장음표시 사용
121쪽
x 18 Fn 'pars Iudex, Magistratus,
agrosque lustrari, cultores diligentes praemio, res, ct atrioralia quibus arant, ct siem na portant ignavos infamia affici. quomodo Romae a- ad agrum, congrua becuritate latentur. Nunc grum male colere censorium probrum suit. bellum in nullos magis exercetur, nec hostiles Antuerpiae alijsque locis, quotannis proposi- tantum milites aduersae partis rusticos depraeta praemia sunt iis , qui de messe noua primi- dantur; sed& ij qui tutandis illis ipsis contias venum primi adportarint. scribuntur. Illud porro infame, ut non suffi- Claudius Imperator non parua proposuit ciat, si cibos hominibus, pabula equis praesti-
praemia ijs, qui nauibus frumentum adsere- terint, rusi etiam tormentis vltimus ierun-bant, di damna, quae maritimis tempestati- cius rusticis excutiatur. qui si desuerit aut ne-hus patiebantur, ipse resarciebat: de hac de getur; equis una nocte tota horrea subster- causa aedificantibus opem serebat. Tranquil- nuntur, quibus cohors, quibus legio in plu-lus c. I 8. rcs dies possit sustentari r quin imo in cenaun- Dauid ea prudentia Rex operi rustico, vi- tur. unde in plebe annonae caritas,& in exer- olivetis, pecoribus non suis tantum, citu mox penuria; cui ex vicino agro si citra
ut Marianae placet, sed ciuium omnium prae- noxam habitus suisset, in plures menses sup secit viros selectos. Raris quidem locis non petere frumenta poterant: quae dc inde adue- agrorum natura , sed agricolarum ignauia, hi ex disiitis etiam regionibus debeant.. tu Magistratuum incuria penuriae causam prae- rum nuper vecturam constitisse vidimus inbet. quod suo taculo exprobrat Tacit. l. ia. singulos nχdios quanto emi micrant quin-Ulim , inquit, ex Italia regionibus longinquas in quaginta , & eo amplius. Inde aeraria publica
prouincias commeatin portabanturi nec nunc m- exhaurιuntur, atque aes alienum tantum con
secunditare labaratur , sed Africam potius θ AE- trahitur, ut in annos aliquot sequentes subsi- Dptum exercemu , nauibi , O cobus vita po- dere debeat bellum ; & quod consci posset, puli Romani permissa est. perpetuum fiat. sic narrat Plutarchus, exerci- Favori agri culturae Iure nostro varia priui- tum Mithridatis ignaro ipso fame propemologia sunt concessa. quae Rebussus late exequi- dum interisse, quia duces qui adulabantur,tur. Romani si quidem agricolas magnificie- nihil ei hac de re significabant. Lxercitu, Cabant; ut pro laude haberetur eo nomine ap- tholicus cum primum ante paucos annos inpellari. Plin. l. i8. c. I. & Leo Imper. si id, im Rheno palatinatum veniret Dux Spinoia ca-quiebat, artes ad sustinendam , ac seruandam pite sanxit, nequis miles vel gallinam, nisi Rempub. Ptitis. vim esse , agriculturam propter empto acciperet. nisi enim iusto metu sol itimilitum alimenta, o militιam propter agricola- fuissent, fuga passim rusticorum, non annonae rum tutelam. & iterum, has duas arres cunetis subuectio speranda erat. praferenda3 esse, catera aliquando superuacanea Mandatis Principum ita denique cauetur: ii sunt. Debetis custodire, ne dardani, vilius mercis set, in xa o rii Romani ne agricolarum labores irriti se . ne ab his quι coemptas merces supprimunt, aut a V Is rent, cauerant, ut capitalem poenam subirent, locupletioribus, qui fiuctus suos aquis pretis ren- 'S
eorrumpatis quicumque eorum fruges meterent, corrum- re nolunt, dum minia uberes prouentiu expe- tuti petentve. Plin. l. I 8. c. 3. Quantum distamus, ctavi, annona oneretur. l. . de extraord. cr imin.
quam non tutandis, sed de populandis agri- Qua causa B. Carolus Comes Plandriae Stra-8. culis milites hodie ali se putanti Nec credi- tanos & complices nobiles , ut plebi succurre-vsuit, hia: ror iustu quidem quantumcumque tritici,vel ret, frumenta pretio iusto vendere adegit. ventui. hordei vel in alia specie, quae in fructibus ari. eoque ab imp ijs illis sicariis occisus cum caudis est, crediderit, ultra octauam partem hor- sam martyrio justitia regiminis suppeditasset, dei pro singulo modio quotannis praestanciam Optimates , & populus & Succedor non si-
obligare agricolam potest; quin de terram cre- uerunt eos abire inultos, posteritate etiam ditor restituere cogitur. Autb. νt nullus Agrico- aeterno exilio damnata. ia mutuans teneat eius terram. ct Auth. Nιllum Sed & quo rei rusticae continuo incum- credentem agricola tenere illisu terram , ct quan- bant, iure vetitum est, ne rusticani ad ullum tam debeat Ucrum dare. Obsequium deuocentur. l. q. C.de agricol. I. io. Sed & lites rusticorum breues eae voluit numquam etiam de sationibus vel colligendis Aut longis Iustinianus: Neuel. 8o. c. a. Vtili etiam Latione fructibus insistentes agricolae ad extraordina- prospectum est, νι innotens o quieta rusticitra ria onera trahuntur. cum prouidentia sit op- peculiaris patrocini' defensoris locorum benescio portuno tempore his nec siitatibus uti succie. permatum, Θ apud eum in pecuniariis causis li- L numquam ibid. rigandι habeat facultatem. I. 3. C. de desens ci- Prouidendum etiam max me ne dum previt. quin imo vetitum suit tempore messis, tia annonae statuuntur, vilioli agricolae ven-
me tempore caeterarumque illarum vacationum in ius eos dere teneantur, quam steterit, sed iustum a- statilaurui. . ..i. VOc-re. Plin.l. l8.c. 26. scd N Athenienses ra- liquod lucrum totius cis 4nni labor adferat; ne tuli ilistitaehia, Vomeres, aratra, aliaque rustica instru- quo familia sustentetur: ne illius desperatio vendantur, a menta vendi, aut violari prohibuerunt seue- ne in annos sequentes ignauiae se dedant, a. . idem Plin. Li8. c. 26. Alexander III. ne grosque deserant; frumenta desint; aut ra- quid vel de Ecclesiae authoritate deesset, c. r. riora sint increscentibus pret ijs. aniliite
extra de treuga statuit, ut mercatores, rustici, Idemque accipi oportet quoad mercato- :: 'R i cunIcs, yri redeuntes, ni in agricastara exist ο- res. ne co Pretio vendere cogantur, quo sumptus
122쪽
sumptus non recuperent: ne desistant in posterum, mercesque alio dirigant; quin imo aliquod lucellum supersit, quo prouocentur ad artem Reipub. maxime salutatem, adu hendo aliunde quae domi desunt; auehendo, quae domi in usum nullum sunt, aut superfluunt, meliora reportando. lamobrem prudentissime constitutum iure nostro, in mercatoriae artis, quin potius Reipublicae fauorem, ut ne Iudaeis quidem mercatum exercentibus, molestiam liceat exhibere: aut alicui praeter rectorem prouinciae ijs, quae venalia proponunt , pretia statuere. l. nemo extem C. de Iu-Lis. sed hodie singulae ci litates id praestsnr. Obseruandi tamen sunt admodum illi qui a
nonam intra easdem ditiones emendo & venis dendo vexant, pretiumque augent. quod ut ne fieret curasse praesectum annonae tradit Fenesteli. de Magistrat. Halicarnas. l. 7. antiq. fraudes huiusmodi coercet l. 2. D.adleg. Iul.
Annon. l.6. D. de extraord.crim. magna veterum
cura, ut pauperibus ac diuitibus tolerabilis per ciuitates esset vita. 8c varia Principum nostr tum edicta aduersus seu mentarios fraudatores,& euectores. an. is 22.i 23,1 33. is s3. isqs. I 46. is 49.issi. is 2. I 6 6. Quam minimis etiam tributis grauentur ' merce . quae nisi ab ementibus recuperau 'A' ritis alio vergunt. onerentur ea,quae luxui ser- quavi miliu uiunt, quibus carere possumus: immunia sint,niis tributis quibus non possumus. pretia statuta eos maxi- Π ucatur. me tangunt, quibus agricolarum, δe plebis sudor amplos prouentus domum vexit, quique coemptas leui pretio merces in ultimam penuriam seruant. Quando etiam Valentin. 3c Valens Imper. in LI.C. de Disc.avdien. de re sua statuant, Negotiatores si quid ad domum nostram tertinent, ne modum mercandi videantur excedere, Cbristianipreuideant episiopi. In municipi is ex decurionibus curator an. 6. nonae creabatur,qui seu mentu non dumdaxat, Rς,-.aα- sed & oleum comparabat, publica pecunia.
