M. Tullii Ciceronis Tusculanarum disputationum libri quinque, ed. R. Kühner

301쪽

282 TUSCULANARUΜ DISPUTATIONUM

enim ira, ut modo definivi ulciscendi libido: sed ipsum illud genus vel libidinis vel cupiditatis ad summam

utilitatem esse dicunt a natura datum nihil enim quemquam, nisi quod libeat, praeclare sacere posse. Noetu ambulabat in publico Themistocles, quod somnum ex pere non posset quaerentibusque respondebat, Miltia dis tropaeis se e somno suscitari cui non sunt auditae

Demosthenis vigiliae qui dolere se aiebat, si quando opificum antelucana victus esset industria philosophiae denique ipsius principes numquam in suis studiis tantos

progressus sine flagranti cupiditate sacere potuissent ultimas terras lustrasselythagoram Democritum , lalmnem accepimus ubi enim quida esset, quod discito set, eo veniendum iudicaverunt num putamus haec fieri sine summo cupiditatis ardore potuisset' . 45. Ipsam aegritudinem, quam nos ut le- iram et immanem beluam sugiendam diximus, Don sine magna utilitate a natura dicunt constitutam, ut honaines castigationibus, reprehensionibus, ignominiis asse se in delicto dolerent impunitas enim peccatorum data videtur eis, qui ignominiam et infamiam serunt sine dolore morderi est melius conscientia ex quo est illud evita ductum ab Afranio nam quum dissolutus silius,

Heu me miserum lium severus pater, Dummodo doleat aliquid, doleat quidlubet .

46 Reliquas quoque partis aegritudinis utilis esse

dicunt: misericordiam ad opem serendam, et calamitates hominum indignorum sublevandas ipsum illud ae-

Codd. Ern. c. Vulg. fugiendam esse. Sic R. b. D. e Codd. Ern. c. vulg. et ignom. 1 Sic D e Reg. et Pithooan. - Ern. α vuls quod lubet. 44 ipsum illud genus Libidi CAp. XX. 45. Heu mae miserumnem tanquan genua, cui tunquam Dummodo etc. maec Afranii verb species ira subiecta erat tetrametrum trochaicum catalecticum nisi quod liboa militi quemquam constituunt quem sic disposuit fleui praeclare facere posse, nisi libidine eius: F. Heu me miserum s P. Dum aliqua vel cupiditate agitetur modo doleat aliquid, doleat mille capere non e set Subiunctivus es. positus est, quia sententia, he si indignorum Scit istis cala mistoclis mente prolartur mitatibus, quibus amiguntur, vel vρηDj9jligo b Cooste

302쪽

LIBERIV. 21. 283 mulari, obtrectare, non esse inutile, quum aut se non

idem videat consecutum, quod alium, aut alium idem, quod se metum vero si quis sustulisset, omnem vitae diligentiam sublatam Ore quae summa esset in eis, qui

leges, qui magistratus, qui paupertatem, qui ignominu

am, qui mortem, qui dolorem timerent. Haec tamen ita disputant, ut resecanda esse fateantur, evelli Genitus dicant nec posse, nec opus esse et in omnibus sererebus mediocritalem esse optimam existiment quae Minnexponunt, nihilne tibi videntur an aliquid dicere A. Mihi vero dicere aliquid itaque exspecto, quid ad ista. XXI. 47. M. Reperiam ortasse sed illud ante. Videsne, quanta suerit apud eademicos verecundia' plane enim dicunt, quod ad rem pertineat Peripateticis respondetur a Stoicis digladientur illi, per me licet; cui nihil est necesse, nisi ubi sit illud, quod veri simillimum videatur, anquirere quid est igitur, quod occurrat in hac quaestione, ques possit attingi aliquid verisimiles quo longius mens humana progredi non potest.

desinitio perturbationis, qua recte Zenonem usum puto: ita enim desinit, in per urbatio sis persa a ratione Α, confra amram, animi commotio vel brevius, ut sterturbatio sis appetitus oehementior vehementior

