장음표시 사용
41쪽
a P creatu ras. 'o villa in eap. circa medium.
eoinei dentia propria sm tres primon modost eum aeri dente, inquit ibidem Aristo. Q accidens nihil prohibet denominari proprium uir, vel ad aliud: ut eum aliquis
latus sedet sedere illi vi proprium respestu non sedentis est.Est igitur proprium simplieiter id quod quartu pridie ite est proprie loquξdo. reliqui autem proprii modi reduetiue hue accedunt. se ut ec differentiae per acet dens, eum disserentia per se aliquo modo coordinentur: simpliciter tamen reperiuntur A e.
De accidentis Purijs acception bus, cr
A Codens est quod adest δέ abest pler sub
laeti corruptionem. Dividitur autem in duo in separabile 5c in inseparabile. Separabi
le. n. accidens est dormire,nigrum vero esse in
separabiliter coruo 5 ethiopi accidit. pol autesubintelligi oc coruus albus,& ethiops initens
candorem, praeter subiecti corruptionem.
IN hoe quarto eapitulo intendit Porphyrius trado
de accidente,quod ultimum remast, eo q, extranes re aduentulum est. Determinat autem difflaiendo primo ipsum deinde diuidendo, et tertio iterum duas ahaudivinitiones ponendo. Sed qm Avicena Porphyrium
reprehendit, et, ad diffinitionem processerat accidentis, Non praedistincta aequi uocatione eius ideo primo declaradum est quid nominis ipsusneeidentis. Accidens. n. dupliciter sumitur. Vno modo ut dunditur contra sub standiam, in diuisione,qua distinguitur ens in stitistantiare aeeidens:& se accidens est nomen pranas impositio nis, ct fgnificat naturas nouem praedicamentorum. cquatitutem qualitatem, relationem,ξ e. Alio modo vidistinguitur contra gemis, speciem disseretiam, re pri prisi iii diuisione, qua praedi ea bile diuiditur in quatuor vel quinque praedicabitiar re se a Gidens est ncimen se eundar impolitionis, re iaci significat naturam aliquam, se ut nee genus nec eetes,5 e. sed signa fieat quandam
relationem rationis, uelit oc eaetera prsditabilia antedi m. Vocatur autem eo implexo vocabulo resatio ista praedicatum accidentale. hoe igitur in ideo non sumituraeeidens sim prunam signifieationei qm se ciueretur Unulla natura ui praediramentisaeeidelium est et genus,
aut species&e. quod est manifeste lalsum. patet seque Ia quia secuda dissinitio aceidentis dieet. inaceides necuen genus. ne ιν species, nem disserentia, nem proprium: sed aeeipitur iuxta seeundam signifieationemrqili de se cundis intentionibus adiuncitis primis sermo hie habet, se non de rerum naturis. Vnde re in . i. Topino R Arist. dicit,4 Omnia ista praedieabilia in quolibet sunt praedi
camento. res enim non solum praedieamenti subitant ire
habet aliquod prςdicatum ut genus,oc aliquod ut pro prium,S ut aecidens S e. sed etiam res in praedaeamen to quantita iis re qualitatis 5 interoru haee omnia ha het. Et hine est, i, accides,de quo modo tractamus,nul Iam naturam significat, sed sub eo omnia prsdieamenta
comprehendicium sicut res praedicamentorum accide alium, puta qualitatis M vhi ct c. ac d c tale praedicatum
denominatur respecὶu substantiae, puta hominis, es di citur,homo est pallidus vel est in foro,oce. ita /e uerso resipectu praedieanienti substantiadenominatur praediis
catum aecidentale respecturci existetis in praedicamento accidentrum, ut patet eum dieitur, Π, triangulus est ligneus ira veritatem ergo a S. Thoma quo in approbata in quaestione ultima de spiritualibus creaturis, aeri
des quinium praedirabile ii seat hoe, quod dieo prs
dicatum accidentale. aeridentale autem vidi inguitur eontra praedicatum ellentiale, non solum intrinseo ut genus mei es,differentiam et diis niti nem,sed extrin sece ut proprium .est αproprium insitatum es lenta
ξ le,quia a princi phs5ί essentialibus subieta fuit. Nee
putet quispiam hie aecidentis significationem nouam aut contrariam antiquas Hre: propterea, quia coiterabaeis dieitur, q, accidens quintum praedicabile importat 'aeeidens indiuidui,proprium vero accidens speciei. Beme nanui eos dixisse fateor : tum quia aceidentia indiuiis dui accidentalia praedieata sunt speeiei, quae subieistum in omni problemate est tum quia ab aceidentibus indiuidui ortum habuit distinctio inter hoc praedieabile,&alia, quoniam manifestum valde est, ea nem ut genus. necp ut speciem,ne in ut differetiam, ne η ut proprium, de his, auibus possint inesse,& non inesse, pr sdieari, sed ut accidentales de non tinationes. posset igitur ex di stis exeusari Porphyrius a distinistione non praemissa, eo quod in logiea seribens logicaliter intelligendos termi nos tanquam per se notum dimisit. Accidens .i acculentale praedicatum, id esse dicitur. quod imdissereni et affirmari R negari contingit abique hoer quod subiecti ratio destillatur.