Vnde munus hoc Modestin. in s duas,&3. est
autem. D. de excus tui. sitoniam dc eleoniam a - . pellat, id est, frumenti olei'ue emendi curam; elaositi' quae inter munera personalia refertur. l. mali,q. cura quoque. D. de muu. o bonor. ad munus' minor 23. annis non eligitur,l. 2. D. de vaca ct excussi nihil tamen proprid in patria seruatur. Huic officio & dignitas de auctoritas non deerat. Vnde Scevola in Lyst. q. Titius. D de pig.act. Culleos,inquit,cum Sem inhorreo haberet,inisus ex ollieio annona centurio, culleos ad annonam sustulit,ac postea instantia creditoris recuperari sunt.& Romae praesectus annonae non quidem initio I. 2. .haec omnia. D. Orig. iur. sed aucta Republ. in m gotiatores annonae tritici, hordei,&similium ius dixit. Irit. D. quod cil eo qui in ab na potest. creabantur etiam aediles,qui emptum frumentum diuiderent, i. icto i7. de compensat. quod ipsum munus personale est. l. t. s. 2. D.
Decuriones pretio viliori quam annona
ex temporalis exigit,patris suae praestare non sunt
cogendi. t. ecur. s. de administrati retiad cnist, s supertinent. l.rit. D.ad Iul.de annon. de si curator carius quam temporis conditio postul-t,Ven' ne qui mdidisset,mulctabatur. l. r . D. de annon. distracto.ossicio anti. frumento pecunia ciuitati statim restituebatur. ctus. ne admissa quidem compensatione. t. a. q. adstumenti. D.deaminist. ad ciuit.perim. In summa autem necessitate alicuius urbis alia,cui melius prouisum erat, illi iusto pretio fiunientum com
ferre a Principe cogebat uni. i. y 2.C. N vem hi liceat in coemp.
Sed do haec cura erat, ut iusto pretio, poΠ- 8dere,ac mensura omnis annona veniret.& episcopi vocabantur, qui praesunt pani, & carieris dum ne venalibus rebus, quae ciuitatum populis ad quod in recquotidianum victum usui sunt.1. D. q.item e- sit V piscopι. D de muner.ct bonor Hic omnium Rom3 rq uvenalium rerum cura ad aediles pertinebat, ne vitio' distraheretur. l. t.in prin. D. adii. iaci.
Sed non alia suauior praesertim in his ditionibus , quae totae mcrcatoriae sunt, statuendi frumentorum pretij ratio, quam ea qua usus est saepe omnium pauperum applausu Senatus noster Aniuei piensis, ut copiam frumenti habeat in publicis locis set species annonarias publicis horreis seruari mandat L r. a. pen. C. do I 9.noicia. nussi C. de offre'. prouinc.) seruatam in Pretium di- omnes necessitates obsidionis,& caritatis, qua minuendimit grauescente, solet quantum opus ad serum v 4ixa' mittere, & leui pretio distrahere, ut alij ad illud exemplum de rigore pretij remittere co- di, 'nuo. gantur. Laudabile toto orbe exemplum Aia na. batis S. Vedasti apud Atrebates, ut in singularum hebdomadarum frumentarias nundinas tantum frumenti cuius amplissimos habet reditus ad forum destinet, leui pretio distrahendum, quantum pauperibus eius urbis,& distriictus sufficiat, eoque exemplo remoratur, ne pretium ultra modum increscat. quadrat et gium quod in hanc rem Valentin.& Valens iu i .C.de Episc. audieu.assignant Christianis, quiabus Perin cultus est adiuuare pauperer, alia mnecessitate. sic & c. rα. de empi is vend. ad pres. byterum deserri iubet eos,qui hospitibus vltra pretium vendunt; & qui iniusta mensura, poenitere in pane & aqua. Alterum subsidium rei annonariae, praete quam quod omnes,qui ea quae ad victum itinent,& necessitatem non luxum superfluum, ut queritur Tiberius apud Tac. l. q. lapidum causa pecunia no ba ad externas aut bostiles gentes trab Io. feruntur aliunde aduehunt, bene habeantur, Βαὶ eou. neque tributis grauentur,neque exactorum in- sentanda, iuri js subiaceant, est; ne ea quae vel domi cre- nou rapo uerunt, vel aliunde aduecta sunt, negligantur:
aliave exportentur,quibus postmodum Resp. tabem: egeat: idque& edictis prohiberi a Magistratu
potest . I.cr 2. C. qua exportari non possunt. dc se- -
rio Gaari debet.sed contra potius in id incubendum omnibus neruis,ut aduectionos Π tu' bendi eo mi: & industria sint faciles,& moribus stationa met catores. riorum viq,& flumina, de mare nihil impedita, vel a piratis, latronibus, vel viarum aut flumianum incommodis, purgentur, rofici nturquς politi,
studiosissimὸ. in imo noui aquarum-ductus, si
123쪽
Fr. Zypaei Iudex, Magistratu s
-s si qra ficti,& prodesse possunt, diantur, quo turq; ne cuiquam destia ut quod alicri opus est ki 'μή merces facilius & qu m minimo pretio traii- superfluat . inutilia terrae pondera ab legentur,
Rchnda. ciantur.Vidimus & patrum de nostra memoria validi mendicantes, otioli decoctores, profusi helluones,immodicis gulae sumptibus prodigiductu aquarum,obiectu suminum, maris na- Macrob.satur.ι. . 9.) usuraris,qui ies alienaauigatione. Ambracium Nero cum sinu Cori male exedunt,& suis abutuntur male, harpyaethiaco iungere voluit, primu terram egestuin insitiabiles alienarum rerum, luarum prodigi, suis humeris tulit. Sueton. in eius pisa. & a lacu qui canibus proiiciunt,quo multi ieiuni ven-Αuerno nauigabilcm fossam usque ad ostia Ti- tres saturari possent. Canes incumbente aut beris ducere: sed intolerandus labar,nee satis cau- imminente fame occidi solent,omniaque inusa. Tacit. l. is . fossa etiam Mariana,Drusiana, Ottonia, nec ignobiles, olim nec inutiles pacis & belli necessitatibus. Studium L. Veteris fuit Mosellam atque Ararim sessa connectere, ut copia per mare,dein Rodano in Arare subuecta per eam fossem, mox fluuio Mosella in Rhenum, exin Oceanum decurrerent, sublatiss itinerum discultatibuι nauigabilia inter se Oecidentis Septentrionisi litiora ferent. Sed Alius Cratius Belgics legatus quanti interesset gnarus deteristitia animalia,qus alimenta hominibus idonea absumunt. apud Belgas etiam statui ne aqua nimio frumento in potum corrumpatur; aliaque quae usus & prudentia suggerit.