2 Sic o PD. e plurib Codd. Ern. c. vulg. e. micam de Bouli. coni. Vulgo e qua Alii suo. 4 Sic nonnulli Codd. ut Gr. ELD.

meritorum, ut eas perpeterentur. V. laborare, ut certam quandam opini t eindors ad orat Satir. II. 2. 103. nem praeceptam defenderet, sed ab Cur me indignus quisquam te di omni partium concertationisque si rite prate graece Oet κἰξιος. ναξιoe dio libor eam sententiam exquireret, Apposit Darisius ad partes vocavit quae proxime ad veritatem accederet. Plaut. Curc. IV 2, 23 Indignis si plane enim leunt nihil admi- male dicitur, maledictum id esse cicendo, nod egre adversarii ferro dico possint. Ernesti. Secus Stoici age-

tum, quod veri simillimum Ideatur, CAP. XXI. s. apud Academicos anquirendum est. De verbo anqui- iam oratio paullum digrediens a pro rendi, quod habet notionem circum-Posito versatur in laudanda Academia spicienai et circumquaque quaerendi, eorum in disputando moderatioso. Id cs Beler ad offic. I, 30. p. 229. I a Cicerone eo consilio factum vi quo Iongius ex Academicorumetur, ut demonstraret, se non in eo ratione, de qua V. Prolegomen Dissilia πιν Cooste

303쪽

284 TUSCULANARUM DISPUTATIONUM

autem intelligatur is, qui procul absit a naturae con

stantia.

M. Quid ad has desinitiones possint dicere Αl-

qui haec pleraque sunt prudenter acuteque disserentium: illa quidem ex rhetorum pompa, ardores animorum, colesque istutum an vero vir sortis, nisi stomachari coeperit, non potest sortis esse gladiatorum id quidem quamquam in eis ipsis videmus saepe constantiam; colloquuntur, congrediuntur, queruntur, aliquid postulant', ut magis placati quam irati esse videantur sed in illo genere sit sane acideianus aliquis hoc animo, ut narrat Lucilius:

Occidam illum equidem et vincam, si id quaeritis, inquit: Vorum illud credo sors in os prius accipiam ipse, Quam gladium in stomacho furiae ac pulmonibu sisto. Odi hominem iratus pugno nec longi quidquam

5 V. Adn. 6 R. r. V. Gebb Lali gladiatorium quod sane habet, quo se commendet. In hoc euim adiecti latet nom. gladiatorea, ad quod per tinent in eis ipsis. 7 enti coni expostulant. Acute; sed obest at quid. V. Adn. 48 possint Sic correxit Benileius pulmones transfigam. Odi enim h et sic Bem. Intelligendi enim sunt Pe minem et iratus pugno. Notum tripatetici. Ernestius vulgatum possit autem, addit Benueius ad h. l. qui

retinuit quam sic defendit Bouhe animo concitatiore pugnant, non tam rius ,,Quid, etiam si contra dicere sibi cavere, quam vel periculo suo liberet, adversus istas defensiones, hostis exitium quaerere, atque adeo ego possim dicere Prorsus enim mutuis plerumque vulneribus conc, sunt reclue. dere.

haec Scin quae a Stoicis in doctrina de perturbationibus dicuntur furiae Sic te endum suspicatur illa, quae a Peripateticis iactantur. Bentleius, hoc scilicet nomine d Pacideianus Celaberrimit, tu 'ri visu 3P--m

Cum Pacideiano hac comportatur Pacideianus. Et sane haec coniectu optimus longo a haud exiguam probabilitatis per Post nomines natos gladiator, qua elem prae se fert vulgata enim har sua unuε- et sura quod verbii a V. P.

ad . r. I, 4. Alius eiusdem no minimo letale esset aliquot autem minas gladiator commemoratur apud Codd. praeserunt furia. Interpret IIorati a II. 7, 97 ubi v. Hein miris commentis veram lectionem e P 421 tundere conati sunt. Davisius re 4 id quaeritis Vultis, optatis, scripsit Furi, ut Furius Aeserninu flagitatis. mox in os prius acri gladiator intelligeretur alii tenta piam pae . . verum illud credo ant,fbra, iura, hira, sicam oret sere, ut ego ipse adversarii gladium ius cum Ernestio vulgatum suram in os meum acciniam prius, quam inuit, ut tamen illud corruptum c meum gladium illius stomachum et seret. Dj9jligo b Cooste

304쪽

LIBERIV. 22. 285 Nobis quam dextrae gladium dum accommodet alter. Usque adeo studio atque odio illius ecferor ira.

