장음표시 사용
91쪽
88 F. Zypaei, IudeS, Magistratus,
Inter hos Canonici primum gradum habent decenter ali posset, si quisq; pro suo statu uno
dignitatis: & vocabulum significat olim ha- beneficio contentus,vno Osficio bene fungere si) i iure, C*η jς, i buisse primum gradum vitae, ex pietatis regula tur; cupiditati non succum rei,cui. nihil ne- alet ur. Fn ' histi hiis etΛ tonsurdi disi x. cessarium deest. quod satis est cui contingit, nihil amplius optet. sed numerantur tituli, ut nomina dignitatum,ab iis,qui non tot radiis splende iacunt, quot documenta recitantur damnatae cupiditatis. Ad extremum succedunt diuersorum Pr- 6 .
institutae. c. in omnibus 34. de consecrat. dist. . Conc. Rauennatens. an. I 2S6. Rubric. s. aliud
ctiamnum habebunt, si quae his locis praetcribuntur, observent. & si alij beneficiari j suis
partibus c.his igitur.c. talas dist 23. no deerunt,
merito & loco subpares erunt. si in sortem Or Domini electi, non nisi de eius lia reditate co-OMΠς ςxi gitentiquorum statvi persectionem o perfectionis
' . satu eximi js lineis pingit Clericus Mans cuti.
Uψk imi Clei di multitudinem non improbabit, quisquis ossicium conliderarit. famulitio sane Christi specialiter adscripti sunt, in numeros relati, in sortem Domini vocati.quis indignetur Christum numeroso satellitio iti pari quis multos,quod non omnium est strictiorem vitae disciplinam sponte assumeret sed neq; tot regnorum in Hispania Clerus aequat ciuitatem unam, non item Belgii totius, nec distbrmiter de alijs prouinci j s. l ribus Levi, decima terita erat,& totius populi Domini decimas capie'. bat,exactius Consenilis l.6.potu .c. 4 . sed lan- ii PQxyψ' est Clein. conititutio d. c. tales, dist.2ῖ. vi φ' μ administerium eligantur clerici, qui digne p ni
Dominica Sacramenta tractare ; melius enim est
Domini sacerdoti paucas babere ministras,qui ρομfut opus Dei digne exercere,quam mulsos inutiles, quι onm graue ordinatori adducant.
P Quare nemini cito manum imponi her-ΡΑ ' mittit Apostolus. & recte ad sacros ordinc sz 'ς lyt prohibet I ridentinum quempiam admitti,ni-
I si qui alicui Ecclita sit adscriptus, quamuis
idoneas alioquin habeat facultates. sis. 2I c. a.
benefici js vero si h lis singulos possessores
dari iubet. V. 7. c. q. Ο .ses zq. c. I T. summopere enim Ecescsiailicus ordo peruertitur , quando unus plurium ossicia occupat cleri
Sanu extra controuersiam est antiquitus in-DJ- solens fuisse, ut aliquis duabus Ecclesijs adscri- Singuli ra- beretur. & Conc. Salisburgens. sub. Greg. X. ii Τῖψ' pluralitatem beneficioru generatim interdixit. Innocentili I. c.multa x. deprab. de dignitatibus , personatibus, & curatis beneficiis sanxit ut primum amitteretur per adeptionem secundi,& secundum per retentionem priini. Greg. IX. inhabilitate ad superiores dignitates addidit. t. dudum x. eieci. ubi Archidiaconu pluriuretentorem Episcopum electum non ac misit.& Trid. d. c. 7.sufficiens habenti aliud dari nopermisit, nisi cum dimissione primi. Canonicatus porro plures incompatibiles sunt, non ob
dictum c. q. 9 d. c. multa. ut diximus in Iur. nou. Anal. de cler. non resd.n. ii. sed ratione relidentiae,quam Tridentinum exigit in illis omnibus.ses. 24. c. I 2. cum in altero tantum loco
residere quis Dist. sed hoc decreis in paganicis & minorum oppidorum Eccles ijs consue- .. tudo nondu passim recepit, sed more aliorum simpliciu beneficiorum non nullibi habentur. Multitudo prosecto clericorum maior, &dinum institutorumq; religios. quors in Ec---clesia atq; Rep. ingznscii utilitas: m)Nime eo' pii lares ,
rum, quorum inlli tuta ad populi instructione modi. diriguntur; iuuentutu docendo; Catechilinii, verbum Dei praedicando. sed & eorum qui meditationi atq; orationi se dederunt, non est
ratio contemnenda: qui non tantum exemplo
inculpatae vitae populo prosunt , sed & puris precibus Deum placando, eius benignitate in tutela Rei p. prouocant. Israclitae pugnabant, vincebanti pie, si Moyses orabat, manusti; extendebat :cedebant,si ille remittebat. Ipsa, inquit Iustin. Nov. rues. solitaria Pita atque in ea
contemplatio suapte natura animas ad Deum adducit,neque js taurum,qui eam colunt commodas, sed etiam omnibus auri puruate sua O apud Deum interpellatione. Varia sane Monachorum instituta,Vario . ha - 68. bitu, vario pietatis cultu, mirς sanctam Eccle- v, P eatrisiam illustrant, in vestitu deaurato Circumda- illustralitatam varietate.neque infimum locum obtinent virginum coetus. S.Cyprianus de habitu νirginum : Iam refertus est orbis, impletivi est mundus eorum,qui capere continentiam possunt, morest donum Piuemes,castrarι ob regnum Dei. Horum omnium summa reformatio est, reuocatio adprime uam rugularum Obseruantia; Summa ora & eorum quae de regularibus tradidit Conc. nium rem Trid.ses 2 .S.Cogregatio Regular. a 2. Iul. i59i. νη-xi τὶς - γ an. I 62s .dc Clem. Vall. I9. Maiiij i6o 3μper recept.nouit.alia luc apud Quasant. Piaice- Istitutiaen tium, S c.sed de S. Borro marum in I O IV. 0- nodo Mediolanens Horum preces, religionis exercitia , labores tantum sane Ecclcsae & Rei p. conserunt , ut omnium nec merito aliorum mendicitas t)mqua Reip. praeci magis grauis;aliorum magnae opes, tamquam quae ab iuuat Remp. otiosis cosumatur,redargui possint. qui utraq; qu M ii- averruncatur Cons. l. 6. polit.c. 42.M. Utinimo ibid.quam Rei p. in omne necestitatem cX- ei
pediat, magnas opes penes Ecclesiam esse de- monstrat. id tantum Deo de Pritatis comme. dandum est, ut prouideatur ne opes istae, pauperum patrimonia, in luxum conuertantur;sed esse tu omo in causam 1 sundatoribus destinatam. causami in
In Ordinibus per exemptiones pleri'; co- xςxta cessas labefactatus est ordo Hierarchicus, & 72.
Ecclesis disciplina. Triddes 24. c. i I.quadere In regularia aliquid diximus in Iur. Pont. nov. Anal.t. priuil. bus Guendu& quoad seculares quidem aut regulares extra 'ς ς monasteriti degctes obtineri potuit ,Vt dero' dis ii linagaretur latis per Trid.d.c. H. ct s. 6. c. 9.ses a I. metimur. c. 6. ut si deliquerint, ab Ordinario corrigantur . quoad regulares vero in monasterio degentes,diuersi Pontifices & Concilia, ut diximus d. tit. de priuil. casus quosdam secreucrunt, quibus cmptiones non suffragentur.& maxunu
92쪽
& maximi Gregorius XV. sed nemo hactenus cte ,'dc quadrato agmine incedentes nihilini sit securim ad radicem. Moiborum pericu- quod ordines turbare possit,chaos, confusi Iosa curatio aliquando omittenda, leuioribus nemque in Rempublicam immittere, timere interim medicamentis, progressum mali sisten- debeant : firmi confistant in iusta duectione, do. Interim igitur Praelati Ecclusiae auctorita- ut polus arcticus Sc antainicust alioquin roti-te,ubi possunt ; monendo, mando,obsecram quarum omnium stellarum ordines oportet do, ubi non aliter possunt,allaborent , ut disci- ut consundantur.