nis deformaretur. collapsa ciuium aedificia ruit Veterem, ne legiones aliena Pravincia insem restitui iubebantur.Paul. D. r. ἐάλ. c. 26.l ob n ret,studiat Galliarum assectaret. Tac. I. a s. lex- gotium ro. D.de compens si iussum negligebant centa alia sunt. sed nulla experientia clarior ea domini,curator Rei p. domum extruebat,& ni- quam apud Batauos sexagenarium nunc bel- s illi impensam cum usuris restituerent Resp. Ium fecit, innumeri sunt fluuij,aquq-duehisque eam distrahebat. l. ad curat. 6.D.de da .instet. ab industria naturaque dati, mercium adue- AEdiles etiam sternendis reparandisque vijs hendarum nulli bi commoditas, nullibi anno- Lot creati, l. r. q. deinde cum esset. D. de originenae vilitas maior , exercitus vero & commea- iur.l. r. via publica. lectos Ιχ. de peric. o com- tuum in omnem partem quo ducendus est, mod. rei Pend. R. diles, inquit, ram serant per Π- tam expedita traieAio,ut sex horis tantum iti- bem viarum,ut complanentur,nere flumina damna neris conficiat quantum castra Regia per con- dent adibus, ct ut pontes fint quocums loco vintinentem sex diebus, tantilli sumptus ut cente- fuerit. curent etiam ut priuati muri, vel alii,vel simam regiorum non aequent; cum una one- aedium qui in publicam viam seruntur, si miraria plus transuehit quam centum quadrigae nosi sint, et lium domini eos ut oporter,demo- tot equis de aurigis famelicis, & agrorum pG liantur,aut reparent. quod si non demoliantur pulatoribus instructae sint serendo. Quae pro- neque reparent, eos mulctent, donec vitium e-cul dubio ratio unica est, praeter confoedera. mendauerint.Prouideant quoque,nequis viastorum consilia, frugalemque & prudentem ad- publicas effodiat,aut aggeribus obstruat, neve ministratione ut orbis ille angulus tanti mo- quid in via aedificeti quod si contra factu sue. narchae arma tot iam annos sustinere potuerit rit,seruus a quocumque, qui cum deprehende- non tantum, sed & in proprijs sedibus, atque rit, datur; liber vero aedilibus indicetur, qui utrarumque Indiarum insulis magnis damnis in eum lege animaduertent,& factum opus d irritarit. Ita nuper Rex Rhenum in Mosam struent. Praeterea ut ante suas qui , aedes vias ducere coepit quod quanti momenti sit in bel- publicas reficiat, & aquae-ductus, qui sub dioli Sc pacis causam ostendit Batavus, mi sio ex- sunt,purget;nequid euntem currum impediat, ercitu ad eos conatus impediendos. Faxit Deus . de qui conductas s des inhabitant. si earum do- ut quae alia id genus pertinent ad Reipublicae minus no reparet ipsi reparent,impensa in pen- tutelam, annonae, merciumque omnem abun- sonem imputabunt. curent etiam nequid ante dantiam,& utilitatem. cum salute publica diri- ossicinas ponatur,nisi fullo vestimenta ad auragantur: ut non minus domi sit bene quam Dei recreet, vel faber rotas exponat. ita tamen de hibeneficio Belgarum nostrorum per aanos pro- collocent,ne euntem currum impediant. neque xi mulapsos foris in Italia, Hungaria, Germa- etiam quemqua in via rixari,aut stercora eiice. niaque bellica gloria renouata est, illudque re,vel morticina pellusve proiicere permittat. Belgis euenit, quod Germanicus apud Taci- Sacrarum aedium in primis cura Iudici esse tum lib. i. abominabatur: Dν,inquiebat,non si- debet, ut sartae tectae seruentur. in quam remnant ut Belgarum quamquam Userentium deία i- olim quarta bonorum Ecesesiastico su pars deflud o claritudo sit, subuenisse Romana nomini, st i nabatur. c. pulter. O seq. tr. q. i.& ob id lin- compressisse G.rmania populos. die cum ea partitio bonorum cessit, in eos onus Deniq; annonae ratio constat in distribuen- maximis incumbir,qui aliquos abEcescsia pro-do rem,ut ingruento necessitate sciatur quan- uentus obtinent.Trid .sis a I. c.7. aut in ea be- tum sit frumenti, quanto populus egeat. Singu- nescia possident.c. i. q. eci I. aedis c u. de his lis vicis, singulis insulis praeficiantur qui inqui- qua fiunt a maiori parte Capit. late Pecq. trast. σrant,qui quod cuiusque indigentiae supcrest, in adiso repar.eccl. Lar cruc. in stu.Can. s.c. . hebdomadas,in mentes vendi iubesit,pytb9- 6. 7.- uimia in inr. ρηtisneis anal.eo iit.
PRospiciebatur olim diligenter ne urbs rui
124쪽
Senator. Lib. III. Cap. XXII. tri
4. Murorum etiam ciuitatis S arcium non est dustriam castella, muros, munimentaque loco Mutietuita cura negligenda, tum ob decorum,tum ob mu- rum sexcenta,quibus sistatur fortunae cursui, si se nimentum . nam si aedificia priuata ob aspectu aduersari coeperit. vincunus dies destruem publicum domini reparare etiam inuiti cogan- imperium pollit,ut arma, Vires, per moram retur; multo magis muri urbium & arcium, turis parari,& si cadendum sit, honeliis conditi obires,& propugnacula: si quidem ad ritum pris- bus fieri queat. Ipsi Romani nulli bi conside- cum structa lint venerandae antiquitatis gratia, bant,nisi castris, vallis, munitionibus structis,
si ad hodiernum, defensionis & securitatis cau- ne unam noctem. ut alibi dicimus. a. muratas enim urbes atque arces Regno- FOra etiam tum iudiciis exercendis tum rerum Prouinciarumque praesidia non semel reis bus venalibus opportunis locis statuenda sunt F ς' iudi bus deploratis extremam salutem attulise non tum Concilijs urbicis, & prouincialibus ido- est quod multis exequamur. relinquimus eam nea, sora iudicialia pro causarum de Iudicum contentionem alijs, qui longe lateque Histu- dignitate,selis, subsellia, vel tribunalia, publicatiunt, expediatne muratas urbes & arces ha- saltem, atque aperta, dum causa noscitur & iu- here, an solo virorum fortium robore niti. dicatur. nam suntentiam in secreto latam statuit Tholos. rep.c. s. s.Consen Polit.l. 8. c. 23.22, irritam lex, cum senten.6. Cese senten.O interloc. Sane ut antiquas historias nihil attingamus, Forsi muricibus sterni quida no male optarui, sed Belgium tantum,quod per annos nunc sep - ne temcre in illud litigantes prosiliant, sed ne-tuaginta bello iactatur plusquam ciuili,in quod cessitate dumtaxat compulsi, de qui desiderent Gai, VEip. contra Hispaniae Regem iuuandis Ordinibus mox e pediri. Addendum de aliud votum, ne expediaut. unitis vires, viros de belli neruos contule runt quae circa miseros Harpyae versentur : de qui- omnes sere Europaei Principes 3c Resip. prae- bus Cato, fure priuatorum furtoru in neruo atq;
ter Austriacos; ubi tot nunc annis tanta im- compedibu AEtate agere, fures publicor in auro atq; pensa, tanto incolarum, aduenarum, militum, purpura. Gellius I. U.c. i8. aduigilent Princi-
ciuiumque sanguine militia discitur, & doce- pes, ludices, atque Magistratus, uti foro suo tur : quasi in amphitheatro hodicrnae Belgicae absint; sed i j magis reperiantur , quos Leo &artis de dilciplinaei hoc inquam bellum in tan- Anthemius aiunt non minus prouidere huma . . tam moram Protrahitur,praeter reliquas causas, no generi,quam eos qui praeli js de vulneribuqmaxime ob infinitum numerum muratarum patriam, parentesque tuentur: multis priuile- ciuitatum,oppidorum,municipiorum,arcium, gijs digni donatique. ι. . Oseq.C. de aduoc.d calleslorum , praesertim ad fines, limites, adi- Mys iudic. ct iit.bequens. I.aduoc.C.d. ιιt.C. de ad-tusque Prouinciarum sitorum quos de flumi- uοι. illic s. ιιιdιc.l. q. l.cum aduoc.C.eod. na frequentissima undique intersecant,cigunt, Locum sum idoneum cxigit Arista. . Polit. tuentur de paludes non paucae ) atque ad c. I r.excellentem, ac liberum ab omni merca- Rζ m uti eos limites quos hoc bellum inter partes po- tura. tuo neque opifices, neque agricolae, neque Ruj- η
fuit. alij talς vlli appropinquent, niti a Magit tra-