Post a igitur declarauimus quid importet accidetis
nomen ,ad diis nitionum declarationem proeeden dum est. Prima disinitio est ista, aecidenu est quod adest oc abest praeter subiecti corruptione. Vbi primo deelarandi sunt termini,deinde dubia solueda. Adbirere abesse possum accipi dupliciter.vno modo pro bile, uod est actus essendi. i. pro adelle reali re abeste reali.
eut aquae adest caliditas ira realem inexastentiam, cara
est ealida, 5 abest qri non est ealidat re ite non sumit uehie. tum quia intentio non debet diis niri per ese reale, tum quia Ipossibile est omni praedicato aceidentali eo nitenire talem in existentiam, eum multa sint praediolaaecidentalia,quae sunt entia rationis. Alio modo potestaeeipi pro eo quod significat veritatem proposita is, idest pro affirmatione Ac negatione:ita Q adesse impor tet compostionem qui fit per affirmationem, re abesse diuisonem,quaest per negationem,& sit sensus, a Dden ς est quod adest N abest. i. quod a stirmatur re nega tur A e. re se sumitur in hoe loeo adesse 5 ahelle, vi ex textu re diecndis in eius expositione, re glosa A verrois euidenter habetur. glosat nan in Averrois sic accides est quod adest idest existimatur adesse,5 abest,ides existimatur a belle . idem autem e dicere,eesistimari adesse αabesse re dicere, i ais rimatur et negatur: im affirmatio noti nisi in exista matione intellectus est, oc/ecinuerso. existimatio non nisi in affirmatione vel negati ne exi stit. LY Oc. nota est copulationis, non simul, sed sueres sue non ordine aliquo, sed indifferenter: ita Q denotat indisserenter affirmari & negari a iden de subiectio, fic non quod simul affirmetur re negetur, quia hoe i in pli eat. Ly prster, subiecti corruptione, dupliciter ac
e pi potest. s. pro corruptrone Fm rem,re de tali non est hie sermo. alio modo pro eorruptione fina intellectum
eius. i. pro defectu rationis ipsius subiecti ,α se sumitur hie ita in idem est dicere praeter subiciti corruptionem, O dieere abs in hoc subiecti ratio, seu distinitio demciat, vel viendo verbis Auer. abs in hoc quod existimes subiectum eorrumpi. Et aduerte hie diligenter, ' luputer subiecti eorruptionem, potest dupliciter eo strui,
teliseet eum ly subiecto,quod subintelligitur uesset sensus,aecidetis est quod adest 5c abest subiecto, praeter suo
biecti eorruptione i. manenti,& hoe modo non est eonstruenda dicta dis nitio quoniam superfue addita esset illa pallieula praeter subiecti eorruptionem. in omni . navera aisrmatione re negatioe de aliquo subiecto subin telligitur illius subiecti rationem manere, aliter non de
ipso subiecto,sed de alio allirmatio aut negatio verisearetur. Alio ergo modo potest construi eum ly adest de abest, tanui copulae verbalis modiseatio, ut sit sensus aeuidens est quod de subici toaisrmatur 5e negatur noquoeunm modo, sed tali modo. . non destruedo eius rationem hic sensus est i proposito:oc ponitur illa paraticula
42쪽
lieula re ad digerentiam aliorum praedicabilium, quoin uium negationes ubiectorum suo si rationes destruunt: N ad includendum omnia praedicata aecidentalia: om nibus squidem eis conuenit indissercter de subiecto as fimari Sc negara,absis subiecti destructione: non tameomnibus indifferenter assirmari ta negari de subiecto, ut patet de accidentibus inseparabilibus,quae costat nosne additione aliqua a subiectis negari polle. Posita testigitur partieula illa, L praeter subiecta corruptionem, Ut intelligeres,u, non in hoc consistit natura praedicati ae
cidentalis . . subiecto adiit oc absit simplieiter, sed inhoe . subiecto adest Mabest eum ista modificatione g. abs p eius destructa one. Est ergo sensus tota ua diffinitio
nas,accides. . accadentale praedicatum eit,quod adest ecabeii. i. indine rater ammatur re negatur praeter subie cta corruptionem. i. abiq; hoe i, deliruat subiecti ratio
Dem,quod sub aliis verbis breuius diei potest v, aeeides est,cuius nec assὶrmatio nee negatio subiecti rationem tollit.Et qua sermo diis nitruus soluat omnes dissiculi, ates accidentes in re,ex eo magnificabitur iste intellectus di inutionis, quod ina ipsum omnia soluatur dubia,qus etiam aliqui arabum, ut Albertus dicit soluere nescien
res,liane Porphyrii dissinitionem reprehenderunt.
Aceldens inseparabile contingit abelle & adeste. i in iniari A negati stante subiecto . N eius ratione.