plina regularis pristino vigori restituatur: dc Tum porro si quis magistratuum ex ira et tot conuentus conceptae a iundatoribus expe- diacum suum deflexerit, praesto mox sit syuctatiorii, & sperato Ecclesiae sini non delint: dicatio 3 adeoque superiorum in inscriores sed omnes in utilitatem publicam , qua oran- cominua inspectio, di cura: ne, qui duces viaedo, qua praedicando, qua aliarum regularum delecti sunt si aberrauerint;reliquos inducat in instituta exequendo,consp:rent,& collaboret. nulla arte extricabiles postmodu labyrinthos. Illud porro ad fontem de statui iginem om- Itaque etiam in omni ciuili gubernationenis reformationis maxime spectat, ut populi in id incumbendum cst, ut qui ad gubernacula Principes tam Ecclesiastici, quam seculares, admouentur, omnibus virtutibus lint praedit irmagistratus tam spirituales, quam politici gra- ab ijsdemque in administratione ne qua dedatim omnes suis quique virtute praecant. in- sciscant. Ita spondeo fieri non posse, quin dede enim,quod de VespasianoTacit s.amulaudi digna populi reformatio comitetur.
amor validior, quam paua ex legibis, ac metvi.
nam recte Liuius lib. s. Multitudo semper sere Regenti est silini is . ut idem Tacit.M. i8. principatum tangens Vitelliis Legati,tribunii ex maribus Imperatorum seuerita em aemulanium, vel tempestiuis conuiuijs gaudent. Cum olim Consules propter Annibalis bellum edixissent, ut D Roa ima reformatione consequitur quie; priuati ex centu ordinibusque, sicut anica re- L publica,quae por prouincias, atque ciuita- ri . ' iniges darent,cum stipendio ibarijsique, atque isti omni modo cur/nda ςst, adeo luc manda- blita uia ob id magnus fremitus,atque indignatio orta tis Principum continetur,Vt curet is, qui pro. da. esset, ut seditioni Dux tantum deesset; Con- uinciae praeest, malis hominibus eam purgare. sul alter Patribus suasit, ut senatores, equiten nec distinguitur unde sint. l. s. de Osic Prasid. que singuli pro virili Rempublicam iuuarent, QVin etiam propter Vsili latom publicam, atq;
vi nullo ante senatus. consulto facto volunta- tranquillitatum tam iuris communis ratio, ria collatio, S: certamen adiuuandae Rei p. quam usus recepit, Vt ubicumque reperiuntur excitaret ad aemulandum animos omnium.In criminum rei, ibi prehendi, accusari,& con- quae tanto animo consensum, tantumque auri demnari possint. t. I. C. Fbi de crim .agi oportet,
argenti collatum fuit, narrante Liuio I. 26. quanquam remitti solent, postulantibus Maa- ut nec triumuiri accipienda , nec alba referen O gistratibus,eo loci, ubi delictum est comitii i suscereul. ita siue edicto, De cohortatione Magi- sum, ut ibi puniantur ad exemptu, terroremq; stratus nec remige in supplementum, nes stipendio aliorum .i. solent. D.de custod.θ exbib. reor. Nov. Resubi. Quit. νι nusti Iud. I. I .ε δ s perὲ Auth. si vel . C. ad LPopuli ergo resormatio, ut corpus umbra, Iul. de Adult. sed de qui crimini obnoxium in . 7 sequetur facile reformationem cleri. Si oculus suo praedio detinet,si non offerat eum, vel tra-
Populi r tuus fuerit simplex , totum corpus tuum lucidum dat, acriter puni tura l. 2. C. de bu qui latrones. erit. Matth.6. Nihilominus adlaborandum est, Quin Sc constitutio Frederici l. a. seud. rit. de ut infantia atque iuuentus congrue instruatur pace renen . se eius violat. q. si iudex ; domino
in disciplinis sinui de pietate; necubi de sint castri,quo pacis violator fugerit,iubet eum I u. scholae, dc accurata catechisatio; maior aetas dici sistere,& domo sua excludem ac fallem piis atque frequentibus concionibus imbua- bona eius mobilia exhibere, operamque ad tur; ut quasi sponte sua virtutum semitam de- eum apprehendendum dare. currat:& si qua deuiauerit,qua monendo,qua Praefectus etiam urbi debet dispositos mi- 2. hortando, qua increpando ad rectum iter ma- lites stationat ios habere, ad tuendam popula. Specialibi nu ducatur : de si forsan refragetur, seueriori rium quietem:& ad reserendum quid ibi aga- in e disciplina coerceatur. tur l. IIe osc.praefeci. urb. Erat & olim Romae Sed rursum facillima methodus haec obti- familia publica circa portam & muros dispo. ' 'nendi ,si ad magistratus assumantur optimi, si sita, ut inde, sicubi opus esset, deuocaretur .l. i. honores virtutibus deserantur si id agatur ne de Uf.pra M. Pigit. Quin & per totam noctem honoribus donati cespitare incipiant; sed in vigilabat, de coErrabat calceatus praefectus vi
melius mutentur: saltem ne degenerent: ius gilum: I. s. eod. t. prospiciens ne tumultus nocte P.
dieant iuste; politiam administrent prudenter; cxoxirentur,vel incendia: monebat inquilinos, In ei uitati. Impstii, potestatisque negotia ad criminum ne ea per negligentiam aliquam orirentur; ut bus. vindictam infracte , sine imminutione, sine extinguendis aquam unusquisque in caenaculo diuersione nerui res militares ad defensionem haberet .d.l. . incendiarios quoque,sures, latro- Reipublicae animose; cetera summi arbitrii nes,receptatores, & est actores puniebat. ι 3. negotia ita meditentur,ac dirigant circumspe- s I. γ ι.Flr.D. eod. I. LC. eod.
93쪽
Vo Fn. Zypari Iudex, Magistratus,
versentura aut caluin ulantura
rias tama' Augustus pluribus uno die ortis incendi js septem cohortes opportunis locis constituit,ut binas regiones unaquaeque cohors tueretur. 1 quo& Vico-magistros inuentos scribit Tranquillus in Augusto c. s. quibus ctiam Praefectus vigilum imperabat. Spatium, inquit, urbis iuregiones vicosi diuisit,instituituue,ut illas annui Magistratus tortito tuerentur. Hi Magistri e plebe cuiusque vicinae electi. Hi Constantinopoli numero o. instituti:& quini quatuordecim urbis regiones custodiebant. Sed de eadem cura prouinciarum. Tranquil. tu Tiber. c. 29. tuenda pacis, inquit,agragalmis , ac latroci
vise, seditionums licentia curam sabuit, stationes militum per Italiam solito frequentiores disposuit.