Exactum est ab induciis sexennium t suda- tibus vocentur. tum de ad BergiZomam. ubi de Belgicus, de Venalium etiam rerum omnium sera pro alter Palatinatus, de tertius magnae partis Ger- faciliori commercio separanda sunt, monente Minaniae victor exercitus cursum silli victoria- Aristotele ibidem,ut alibi oues,sues,boues alibi rum indoluit. denique ad Bredam quantum carnes,4 libi panis veneant. ut de facilius quoia temporis insumptum est bello ' quod Hugo rum ea cura est inspicere possint, ut omnia sidedescripsit, tam operoso, ut labores Herculis bona,de iusto pretio emantur. l. rnic. q. cura car- comparari possint: tam sumptuoso, ut expen- nis. D.de esic.prasec. Prb.l. m. D.ad L Iu de anvov. sas exacti nummularii difficulter supputent. ι. mic. D. e nundi. θ rit. de aril. edict. His inquam vicibus ad Bergietomam de Bre- Athenis agoranomi duo haec praecipue cu-dam luctando sexennium abstina pium est: tot rabant, ut omnia in foro composite citraq; t ante anni ad munita oppida alia , atque arces, multu agerentur,deinde Vt abstinerent a menia post quae an. 36 r 9. successit clades Siluae-du- dacijs non vendentes modo, sed etia ementes. censis. Non inficiatur Alexandrum Asiae im- Portus publici, viae vicorum,angiportus ad 8perium uno cum Dario praelio rapuisseaustin. utilitatem publicam instituti recte curari de- phisis l. ii. ad quod illud monentis apud Curtium, bent, nec ulla parte priuatis domibus includi, l. q. Et bello vicerimus, si vincimus pratio. post l. qui ine i 9. C.de operib. pubi. sed publica om- conflictum cum Persio constat omnem fere Ma- nibus esse statio , & secura: Lvemo igitur, 4. cedoniam infra biduum deditam, Lis. l. 4. Antisi fissa D. e rer.diuis ut facilis sit accessis, de se- paucos dies circumsissum deditum, nulla oppugnan- cura inuectorum conseruatio, nec morosa tritium noua vi, sed quod iam inti ab infelici pugna buti exactio. Eximia, inquit Cassiodorus,l. . castris, anusiu ceciderant animi. Liu.I. 2.dc quae Pariar. c. 9. res tibi commistitur,si moderate pera- alia adducit Marnixius in resoI.polit.stet. 8.e.6. gatur, tu copiam facies dum ingredientes iuste tra- ubi contendit euincere eum , qui superior a- ctaveru,auaramantu porrum claudit cum digi-cie agnoscitur, facile urbes superare. sed de ros adtrabit, nautiam simul vela concludit. res 7. urbem unam praecipuam amissam suo mo- Id tamen diligenter Magistratibus prospi- tu percellere Ceteras,ut collabantur. sed id an ciendum est, ne simul cum peregrinis merci- 9. sero, ut natura fluuios, maria, montes, sylvas, bus, peregrini mores, dc Vitia inuehantur.Proo Cum pere- paludes muniendis Prouincijs dedit, ita de in- feci o,inquit Plato, mare ciuitati proximum quο- s tui. mere Fr. Opat operum rim. a. L tidiana
125쪽
12 a Fri Zypaei Iudex, Magistratus,
tidianaeum iucunditate ascit ; verumtamen vici- Vt aedifici js urbium honestaretur aspectus,mtas ea reuei a nimium salsa 6to ut amara. nam in Romana Repub. aedilium Ossicia fuerunt, Fauoe aedi. cum mei cibus oe pecvmis crurias cauponando re- quibus' aedium priuatarum & sacrarum cura sciorum. pleatur, olosi anum in stabilis ct in dos mores pa- demandabatur, nec non viarum urbis , Ut plarit 'ude parum o ipsa ad se ipsam ct ad gentes nae, mundae, tutae essenta. ru. D. de Pia pub. O si alias Idem o amicitiam colit. quid in ea fact. esse dic. quare siqua vulgo iter
Theatra etiam, ludia, balnea,praetoria, pa- sit , animal nocens habeatur,competit aedilitia latia , basilicae, pontes, viae publi ,rκ similia, actio. l. hi enim cum seq.D.de adii. edict. quae in usum communem habent cines, curari Et Curatores operum,& Comites sermaru, etiam ut publica debent. siue agatur du illis riparum , & aluei Tyberis ,& procurationes sartis tectis seruandis, siue de his quae in illis urbicae in iure nostro leguntur. sed&tribu- aguntur,ut ncque desit utilitas,& honcita vo- nus rerum nitentium:cuius erat solicitudo, uti optas, neque luxuriet in theatris vel mimo- aedes lacrae,b. asilicae, fora,balnea, circi, theatra, ruiu seu hii trionum turpitudo, nec laici uiat amplai theatra, viae, bibliothecae, campi, omnia in balneis, ad corporis valetudinem seruan- denique loca publica nullis sordibus vitiaru-dim repertis, meretricia mollities. tur: tantum erat vetetibus munditiei , nitoris- 'Carcerum autem cum primis ratio habenda que t fudium. est Magistratibus; ut sint idonei ad custodia, Sed & ita Iustinianus in mandatis Principum P hi ςii pyi' ad quam deputantur. I. aut damnam, *. solent. Auth. eo. iit. y. sed etiam pro Fbertate necessarinis, . a ii '' D. 2epaeu. D. O C. de custod. reor. & lecuri qui- ct operum ciuitatum diligetitiam habebis , proι uridem, at non duri. ut qui ad castigationena le- rans ex civilibus pecvnjs partes quae Falde necessauium delictorum, ut iu l. s. D.de custos. reor.l. r. ria sint operum sacrae , ct yοuitum smiliter , ct C .eod. nec illi tam horridi, qua ui qui ad sup- viarum G porruum , in quibus omnit. o sunt Ioι isplicium. ut erant Gemoniae, Tullianum, de Prouincia,cui prodes,portuumfo murorum cu- alia loca subterranea Romae. Quare & iustissi- ram trabebu, or quiaquid omnino est o Guitatibus inae sunt Ecclesiasticae constitutiones, quae utile ct cogιrabis, G facie1,9 nuntiabuyc. vetant carceribus ita mancipari reos, ut vel fa- Hoc itiocm conlii tutum est,ut qui aedifi- i, me vel seditore interimi possint. Diae in prae. catulus cst , veterem dc conluctam sormam eram. cau. c. ra 9. & Regiae ordinumque Galliae aedificiorum non possit LX .edere,& vicino lu- nia, iusti iustissimae ordinationes, ne vilibi cerceres sint men, prospectumue aut erre. t pcnust. Grac. C. de i ita, pti,
subicrranei , vel hypogea . Comiti js Aurel. ad cijs priuat. N Constantinopoli quide duo. art. s. ne loci corruptio, fetor, busones, decim pedum spatium inter proprias ct vicini serpentes carceratis osticiant: est enim id non aedes relinqui oportebat: l. vlt. C. eod. quod incustodire,sed necare. de porrectum cst ad Prouincias: quamuis le- Quare aedificia carcerum liisce custodiae, gibus duodecim tabularum sui cerit interual- delictorum,& poenarum, nec non sexuum di- lum duorum pedum S dimidijusidorus L is. stinctionibus idonea ut sint, satagendum. sed intuma. c. rit sta & amplius, ne cui gratissimus& , ut ne Commentarienses negligenter, aut in inare pins cetus in directam tolleretur, crudeliter inclusos habeant, inuigilandum. l. I. centum pedum i patium exigebatur. Nohel. 63. de custod.reor. de noui operis nuntiat. quod deinde de in obh- Nec min is qui vi c carceribus reos vel alio quo proli ectu maris placuit. Nouet. I si . quod modo eximunt, sunt de vi publica puniendi. Hermen apolus paritate rationis ad prospectu
ri sarciendo. l. . ct tollit. nequis eum qui in ius . Vcti tum etiam fuit dextra, laevaque per ρο- vocatur , vi eximat. denique ijs qui carceres des quindecim prope aquae-ductus ne arbores Aquita. cffregerunt, capitale supplicium proponitur. plantarentur.t. I. C.de aquailuc. scilicet ne quid &estra I. at car. de his qui carc. 1 reg. nisi custodis ne- eis noceatur. cuius rei tanta suit cura, ut ab ex- ς', maxingligentia interuenerit,per quam sine effractio- traord marijs oneribus essent ij immunes , per Ut
ne euadentes leuiter puniuntur .d. l. r. quorum fines formarum meatus transirent. n
Praetere1 ne quis carcerem priuatum habeat. dum ad aliud super indictae rei onus attineren- publici enim iuris est, di sine auctoritate pu- tur,aquae-ductns sordibus repleti non munda-blica nec construi, nec haberi potest. l. ynic. C. tantur. Id quod si negligerent, amissione pos. de priuat. care. Excipio parentes qui filios ha- sessionum mulctabantur.I. rarum. C. de aqua bent in potestate, qui intra familiam emenda- duct. l. i I. re eos pollunt. solent tamen si seueriori eos Cloacarum etiam ratio insigniter habita fuit. disiciplina detineant , magistratui indicare. nam caelum pestilens se ruinas, inquit Vlpian. in . Excipio etiam dominos, qui seruos vincire l. i. q. r. D. de cloac. minanturimmunditia cloacaode caedere possimi ; dummodo meminerint runt,nisi mundentur. animaduersuros Iudices,si disciplinae modum Sed & aluei & riparum Tyberis inuentus m . excesserint. Ad parentum dominorvirique ra- est curator ab Augusto. quo diligentius quod tionem rediguntur carceres monastici, disci- singulis commissum erat , curaretur. seu viplina, seruandae,& leuibus excessibus punien- Tranquillus notat c. 43 . quo plures , inquit,parte dis permissi. nam grauiorum scelerum vindicta administranda reipub. caperent nο Ea oscia exco- censurae, iurisdictionique ordinariorum re- gitauit. de singulos diu crsis curis distraxit, rei scruatur. otiosi in nouo imperio co nam ure negotion