II. 49. Ac sine hac gladiatoria iracundia videmus progredientem apud Homerum Aiacem multa cum

hilaritate, quum depugnaturus esset cum Hectore cuius, ut arma sumpsit, ingressio laetitiam attulit sociis, terrorem autem hostibus ut ipsum Hectorem, quemadmodum est apud Homerum, toto pectore trementem p vocasse ad pugnam poeniteret. Atque hi collocuti inter se, priusquam manum consererent, leniter et quiete,

nihil ne in ipsa quidem pugna iracunde rabioseve secerunt. Ego ne orquatum quidem illum, qui hoc cognomen invenit, iratum existimo Gallo torquem detraxisse: nee Marcellum apud Clastidium ideo sortem fuisse, quia suerit iratus. 50. De Asticano quidem, quia notior est

nobis propter recentem memoriam, vel iurares possum, non illum iracundia luna inflammatum fuisse, quum in acie M. Allienum telignum scuto protexerit, gladiumque hosti in pectus infixerit de L. Bruto ortasse dubitarim, an propter insilitum odium tyranni effrenatius in Muntem invaserit video uini utrumque cominus clu

eetidisse contrario. Quid igitur huc adhibetis iram ' au

in1'aserit pro an nou sfrenutius invaserit. Dubito ian pro an non ea dem ratioue dicitur, qua haud aeman pro an non. Corn. Nep. Thrasyb. princ. Si per se irtus in f-tuna ponderanda sit, dubito, auhunc primum omnium ponamu ubi v. rem p. 129. s. Adnotata nostra ad III 8, 16. Ochsner. cl. Cic. p. 1l9. Ramshorn Lat. Gr. 3 174.

p. 498 sq. et ideo Saepe ideo dicitur de iis

rebus, quae ex nistoria cognitae sunt. Sic supra c. 3, 5 quibus adsiescentibus Diogenem et Turneadem deo ad senatum missos esse legatos.

Uura exempla collogi diligentia Ochsuerim Eclog. ieer. p. 178. et p. 288. Saepe idem sere valet

quod Onatas. nec longius II. e. nec diutius pugnam moruhimur, quam uterque nostrum gladium dextrae adaptuVe

rita

toto Dectore trementem IIoc non est apii Homerum, nec ibi reperere eteres, Plutarchias de aud Poet.

vero inmen sic accepisse videtur Erneati.

305쪽

286 TUSCULANARO DISPUTATIONUM

sortitudo, nisi insanire coeperit, impetus suos non habet' quid ' Herculem, quem in coelum ista ipsa, quam vos iracundiam esse voltis, sustulit sortitudo, iratumne censes conssixisse cum Erymanthio apro, aut leone Nemeae, an etiam heseus Marathonii tauri cornua comprehendit iratus vide, ne sortitudo minime sit rabiosa, sitque iracundia tota levitatis neque enim est illes soni tudo, quae rationis est expers. XXIII. 1. Contenmendae res sunt humanae :negligenda mors est patibiles et dolores et labores putandi. Haec quum constituta sunt iudicio atque sententia, tum est robusta illa et stabilis sortitudo nisi sorte quae vehementer, acriter, animose fiunt, iracunde seri suspicamur. Mihi ne Scipio quidem ille, pontifex maximus, qui hoc Stoicorum verum esse declaravit, numquam privatum esse sapientem, iratus videtur suisse Ti. Graccho tum, quum donsulem languentem reliquit, alque ipse privatus, ut si consul esset, qui rem publicam salvam esse vellet, se sequi iussit. 52. Nescio, ecquii ipsi nos sortiter in re publica secerimus si quid fecimus, certe irati non secimus. An est quidquam similius insaniae, quam ira quam bene Ennius initium dixit insaniae Color, vox, culi, spiritus, impotentia dictorum atque saetorem, quam