Haec ille. Idem de Iure- cons.l. 2.9 q. D de serv.fug. Graeci irenarchas vocant. ι. 6. D. e custod. reor. Irenarcha, inquit, I. Irenarcha C. irenarch. t. io. ad prouinciarum tutelam, quietis,ac pacis,perfngula rerritoria faciunt stare concordiam. a decurionibus iudicio Praesidum prouinciarum idonei nominabantur , curiosi etiam &stationarii vocabantur. destinati certis locis milites, qui ortos tumultus sedarent, factiosos vincirent, criminaque patrata Praesidi indicarent. Li.de Ofprasvrb. de liminarchae;quorum erat solicitudo,ne delinquentes fugerent: I. q.D.deser.fugit. denique quidquid illicitum fieri viderent, prohibere tenerentur. veluti ne haeretici ad coetum piorum, litaniasque conuenirent. l. 3. C. de haret. ne qui alteri etiam impio iniuriam inferrent. I. 6. C.de pagan. eos qui in illicitum collegium coierint,apud Praesect. Vrbi accusare, i. i. d.t.omnia enim quae ad turbandam tranquillitatem pertinent, per se atque hos ministros iudices impedire oportebat. Deinde, inquit Iustin. in Auth .de mandat, prim. conveniens es te prouidere, ut nulli populi ciuitatum alterutris seditiones faciant sed omnem pacem esse Dei ciuitatibus.dum equitas etiam binι nostrissubiectis seruatur, ct neque lucri, nequepasi u aucuivi causa ad aliquam partium declinatur. dc iteru; neque occasione religionum,harisumve, quasiones alicui prouinciarum commouere. sed saepe eiusmodi ministri compositis nefarie criminationibus iniecto passim metu, praesertim rem tissimo cuique, foedas concussiones faciebant. ideoque recte Constantinus in I. I .C.decuriosis. edicit,ut curios vel stationari j,vel quicumquestinguntur hoc munere , crimina Iudicibus nuntianda meminerint , de sibi necessitatem probationis incumbere ; nec citra periculum sui,si insontibus eos calumnias nexuisse constu
lerit. quod hodie fiscalibus ossicijs , ijsque
omnibus, ad quos mores hodierni inquirendi,& accusandi publicam authoritatem transtulerunt, & curiarum Ecclesiasticarum Promotoribus,&, sicubi adhuc vigent testibus *noda, Iibus valde inculcandum foret: & clanculari js delatoribus; qui laus satis esse videtur Superiorum aures tactasse, & eorum quibus male volunt apud illos existimationem; probationis
aut veritatis nulla cura suscepta. Caeterum qui ex ossicio accusationes susciapiunt, mouente eius ossicii solicitudine, vel
iussu Iudicis causam conuenienti diligentia inis si ex ossici struunt, dummodo calumnia & temeritas ab - hq sint,voluntarij delatoris, aut accusatoris periculo non subiacent. L movent. C. de delat. nam hic omnino ad talionem, ille ad sumptus,aliaq; tenetur. nec est quod hodie tranquillitatem publicam priuatis ex causis magis turbet,quam exoleta eorum castigatio e quam olim adeo Principes atque Iudices ad solicitudinem suam reuocabant.& maxime si fides domestica violaretur, & seruitia dominorum arcana proderent. quod unico tantum casu maiestati admissum fuerat. l.seru. cIde delatorib. l. io . ubi o Gratian. Valent in .Theod. Serum, inquiunt, Sed volui, domini delatorem iubemus in exemplum omnium x xij perditorum seuerissima sententia subiugari iamsi obiecta probauerit, excepto crimure maiestatis. Id enim in patriam admitti, & patrem patriae, cuius salus carior est,quam salus priuata patrisfamilias unius. Digna sane censura magnanimitate Romana. ne quam viam facerent per insidiae, nisi quis perfidus prius foret,& perduellis.ut nec in hostem quidem publicum perfidisseruit ijs uti vellenqquae in Regum veti dominorum suorum caedem operam suam offerrentet. quamuis per eam Reges vincere, de regna im-lierio adiicere potuissent ; quibus carere mauerunt,quam fidei domesticae instigendae ansam dare. Quare Senatus respondit litteris Cattorum Principis Arminium veneno i nteri mere offerentis, non fraude neque occulsu, sed pa-Iam, o armatum Populum Romansivi bolles suos ulcisci.qua gloria inquit Tacitus I. a. ausum Disese aquare se priscis Imperatoribus, qui venenum iu Pyrrhum Regem retuerant, prodiderant de Al- honius Rex Neapolitanus cdm inimicitias aberet cum Alphonis Castellano , de Rogerius Comes PallanZae obtulisse sua manu Castellanum occidere; respondit, si totiira mundi regnum consecuturin est,numquam se tantum se Ius permissurum. Quare cum Annibalis caedes apud Regem Prusiam procurata artibus esset, in haec verba crumpit Liuius i. inores quidem
Populus Romanus quantum mutauerit, vel Hι dies argumento erit. boram patres PIrrho regi hosti armato exercitum in Italia habenti, ut a veneno caueret praedixerunt: hi legatum consularem,quι auctor est Prusia per sceliu occidedi bossuris,miserui. Prohi quantis hodie pret ijs famulitiorum testimonia emunturiat cui porro bono euoluu Eκ quorumtur familiarum recessus,& 'uae pluribus quam testimoni, allia & ccepae tegumentis lunt Obuoluta, ex- occulta nonplicantur, in lucem efferuntur, & quae solum propalaad Deum ultore habere debebant,publica offensa eliminantur quo enim fructu ut saucia perscandalum Repub. sola osticiariorum marsupia sanentur.quos grauiter obiurgat Iustin. luit . lemandat. Privc. q. oportet. non res sunt, qua delinquunt sed qui res p ident.at illi reciprocant ordiane .eor quidem,qui digni sunt poena,dimittunt,illorum autem avserunt res. di iterum Auth.ut nuἱE Iudic. liceat. quoniam vero Iubemus,inquit,prouinciarum Iudices omnia secundum leges iudicare. de infra: non criminis vindictum proprij lucri causa inserre , aut delinquentium res proprium lucrum
94쪽
Senator. Lib. III. Cap. VI. & VII. Vi
S a quibusncm appellatur in damnandis reis valde sint circumspecti aream sacere. & infra: rt ne propter rerum do, derium iuueniantur iniuste aliquos castiganter,
aut peccantes Pendere. at quanta hodie nundinatio impunitatem ementium t sed ab his quae ad auaritiam ministrorum faciunt omnino abstinendum est. si etiam Vlpianus in I. dium 4. l. D. bov. damnat.loquens de nummis de annulis quos damnati penes se habent, n csticulatores, inquit,vit1ὸ ibi vendιc ent, nec optio nes desiderent, quibus stoliatur, quo momento quis punitus est. Igitur erutoedelicta non oportet, quorum prolatio Rempub. magis sauciat, quam patratio. boni medici bona regula est, ne remedia morbis sint grauiora. quam ob causam Pompeius reprehensius fuit, quod censor fuerit grauior remedijs,quam delicta erant. Tacitus ι. 3. de cum Germanicie legiones seditionis reos occidissent. Tacitus I. a. trucia illa castra nominat.& Germanicus ibidem horruit a scelere; non medicinam illud pluribus cum lachr mis, sed cladem appellans. & l. r. cum diu agitatum so-ret, de luxu ciuitatis coercendo,Tiberius diu apud se pensitauit ; coercitio plus damni in Rempub. ferret, quam indecorum attractare, quod non obtineretur; vel retentum, ignominiam, vel infamiam virorum illuvium posceret. Proinde Cato melius es inquiebat,imp
bum hominem non accusari,quam prauaricari.
mitto contra charitatem de iustitiam fieri, atque Euangelica praecepta, si omnino occulta in lucein efferantur: de non priuatus tantum, sed Respub. amplius laedatur exemplo, quam emendetur remedio. adeoque, quod & alibi dixi, prudentissime & sanctissime ad inuiolabilem usum reuocaretur, quod Innocent. III. in Concilio generali decreuit. in c. qualiter o quando x. de accus quam Constit. inter xx IV., Concit. Trid. citatas bene examinat Steph. V ms.
Est & aliud quod Iudices Magistratusque
nostrates, apud quos in causis criminalibus appellationibus iam-olim locum mores non faciunt, monitos oporteta ut cum de capite hominis absolute iudicant, non nisi cunctis exactissime cmnitis pronunticiar. cum enim nulla sententia criminalis prscipitanda sit,sed manifestissimae probationes prius desiderentur; tum ibi maxime iudicium praeceps cauendum est,ubi error prouocatione corrigi non potest.
i. Vietem publicam maxime conservat cri-Qdie, p, minum Vindicta , qua mali e medio tota Llita a vinis luntur; alij, ne mali sint,exemplo terrentur. is iactu et i- finis est judiciorum criminalium, & poena-mam tu o' rum. Impunitas peccata' prouocau in his vin-
dicandis iustitia distributiva adhibenda est; summis acerba, medijs minora, leuioribus lenia remedia. Laeta maiestatis rei plectuntur
vita & bonita memoria eorum post mortem damnatur ; adeo ut lugere eos non liceat; tui' In teirili aber. q. non solent. D. de his qua notant. infam. ri bonis. quod in haereticis alicubi seruatur; ut non petantur sepeliendi. l. i. de cadau. punit. de in li- , beris circumscripto omnis dignitatis priuilegio, ut non tantum haereditate patris arceantur,quam fiscus occupat ed εἰ matris, aut, propinquorum,& extraneorum; ut miseri vivant,
egent,infames, & intestabiles .quis tuu adleg. Iuc maiest. nec ius sepulchrorum habeant, qui rigor & olim obtinuit, ut charitas, inquit Cicero, mora amiciores parenses Reipubl. redderet. Adulterium etiam matris-familias lux ca- 2.pite punit. non ita mariti crimen, quod alio- Parnae adii, quin par esset, cum soluta peccantis: ob ratio. D riimgN Rem publicae honestatis, seruandarum familia ui qu mirum, haereditatum, homicidiorum, aliorumque incommodorum vitandorum gratia,quae Nis- ex muliere aliena timentur; non aeque autem ex muliere vacua, seu quae virum non habet
singularia ex hoc crimine traduntur, de poena adulteri j, de mulcta dotis, de iure occidendorum deprehensorum, de ordine instituendae&exercendae accusationis, de praescriptionibus, quae accusantibus obiiciuntur; de transactione inter reum, te accusatore hinita. Eadem honestatis publicae consideratio causa est cur libera mulier cum proprio seruo rem 3 habens capite luat, seruus cremetur: C. de mu- ρμIur. qua se serv. pro . Vnde&illustres hodie cum ministris peccantes , non eo rigore quidem, sed supra reliquas puniendae sunt. Libidinum poenam et jam auget persena pupilla, si tutor eam corruperit, cuius insormandi mores commissi ei sunt. C. s quis eam
euim tui. Der. adeoque non ineleganter duci proditori comparatur violator pupillae tutor. Quint. declam. 284. nisi fortu uxorem eam duxerit.