126쪽
Senator. Lib. III. Cap. XXII. et ar
sacescerent. de horum aliquo ossicio accipitur mutari, luminibus ossici vetat, consuetudinem quod Vlpian. ait Salvianum beneficio Princi- in hisce vice elle sui uitutis declarat. & l. 3. C. de pis urbicam procurationem adeptum. adscise priuat. si facies prior mutatur in s lisi Quin imo nulli Iudicum, qui Prouinctis cando, Magistratuum de vicinorum contenta regunt, in ciuitatibus in quibus sacra palatia opus esse. item quae in optido frequenter in aut praetoria sunt, sea autem dicebantur in eodem genere controuersiarum lcruata sunt, quibus publicὰ ius dicere, atque habitare sol Iudicem causa cognita statuere. d. t. s. C. debant Praesides,Nouel. 2q. in priv. ut etiam Leo alius priuat. Vocat, in l. omnes *. I. C.de episc.ctrier. licet bis interea autem quae publicam & priuatam relictis, priuatorum libi domos ad habitandu, considerationem continent, nihil magis serio veluti praetoria vindicare;sed sacratissima mo- ac sispius leges inculcant, quam ne vctus sordis omnibus inhabitare palatia , seu praetoria ma aedificiorum mutetur; ne lumen , ne pro- cogantur: ut hac necessitate compellantur eoru spectus vi cini auferatur. Vnde l. penust. C. de reparationi prouidere. l. 34. D Olf. rectoris Pro- adispriuat. quae est constitutio Graeca, quam time. quin imo si ad priuatos diuertistunt do- interpretatur Contius,quam non localem promos,eae publicabantur. l. C.Theod.eod. rit. Constantinopoli, sed uniuersalem esse Iustin. Mandatum quoque Praelidibus fuit urbes tu ι .rit. declarat in qui proprias, inquit, domos re-
lustrare; Nouel.de prator. Nov. de Prael. Paphlag. nouare Polavi, veterem formam nullatcnivi exce-& aedes sacras, de opera circuire ; inspiciendi dant, ut nec hi quι nolim adistant , lamen aut gratia,an sarta tecta quaeque sint,vel aliqua re- pros ectus auferant. quod neruose & verbose fectione indigeantn si qua coepta sint,vi com prosequitur cadem Constitutio. cuius inten- summentur: prout vires eius Reipub. permit- tioni plenius explendae Iustinianus duas N tunt. curatoresque operum diligentes solem- uellas edidit,63 videlicet de i6s. de prospccta niter proponere.l. 7. de of Proconsulis.Cailioru non impediendo. adeo quidem, vi l. s. C. de etiam resectionis luitrationisque curam habere, ope .publ. decernat diruenda a disicia in publi-ι.q.de lc. Iud. misit. co, quamuis ex Ascripto Principis, aedificata, Cura haec,ut diximus,non publicas tantum si fuerint contra ornatum de commodum , de
aedes,sed & priuatas complectitur unde Praeses Prouinciae inspectis aedifici js , dominos
eorum causa cognita, reficere ea compellit;
decoram faciem ciuitatis: π l. s. eod. si spatia
Ex qua leg 3. dc illud conscitur,permissum& aduersus detrectantem competenti remedio Principis in publico aedificandi, si is simplisi- deformitati auxilium fert. ις. de Osc. Prod. ter impetratus fuerit , non sic accipi polle, ut
Quare recte Magistratus Bredanus ante non cum incommodo alicuius quicquam fiat; ne- ita multos annos cum fortuito incendio pars que solere Principem aliter permittere. l. r. urbis conflagrasset, vetuit aedificia refici, nisi meruto .si quis a Principe. D. nequa in loc. public.
parietes lapide,tecta tegulis seu scandi js muni- Et exceptionem factam in d. q. si quis arentur.& cauendo in futurum periculo , iussit Principe ns forte quis hoc ini petrauerit. ita acci- intra annum straminea omnia tecta nudari te- piendam esse; ut possit Princeps summa & suis gulasque itidem vel scandia surrogari. unde prema potestate concedere,vi cum incommo
nihil mirum si in tantis delici js a luis Princi- do alicuius in publico aedificetur ; sed insoli-pibus habita fuerit ,& potentissimi Hispania- tam esse eam conccssionem, & simplicitcr fa-ru Regis arma, iramq; Europaeorum Regum, ctam non co cxtendendam, & ex rescripto Principum,atq; Rerum pub. dc contentionem simplici aedificatum iuxta l. s. destruendum; prouocauerit. Sic & ante annos plus centum at demum ex summa potestate cum lassicien Magistratus noller vetuit, nisi ex lapide do- ter insermatus est,posse quidem,sed tamen exmos ullas aedificari vel instaurari. Unde euasit causa publica,in gratiam Reipub. non piluat si in eam serma Antuerpia,ut merito iustus reru fauorem. bonus enim Princeps imperio uti nos stimator Liplius ocellu eam urbiu appellarii. solet, cum legibus locus esse potest; neq; pleni Sed & inluper por leges priuatis prospectu tudine potestatis. qua non id tantum quod est, adeo ut praetor, nec in loco quide publico cuilibet competit ex publico, sed priuata etiafieri quidpiam permiserit,quod priuatis possit bona auferre potest , ii ineuitabilis necessitas,
incommodare. D. nequid in loc. public. publici aut silmma causa ita exegerit. Ad quam ratio- enim usus quae sunt, omnibus aeque ad uten- ne Mercurius Italici Ioannis Henrici a P auis dum N prohibendum communicantur iure meruiu descriptione m bis Senensis n. 7. aedes vi commtini ciuitatis. Loca publica, inquit, Li. D. tracaeteras in sorum procurrentes ab archite-
nequid Da Ioc. public. priuatorum obus deseruiunt cti culpa aut temporum iniuria vindicat, quod iure ciuitatis nota) ct tantum iuris habemus ad Ioannes Vgurgerius Rei p. inopia pecuniae la-οbturendum,quantum quilibet ex populo ad probi- boranti bina plaustra auro onulla miserit,hoebendum. Vnde & sequitur,quod eadem lex in- que facto consecutus sit,ut aedes quas circa s seri,quod damnum p ti videatur,qui comm rum exstructurus erat, proferre ultra des nitudum amittit, quod ex publico consequebatur spatium,cati; nota conspicuas prae alijs redde- quale quale sit. proinde si cui prospectus, si re liceret.duobus ergo auri plaustris ea de r- cui aditus fit deterior, aut angustior , interdi- mitas redempta est in magna Reipub. inopia: cto locus est. publica ergo causa,& magna,& ad exemplum Vnde l. I.C de seruit. cum veterem sermyna utilii suit, Fri piri Opcrum Tovi. a. L a Principes
127쪽
Principes exemplo. subsidiaque aedilicaturos inuitcnceto a Citra nimiu
x 24 F. Zypaei, Iudex, Magistratus,
Principes sane Magistratusque & exemplo prouocare subditos ad aedificanda speciosa aedificia decet .exemplo quidem ; ut ipsi palatia, praetoria , arces, castra,aedes,alias fiscalas &publicas aedificent , instauic niue dignitati pares. apud populos quidem qui splendore dem ignificentia sub obedientia Regia duci atque retineri debeant infra maiestatem paulo apud eos, quibus eminens excessus inuidiam, familiaritas reuerentiam, & amorem, firmissima obedientiae signacula , pariunt. Beneficio autem ; ut licui rei taurationi moenium aliorumque operum publicorum tertia portio eius Canonis, qui ex locis fundisve annua praestatione contertur,impcnditur : l. restaurat. C.Ddiuers praed. νrb. lib. II . Ita quoque priuatis ς disicium, quo publicus aspectus decoretur, exstructuris,in id opus, praesertim si nobile frontispicium habebit, ex aerario publico liberale subsidium detur. Commendat ergo merito Regibus in iustituta. S. c. lo. Mariana, ali jque alibi aedificandi
studium, atque opera Principibus digna extruendi. admitto tamen leges sumptuarias, quas Conl .polit.lib. 8. c. I q. s. 8. O seq.led raro; eo videlicet casu, quo Regia palatia supera sit, aequant, vel iustum interuallum inter Regem S subditum aedificia non seruant. ut theatrum Scauri. de quo Plin. l. 36 .is. & per quae illustres familiae vel intereant,vel ita depauperemtur,ut sibi deinceps non lassiciant,vel Reipub. necessitati. in quam seu da olim,& magnae opes nobilibus datae sunt. denique priuatos vitare Velim censuram Plini j lib. 36. c. I. Cadimus, inquit,montes, tralmnusi, nslla alia quam delicia- Im causa , quos transcendisse quoque mirum fuit. In porιcnto prope maiores habuere Alpeis ab Annibale exuperatas, ct postea a Cymbris: nunc ipsa
caduntur in mille genera marmorum promonroria aperiuntur, maris ct rerum natura agitur in planum, ellebimus ea,qua separandis gentibus pro rem minis costitiita erant: naues1 marmηum causa sunt, ac per fluctus seu silmam rerum natura
partem buc illuc I portantur iuga morulum.