e Rimum dubium est illud, quod Porphyrius in te tu post diuisionem latigit. diuidit siquidem aeeides dissinitum tin accidens separabile M inseparabile, oc statim dubium tangit dicens, potes autem subintelligi ix
coruus albus: oc intendit talem soluere obiectione, nutolum membrum alicuius diuisionis debet repugnare dissititioni rei diuisae: sed huius diuisionis alterum mem brum .inseparabile, repugnat dissinitioni aeeidetis di uiis,quia in damnatione eius dicitur, Q, potest adesti ocabesse. s enim est inseparabile, esse no potest:& si ab mae pol, iseparabile no est ergo vel da si nitio vel diuiso mala est icta. Hule inquam obiectaoni respondet Dor iphyrius non aliter idicendo,u, potest subintelligi cor
uus albus oc aethiops candore nitens, prster subiecti corruptionem,ac si dixisset, si, licet accidens aliquod sit in separabile fm rem,potest in abesse fiat intellectum Et insinuauit per hoe formalem responsionem, s. in dissor miter aecipitur esse in diffinitione Oc in diuisone: cu. n. diuiditur accides in separabile,re in inseparabile,est seonio de separabilitate re inseparabilitate ρm rem, vel Momnino sit inseparabile,vel quia valde difficile sit sep
rabile. vir 3. n. modo inseparabile dieitur se ut 5c inuisibile dieitur vel quod Oino non potest videri, vel quod disfieite videri possit. Cum vero in diffinitione accidentis dicitur adest oc abestontelligitur de esse 5c abesse smintellectum:& ideo licet coruus non possit sim rem sori de nigro albus, potest subintelligi albus,quia rationi diffinitiuae eorui non repugnat albi denominatio. oc se patet v glosa supra posita ex textu sumpta est, ct ex illo sensu difficultas hse soluta est. Et sorte propter inas
uertentia illius sensus reprehensus est in arabibus Por phyrius: dicent abus eum ita aequi uocationem lapsum, dum de inseparabilitate accidentis disputatis,ad separa bilitatem fm intellectum eonfugit, qm aequi uoce dicit esse de esse sin rem:&ein sin intellectum . procedit. n.
lixe obiectio ex malo intelleictu diffinitionis accidentis, quia creditu est, a, ibi esset sermo de adesse re abesse starem. luitur ergo primum dubium ex diis nitione modo supradicio exposita oce. Sed aduerte hie duo. Pri mum est, P nullum inconueniens est aecepisse dis emiter esse in dii finitione Oc in diuisione: quin potius neceo
sariti est se secisse. qm si viti sormiter ec acceptii suisset, vel diffinitio,vel diuiso mala suisset. St. n. inseparabile est sua re, esse non psit in remtoc si abesse no pGismatitelleetu inseparabile erit m Ithllectu. difformiter aut accipiendo ola consona inueniuntur, ut ex dictas patet. Secundum notandu propter importunitates arguenitum est, o subiectum itelligi sine albedine,aut nigredi ne,vel quocuit alio prs dicato potest intelligi dupli ei ter. Vno modo ira primam operationem intellectus. Alio modo siti secundam operationem intellectus, n telligi subiectum sine tali pradicato per prunam opera
tionem intellectus,nihil aliud est q ipsum subiectum in telligi,praeditato non intellecto, sicut color pomi videt non viso eius odore,& se iaci accipitur hie leum dicitur, coruus potest intelligi abs in nigredine. 14e natim subiectum potest intelligi no solum sine accidente, sed etiam sne proprae proprio,vt patet qn diffinitur homo: susii
eit. n. tune intelligere genus de disserentiam eius re non oportet itelligere propriam. Intelligi autem subiectu in sine tali praedicato per secundam operationem intelle ctus,est formari propositionem negatiuam illius praedicati de illo subie to.verbi grata a dicendo, coruus no est niger,oc hoc modo accipitur hie,eum dicitur, in subie ctum potest intelligi sine aeei dente inseparabili,& eum eius Opposito,quia. s. potest formari enutiatio negativa Vera, in qua aecides inseparabile negatura subie dia, ut dicendo coruus non est niger,& potest formari assimatiua vera, in qua Oppos tu accidentis inseparabilis prae dicatur de subieeto,ut diecdo coruus est albus,aut cor uus non est niger. Nec inuadet te dubium quo istae
propostiones sint vere, re tamen ita rerum natura nul ius inuenitur coruus albus aut non niger, si memor eris
eorum,quae diximus glosando dissinitionem accidetis. ex dictis squidem habetur, in dupliciter eontingit dice. re aliquam pro stionem elia veram. s. simpliciter, vel sic. i. cum alia additione re constat q, ista non est simpliciter Vera, coruus non est niger,quia eo et, res est vel non in oratio dieitur vera vel fusa simpliciter. Est ta
men vera se . i. praeter subie sta corruptionem. i. no pro
hibetur esse vera ex subieti corruptione. no. n. ideo est salsa ista,eoruus non est niger, quia negatio nigredinis inserat negationem naturae e ruinae, sed aliunde, puta quia euillhet coruo colun sta est sis rem nigredo . unde non intendunt Peripatetici dicere,eoruum vere intelli gi nigrum re non nigrum simpliciter,sed eum ista clausula prster subiectit corruptionem,ae per hoc illistum est valde subtaliter naturam accidentis diffinierunt, tradendo aceides esse id quod vere affirmatur, α negatur de aliquo praeter illius eorruptione. i aceidens est cuius nec alii aliua compositio,nee negativa diuiso, si po natur vera,cum subiecsti destructione exercetur, quod nulli alii praedicabili conuenit, ut patet inducendo. pro
pter quod fgnanter Porphyrius non dixit posse sint
telligi coruum album simpliciter,sed addidit, prster se biecti corruptionem,intelle stione squidem coplexaec vera,de qua loquebatur,no intelligit coruus albus ab
solute qua albus non est,sed se,idest abs in hoe et sequat
subiecti negati inseu absq; repugnantia intellectuum. Mors N eombustio& quicunque ab his denominatiua non
, ae lamia.sed inter teuugnantia prςdicata annum rantur,& iure ab accidentis ratione hie tradita excluduntur.