Grauius etiamsi nondum viri potenti stuprum illatum sit punitur: l. si quis 38. q. l. qui nondum. D. de paenis. si sanctimoniali r in qua
etiam conatus pro effectu est; l. . C.de episcopisse cleric. si vi publica aut priuata adhibita; ad . i. Iul. de vi. si per raptum; C.de rapi rirg. ubi que ex his causis poenae asperantur. per insecuis 'tum coniugium tamen mitigantur, ut videtur colligi ex Noues. iqs. in raptore tamen Trid. s. . de mair. c.6. poenas ibi irrogatas utroque
casu iubet lia re locum. Homicidia etiam capitali p*ena lex coercet , dolo tamen malo occisum hominem lex 4.
exigit. ut fortuita I. I. os. 3c vitae tuendae cavsa Ellam ho l. 2. s. q. C. ad i. Corn. desic. excludantur. & e- micidii
mendationis, si seruus loris caesus mortuus sit: sine distinctione dierum, de quibus Exod.a I. C.de emendat. sera. quae emendatio obtinet dein propinquis senioribus, ut stultos iuuenes mediocriter in leuioribus delictis patrio iure
corrigant. C. emendat. propinq. nam ob graue delictum ad Iudicem mittendi sunt. l. . C. depat.pot vi&seruia dominis. l. circumcidere iu
95쪽
9 a F. Zypori , Iudex, Magistratus,
C. de emendat. ρ u. negat propinquos polle mu- habuisset aute prouinciam, a reliquis separari; issali crem adultςram castig ire. Idem dicendum fia/ac stoliatis resimpii. spiouincialibus, li re-
in monachis, ut ob grauia delicta ad Iudicem g ijs aerariis restitui iuberentur, quae ijs furtim ordinarium remittendi sint. & in Capitulis' aut malis artibus extorta sunt. quod frequens secularibus,ctiam exemptis,ca etiam ratio cau- Vespasiano fuit. sam dedit decreto e.6. .rs. Trid. aliisque. Furtum etiam,si pecuniae sacrae fuerit, valde Homicidia asperantur si parentes a liberis, intenditur: C.de crim. sacril. si vis adhibita, C. vel liberi 2 parentibus ,lves intra quartum gra- de vi bonor.rapi. si haereditas expilata, C.de annodum propinquis, assines, patroni, & coniuges expil.ss grex Ouium abductus. C. de abig. caesi lint. D. o C. Al.Cornel.defcar.C. de js qui Iniuriae alperantur,si quis verberatus, per- parent. vel liber. occid. item si maleficiis,aut ve- cuuiis, domus ue eius vi introita sit, si facta sit Iaiuiijs.
neficiis in vitam aliorum grassati sunt. C. de iniuria sacerdoti dum sacra facie dum proconiales ct mathem. nam plus est hominem ex- dit cum insulis N ornatu, si facti sit illuliribus
stinguere veneno,quam gladio. I. I.C.eod. tit. viris, si per famosum libellum. cuius adeoque Maleficis assines sunt sepulchrorum viola- non tantii in auctor, sed etiam qui inuenit nectores.Graue crimen,inquit Tacitus,ulamin re- combussit, sed euulgauit, tenetur quasi auctor. Ilionum. vi&ait i. r. C. de sepsiriol. quando λ quomodo de qui latrones raceptat,extra ordibustis orogis reliquia quadam, O cadauerum pra- ncm punitur. l. i. D de recepi. C. de iis qui latrov. sumina ad exitiabiles uiuentium fortunas petun- Proximos,inquit Quint. ιλ. is 3 .exillino esse rortur. Falsi crimen graue etiam est,& vltimo sup- transfugis a quibus transfuga recipiuntur. hoc na-plicio si exigat magnitudo punitur. l. cui. 22. rura simile est μι ere scelin,ct probare. Magnitu-C.ad i. Cornel.defas. grati ius fit si accedat pla- dine etiam damni iniuria crescit, & poena. vigium liberi hominis. l. rit. C. ct I.rit. D.ad ι.s pin ijs qui Nili aggeres rumpunt. C.de Nili ag-biam de plagiar. si qui adulterinam monetam ger. nou rump.I.pen. D. de extraor .crim de capi fant,feriunt,vel probam vitiant, minuunt,ar- te punitur,qui ullos inde riuulos derivarit, α rodunt. C. de sal .monet. si qui dolo malo no- usurparit sibi.
uum sibi nomen impenunt,quo quid alienum Haec igitur summa sit, ut nulla scelera sine g.
accipiant.C. de vivIat. nomin. liqui libertini, aut vindicta Omittantur,& iuxta mensuram dolicti Ohuiu ista ignobiles pro ingenuis, aut generosis falso se sit & plagarum modus.mensurare oportet,atq; va adnae gerunt, & irrepunt in honores solis ingenuis, accurate attendere ne mensor falsum modum sur-m. & nobilibus dubitos. C. ad. l. Viscess. si qui fal- dicat, ne morbis remedia sint grauiora, sed de sum tellamentum fabricantili treditatem, aut ne demerito leuiora et multo minime scelcra legatum in eo sibi Isscribunt. quod adco odi vlla remaneant impunita ; foecundum crimensum est , ut Senatus-consulto Liboniano pu- inultum mox alterum atque alterum parit.
niatur ex quasi fallo,qui dictante, volente , de vix est ut Iudicum diligentia tam selix si x, ut habente testatore in testamento quid sibi aD Herculis sortem superci; quin si unum hydraescripserit. C. de hu qui ibi ascrib.in test. caput amputent, plura subnascantur. Alieni appetentia circumstant ijs ctiam suis Sed de ptudenter versandum est inς rimi- o. intenditur,adeoque poenis diuersis coercetur. nalibus Iudici js,praesertim publicis,non inuinam & lex Iulia quadrupli poenae subi jcit Prε- tandi praemiis delatores, non acculandi Om- tueausi, si dem, si quid sordidi tempore gerendi hono- nibus permittenda facultas , non Iudicibus erimuralibus ris acceperit; si quid dederit ambitu honoris. quando & quomodocumq; lubet inquirendi, S M sed
ινθ.C- dleg. Iul.repetund. ii se gesserit ut mer- sed praeeunte fama,eaque non a malevolis oria P -- αμ cator litium: ut ait l. 3. eod. quo spectant ludi- ta. de ad ritum capit. qualisero quando. x.de acces qui cau sas trahunt ut sportulas dilatent. 3c cus delatoribus pra sertim voluntarijs non li- nominatim eorum etiam ambitus coercetur, cet impune denunciam; sed nisi probetur cri- qui antequam rationem suae administrationis men,sumptus di damna reporrunt. accusatores reddiderint, repetunt ossicia eadem,atque con- sine inscriptione non recipiuntur; sed neq; qui tinuant. C. adi. Iul.de ambit.iterum Iudices gra- in reatu sunt;qui duos habent delatos : qui ab
uius puniuntur, si pecunias publicas ceperint, accusatione destitere; & fere quicumque insa- nec retulerint in aerarium. Peculatus id crimen mes εἶ quin & miles S: mulier , nisi suam suo- est. Repetundarum autem, cum pecuniae pri- rumque iniuriam prosequatur. C. qui accusare. uatae sunt captae. Eo crimine inuoluuntur de θ C.de accusat.& ius. p. sed & recepti accusa-socij,& ministri Rui scientes substractas pecu- tores qui intra tempus praescriptum reum nonnias recipiunt. Non est dissimile crimen rapo peregerint, infamia, & quarta parte bonorum re,& ei qui rapuerit rapta seruare. Crimen pe- mulctantur, etiam cxilio, si paueeres sint,quiculatus capitale fuit. qui rigor si seruaretur, bus damnum famae iniuria non est. C. ut intra
stirent regna , quae vacillant, aut Conciduut. cert. tevl.crimin. ques.1erm. quod si tergiversati
Bella geri possent spongiis istis sanguisugarum sint,&animo ab accusatione destiterint, inci- publicariam expressis. quae magno Regum de- dunt in Turpilianum, infamiam,& quinque l.