Sed luxum tuunt saepe Roma punitum vidit. toties legimus incensa, collapsaque templa, Capitolium , sepulchra, theatra, & Sabinum a Vitellianis in Capitolio oppugnatum, reuu sis undique statuas , decora maiorum in ipso aditu vice muri obiecisie: sed multo maxime integratuit, quando intra paucos annos toties capta,
direptaque fuit, ab Alarico enserico, Od acre, Theodorico, delisario, Attila; & altero seculo a Burbonio. Enim-vero in Religionibus Mendicantibus etiam hodie .viri quidam non minus pij, quam politici, seruandam putant constitutionem Clementis V. N Concilii Viennensis de aedificiis conventualibus paupertati & me dicitati consonis, atque ita ut cathedralibus, collegiatis, abbatialibus, caeterisque id genus Ecclesiis etiam quoad templorum splendorem suus ordo constet aedificandis, in haec verba
statuentem : Conuenit ipsis quod nullo modo dein
cepi seri faciant,vel feri sustineant, EcclUM ναι
alia quacumque edificia, quae sconsiderato sevirum
inhabirantium numero excessua in multitudi ictmagnitudine debeat 3eparari. Ideei volumiu quod ubique in suo Ordine deinceps remperatis ct humilibus ad ciji ut contenti,ne huic tanta paupertati promissa,quod patet oculis,contrarium soris clamet, q/m uuis etiam paramenta θ vasa Ecclesiasica ad honorem diuini nominis ordinentur, propter quem
Omnia fecit ipse Dem, tamen qui absconditorum est cognitor , ad animum sibi ministrantium rellicit privcipaliter non ad manum: nec per illa3 sbi vult serviri,qua suorum seruirorum conditioni o flatui dismarent. Propter quod subuere debent js vasa, ct paramenta Ecclesiastica decentia, in numero in magnitudine sus icientia comperentem, superfluiras autem aut nivisa pretio ita , vel quacumque curiositas,in his seu alijs quibuscumque non potest ipsorum pros iρm vel patui convenire: cum en:mhael sapian ι ibesauri alimem seu copiam,palipertati quoad humanum iudicium derogant manis e. Quamquam, inquam, haec ita olim decreta 1 r fuerint tamen mores hodie, & tempora quQ mi, tarumdam alia iudicia serunt: videmusque tem' aliud ali pla domosque mendicitatem professas antiqua quos& p Ecclesiarum decora supergredi. Qua in re nee blicum de- ego Conseni j censuram interponam. id depu- colvmi blico tantum dicam, urbium aspectum per
eiusmodi aedis ia honestari, populi dignitatem augeri, priuatis per Operas,mercimoniaque istaec nostratia praesertim , ubi vilium mechanicarum perlonarum copiosus est numerus, Reipublicae cas molitiones utiles esse, dum
suppeditatur quod hi laborent, illi vendant;
virique victitent, augeanturque: Respublica otiosorum periculis careat.
MAgistratus ut libro primo capite prima strictim diximus, & perquam amplissi- Vatij olinime tradidit NOTITIA Dignitarum utriusque Magi ua- Imperi j,& quainbellissime explicuit G. Panci rolij Commentarium non literis tantum, sed figuris etiam' atque imaginibus) in utraq;
Roma vari j admodum, ali j atque alii sub Rogibus , Consulibus, atque Impcratoribus fuerunt,alia atque alia ossicia , atque nomina. In orbe Romano ad sermam urbis pleraque directa fuerunt. qui nobis, inquit Iustinianus Nο- tuli. de Decur. I 8.in princ. olim constituerunt Rem publicamihi ex usu fore rati sunt,si ad imitationem regia urbis per singula mκnicipia nobiliores conis gregarent , ct formam quandam sanatoria curia constituerunt, per quam ct publica tractarentur, omnia recte ferent atque ordine. In Prouinciis Praeses omnium Romae Magistratuum ossicia subibat. I. 7. q. vlt. t. 8. de ostic. Protonsul. Post inversum saepius, atque euersum imperium Romanum alia ubique vita alios mores
postulauit , aliae ubique Rerumpublicarum sormae inductae, ossicia, & potestates. In ipsa Roma retentis Magistratuum nominibus sae-
128쪽
Senator. Lib. III. Cap. XXlII.
pius , prout mutationes intendebantur; unis Vis addita, alteris adempta est: noui intii tuti ad veteres minuendos. Reliquum id est hodiernis temporibus , Ut non ignoremus quidem Magiitratuum veterum historiam , tum aulicorum, tum corum qui apud Principem crant , tum qui Prouincias gubernabant, tum, qui urbes & municipia. quos compendiose cum officiis describit Gudelinus is comment. iur. nouis . lib. s. cap. q. S. 6. 7. sed maxime ad ea attendamus, quae a singulis leges exi- desidum glint: seu quo ad iustitiam populo per iudicia quid necte administrandam,suu securitatem populi armis eos oportu defendendam, icti quaecumque ad usum vitae populo necelsaria abunde habenda.ad quae tria capita omnium ossiciorum cura , potestatque Iudicum reterri potet . et Summam ossiciorum hanc facit Gudelinus v d. loco, ut Iudices humaniter erga subditos se
sua a. gererent, ut vindiceS torcnt criminum, execu
toresque legum; ut controuersias omnes subditorum dirimerent, vel sopirent ; ne Principem saepe intcrpellari ncccise cisa; ac vi minimὰ uterentur vicari js , sed cuncta ipsimet obseritarent ; ut curarentiam Centem rerum copiam esse in urbibus, ne quid ciuibus defi-cciet; ut inspicerent pontes , muros, itinera publica, aquae ductus, di reliqua opera ciuitatum , curarentque ea instaurari ; ne permi terent quemquam sua sigila imponere rebus ab alio poΓssis , ut denique puris manibus essent, abstinerentque ab omni concessione,& munerum acceptione, publicis ilipendijs contenti. In ingrcssu ut nihil darent vel promittcrent cuiquam pro adeptione suae dignitatis, ut iusiurandum praestarent de Catholica
Religione, de obsequendo Principi, rccteque administrando officio , de nulla pecunia data vel promissa ad officium obtinendum; deniq; nulla accipienda a subditis, & tributorum illatione iuste procuranda , de defendendis subditis, cor uinque controuerti js ex aequitate dirimendis , de vindicandis flagiti js, de tuenda publica disciplina, de ministris denique bonis
assumendis, ut cautionem praestarent tributorum nomine saltem nuda repromissione, quae si foret omissa , prs praestita haberetur, ne diu haererent in itinere otioli, ne antequam fines Prouincie ingredet entur,vlla edicta mitterent, sed biduo tantum ante scribcrent decessori tuo ut sibi cohortem obuiam mitteret, curarent quietam esse Rempublicam, omnes tumultus prohiberent, ius cx legibus & aequitate dicerent , Omnium querelas audirent , cunctas lates breuiter expedirent , bonos colerent, malos di nocentes poenis prosequerentur, haberent rationem tributorum , nihil priuatis accipercnt , contenti annonis
quas de publico ira rent, ne quemquam opprimerent, ut iussoncs omnes Principis adimplerent, etiam tempore decctaris sui factas, ne Prouincias d sererent,quam diu adminili ratio ipsorum duraret,iquin etiam & aduentum sui succetaris expectarent,ut deposita administratione quinquaginta dies in Prouincia peruia-Fr. Dypa ι Opcrum Tm. 2.