eundum autem dubium prineipale est hoe, mors &eombuitio, siue denominatiua ab his sumpta sunt a cadentia,& tamen no adsunt praeter subieeti corruptamnem, ergo divinitio mala. Soluitur nanin hoc dubium ex intellectu diffinitionis accidentis supradicto duabus viis,ex quid nominis. s. accidentis, oc ex illa partieula, pister subiecti corruptionem. Ex quid nominis aeca dentis quidem, quoniam huiusmodi denominatiuanci sunt praedicata accidentalia respectu eorum,quae morti vel combussioni subiaeent,sed sunt praedicata opposita subiectis,ut declarabitur. Ex illa vero particula. . prs ter subiecti eorruptione,quia hie non ela sermo de quo eun ii subiecto, sed de subiecto p dieationis, nee de qua eis p eius corruption sed ea,qua ratio eius non potest nare
43쪽
stare eum praedi eato. ista autem denominatiua a morte Aod eombustione ec huiusmodi demiata talia sunt, et si hie sta illa puta hominem vel bouem,de quibus in pro
postionibus prsdicantur, destruunt: ita diffinitio eo rum non est eompossibilis diffinitioni talium subiecito rum,nee 4 conuersor re eonseque ter praedicata haee non sunt aecidentalia, sed remota. Ad euius euadet iam est sciendum,*propostionum triplex est materia. s. necessaria, conti it gen Rita remota. in materia necessaria sunt omnes propositiones in quibus genus, species, disserenta a,disfinitio, V proprium piadieatur de suis subiectis. In materia autem contingenti sunt illae, in quibus acet dens praedicatur de eo cuius est accidens. In materia vero remota sunt, in quibus repugnantia alicui enuneiati tur de illo. Ad videndum autem,quae stat prsdieata ne eessaria,& quae contingentia δε quae remota non oporaret vagari, sed suffieit rationes terminorum intueri: ex ipsorum enim rationibus consurgat eonnexio 5c modus connexionis,& repugnantia inter se,ad hoe quod adim pnentur in uno. Constit autem ex rationibus mortui ochominis, vel euiu sin alterius rei viliae,quod imposshile est eorum rationes in v num tertiti simul eonuenire: qms aliquid homo est, eorpus animatum est ire si eorpus
an malum est, iam mortuum noti est A e eo uersci, si ali quid mortuum est,corpus animatum non est, Ac si eo pus animatum non est,homo non est re similis ratio ea
de combusto S domo i patet: oc consequenter deno minatiua a morte, oc huiusmodi sumpta non sunt acci dentalia praedicata, sed repugnantia. Et si contra hoe instetur quia lex propos i tionum i materia remota haec est,. affirmativa semo est salsare negativa vera: inhoiusmodi aute in re affirmativa δε negativa est vera. sunt enim ambae istae vere, homo est mortuus, re homo non est mortuus. Respondendum est,. illa regula intelligi tur seruata identitate subici,non s m vocem, sed secundum rem te uius oppostum in opposto aeeidit: quoniar ν mortuus,in astirmativa propolJtione nG denominat Chominem, sed ratione ampliatur vis quam habet, quia est participium praeteriti temporis verifieatur de eo quisuit homo: et I negativa verificatur de eo qui est homo. ampliat enim ad eos qui sunt,uel suerunt homines. Et si ulterius inquiratur)eo modo, quo vers sunt huiusino di affirmationes quid praedicant, accidentale praedica tum an proprium. Dicendum est, o pradicati nes hu/iusmodi in sensu vero sunt per se pertinentes ad quartuoc secundum modum perseitatis reductivae,ideo prsda cant proprium oc non accidens. . aute huiusmodi pro P strones in sensu vero sint per se patet ex ipso sensu: essenim dicitur homo est mortuus, iubiectum, pro quo Verificatur,est hoe,quod dico olim homo, seu homo prae teritus,est mortuus. Constat autem o fuisse hominem ratio est id, mortuus si, quoniam ex praeteritione vitae causatur mors. Nee obstat, i subi essitu talis proposito. Nas est totum di suctum. s. qm est vel suit homo: de quo
non praedicatur per se mortuum esse. hoe inquam non Obs tat: qni non simplieiter diximus eam esse per se,sed diximus eam in sensu vero. i. comparando pradi tum ad illam partem subiecti ratione euius verificatur pro positio. sunt ergo denominatiua a morte re combusti me Oc huiusmodi sumpta respectu eorum, quae VIuentia
sunt Ne.non prsdieata accidentalia, sed repugnacia es, solute loquedo. Nee diminutus suit, propterea Porphyrius non potiens sextum praedicabile, repugnans. tum quia praedicabilia,qus vera affirmatione enuntiari poD sunt,tradebrae tu in quia oppositorii eadem est disti pliana, repugnantia autem alleui sunt opposta vel generi, vel diuerctiae. vel speetet,vel proprio eius: Sc propterea sat suti de illis dedisse cognitionem: praesertam quia μυtiatio per habitum ,α malum per boni rationem e gnoscitur naturaliter . Et se patet solutam dubitationem hane esse ea ipsa accidentis expositione.
Ne me putes tu nomista immemore dodirinae sanisti Thomae in Seeundo contra Gentiles. p. si . dixisse, α.ptra Mu, in ista ditanitione lν subieini sumit non pro quoeuo cap-ri. subiecto, sed subiecto propos tionis. Noui. n. q, ipse ibi dem glosat aecides est quod adest oc inest prster eor ruptionem sublesti. i. composti ex materia 5c sorma re quod subdit per subiectum ni3 posse intelligi materram primam,quae principium subiecti eompositi est. Sed mens eius contraria nostris dieiis non est,quia n5 intendit ibi glosare hane diffinitionem ad literam, sed qm a
guendo dii finitio liae applieata est ad realem unionem formae in suo susceptiuo, propter proportionalem simi litudinem ,quae est inter praedicationem praedicati aceto dentalis de subiectio re unione formae accidentalis cum subiecto, ideo respodendo, Icceptata applicatione istius diffinitionis ad formam accidentalem elotat modo su
pradicto δε causam assignat, ut patet ibi. Vnde glosa sua optima est applicata hae diffinitione ad disternen das formas,quae accidentaliter uniuntur δε nostra, im mo sua,quae diffinitionem ipsam sinplaciter respicit,vera nihilominus est e.