decore geruntur esuriente milite, de mendi- brarum auri mulinam. Coia Seiratus . cons. Turpi
cante, subsidijs etiam quasi mendicato postu- lian. quod si dolo malo salsa erimina intendelatis.magnum operae pretium seret si illud sal- rint,in publicis iudiciis per inscriptionem tatem obseruaretur quod Plinius 3 epist.deserica, lio poena est. l.7. C. de calum. olim id inusti reserti Senatui,inquiti placuit bona ctfuncti, qua nem litterae N. in fonte patiebantur. ex lege
96쪽
Senator. Lib. III. Cap. VII. & VIII. 93
Quomod, mox stroganda est. quae aestimatio est delict i.
pinae iussi ι. San o. D. de poeu. atque supplicium peccati. gelidae adeoque hodie omnes positae sunt in arbitrio iudicantium , olim certae erant , de legitimae rquas nec Iudices exprimere oportebat, de facto tantum iudicantes. t. i. g. nam siquidem D. ad S.C. Turpil. nec enim iactum sequi non potcrant inon poterit. D. te furt. Per mores .hodie Iudices qui sententiam serunt, poenam exprimunt, ut arbitrium indicent di qui apud Belgas merum Impcrium &ius gladii exercent , iure, ex decreto tantum Senatorum,qui Scabini vocantur , illum exerunt. sed de raro apud nos exemplo Marcgrauius poenae genus irrogat. Scabini damnant, poena non expressa. concludit ille ad confisca.tionem corporis, de bonorum: hi adiudicant petitionc: vel absoluunt, si oporteat: vel si minus Oporteat, quam petitum sit minus adiudicant.
Poeni plerumq; apud Belgas surca,gladius, latronibus rota,sustes, de virgae, cum stigmati- . bus dorso imprellis, lecundis etiam ct teitiis,si Remmia. quod hodie sublatum. l. 37. C. depaev. itaque non ut cuilibet lubitum cli, ad criminum vindicti in proli lire licet, sed ex legum praucripto. Quae tamen nec Iudicem
praetermittunt ;curiolos,ves stationarios reliquo sie quibus inquirendi & deserendi ossicium incumbit, si partibus suis demerint; si gliscere crimina per socordiam sinerint. Sed de rite exhiberi, custodiri, transmitti
reos, Je requiri leges voluerunt. requiri quidem: nam alias in grauioribus damnari non
pollunt. I. I . C. ct l. i. D. de requir. reis.bona tamepossint obsignari,& post annum publicari, liiqvix restituantur. l. . 2 3. C. eod. quamuis redeuntes semper audiantur, l. vlt. eo Lut fama relii tuantur.
Exhibiti rei, vel carcere Ze vinculis com pedibusque,vel custodia militum, aut seruorii quorundam publicorum , aut fideiussionibus, aut pignoribus de repromissionibus secundum deliciorum aut delinquentium qualitatem obligantur , N prout praesumptiones inno-
Centiae,aut argumenta criminis fuerint. C. de
cuso . reor. semper tamen ex speciali Iudicis praecepto. l. rit. C. eod. & custodia publica sit Oportet. l. rvic. D.de rei b. sign. nam qui priuaro carcere quem cohibuerit, olim ultimo supplicio damnabatur, tamquam Matellatis reus ri. l. C. priυ. arc. hodie poenam carceris publici tot diebus sustinet , quot priuatum exer
Iudicium criminale eodem sere filo deducitur, quo ciuile; nisi quod quanto maius momentum est vitae, quam sortunarum; tanto maius sit oporteat ludicis diligentia r adhibitis etiam quaestionibus quae seuerae indagationes vocantur; non nudis interrogationibus fiunt. sed per vim & tormenta cruciatusque corporis reorum vel testium ; & quandoque accusa
toruin; si aliter rei veritas haberi non possit. D. ct C. de quo. Convictis autem vel consessis reis poena recidivi fuerint,exilium ,relegatio, ad infamia
olictatio in thcatro columna publica,mulcta, di bonorum confiscatio. quae tamen apud Belgas nec ubique,nec ex omnibus criminibus in-il gi potest i saepe non nisi ex crimine Iesar
Maiestatis, annotatis tam e bonis vivente reo.
On tantum malis hominibus prouintia purgare oportet,sed & expedit nonnum- δ'
quam Rei p. suspectum,quamuis probum, per rariis,
ostraci simum dimitti . quo νnere cen turae ea requitii, Graeci vii sunt. sed & Romani Imperatores usuriun.
non male si quos suspectos habebant, specie
legationis, honorumq; in alias prouincias seposuerunt, per simulationem amicitiae, secum ab exercitibus abduxerunt. de Nero nondum malus Plautum per litteras admonuit, Iricon
suleret sibi θ νrbi, fis praue dissumantibus subtraheret, e illi per fiam auitos agros, tu quibus tuta ct inturbida iuuenta frueretur. Tacit. Olira-cisini eo genere prudenter saepe Hispani utuntur, in Indias, seu alias prouincias dinum . ijs, qui Reip. ibi operam non malam sepe praesti-tcrunt, quamuis non leuem suspicionem ante dedi sient. Quod sane laudabilius est,quam ex- 2.
emplo in eos uti, quo Seianus, Cecinna, Par Circa mortumento ceciderunt. praesertim si conliare aper- nisi instet te eorum scelus non possit. vi Cecinna conci- ribu lucet dit ita vigente discrimine,Sueton.in rito rese- ς'Miψu 'arente, ut is etiam chirographum eius praeparatae apud milites coniurationis deprehendis set. nam hoc tantum casu,& cum aliter saluus
Princeps, salua Respub. esse non possit; ubi perniciosior est quies,quam temeritas;& consiliu laudari non potcit, nisi peractu;admitto
quae habet Clapmar. de arcav.rerump. l. q. c. a. Ratio sane imperiorum est, ne noceri post,
ut ait Dio. ideoque satius est prouidere, ut ait Plii losophus polit.lib. s. c. q. ne aliquis tu Rep. tan- RHiQ impet vere crescat. ubi vero Resp. io cum statum ' 'ς .peruenit, medicina utendum est. O ilat, inquit Seneca , qui 'id excelsum est. QIale de illud eiecisum sit. Atheniensium; Nen O de nobis uniu excellat, bed si , quis extiterit,alio loco, ct apud alios sit. quomodo Africanus lubens ciuitate cussit Periιulosum erat, inquit Liuius, in Rep praesertim luera unum hominum esse caput o ci lumen imperii: ub umbi a
Scipionis Vrbem terrarum orbis dominam latrae, nurvi eius pro decretis patrum esse.