nerent, obseruarent ne etiam noctu delinquereretur, ne incendium oriretur, iii incendiarios, sures, effractores, adultero3, alios cxtra ordinem sustibus & flagellis,alios extremo ctiam supplicio animaduert rent, expellerent ex urbe inertes, atque errones, inquirerent de peregrinis, curarent ut coloni ad agri culturam , serui ad dominos, caeteri omnes ad tuam habitati nem, suumque opus redirent, ne quis praetextulitis diutius in urbe haereret, expellerent vali dos mendicantes, & otiolos, vel eos ad opera compellerent, de concussionibus de nimiis exactionibus inquirerent, nulla munera acciperent, pecuniarum tam ex mulctis quam aliun dc acceptarum aut expensarum tabulas conficercnt, viae planae,mundae, tutae ut essent curarent. Non sunt, ut dixi eadem hodie Iudicum nomina , non ossiciorum distributio: quisque diligentiam tuam in ijs functionibus ut prestotoportet, quas hodiernus vlus ossicio tuo proprias secit . quae nostratium sere lunt, alibi diximus, Sc egregie proponit Gudelita. d. c. 6 7.μb u. praeter iuprema Principum, & Prouincialia Concilia, Rationalium supremorum, MProuincialium Conuentus militares. Potestates, & Auditores. Magistratuum enixa cura esse debet, ut sint orphanotrophi, qui parentibus atque substan-lijs destitutos nutiores sustentent; bi ephotro-plii,qui alumni sunt infantium; piocho trophi, qui pauperum S mendicorum;Xenodochi qui
ad uuaas, aegrotos, inopes, debiles, inualidos hospitio cxcipiant: nos comi S gerontocomi, quibus curae sint valetudinaris, di senes, & ut maiorum opes in has causas olim collatae omnivo secundum extremae voluntatis stylum impendantur, nequc quocumque citra supremum Pontilicis arbitrium diuertatur, Clem. quia contingiι de relig. dum.Tri ius. 7. c. i . ut liecura captiuorum domi alendorum , loris redimendorum, expositorum infamium, ne alii quam Christiani, orthodoxi ad Reipubl. curam, vel administrationem, vel iuuenum institutionem admittantur, haeretici coerceantur,rclegentur . praesertim qui lotum reuocant ad fontem, iterant quod semel est, aut duplicaut quod unum est. qui a religione desciscunt puniantur , signum crucis humi non stulpatur, caeterae fidei teiserae reuerenter habeantur, ludaei observentur, ne Christianum mancipium possideant, aut circumcidant, pagana sacrificia ne fiant, qui ad Ecclcsia in coniugiunt loci reuerentia defendantur, C. l. I.t. 3. i que is . si contra ius vel utilitatem publicam quid fuerit
impetratum, a Iudicibus non recipiatur Iq. 2 2. ne matres- familias domo extrahantur in forti, ne Iudices confundant inuicem dignitatum gradus .rit. q8.ne commercia illicita excrccantur. iit. 3 2. Iudices ne illicite contrahant. tit. 3 3 .modum mulctae ne excedant. tu. q.
Iudex ita omnibus accessum ad se facilem .det ut omnium desideria audiantur; ne forxς pae ilia hic dum aliquid honori postulantium datur, vel sui inprobitati cedit tu, mediocres desideria sua iit. non proscrant. l. 9Aeosc. Procons. Cognoscant
129쪽
126 Fr. Zypaei, Iudex, Magistratus,
omnes , inquit Iustin. quia ct maximorum, o mediocrium, ct paruulorum nobis cura est: θ m-hil est tala,quod a nostra solicitudine remoueamus. In flutb. de defensin n. etiam serui audiri debent, si verecunde expostulent, si saeuitiam, si duritiam, si famem, qua cos domini premant,
si obscoenitatem , in quam eos compulerint, vel compellant, exponunt. Hoc enim ad officium eorum pertinet, ut mancipia tueantur, ne prostituantur .l. Dis osc. prasvrb.
Vnde Je Advocatos quoque petentibus debebit indulgere ; plerumque foeminis , vel pupillis, vel alias debilibus, vel eis, qui suae mentis non sunt si quis eis petat, vel si nemo sit qui petat, ultro eis dare debebit.
Primum caput in Ruthent. de mandat. Princi p. est ; ut Iudices puras Deo de Principi
seruent manus, nullum lucrum contingant,
nec captiosum aliquid contra subiectos faciant, contenti sint stipendiis fit alibus. &Authent. de Iud. c. 7. ut nullus praesumat transcendere, quae in Jportulis aut litis expentis disposita sunt, ut neque ab eis aliquid peccetur neque prodatur, neque maligne agatur.
Ad hec oportet Ecclesiae reuerens sit, ct priuilegia seruet, & inprimis ut omnes Ecclesiae a sordidis muneribus habeant immunitatem , & quamcumque iura aut mores patri j
concesserunt, nequaquam imminuar. Paroinchialibus Ecclesijs faueat , in ijsque diuina
audiat. matriccs liae sunt, & directa linea attinent : caeterae laterales consanguineae. Illis cuiusque cura demandata est , siue prospera gaudeant,sive aduersa fortuna conflictentur: hae copiae sunt auxiliares. hinc de Iustin. tu A ut b. de Eccl. rit. q. si quis. mandat, ut legatum Deo relictum, Ecclesiae deputetur, ubi testator domicilium habet. Decorum semper Iudex seruet, comparato respectu sui, eorumque quibuscum agendum est. Admonuit apud Tacitum Tiberius I. 3. non eadem ese decora Principibus viris, ct Imperatori, populos, ct modicis domibus aut ciuitatibus. Unde de illud Alexandri apud Curtium, Et ego id agerem , si essem Parmenio. de Electrae r Adoratu illas, meos id mores dedecet. Themistoclis amico inter caesos hostes aureas armillas ostende iis, Tolle tu hae,qui non es Themistocles. Et iam in aduersa fortuna sui ne obliviscatur. ita Marobodius Tiberio scripsit, non nyrUUM , aut supplex, sed ex memoria praterita fortuna. Tacit. t. a. de Mithridates apud Eunο- ne prece baud degenere, agit: Tac.l. n.& Vitellius tribuno insultanti respondit; Se tamen Imperatorem eius fuisse: Tac. 19. & irascitur Paulus Persio nimis ad genua abiecto: strid miser maxima crimine liberas fortunam , quid ostendis te indignum pop. Rom. hostem fuisse,quid meorlabores minuis, meam 1 fortunam commaculas tPlutarch. in Amil.
Non se ingerat pluribus quam opus sit os-ficiis. Corbulo, cum Parthicum bellum ei esset commi sum,ad Neronem scripsit, proprio
Duce opus esse , qui armeniam defenderet. Tacii. l . cur itap secundis rebus moderandam so Ioatunam ratus cum ipse ei posset se immiscere
sic Moyles; Non possum' sustinere hunc popu
lum,quia grauis est mihi. Num. c. IO. Caveat contradictionis studio aliorum consilia excutere. caueat Ktiam ab ea existi- Caudiust
matione: nam nec tunc cum recte, prudenter- dium com raque consulet,ei credetur. inde apud Tac. I. i4. dictioni , Caius Cassius, simul quicquid hoc in nobis auctoritatu est, crebris contradictionibus destruendum
non existimabam ut maneret integrum , si quando Res'. consiliis eguisset. Ut de tempore, ita dignitate prioribus re- i icte loquendum est. de Deo de Sanctis religi se, de Principibus reuerenter, de Magistrati- iiiiii.bus obsequiose. degeneris animi index maledicentia. quamuis enim magni ingenij sit, ut
Princeps maledicta ,senatores conuitia,& quilibet cordati probra contemnant; eoque magis,quo culpa vacant; manet tamen impudentia criminis, nec ideo est minor, nec magis i leranda , Dauid vivus contempsit maledicta Semei,& palatinos percutere volentes retraxit, moriturus tamen vindictam filio mandauit Vespasianus decreuit illicitum esse maledicere senatori. Sueton. in Vestas Concilium Carthag. IV. c.cler. maled. 46. graui poena linguae petulantia coercuit. quod de placuit Aristoteli polit. l. s.c. II. servarunt plures Principes,& Magistratus. Borel.de Magyi. edui. t. s.c. 3. imminuit enim Majestatem Principum, Magistratuum dignitatem simul,le auctoritatem. eoq; magis, quo maledicus gradu altior. quare Claudius Caelar dicere erat solitus, non ita depulice scut dr fera sumendam esse νιndictam. non ita ergo de eo qui potus ad arma positiit seu rarum, plura etiam dicturus nisi vinum desecisset,ac de eo qui sciens pruciens est conuitiatus. non ita de eo,qui iracundiae calore de linguae praecipitio lapsus est; quam de eo qui nocturna vigilia crimen meditatus est , de in lucem proiecit. ut Nicolaus Francus vir non indoctus ob maledicos in Pium V. versus in laqueum actus est. Erga bene meritos Remp. & Principes tr. oportet gratos esse. prouocat gratitudo virtu- ciniis in tem; ingratitudo moratur. Non est, inquit Seneca de benes quod tardiores sicit ad bene merendum turba ingratorum.