partem habent sanitati. qu d Achille Homerico foedius,

Sic ΜL. a. m. - Vulgo ora ulla quod probabile diri Sic G h. tacite Lall. m. Vulgo una hum ea. r. c. D. res hum sunt Si bene Em e coni pro vulg. int. Cap. XXIII. 51. nisiforso a cebant, solum sapientem esse regemiparticulae cum ironiue quadam vi po- Diog. Laert. VII, 122.xatque adest nuntur, et cum indicativo iungi so consulem, magistratum ceti. Ient. V. Ramshora Lat. Gramm consulem languentem Mucium 6 190 p. 592. Scaevolam, qui . . dicitur on

Haec praescripta servantem licet d -- L.

. V V. . opem ferret re publicae, et Ii vias

306쪽

LIBER IV. 24. 287

quid Agamemnone, in iurgi, nam Aiacem nidem ira

ad urorem mortemque perduxit. Non igitur desiderat sortitudo advocatam iracundiam satis est instructa, parat , armata per sese 7 nam isto modo quidem licet dicere, utilem vinolentiam ad sortitudinem, utilem etiani dementiam, quod et insani et ebrii multa aciunt saepe vehementius. Semper Aiax sortis, sortissimus tamen in

furore: Nam facinus fecit maxumum, quum, Danais inclinantibus, Summam rem perfecit manu Testituit Proeliuin insaniens'.

XXIV. 53. Dicamus igitur utilem insaniam tracta desinitiones ' fortitudinis intelliges, eam stomacho non egere. Fortitudo est igitur assectio animi, legi summae in perpetiendis rebus obtemperans vel conserivatio stabilis iudici in eis rebus, quae sormidolosae vi delitur, subeundis et repellendis vel scientia rerum sor-na idolosarum contrariarumque perserendarum aut omnino negligendarum, conservans earum rerum stabile iu

dicium vel brevius, ut Chrysippus jam superiores desinitiones erant Sphaeri, hominis in primis bene destilentis, ut putant Stoici sunt enim omnino omnes sere

Sic codd. Iures et pleraeque Edd. vett. - m. c. aliis armata Parata per sese Itale. r. laudat oph. p. 58 8 Sic Lall. - R. b. P. Gebh. b. Ern nianus proel reat ius. ultae Edd. Vett. manus pr. quam reδι ina Male. V. Adn. 9 Sic b. C. . e R. et Pithoean Lall. Ern. c. vulg. desinitionem. Μale. 52. in iurgio Homer Iliad. . metro Bentleius poetam dedisse pu-122 sqq. tat manu, rem restitui inaaniens. nam Aiacem quidem De Aiacis Danais inclinantibus quum intra nihil dicam. Quum laeda illa cendium a navibus avertit vimque fuerit, constat inter omnes; nam ira hostium repressit. Il. XV a Inem. eum ad furorem mortemque perduxit Neide. Nam Aiax iratus, quod Achillis arma CAIi. XXIV. 53 stomacho intoma Ulixi adiudicata essent, gladio ipse Mus saepe ponitur pro ira, excand sibi mortem conscivit. Cf. Odyss scentia. minc manarunt locutiones XI, 542. 563. illaeci stomachum alicui movere vel Nam facinus) Sunt iambici tetra sacere. V. Schueta in Lexic Ciceron.

metri acatalecti, non ex comico quo S. V.