Quare & inter Principes id obtinuit , ne sceimias ex domo Augusta pro arbitrio nubat. iAggrippina maritum petente Tiberius nega- Praiae pum uisivan ignarus, ut ait Tacit. quantum ex Rep. filiae non nisi percretur. auidissima enim potentiae crat,quod d- ωrs suilli ridens exprobrabat Tiberius; Si uun domi Rub ης natis Iliola,iuiuriam te accepisse existimaι p Ide in Tiberius Seiano Liuiae nuptias ambienii apud I acit. lib. q. Fallelis, inquit, Seiane ,s remansurum iu eodem ordine putas, or Liuiam, qua C. Caseri , mox Druso nupta fuerit , ea
97쪽
V Fr. Zypaei IudeS, Magistratus,
Nam ut idem Tacit. in Agric. matrimonium ad nonnumquam reunt. ita obseruatum cum μηνιaiora nitenti, decus ac robur. Sic Darius apud interfecto domino omnes serui trucidabantur. ' μ' Iustin . 1. Principio rum Cyri Regis sitam, re qua de re Cassius in Tacito i . Annal.2 quidem galbus nuptijs regnum Irmaturus, tu matrimoniis insontes peribunt , nam ct fuso exercitu cum deιι- rccepu , ut non tam tu extraneum iram tum, mus quin feritur , etiam prenus sortiuntur. &quam in familiam Crrι reuersum videretur. ita Liuius lib. a. Centuriones dupluario qui resiι-
Octauia Claudii Imp. filia Neroni desponsa- querant ordines, virgis caesos securi percinit:cate-ta ult quod maiora illi patefacturum erat, inquit ra multitudo sorte decimus qui ad supplicii Historicus: progessum scilicet ad imperium. lacti. Rationem in Cluentiam dat Cicero ; τι
itaque in elocandis regijs siliabus diligente metus ad omnes, poma ad paucos peruσniret , o ne circumspectione opus est, ut ambitiosus pro- miles in bello propter hostium metum delιηqueret, cus non admittatur , qui rcgnum aliquando amplior ei mortis ct suppiiij metus est a maioribus ast etare possit , siue in monarchia, siue in constitutus: ne auιem nimium musti poenam capι- Rep. Non carere mysterio multi credunt, iis subirent, idcirco illa sortitio comparata est. quod Palatinus Boemici ambitus reus, nec a Sane necessitas ius ordinarium soluit. ita socero admisi is fuerit, nec a sororio intra re- seditiosum & latronem occidere licet statim, Nee sitias gnum magna: Britanniae receptus, sed in ne- ac deinde ad Principem scribere. l.6. De de in- exlex in
more Hagiano venari relictus, di tranquillam iusto rupto. sic castrorum praedoctus sed itiosos vitam degere. supplicio afficit, quamuis ad legatum ea iuri DNon dissimili ex causa apud multas gentes dictio pertineat. l. 9.D.de custod. eor. quod Ta- non in liberos eorum dumtaxat,sed & in pro- cit. i. Annal. a Mento refert factum este bononem tu pio pinquos seu itum est. sed & apud Romanos magis exemplo, quam concesso iure. sic difficilinam vorali non raro. Murranus, inquit Tacitus, Vitellj tempore annona vendi iusto pretio iubetur non p0iIς b stium inter ut i it,mansuram discordram obleu- inuitis. l.6. de extra ord.crimin .cum alias ncmodens,ni semina belli restrinxisset. Nam gnati pa- inuitus vendere cogatur. ita filius etsi non terni regni vindices. Sen.&iterum Tac. m. s. haeres pro debito principali tenetur , & uxora unal. Placitum posthac ut in reliquos Seiam libe- in pignore posthabetur. l. q. C. deprimipil. sicros aduerteretur. & apud Amian. Murcellin. priuatum depoliti ius publicae rationi cedit.
interceptι imperiali moIu interiere omnes ad mu , I. 3 i. D. depositi. ad eandem notam pertinen r.eorum i soboles, parua etiam rhm, ne ad parco' l. l I. DAd l. Iul.mais.l.Io.A. 16. D. qua infravd.
rum exempla succresceret, pari sorte dcuta est. ci editorum. Nec vero mefugit: inquit Cicero, quam sit acer- Sic o salutis causa rei familiaris commoda 9.bum, parentum scelera fliorum panu tui : sed bος negligenda esse, ait Vercingetorix, apud Caesarem Et salus puc praeclare legibus comparatum est, ut charitas libe- lib. I. Gallis luadens ut sui ipsi frumenta & Nisa rorum amiciores parentes Reip. redderet. Sed hoc aedilicia incenderent , quo libertatem & i nihil facit ut iuste occidi insontes possint: ut herium tenerent. sic & l. 3.C.de primip. sed alio abesse iubeantur 1 Rep. cui peliculosi sunt, sensu, utilitas publica praserenda est priuatorum concedi potest saluti pubicar, non ut in cor- contractibus. Iustam rationem tradit Liuius pora saeuiatur. ideoque rectius Alexander, lib. 26. Res'. incolumis ct priuatas res facilὶ satura apud Curtium lib. 8. olim istum morem occidendi prastat, publica perdendo tua ne quidquambernes. ιum selestis insentes propinquos parentesi solui, adeoque,quatenus latus publica exigit,haec iu- ct profiteor omnes eodem bonore futuros eor tu sta sunt; non pro lubitu. quasi peto, ut inquit quo fuerunt. Diocletiauus non tantum Casiij Salust.iuiuriam facere,id demum esset imperio vii. liberos vivere permisit, sed etiam honoribus Laudabilius Titus apud Sueton. abstinuit affecit. Cair de Augustus, aliique non hO- alieno ut si quis pinluam.quare quod salus publi-stium multorum liberos tantum, sed & plu- ca alicui auferendum suadet, ex aerario publi- rimos,qui ipsi hostes fuerant, non in grati m co refundendum videtur. 2.C.pro quibus caci sdumtaxat receperunt, sed dignitates, Sipsos ser.prem. lib. accip quantum fieri potest: id enim consulatus dederunt. beneficiis tantis animi iustitia destributiva exigit,quae non permittit hostiles expugnantur,& hostilia obliuiscuntur ut publicum onus in paucorum humeros resitum nihil potentius ad clementiae famam. netur :& prudentia politica , ne per ablationes
Haec tamen ita prudenter temperare Oportet rersi comisasiones instituantur. ut minatur Phi- iram inter & clementiam,vt Casiij & Bruti in losophus,lib. . polit.c. 6. Principis nimium clementis & Rei p. pernici Q non alantur. Arcadius & Honorius in s. quisquis C. adleg. Iul. Mais. tellantur filios paterno debere perire supplicio , in quibus paterni, hoc
est, heredi tari j criminis exempla metuuntur. tamen se vitam cis dare , ciuilibus tantum poenis irrogatis. in causa scilicet maiestatis. pacata atq; quieta prouincia sit quam re- In ii, om- nam alias poenae latim tenent auctorem. l. 22. git: quod no difficile obtinebit si solicite agar, crum Iladicis C.depaeu. neque alieni criminis quisquam suc- ut malis hominibus careat prouincia,cosci; co- νς ς usu cessor constituitur. ι 26. D. de parn. quirat .l. I 3.D.de of Pr .atq; in primis odia, ' λ- -
atq; ciuiles contentiones ut remittatur, allabo
C Ongruit bono & graui Praesidi curare,ut T.
Sed & alias tamen cum delicti atrocitas exin sim sei empli seueritatem requirit , etiam insontes ret.na eX his vires paulatim sume libus a priuatis familiar,
98쪽
familiar, a similijs tribus, a tribubus urbes, ab urbibus prouinciae integrae incenduntur,& totae demum conflagrant. seditiones atque bella ciuilia contemptis saepe init ijs nata sunt, nec nisi multo sanguine restingui potuerunt. Ira ciuilis nec legem nec modum nouit, belli ciuile nullam disciplinam: victoria ciuilis calamitas, etiam pace obtenta saeuitia bello
In haec initia vigilare, & praeoccupare noxias Magistratum oporici. etiam minima non contemnere: causas sane nullas praebere iniuste arreptas auferre , aut moderaru furiis aliquando , & tempestatibus cedere : operiri, qua ad rationis semitam redeatur; novitatem omnem vitare,& oblatam praescindere;optimatum atque plebis statum antiquum nec augere , nec minuere; utriusque mores pristinos sartos, tectos seruare. si quid enim insolentius fiat , qui se laesum credit,facile surgit tu iras, & turbas. praeterquam quod genus humanum querulum est, & pessimo cuique facile murmurare, & ex plebe aliquis Marius,aut ex nobilitate quispia Sylla,Catilina,Caesar esse velit; ac dominatus
causa sursum deorsum omnia vertere. neque
enim libido dominandi vilibi aut umquam suos Tamberlanes defuiste permisit. Sacrae
Litterae atque omnium gentium Historiae plene sunt. Consen lib. 9. polit. cap. s. Romanas seditiones ab urbe condita singulatim omnes enarrat, tum sub Regibus, tum sub Consulibus, tum c. . sub imperatoribus,tum c. s. aliarum Rerumpubi. ex Lipsio Lovaniens. tum c.7. Osmanidarum.. Rectores Prouinciarum, urbiumve saepius populum superba arrogantique crudelitate inseditionem verterunt. pd auaritia, tributorumque exactionibus,maxi me nouorum maiorumque duriter imperatis. quae tape Principibus exitio fuerunt,rard non nili ministris lucro. tum vero si non consensu Ordinum, d notoria necessitate exigantur;si nec ipsi Principes indixerint, sed . Praesides tantum extorqueant, immane periculum est. non alios hic qua in Belgas testes volo. nisi accedat Battus Dalmata Tiberio exprobrans, Romanos belli causam dare, quὲd non canes, sed lupos pecoris custodes mitterent, Nihil enim mirum, tumulis tuari subditos, si Magistratus latrocinentur.
