus at sempeT sapiens talist semper igitur beatuso Iam vero qui potest vir bonus non ad id quod laudabile sit, omnia reser re quae agiti quaeque sentit reis fert autem om ita a I beate vivendum.beat L. igitur vita laudabilis . nee quidquam sine virtute landabile. beata igitur vita virtute eonficitu f. ' Atque hoc sic etiam concluditur Nec in milera vita quidquam est praedicabile aut gloria beata

adum,nec Dae ea, qt se nee mllera iit, nec

. Et est in aliqua vita pdicabile aIiquid,

219쪽

sol m Quod si beata vita glorianda, & praedicada,& prae se ferenda est, nihil est enim aliud, θ Ρ'

quod qraedicandu & prae se ferendii sit.Quibus si με r positis, intelligis qu: d sequaturrix qui dein,m sis πι- sa vita beata est,quae est eadem honesta i sit . pet aliud necesse est melius vita beata. quod enim ς' erit honestum, certe fatebuntur esse melius rita erit beata vita melius aliquid, quo quid potest dici peruersi utὸquid λ cum fatentur' saxis magnam vim esse in viti is ad miseram vivam , n nonne fatendum est, eandem vim in vir n seri notute esse ad beatam vitam contrariorum enim

sa contraria sunt consequentia.' Quo loco qua - G mro, quam vim habeat Iibra illa Critolai i qui

cum in a Iteram Iancem animi bona imponat, in alteram corporis, Fc externa , tantum pro pendere illam boni lancem putet, Ut terram, Se maria deprimat. Quid igitur aut hunc pro hiberi aut etiam Xenocratem illum , glauissimum Philosi phorum exaggerantem tantopere virtutem,& extenuantem cetera & abij- cientem, in virtute non beatam modo vitγm ,

sed etiam beatissimam ponere ρ quod quidem nisi sit, virtutum inter tus consequetur. tuam in quem eadit aegritudo, in eundem metui cadere nccesse est: in enim metus suturae aegri

220쪽

tudinis sollicita expectatio. In quem aute me. tus, in eundem sormid , timiditas pavor, igna inadan uia. Ergo ut ide vincatur interdu necesse est, iqA. ρὸν nec putet ad se praeceptu illud 'Atrei ptinere, inere. ,, Proinde ita parent se in vita, vι vinci nesciant. Hic autem vincetur,ut dixi nee modo virice. tur,sed etiam serviet. At nos virtutem semper liberam volumus , semper inuictam Quae nisi sunt, sublata virtus est. ' Atqui si in virtute is satis est praesidi j ad bene vivendum, satis estia etiam ad beate atis est enim certe in virtu- te,ut sortiter viva mus. o si fortiter , etiams 'rintri vi magno animo,& quidem ut nulla re unquaterreamur,semperque simus inuicti. Sequitur. vi n il poeniteat, nihil desit,sathit,obstet. Ergo omnia profluenter, absolute, prospere et igitur beate Satis autem ad sortiter vivenduntas virtus potest, satis ergo etiam ad beate. ' Ete- εnim ut stultitia, et si adepta est quod cocupiui enunquam se tamensatis conlecutam putat: se sapientia semper eo contenta est, quod adest , neque eam unquam sui poenitet. is Similem' - - ne putas C. Laeli j unum consulatum fu i sse, &ν L. v eunt quidemcum repulsa sed cum sapiens pira tς & bonus vir,qualis ille suit, suffragi)S praete- , ς ΥΦ eitur, non populus a bono consule Potius, quao -ι ille a vano populo repulsam sert sed ramen

Ar ς 3. m malles, te 'si potestas esset, semet,ut Lelium,consulem , an, ut Clanam , quater non dubito, tu quid responsurus sis.' Itaque video vcui committam. Non quemvis hoc idem interis yogargm.responderet enim alius fortasse, l. a