dum poeta, ut censet enueius, qui sunt enim mavisius legendum scilicet negat , Adnotata nostra lI. censet Sunt autem, Caussam addens, 16, D tragicos Romanorum isto quia Stoici ou ideo Sphaerum homere usos esse, sed ex tragico e minem in primis bene definientem, titi. Secundum versum olfius de laverint, quod omnes sortitudinis de-Ηermanui Element. doctr. meu sinitiones essent sere similes. Ego p. 159. sententia edidit. Vulgo lege vero puta, voculam enim rationem batur proelium restituis, adversante reddere sententiae alicuius, quae Dissilia πιν Cooste

307쪽

similes; sed declarant communis notiones, alia magis

alia olii modo igitur Chrysippus Fortitudo est, iu-

quit, scientia perserendarum rerum , vel assectio animi, in patiendo ac perserendo summae legi parens sine timore. Quamvis licet insectemur istos, ut Carneades sole. bat metuo, ne soli philosophi sint quae enim istarum desinitionum non aperit notionem nostram, quam habemus omnes de sortitudine tectam atque involutam qua

aperta, quis est, qui aut bellatori aut imperatori aut oratori quaerat aliquid neque eos existimet sine rabie quidquam sortiter sacere posset

54. Quid Stoici, qui omnis insipientis insanos

esse dicunt, nonne ista colligunt remove perturbationes, maximeque iracundiam iam videbuntur monstra di-

1 r. c. B. D. rerum Perfer. mente supplenda est: de quo usu rum definitione sortitudinis. V. Ad- supra diximus ut sententiarum nexus notata in III, 18, 43. hic sit: θ&breptus it Choesippus M. Omnes insipientes insano' nam superiores desiniιiones omnes Erut παράδοξον Stoicorum, τι πῶς ab uno Sphaero profectae sunt cpoων μαένεται. Cf. Cicer Parados. quod autem plures de eadem re de Iv. et supra III. 4 9. finitiones attulit, nihil refert sunt nonne ista colligunt Nemo hoc

enim omnino omnes fore imiles, tetigit. Esse autem videtur hoc ei- naentiuntque incommunibus tot fictilia conclusiouibus per inducti corum de fortitudine nolionibus, em, ut de singulis adsceudunt adnisi quod alia desinitio clarius e genus. Huio coi veniunt sequetilia. diuinctius quam alia fortitudinis Si e numero insanorum eximuntur notionem declarat iracundi, insanire ipsi et moustra ebinaectemur istos nos Academici cere videbuntur, quod pars ea a

Stoicos, ut Carneadea solebas, qui emis sit, quae foedior etiam ceteris chosippi inprimis decreta impugnare est. Ernesti Stoici scilicet senten- studebat. V. nos in libro icto de iam, Omnes insipientes esse λι sic phil. p. 155. uisu V. 29 83. nos, ex his conclusionibus mei et Creueter ad Cic. N. D. II, 65. bant: omnes animi perturbatione. - 480. - utimaris est quantumvis morbi sunt qui autem in mortae Legg. III. 10, 24. Et praeter eos sunt, inui non uul atqui insipien 'uamvis enumeres multos licet, h. e. tium animi, quia sunt perturbatio-lacet enumeres quamvis quantumvis nihus obnoxii, in morbo sunt ergo multos de Amicit. XX, 3 quamvis omnes iusipicntes insati sunt. ι licet excellas: ibi v. Merithard supra I Atque hac qui p. 152. de N. D. III. 36, M. Quamvis dem ratione recte et sine ulla a licet enti delubra et Virtuti et surditate concludere potetant Stoici, Fidei consecremus ubi L. Davis omnes insipientes insanos esse lamne soli philosophi inι Quam vero, remotis perturbationibus a magnisce Cicero de Stoicorum phi ximeque tractandiu tu qua praecipui losophia senserit, exposuimus incit animus perturbatus elucet, nullobro d. p. 76 sq. modo fieri potuit, ut istam sente

aliquid H. e. aliud quid, quam iam proferrent aut, si protulissent, quod expressum est in illa Stoico ipia insani suissent. Diyiligo b Cooste

308쪽

LIBER IV. B. 289cere nunc autem ita disserunt, sic se dicere, omnis stultos insanire, ut male olere omne coenum. At non semper. Commove senties. Si iracundus non semper iratus est lacesse iam videbis urentem.