Iniustitia etiam, cum ius non redditur, aut iniquum redditur, facit non raro ut male habiti ad vim conuertantur. Magnum insuper incitamentum ad seditionem est metus, ac minae. quas , antequam executioni mandentur,dc quodcumq; malum prospicitur,anteuerti,& praeoccupari solitum est. Aristot. libri .polit.c. b. in vicino est spes,maiora,melioraque coninsectantium. inter quos primi,qui honorum cupidine & ambitione incensi sunt. quae usu vix absunt ab ulla rebellione: saepe sunt solae . Aristot. d.c. s. & huc spectat nimia unius paucorumve potentia. quae vel ipsos in spem dominatus erigit, vel aemulos cxcitat .Propter
excellentiam poris , inquit Aristoteles , seditis
oritur,cum aliquis Pnae,aut plures ampliores opes, maiorems potentiam obtinent, quam fert ciuiIas. aut Rerp. administrationu potentia. ex talιbus enim
rebus monarchia , aut aestu stia nasci solet. quocirca in nonnullis locis praestantiores per i istam ad certum tempus relegari solent. quod Graeci dicunt eςΠακιξeti , ut Argis & Athenis. Atqui praestat ab initio prouidere, ne viri tam exces lentes in ciuitate possint existere, quam malo ex patientia & ex negligentia nato posterius mederi. Contumelia adhaec si magni viri ea assiciantur,& licentia deinde in sceminas, praesertim nobiles, ultionem prouocat. Fastus denique,amicorumque pridem contemptus. Suet.iu lulre,c. 76. 77. 78 9. & Tar- Fastus. quinio urbe pulso, non aliud nomen inditum, Iam S Ucibi. quo populus existimauit satistius vitia,& iustas suae desectionis causas denotari. Et fastus tum est intolerabilior, climsub titulis Maiestatis accedit crudesitas.quare bonus Imperator aiebat crimen Maiestatis suo saeculo cellare. admonentque Iurisconsulti veteres crimen hoc non habendum in occasionuob Maiestatis venerationem : personam spectandam, an potuerit sacere,& an ante quid secerit. Sub malis Principibus crimen Maiestatis nobilis scriptor singulare dicit, & unicum crimen eorum , qui crimine vacant. denique quot sunt imperantium vitia, tot esse possunt causae rebellionis,sed,quas iam diximus, genere & impetu praeualent. Imprudenter ergo etiam administrata Reia
pub. vel ipsos ordines, vel ipsum vulgus ad P.
teditioncm excitat, sed maxime si antiquum Impi me regionis morem, prisca iura, aut priuilegia con. tia, morum temni videant. praesertim ea, quibus aliqua po. 'puli libertas consistere, eaque sub regium arbitri u subigi credatur.quod incaute aliqua do habiti Belgae septuagenario nunc bello testatur. Periculosum etiam est diuersos inter se populos iniscere,& in ciuitatem assciscere. Arist. d. c. s. nisi sorte in exigua Rep. ubi multis ι mox matrimoni js assinitates fidem,amicitiam
que conciliant. ut Romulus multos eodcm
die hostes eosdem & ciues habuit; & Sabinarum raptus,ne soceri & gencri scinper pugnarent impedij t. Tandem & multarum seditionum seminaria u. suist oppositi inuicina Magistratus. ut apud Oppositi Romanos tribuni plebis. inuicem Ad extremum populo arma ad defensione nariust, tus, permissa occasionem in multis Imperi j ciuita- tibus dederunt eliciendis Magistratibus. ikimiis i Insuper inconsulta PrIncipum libcralitas, dum aliena, aut olim a praeuecctaribus data Iudinsulta aliis largiuntur , rixas saepe & bella excitant. liberalitas. Ob Walachriam aliasq; Zelandi et Iusulas ante Hollando, deinde Flandro datas perquatuor olim faecula subinde pugnatum est. Prouincialium etia & subditorum vitia sae- Ipius seditionibus originem praebent.praesertim A subisitis in amplo imperi j corpore, ut ab uno capite din Giam raucae
ficile regi possit. & dis litis sub uno Principe PQPVu νium longe lateq; prouinci js, ut dissicilius mandatarcgia, Oc
99쪽
96 . Fr. Zypari, Iudex, Magistratus,
ta plerumque tardius eo deserantur. neque Principibus religionum concordiam debere tutum semper & ubique sit legatum mitti cum esse commendatam, c. 2o. eius pacis publicaelum ma potestate. D. Λugustinus de civit. Dei ineundae rationem. c. qq. lib. 39.c.7. uamuis desunt hollas amen ipsa im- Semper tamen ea ratio tenenda, quae ex more 2 l. peiij latitudo peperit peioris generis besta, socialia di ingenio gentis ipsi religioni, & Rei' utilis Remedia silicet O ciuitia : quibus miserabilius quatitur elle queat. non nullibi carceres,& ignes retia genus humanum siue cum belligeratur, ut aliquan- gionem conseruant; alibi euertunt: quaedam do cov quiescant i, siue cum ιtactur, ne rursia ex- gentes supplici js emendantur, quaedam in pe- surgavr. ius ruunt: quaedam alicubi sectae contem prae Plerumque seditionibus mutua odia & in- exoluerunt, quaedam poenis vindicatae alicubi uidiae quibus in Principes amor praetexitur, violentius repullularunt: Meridionalium multi- causae seditionum sunt. ut in Gallia avorum rura ubi religione capta est, melliis ratibus, quam 27 seculo, Burgundico & Aurelianensi sanguine ducibus suis semper paruit. Curt. ι. . Modus re- Religi isod ijs consanguineis litatum est . fomes stirpi- giminis cuique climati applicandus,non quastus nondum est eradicatus. animis perinde ac linguis imperari possit,ut de Potentes qui patrimonia absumpserunt,qui Alexandro Curtius; sed ne ovis una iniectioinfodere non valent Sc mendicare erubet cunt, nem alteri aflricet. Regiminis porro ea in renouas res moliri solent, ex quibus lugant quod ratio a Mecarnate ad Augustum prudentissipatrimonio surrogent. Arillotet. lib. polit. me praescripta est , si de vera religione acci- c. G. Iulius, Catilina, Cetegus, Curio, Milo, piatur : Diuinum numen omni modo atque omni Antonius Triumuir post rem decoctam am- tempore sei undiιm ritus patrios cole, atque ad ei Mbitioni publicas causas praetexerunt. cultum alios compelle : eos verὸ qui circa illud ali Mercimonia, opificiorum, artifici Orumq; quid innovanι odio habe , ct coerce : non deorum. lucra si intercidantur, & cum finitimis com- selimi causa, quos qui contemnit, nihil aliud magni R P --' mercia;si plebs labore vacua ocietur, fameat- fecerit , sed quia noua quadam damonia ivsrodii
. que ; timendae sunt expilationes domorum, centes, multos impellunt ad rerum mutationem.& grauiora incommoda. Vnde comurationes, seditiones, conciliabula exi-
o Rem p. etiam turbant facile Potentes,si po- sunt.res profectὸ minime conducibiles Monarchia. - ' testas Magistratuum paulatim sit imminuta; Iussit & id lex XII.Tab. Nihil, inquit Tac. lib. M. a Iu,' ita ut eos contemnant ij quorum cst parere: I9.aquὸ dissoluenda religionis esse, quam ubi nouq ' nec audeat, nee iacile possit magistratus repri- patrio, sed externo ritu sacri carctur. mere insolentes; felicitate rerum elatos, in Id porro semper Principes atque Magistra- et r.