Liberalitatem in Principibus & Respub. --
sine profusione maxime constat,& amicos .
holletque an gratiam pellicae. tum porro mam xime liberales esse conuenit, cum sua suorumque virtute hostilia loca subegerunt, quando non praeda modo militibus,ted de partem victoriae Ducibus & magna meritis erogate, &quasi partiri conuenit: vicos, castella , ciuitates, territoria, in scudum dare e quo & remunerationem sentiant , dc postmodum arctiori clientela obstringantur ; praesertim nobili genere orti. ut de Vespatiano Sueton. in omu genas hominum liberali zm, expleuit censum senatoriin Consulares inopes quingentis sesertiirannuis sustentauit,plures per totum Orbem ciuitates terra-motu aut incendio as licias restituit. Titulis populum non irritet, praesertim n
130쪽
Senator. Lib. III. Cap. XXIII.
i 1. ut , inusitatis,atque odiosis. quo consilio Au- Tituli Ibo ginxi ςum AEgyptus primum sub Regibus
yulum non ςGedosiit, nouitate fascium & securium eum ituet. Populum perterrefacere noluit. Nec adulat rum ijs compellantium voces admittat. Vt Scipio Africanus a militibus: Hispanis Rex salutatus; sibi maximum nomen Imperatoris hoc tum nomine erant exercituum Duces Jesu respondit. Regum nomen alibi magnum, Romae intolerandum esse. Si quid in hominis ingenio amplissimu duceret tacitu iudicaret, vocis usurpatione abstinerent. Liu. l. 27. sic Augustus cuncta discordiis ciuilibiu fessa, nomine Principis sub impertu accepit, laudibus elatus quὸd non regio rei dictatoria,sed Principis nomine Remp. ordinasset.Tacit.l. i. reliquisset'; eade Magistra-ruum vocabula,& I. s. idem de tribunitia potestito,id summi, inquit, Iastigν νocabulu Augustus
repeti,t,veRegis aut dictatoris nomen assumeret, actamcn appellatione aliqua catera imperia praemineret.& Nero initio imperi j dicebat,teneret antiqua munia Senatus, Consulum tribunalibus Italia,ct publica Prouincia Uisterent illi,patrum adirum praeberentse mandatu exercitibus conbusturupositiebatur , se negotiorum omnium Iudicem non fore, νι clausis pnam intra domum accusatoribiuo reis paucorum potentia grassaretur; nihil in penatibas suis venale,aut ambition pervirem , discreram domum s Remp. Rem scilicet affectabant, inania transmittebant. secus quam Alexander quem iuuenili adhuc , & floriae aestu nimio cxercitum Curi. l. 4.praecipue mouisse, ait , qt od Darius sibi regis titulum, nec eumdem Alexandrinamius afripserat. Hodie res negliguntur, in titulis lueretur, litterae, legationes, manu,&aspectu arcentur,si quid titulis desit , quamuis non debitum , sed assectatum dumtaxat. de minor et controuersia inter Principes,&ReL pub. de ciuitatibus & Prouincijs integris victis', bello restituendis quam de titulis amittendis vel omittendis, qui post amissam ponsessionem per aliquot saecula geruntur. Non ergo Iudex nominum aliquorum fastu animos ciuium alienos a se reddat; credat Euripidi hac in re, quam maxime: qui affabilitatem lucrum minimo impendio quaesitum nuncupauit. i Monitum seruet Tacit.l. I. priuata odia pu-
Odia se uois remittat. sic Fabius Max. rogavit. gatus, ut memoriam simultatum quas exercebat cum Lucio Papirio patriae remitteret; silentio obsti nato Papirium Dictatorem designauit, & insignem dolore ingenti cor ressit
animo. Liuius l. 9. & Tiberius Gracchus cum causa Scipionum coram eo ageretur, omnes'; asperrimam siententiam expectarent,Scipiones
absoluit, professus inimicitias cum Scipionibus quae fuissent manere, nec se gratiae quaerendae quidquam secisse. Liuius i. g. Laudanda etiam
vox Seruili j idem i. 27d pluris se Remp. quam
collegarum gratiam olivare. & iterum Fabius apud Liuium l. 24. communi populi Romaniore laudatur, quod minoris inuidiam suam, si qua
ex re oriretur,quam utilitatem Reip.fecisset. IteruLiuius lib. 36.ue suas quidem simultarci pro Hagistratu exercere boni exempli esse. 8e lib. 2. imurium Consulis Romani ct si iustam minime tamen in Magistratu exercendum. & callidus quamuis ille Princeps:pruratis inimicitias non vi Privι is ulciscar. tu illi similis Ludovic.XI. non oportere
Regem Francia vicisci iniurara Ducu dureliam.
Odia ergo simulta inique priuatas publico incommodo non vindicabit, seponct. atque Remp. quasi eae non essent capescet, sed ncque inuidiam,odia, aut fabulas vulgi curabit, ut a Magistratu rectὸ gerendo auocetur , aut ad mala consilia impellatur. ut quidam aliquando no ignobiles Duces . Neque enim,inquit Liuius, t. q. Omnes tam Irmi ct constans is animi contra aduersum rumorem esse possunt quam Fabius fuit. qui suam imperium minui per vanitatem populi
maluit.quam secunda fama male rem gerere. Nouponebat enim rumores ante salutem. firmet animum exemplo Saul. l. I. Reg. c. I O. audientis
filios Belial murmura n tes, Num saluare nos poterit hieldissimulantisque se audire. L. Volum. ob simultatem cum Appio Claudio expertus est, quam prope, inquit Liuius l. lo. ad ritimum discrimen nuper ventum foret. Matura deliberatione cum res moram fert; 6. cum minus solerti aliquo consilio utatur. sic Matuto RCecinna fugientibus legionibus proiectus in solerte comlimine portae viam clausit, quia per corpus le- tam gati eundum erat. Tacit. l. i. & non absimile Plutarchus de Pompeio refert. Antonius Primus raptum vexillum in hostes vertit. Tacit. I. 19. Caesar signiferum sugientem in uertit; noillic hostes este , sed contraria via in illos eundum monens. Agrippinae suggestum imperatorium conscendere,& simul praesidere paranti Senecae monitu Nero matri occurrit.ita θe- 'cie pietatis obuiam itum dedecori. Tacit. l. i 3. econtrario vituperatus Vitellius quod omnis humani diuinique iuris expers, pari libertorum amicorumque socordia velut inter temulentos agebat.Tacit.LI 8. Sapienter etiam Tiberius censuit non utenis
dum imperio, ubi legibus agi possit. militaris Nou ktatur
executio viqienter,& fere hostilis esse videtur, imperio ,hi& praeter caetera incommoda plerumque haec lege agi inuoluit, ut unus pro altero aut cum altero, cum ad eum non spectet,luat. Iubemus, inquit Iustin. in Auib. ut nulli Iud. liceat. Prouinciarum Iudices omnia secundum leges vindicare ; o peceanus tenere , ct non alio pro alijs,aut ex quibus nati sunt picis, qui crimina prasuinpserunt alum pro alio comprehendere,aut damnum eorum inserre vicis. sed neque pignorationes sacere propicrpeccantem. Quibus tamen etiam in ciuilibus negoti js locum hodie faciunt nonnullorum locorum consuetudines. non recte: obsistente non tantum lege Noael. pi non fiant pignoratioves pro aliis personis, &c. sed & iustissima logis
ratione, sacris litteris firmata : filius non portabis iniquitatem pas ris. Sed iterum Iustin.in suib. νι Di sue sulf,.eas autem. iubet Iudicibus deis uotis paterne se exhibere,deinde subicctos reseruare undique sine violentia, nihil ab ullo eorum percipientes, sed aequi sint in iudiciis, aequi in publicis disciplinis. exequentes quo-