Distinitur etiam sic quoci'. Accides est quod contingit eidem inesse 5c non inesse. Et quod nem genus neq; species,nem disserentia, neque propriu semper aut est in subierio subsistens.
Hie ponuntur duae reliquae diffinitiones aecidentis, circa quarum primam. Notandum est dely inesse m test duplieiter aeeipi, seu i I praedicis diffinitione distin ctum est. s aeeipiatur inesse pro affirmatione,& non in esse pro negatione, haee diffinitio in hoe dissere a prima, ei, haee magis explieite aecidentis naturam deelarat, clapotentiam logaeam explicat in ly contingit, quam diiunati praecedens non explicauit. Si autem ly in esse, su matur si a rem tune ista diffinitio dissert a prtina ua illa conuenit accideti tam separabili inseparabiti, ista aut separabili tantum δε hoe piaret Auer. Mihi ast magis plaeet primum qin ista dii finitio est sumpta ex. . Topi cap eoru ira de verbo ad verbia,vbi expresse Aristoteles dis finit uniuersaliter accides, prout est praedie ite in ali sdistinc tum sub quo claudi etiam accidens inseparabile non est dubium. Et confirmatur,quia ibi Arist. dua hu aeeidentis disgnitionibus datis. s. haere sequente, hane laudat. Cirra vltimam vero diffinitionem nihil Dotadum oceurrit: ms-vltima partieula,c semper aut est in subiectio subsistens, no solum ea ratione addita est, quia diffinii io per puram negationem dari non debet,
sed etiam ad driam praedicatorum repugnantium,quae
in subiecto nunq4 subsi unt, sed semper proelii a subi cstas, quibus repugnat sunt. intelligendumίου est aecides
semper in subie sto no inhaes ms uniuersaliter, sed prae
dicationis oportere subsistere,qiii sevi aeeides fm rem non ius subieeto inhaesonis sustentatum inuenitur, ita praedicatum accidentale, ut se, sustentante eget subie cito,aliter accidentale non esse .se ut adiectivum,si sui stantivo non egeret . adiectivum non esset oce.
uae communitates disserentiae sintgeneris spe
cier,disserentiae,propra, accident s. Cap. s.
O Amitius igitur determinatis, quae pro
posita sunt dico aute genere,specie, diffe
rentia, proprio,et accidente dicendum est,qus eis propria sunt,& quae communia. Commune quidem omnibus est de pluribus Quaenae praedicari,quemadmodum dicitam est. Sed genus quidem de omnibus speciebus dc de indi- suti
uiduis:& differentia similiter praedicatur. spes quidem de his, quae sub ipsa sunt, indiuiduis. At vero propriti de specie, cuius est proprium,
44쪽
S de his quae sub specie sunt,indiuiduis. Acci- Adens autem & de speciebus aede indiuiduis. Nanin animal oc de equis di bobus, & canibus
praedicatur,quae sunt species ec de hoc equo Niloc boue,quae sunt indiuidua.Irrationale vere de equis bobus,dc de his, ius sunt particula res predicatur.Species autem,ut homo,de insexioribus 5 de his, qui sunt particulares, praedicatur.Proprium autem,quod est ii ii bile de homine Sc de his,qui sunt particulares, praedicat. Nigrum autem de specie coruorum, di de his, qui sunt particulares,quod elit accidens in separabile,& mouere de homine 5c de equo, quod
est accidens separabile: sed principaliter quidem de indiuiduis, secundatio vero dc de his, si
Commune est autem generi 5 disterentiae
continentia specierum.Continet.n.differentia species,& li non omnes quot genera.rationale enim,etsi non cotinet irrationabilia, Ut genus, lucadmodum alat, tamen continet hominem
dc Deum,quae sunt species. Et quaecunq; praedicantur de genere,ut genus,ec de his,quae sub ipso sunt speciebus, pnaedicantur: 5 quaecunq; de di Terentia praedicantur, ut disserentia, ec de his, quae sub ipsa sunt speciebus, praedicabiitur. Nam cu genus sit animal non soIum de eo prς- dicantur ut genera, substatia 5 aitimatum, sed etia de his,quae sub animali sunt speciebus omnibus praedicatur Vsi ad indiuidua. Cumq; sit C dii serentia rationale, praedicatur de ea ut diise rentia id quod est ratione uti, oc non solum de eo quod est rationale,sed etiam de his, suae sub
rationali sunt speciebus, praedicabitur rone uti. Commune autem est ec perempto genere, Vel
differetia stimul perimi,quae sunt sub iplis sunt.