Quid ista bellatrix iracundia, quum domum rediit, qualis est eum uxore, cum liberis, cum familia 'an tum quoque est utili. est igitur aliquid, quod per

turbata mens melius possit sacere, quam constans auquisquam potest sine perturbatione mentis irasci Bene igitur nostri, quum omnia essent in moribus vitia, quod nullum erat iracundi foedius, iracundos solos

morosos 3 nominaverunt. . .

XXV. 55. Oratorem vero irasci minime decet: simulare non dedecet. An tibi irasci tum videmur, quum quid in caussis acrius et vehementius dicimus quid'

quum iam rebus transactis et praeteritis orationes scribimus, num irati scribimus Emyusi hoc animaduer- δεῖ incise num aut egisse umquana iratum Aesopum, aut scripsisse existimamus iratum Attium Aguntur ista praeclare et ab oratore quidem melius, si modo est orator, quam ab ullo histrione sed aguntur leniter, et mente tranquilla.

Libidinem vero laudare, cuius est libidinis Zohemistoclem mihi et Demosthenem profertis additis Ρ iba-g0ram, Democritum, latonem quid vos studia libidinem vocalis quae vel optimarum rerum, ut ea Sunt quae profertis, sedata tamen et tranquilla esse debent.

Sic eoni. D. Egregie Codd. et Edd. veti morbis. 3 Sic D. plurib Codd. pro vulg. morbosios. Ern. c. aliis Et quis.

monstra dicere m. e. absurda, inaudita dicere. unc autem V Adnotata in III. 1, 2. u male olere omnes coenum Ut Loenum non semper male olet; at quum commotum fuerit, continuo laedum odorem spargit ita animus perturbatus non semper insanit, si, quum lacessitus fuerit, continuo iuturorem abripitur. e P. XXV. 55. Oratorem Supra c. 19 43. simulare ac irrem. Ecquis ,incise s Est particula versus ex itii treo desumpta v.

de orat. III, 58 21 y ubi explicaute Neidio, aliquis iratus viciam facinoroso, Quis inquit, hoc facinus idis p agis es incrum eum abducit siue irati hinninis verba nec Aesopus histri nnquum egit ira

tus, nec Attius scripsisse existimandus est iratus sed uterque iram simulavit. Iubidinem de sapiente quaerimus. Supra c. 19 44. c. 20 45.

309쪽

Iam aegritudinem laudare, unam rem maxime detest, bilem, quorum est tandem philosophorum' At commode dixit Afranius:

Dummodo doleat aliquid, doleat quidlubet .

Dixit enim de adolescente perdito ac dissoluto nos autem de constanti viro ac sapienti quaerimns. Et quidem ipsam illam iram centurio habeat, aut signifer, vel Nieri, de quibus dici non necesse est, ne rhetorum aperiamus mysteria. Utile est enim, uti motu animi, qui uti ratione non potest nos autem, ut testificor saepe, de sapiente quaerimus. XXVI. 56. At etiam aemulari utile est, obtreel, re, misereri. Cur misereare potius, quam seras opem, si id facere possis an sine misericordia liberales esse non possumus non enim suscipere ipsi aegritudines propter alios debemus sed alios, si possumus o levare aegritudine obtrectare vero alteri, aut illa vitiosa aemulatione, quae rivalitati similis est , aemulari, quid hahet utilitatis quum sit aemulantis, angi alieno bono, quod ipse non habeat obtrectantis autem, angi alieno

bono, quod id etiam alius habeat qui id approbarito sit te Paegritudinem suscipere pro experientia, si