luxum,superbiam, & Magistratuum contem- tus propositum habeant, ut verum Dei cul- ptu, caeteraque vitia inde consectaria prolap- tum, veram religionem , quocumque utiliori,sos. unde Florus lib. . c.I2. Qua enim ros alia pro ratione loci,& temporis modo promoue- furores ciuiles peperit quam nimia selicita ant: neque secularibus rationibus aut politicis- Collegia etiam, sodalitates, confraternita- mis vltra genuinos Christianae politices termites,quibus etiam ius coeundi datum est, nisi nos abducantur: memures promitarum,& m, diligenter observentur, ne quid coatra leges narum I. Regum c. 2. Nunc autem dicιt Dι minui: faciant, periculosa admodum sunt. Absit hoc a me, sed equumque glorificaucrii me, Denique nihil potentius ad omnem sedi- glorificabo eum qui autem conIcmvunt me, erunς
tionem quam religio, & superstitio, in eisq; ignobilis. nouationes. id quod per omnium Φculorum Porro in omnes seditionum causas, & ori- 2 historias liquet; sed multo maxime per nostri gines diligenter inuigilare Magistratui conue- Inomota seculi tempestates, ab haeresiarchis seditio- mi. & quidem nullo potest efficaciori modonum ventilabris excitatas. Id quod pluribus quam principiis obstando: quae inualida esse
exequitur Consenta. 9. polit. c. Io. ct II. ubi solent, sed impetu crescere , eoque valentius praesentem Rei p. ac religionis Christianae in quo uclocius. quibus enim tempus datur,tan Europa statum cxplicat. turbatam in Imperio quam mare,cui non opponitur agger, gliscere publicam pacem c. . t 8. atque euersam c. 37. permittuntur, Omnemque in circuitu regionec ciuilem obtineri posse, nisi Ecclesiastica nem inundare.& sit,ut seditio iam iusta pol turbari desinat c. i8. posse tamen certis con- state superior sit, nec vi compesci possit; sed ditionibus c. 22. 24. non mixtione religi O- iam cuniculis oppugnari debeat, tempestatinum c. 23. aut syncretismo c. 2 29. etiam cedi,&aliquid de rigore vetetis iuris remitti; Lutheranis non probato. c. 27. 28. colloquia postulata in totum,in partem,ad tempus, comc. 3 I. scriptiones c. 34. conducere, petulantia cedi. Nihil enim est periculosius,quὶm in istis interim ingenia c. 3 o. calumnias c. 32. coer- turbinibus indurare animos, saeuitia etiam condas: arbitros affectibus liberos quaerendos, vel desperatione ad extrema impellere. exar- c. 3 i. certissimam esse rationem Concilium mare etiam quocumque modo , aut promisso generale,c. Is .ex more Ecclesimc 36. senten- ciues,ac prouinciales oporici, ne armis assuet-tia etiam aliorum c. ue 7. utile esse,quod se nis cant,pericula contemnant,militarem audaciamdam veterem Ecclesiae formam & consuetu- induant, vires suas introspiciant, alienas condinem celebratur,adeoque Tridentium toties tra Principem suppetias petant, impetre utrinantea Germanis petitum et c. qr. contra ex-- bella etiam primum sui defendendi nomine,
ςζptiones , quae opponunt ut, inanes, c. 4 . di mox offendendi Principis causa ruant ipsi,& vicinos,
100쪽
& vicinos, adeoque semper aemulos principes niendi, decimantur; decimus i vigesimus
trahant: deinde quo iustius populus rem geri centesimus poenae subditur. putet, senatusconsulto etiam atque ordinum Canones seditiosos excommunicanae. e. DCecreto Principem iure ui dominatus exci- d. 9o. seditionarris initiari vetant. d.
dissi declarent; nouam Rem p. forment; alijs c. 8. & ut in seditione solent in Magi us Principibus & Rebusipub. probatam reddant; di Prinsipes maledicta proiici, Canon. 8 r.
ped re, quam maxime oportet; natas quam ror. Sic Maria soror Moysis aduersus eum Oc ili unu amoliri. adco ut seditionum etiam insurgens lepra percussa est. Exod. 22.
auctores. si in principijs ipsis tuto extingui Apud multas gentes vlitatum suit, ut filii, a rinon possint, donis tamen & muneribus pla- nc potes, & consanguinei omnes eorum inter- . . candi sint, promissis etiam honorum & digni- sicerentur , qui in Principem aut ' R pub. iana latum. synoeris quidem & a quibus fraus p aliquid moliti essent. Id Arcadius & Hono- 'I '. ζ. . . . riu non admittunt. sed tamen in liberos poe- ratio actDeinde si magis id fieri tempus suadet, in- nam extendunt. Iure haec inquam statuta ro ter ipsos seditiosos discordiar excitandae edi- sunt , sed ad prudentiam Rectorum perti- Piud tertioli inter se committendi. diuidere distra- net dispicere, quando lege agere conueniat, di inp)la cios, punire, negotis, praesidiorum nomine quando silere legem , & suppliciis non a simia 'tu 'diniat tere oportet, aliis modis quos sors os- rare populum , & impellere inclinantem. ψμ '
teri coercere, discutere. led nolle gentis ge- quando leges audaciae impares futurae sunt,nus oportet, & mores vulgi. Multitudo omnis pacare mollibus dictis, & promissis. Roboa- fur natura mai is per se immobitu est, ni venti mo seniores auctores erant , ut ea die populao aura cient, aut tranquidi, aut procellosi. I ac. cederet, & pacatum dimitteret. a. Reg. I 2. Li8. Nou es. inquit Cic. pto Planci consuum Si hodie obedieris popula bute, o sevieris , O in vulgo, non ratio, von discrimen, non diligen- petitioni eorum celseris, locutuu fueris ad ea tia. Hac, inquit Liuius l. 24. natura mustituri. verba lenia; eruut tibi serui cunctis diebus. sed nis est, aut seruit bumiliter, aut superbe domina- ex consilio iuniorum respondit Rex populo . rur. libertatem qua media est nec sternere modicὸ, dura et de mox populus rcgem aspernatus est nec habere sciuiu, nibil in vulgo modicum. rerrere, qua nobis pars tu Dauid ' vel qua haruitis in siliani paueaut , mutabile subitis, tam pronum in tu, Isai y ab eoque desecit: Vade in tabernacula sericordiam, quam immodicum sauitia, mere- rua Ur,el; nunc vide domum tuam Dauid trictore praceps, pauhium, socors. butisque praesectum Aduram lapidauit omnis Quod si tamen tempus suaserit discordias Israel. fugere coactus est rex, recessit ab eo
inter leditioses excitari. rebus compositis om- lirael, vocaverunt Ieroboam congregato coenino alendae non sunt, sed stirpitus tollenda . tu, & coinstituerunt eum regem. di tribus factiones plerumque cum Reipub. periculo Iuda& Beniamn centum de octoginta millia sunt coniunctet.strages magnas dederunt Gudia electorum virorum ne in rebelles duceretur
fi & Gibellini: Arminiaci ac Burgundi; Rosa oraculo & religione impedita est. Sane, in huc alba atque rubra ; Liguisbe ac Hugonoti, iusmodi seditionibus prompta prudentia &Snouchii ac Cabilaui. soloete iudicio opus est. Id numquam male cen.Si grauius nihil admissum in motu populi sit dulcibus verbis lenire plebem, quandoma
quam turbulenti clamores; lent mitius coem nisestum non est legus auctoritatem habituras.ceri. l. 28. D de paen. y.siolent quidam,qui vulgo se Caetcrum tempestiuo causas non auferre. iuuenes appellant in quibusdam ciuuatibus turbuis unde estectus ad seditionem prodeunt, extra lentis se acclamationibus popularium accomodare, culpam numquam est praebem autem earum
qui si nihil amplius admiserimo re ante Di a Pra- ansam perditi consilii. aluerunt plures in Re- de admouiti, sustibus cas dimittuntur, aut etiam pub. dissidia, quibus ipsi dein conciderunt.1'ectaculis eis interdicitur: quod si ita correcti in AEgypti reges in more id habuerunt: sed malo ijsdem deprehen autur, exilio puuienti sunt; non- suo domi debiles, externum hostem inuene numquam capite plectendi : scilicet cum sapias runt, qui eos facile inuasit, vicit te. & seculo seditiose ct turbulente se gesserunt, ct aliquotus nostro apud Gallos cxemplum, ac alibi non
deprehensi tractati clementius in eadem temeritate defuit.
propositi perseuerauerim: si grauiora delicta acce- Prosecto Principes exigendis vectigalibus, dunt grauius statuendum est, transsuga ad hostes, ne noua ratio aut qua utitas imponatur. dili- ἶν' vel consiliorum vestrorum renuntiatores, aut riui genter cauere debenti pernitiosa est eorto YS ' i' exu livtur, AEutDΠβ suspendulitur, ct auctores propagatio; plerumque subditos a suo Plin. 'μ - seditionum aut tumultuum populo concitato pro cipe diuidit, & eorum amorem, & obseruanqualitate dignitatis aut in furcam tolluntur, aut tiam tutissimum omnis imperii vinculum diu bestiis obiiciuntur, aut in insulam deportantur. iungitiinfinita sunt omnis aetatis,omniumque aiusquis cum barbaris aut militibus scelestam regnorum exempla. Bodin. late de repubib. 6. iiiit factionem gladio feritur, bonu omnibus fiso Monet optime Tacit. l. s. b .pecuniis conqui addictu. l. quisquis C. ad i. Iul. Mai . sepe cum rendis Principes plas inuidia bi, quam virium ad