Quemadmodum.n. si non sit animal non est equus,neque homo,ita si non sit rationale, nultum crit animal,quod utatur ratione.
q. sinς Proprium aute generis est de pluribus prae
' dicari el; disterentia,oc species, Sc proprium oc
accidens. animal .n. de homine di equo,& aue, ec serpente praedicatur: quadrupes vero de so Iis quatuor pedes habetibus: homo vero de si DIis indiuiduis,8c hinnibile de equis, Sc de his,qsunt particulares: oc accidens similiter de paucioribus.Oportet autem differentias accipere, quibus diuiditur genus,non eas, quae complet substantia generis,sed quae sunt diuisiuae. Am Plius, genus continet differentiam potestate. animalis. n.hoc quidem rationale est,illud ve- irrationale, dii serentiae Uero non continent genera. Amplius generasui de priora sunt his, quae sub se sunt positae disterenti js:propter hoc quidem simul eas auserunt, non autem simulauseruntur: sublato enim animali, aufertur r
tionale Scirrationale. Disterentiae vero no a serunt genus: nam si omnes interimantur, IMmen substantia animata sensibilis subintelligi potest,quae est animal. Amplius, quide genus in eo quod quid est, differetia vero in eo quod quale est praedicatur, quemadmodum dilatum est. Amplius genus unum quidem est sm Una ctuat speciem,ut hominis tu,quod animai,disserenuae vero plurimae, Ut rationale, mortale,
mentis A disciplinae perceptiuum, quibus ab alijs animalibus differt. oc genus quidem com simile est materis,sorms vero dii serentia.Cum autem sint& alia communia re propria gene iis ec differentiae nunc ista lassiciant. Genus autem dc species commune quidem liabent de pluribus prsdicari,quemadmodum ductum eli. Sumatur autem species ut species, non aute Ut genus,si fuerit idem species oc g nus.Commune autem his est et priora his esse, de quibus p dicantur. Et totum quoddamella utrunque.
Differsit autem eo q, genus quidem species
continet,species vero continetur et non conti
net genera: in pluribus enim est genus species . Genera quidem praeiacere oportet, oc insormata differetiis specificis perficere species. unde et priora sunt naturaliter genera,et simul interimentia,sed simul quae non interimantur: Δ species quidem cum sit est,genus, nu& verro cum sit,non omnino erit species . Et genera quidem uni uoce de speciebus praedicatur,spe cies vero de generibus minime. Amplius genera quidem abundant earum,quae sub ipsis spe
cierum sunt continentia,species Uero de generibus abundant proprijs disserentiis. Amplius
nec jecies fiet unquam generalissimu,nec genus fiet unquam specialisl unum. Generis autem dc proprium commune quidem est sequi species. Nam si homo est,animes est:& si homo est,risibile est. Et aequaliter dicitur praedicari genus de speciebus, oc proprium de his,quae participant illo. aequaliter enim re homo di hos animal est,& Cicero dc Cato sunt
risibiles.Commune autem est his univoce predicari: genus de proprijs speciebus, Zc propriude his,quorum est proprium. Disteri autem genus et proprii: quoniam genus prius est, pollerius Uero proprium . portet enim esse prius animai,de hinc diuidi disse renitas&proprijs.Et genus quidem de pluri bus speciebus prςdicatur, propriti Uero de Una sola specie,cuius est proprium. Et propriis qui dem conuersim de eo cuius est proprium prae dicatur, genus Uero de nullo conuersim praedi catur. nam nec si animal est,homo est,nec si animal est, risibile est.si ver risibile est, homo est,
Quae sine ipsoru diste Quae eoia
45쪽
& e conuerso. Amplius omni speciei inest pro- prium,cuius est proprium di soli & semper genus vero omni quidem speciei inest, cuius fuerit genus, semper,non autem soli . Amplius aut species quidem interemptae no simul interimunt genera, quorum sunt species, propria
vero interepta interimunt ea, ouoru sunt pro pria:& his intereptis, ipsa simul interimuntur. Dee6itate Generis vero re accidentis commune est de
. Aut ' Pluribus,quemadmodum dictum es prsdica- μ' ii siue separabilium sit accidens, siue inseparabilium .etenim moueri de pluribus,& nigrum decorvis,& de aethiopibus & aliquibus inanimatis praedicantur.
Quae illotu Difieri autem genus ab accidente:quoniam iψ genus ante species es haccidetia vero speciebus posteriora sunt. nam etsi inseparabile accidens sumatur,tamen prius est illud,cui accidit, i accidens:& genera quidem,que participansis qualiter participant, accidentia vero no a qualiter. Intensionem vero re remissionem suscipit accidensium participatio, generum vero minime.
Et accidentia quide in indiuiduis principaliter subsistunt, genera vero & species naturaliter priora sunt indiuiduis substatiis. Et genera quidem in eo*quid sit praedicantur de his, quae sub ipsis sunt,accidentia vero in eo Q quale aliquid est, vel quomodo se habet unumquodq;.
qualis est enim aethiops interrogatus, dicis, ni ger: re quomodo Socrates se habet, dicis quo- sniam sedet vel ambulat. Genus ergo quomodo ab aliis quatuor disserat,dictum est. Contingit autem esiam Unuquodi aliorum differre ab aliis quatuor: ut cum quino quidesint,vnumquodq; autem ab alijs differat, qua ter quin* vigin ti fiunt oes differentis. sed non ita se habet, sed semper posterioribus enumeratis,& duobus quidem una disserentia deficientibus: propterea quia sumpta est,) tribus vero
duabus,quatuor vero tribus, quinq; Vero quatuor,dece sunt oes. quatuor,tres,duae,Una. Genus etenim dissert a differetia & a specie & proprio & accidente: quatuor ergo sunt oes diffe- Ιrentiae.Disterentia quo differt a genere dietum est,qn quo differret genus ab ea, dicebatur. re linquitur ergo quo differat disserentia a specie, di proprio,accideti dicere,& sunt tres. Rursus species quo quidem disserat a differentia diem est qn quo differret a specie dii ierentia dicebatur. Quo aut differat species a genere di quest,qn quo differat genus a specie dicebatur. Reliquum est igitur ut quo differat species a .ppriore accidenti dicatur, & sunt duae. Quo autem disteri proprium ab accideti relinquitur. Nam
quo a genere et specie differat pidicium est in E Rillorum ad ipsum disserentiis. Quatuor igitur sumptis grais differetiis ad alia,tribus vero disse resis,duabus aut speciei,una au t proprij ad accidens decem crunt oes,quaru quatuor qus erat generis ad reliquas superius demonstrauimus. Numerus disserentiarum quin ἰ praedicabilium.