Sic R. D. t 3. 45. m. c. vulg. quod Iubet. 6 1x. L po si a. 7 nocte . te uncis inclusit acididit enim a tacite: uniis

unam rem maxime detestabilem pertractari solent, aperiamus Rhe V. Adnotata in II, 26 64. tores enim docebant, dicentis oraui, ipsam illam iram Nexus en nem accommodaudam esse et consor tentiarum est hic Sicut Ascanius mandam ad diversam diversorum40 de adolescente perdito ac dissoluto minum indolem ac naturam. Aliam recte dixisse videri potest, aegritu est in philosophia, quae de uno ei dinem ei salutarem esse ita in bello que solo supiente quaerit. Centuriones, signiferos ceterosque Ap. XVI. 56. aemulari sa milites inseriorum ordinum iram de pra c. 20 46. cet; nam neque ille, neque hi ad non enim suscipere Liberalita sapieutes sunt reserendi ratione uti enim non in eo cernitur, ut ipsi ae non possunt; tantur igitur animi ritudines propter alios suscipiam , motu. Illum enim aegritudo fortasse sed ni alios, si possumus, levem ad meliorem frugem reducet, quum aegritudine. ratio non possit, hos ira sortes red pro experiensia Loco experies det, quum vera sortitudine non utan tiae. Sententia est haec: Quomodo

tur Mide id approbari laudari possit, te a gine rhetorum aperiamus rate alieno bono, quod ipse non habe ria H. e. ne rhetorum arcana vel quum potius, si id habere velis λη ea quae proprie tu arte rhetorica alius habeat, tibi experiendum in Dissiligo b Cooste

310쪽

LIBER IV. 26. 291

quid habere velis nam solum habere velle, summa de

mentia eSt.

57. Mediocritates autem malorum quis laudare recte possis quis enim potest, in quo libido cupiditasve sit, non libidinosus et cupidus esse in quo ira, non iraeundus quo angor, non anxius in quo timor,

non timidus libidinosum igitur, et cupidum', et

iracundum, et anxium, et timidum censemus esse sapientem y De cuius excellentia multa quidem dici qua nivis sus lateque possunt ' sed brevissime illo modo, sapientiam esse rerum divinarum et humanarum scientiam, cognitionemque, quae cuiusque rei caussa sit ex quo essicitur, ut divina imitetur, humana omnia inferiora virtute ducat. In hanc tu igitur, tamquam in mare. quod est ventis subiectum, perturbationem cadere libidixisti videri quid est, quod laniam gravitatem constantiamque perturbet an improvisum aliquid, aut 'repentinum quid potest accidere tale ei, cui nihil, quod homini evenire possit, non praemeditatum sit J Nam quod aiunt , nimia resecari portere, naturalia relinqui: qnid tandem potest esse naturale, quod idem nimium esse possit sunt enim omnia ista ex errorum orta radi-

. . Verba uncis septa non comparent in B. aliisque codd. Hinc ea plane delev. Ern. c. vulg. sine uncis. 9 Sic 3x. . all. Em. c. codd. Plerisque et Edd. voti possint. 1 lii in hunc. 2 Sich. V. GAh. Lall. - Αlii titsue. 3 Verba neis inclusa leguntur in Ed. vet. Bouli. E. haud dubie ex interpol. Num alii aliud supplementum exhibent. m. c. vulg. tale, et cui nihil, quod . . possi pNam et. quomodo id, quod alius habet, asse Ochsner Ecl. Cic. p. 97 sq. Emest. qui possis. Clav. s. v. dii inus. - In anc tu Hae est lectio vul-

in . I, δι- Ascensium Lambriami ullosque Se' sapientiam- caussa Sia Sic in quutus dedit in hunc tu, ut rese- si a V. 3 7. De sapientiae definitione ratur ad sapientem. Quae correctio conser, quae enucleate eruditeque nullo modo probari inest; nam disputata sunt Beter ad de inept sapiens cum mari comparare- Ome. I. 43, 153. p. 303. et II 2, tur contra eadem comparatio cum

5. p. 14. Haec desivitio complectitur ipsa sapienti instituta pulchra et res partes, in quas philosophia a exquisita est. veteribus divisa est, physicum, thi Nam quod aiunt V. Adnotata eam et dialecticam. V. nos in libro in III 30, 73. - De re ipsa L su- dicto P. 5. 1 . et P. 136. q. s P 20, S. Dissiligo b Cooste