Genus. Species. Differetia. Propriu. Accides.
Comune igit est disserentiae & speciei equa Q-α
liter participari. Hote.n.aequaliter participant nia sintdsparticulares holes,& mnali differentia. Comu si ne vero est sema adesse his, quae cis participata semper.n Sor.rationalis est,& semper Sor. homo est.Proprium aut est differensiae quidem inco ci, quale sit prsdicari, speciei vero in eo Q adest.Nam si homo velut quale quid accipiatur, ipsi si Atinon in simpliciter quale,sed fim id quod gene- tratiae.
ri aduenientes disserentiae eum constituerunt.
Amplius differentia quidem saepe in pluribus
spebus consideratur, quemadmodum quadrupes in pluribus aialibus specie disteretibus, species vero in solis his, quae sub una specie sunt, indiuiduis Amplius differentia quidem prior est ea specie,quae est fin ipsam: simul.n. ablaturationale interimit holem,homo vero interemptus non aufert rationale, cum sit Deus. Am- . Atidiuplius differentia quidem componitur cum alia disserentia rationale.n.& mortale copositum
est in substantia hois species vero speciei non
componit,ut gignat aliquam aliam spen equindam. n.equa cuidam asino permiscetur ad mili generationem aequa autem simpliciter asino composita nunquam perficere mulum. Differentia vero & proprium c5e quide ha- De e mbent aequaliter participari ab his,quae eis parti- bus di Scipant.aequaliter.n. rationalia, rationalia senti P ri' h&risibilia,sunt risibilia. & semper &oi adesse
coe virisque est si.ri. rietur qui hipes est,non
substantia perit,sed ad id ad quod natu est semper dicitur: na & risibile ad id quod natum est
semper dicitur,sed no in eo quod sema rideat. Proprium autem differentiae est, et haec qui- ω dem de pluribus speciebus dicitur saepe, ut ra- differetiis. tionale de homine&de Deo: proprium vero
de una sola specie cuius est proprium. Et dria illis est consequens quorum est disserentia, sed
non conuertitur. propria Vero conuersim prae
dicantur de his quorum sunt propria. Dii serentiae autem &accidenti coe quidem Q-esima est de pluribus dici. commune vero ad ea quae 3 A msunt inseparabilia accidentia semper re omnibus adesse. bipes enim semper adest omnibus corvis,& nigrum similiter.
46쪽
com imitatri sperae Etae Is Disseteilae.
Disserunt aut, Q disterentia quidem cotinet 5c no continen continet.n.rationale holem, ecDcum accidentia vero quodamodo continci, eo Q in pluribus sint quodamodo continetur: eo quod no vnius accidentis susceptibilia sunt
subiecta sed plurimoru. Et disterentia quidem intensibilis&irremissibilis est: accidetia vero
minus magis recipiunt & imperiaustae sunt quidem contrariae disterentiae, misi a Vero con traria accidesia.Huiusmodi quidem colones et proprietates driae 5 csterorum si int.spes vero
quo quide disterant a gneec disteretia dieiuni est in eo quod dicebamus,quo genus disterat acsteris:& quo disterentia disteri a reteris.
Speciei vero di proprii coe est quidem de se si
inuice praedicari.Nam homo risibile est, ec risibile homo est. risibile vero qm fm id quod natum est dicitur. saepe iam dictu est. Aequaliter enim sunt species his, quae cis participant,dc propria quorum sunt propria. Differt autem species a proprio: qi species quide potest Sc aliis este genus,proprium vero aliarum sperum esse impossibile est. Et species quidem ante subsistit q; proprium: proprium vero post fit in specie:oportet.n.hoiem esse, Ut sit risibile. Amplius, spes quidem semper actu adest subiectio proprium vero aliqn aetu, potestate vero semperiliomo.n.semper ac tu cst Sincrates,non vero semper ridet,quauis sit natura
semper risibilis.Amplius, quorsi termini diste- Crentes sunt,5c ipsa sunt disterentia. Est autem specie terminus esse semper sub genere, oc de pluribus disserentibus numero in eo quid estptaedicari ec cetera huiusmodi proprij vero est soli 5c semper Sc omni adesse. Speciei vero dc accidentis comune quidem est de pluribus praedicati . Rarae vero aliae sunt coitates propterea qm quaplurimum distant a se accidens ec id cui accidit. Propria Vero viriusq; sunt, speciei quide in
eo quod quid est predicari de his, quoru est spe
cies,accidentis autem in eo quod quale quiddae si vel quo se habes. ec proprium est unaqua lis Comune aut proprio 5 accideti inseparabia Coitates pli est, p prsterea nuncj consistat ea,in ibus considerant . que admodum. n.praeter risibile non
subsistit Itomo,ita nec prster nigredinem subsistit aethiops. Et quemadmodii sema 5 om
ni adest proprium,sic inseparabile accidens. Diluerunt autem,qm proprium uni soli spe ' Differenticciei adest,queadmodum risibile homini:insepa p in m rabile vero accides,Vt nigrum, non solii aethi pi, sed etiam coruo adesit,dc carboni, oc ebeno, ec quibusdam alijs. Amplius,proprium conuersim de eo cuius est proprium praedicatur Scta ualiter inseparabile Vero accidens couertim non praedicatur.Et propriorum quide aequalis est participatio, accidentium vero hic quidem magis,illa vero minus.Sunt quide 5 aliae coita Ies Vel Sprietates corii,quae dicta sunt, sed suiu ciant 'idem haec ad descriptionem eorum, quae dicta iunt communitatisq; traditionem.
Sacrae theologiae professoris, ScCard. S. SDcti in Categorias AristotcliS.
N sv x Tvn inquit Averrois' in prooemio physicorum) H ees postores in psicipio. in principio librorum octo prothentis.
intentionem,utilitatem,ordinem, diuisonem,propomonem,uram do strans,
nomen libri,& nome authoris: ec ideo morem hune seruare intendentes hoc inloeo, ubi primcipium doctrinae Perip)teties est,ab operis huius inten iniεsobu-Done exordiamur. Omasit dissicile admodum est finem ius operis. proprium tra status huius clare inspicere ex totius Lo meae fine tentandum est inuenire illum. Logiea eu nihil aliud si si ars actuum rationis directiva, ordinatur ad ipsum rationis opus ut proprium finem,ita Q logici ne goeia intentio primaria est reddere operationes rationis rectas iaciliter re prompte, sicut finis effectus artis iusin est,rectitudinem in operationibus suis ponere faex liter oc prompte. operationes autem rationis eum tres sint. smplex apprehensio,eompositio oc diuiso.&dia scursu tres quoinee partes Logri ae,nec tae est,ut una qusq; operatio recte exerceri possit. Ad regundum aut
substantiam una quide specie participare, pl. D discursum inuenta est ars tradita in libro Priorii, re eon
- - - - in sequentibus usui ad tin Logicae. Ad compositionem
vero re diuisionem ars tradita in libro Perihermenias inuenta est. Ad dirigedam autem primam operaia ne, quae indiuisbilium intelligetia dicitur, prsdieament avliber nune exponendus,inuentus asseritur: suffieienter in id per hoe opus fieri nequa ii affirmatur. Quia vero in prima operatione intellectus nee salsitas, nee veritas inueniri potest,qui intellectus tune non affarmat aut negat 5c Operatio ratiois ideo regula eget, quia a propria persectione,quae veritas est deficere potest,nsi saeile est intelligere,quo operatio prima intellectus regulat a Looea. Singularis etiam disticultas est quo ab arte hie re dita dirigatur. Seledum igitur est, a, prima operatio rar tellectus, eis ad incomplexum terminetur, quod ut sieme vera nee salsum est, multiplieiter in eontingit ad
Oscera sibi verum vel laesunt, ac per hoc duplaeiter de ea loquitibus aut accidentibus 5c separabilibus 5c inse parabilibus.Et species quidem p intelligunt accidentibus: θc si sint separabisti: oportet n. ante esse subiectum vi illi aliquid accidat: acta dentia vero posterioris generis sunt, θc adum titis naturς.Et speciei quide participatio equaliter est: accidetis vero vel si inseparabile sit noaequaliter.ethiops.n. cum alio ethiope habebit colorem vel intensum vel remissum sm nigre
dinem. Restat igitur de proprio 3c accidente dicere quo enim proprium a specie oc difierentia ec genere disseri dictum est.
47쪽
ea loqui possumus. Viro modo per se. i. in sua puritate. Alio modo per accides. i. ut ei admiscetur aliquid alte Tum, puta toposcio,vel applicatio. si loquamur de prisma operatione intellectus per se, se ex partu sui regula non eget dante ei rectitudinem, qua ad obieetum insui
errore pertingatiqua intellei ius fria primam operatione aut totum,aut nihil attingit, ain ad acomplexum vi se,
quod indivisibile sonaMtcdira simplicia aut utin, Me
taphyscae dieitur,aut non attingiatur,aut sm totum at tinguntur: et consequenter cum oti error in coponendo vel diuidendo vel disturendo d&.contin at,prima operatio intellectus per se expers est erroris. Eget in regula ex parte obie=,dante ipsi intelle qui heilitate et pron ptitudinena ad attingendum suum obienum: 5e hoe ni per librum istum. Erat si quidem ens ineoplexum,quod est obieetum prima operationis, eonfuse dispersum ocobseurum I uniueiso,ita ut si simplex, puta albedo prae
sentata esset,quod quid est eius intueri difficillimum soret:qm consulione quadam albedinis natura cum figit ris,cum quantitate,cum substatia eum relatione mina est:modo aut distinistis rem ordinibus re adunatis eu iusin ordinis rebus ad decem ineomplexa insignita suis proprietati velut quibusdam fguris,lacile ae pronaγpte circa quod cumine inplexum, audemus intellectus aciem figere Tollitur squidem ex adunatioe omnium incomplexorum ad decetra eapita vagatio Itelleetus ad
incomplex rum notitiam habendam: ita q, sicut distursus argumentationis finibus eoiaeluditur, re se intelle istus, cum discurrendo aliquid quaeriturwertis modis discurrendi assumptis secutus iiieeditota eum simpliciter aliquod apprehendite volumus decem haee incompte
dia circunspicimus,ct non oportet nos vagari partes diis spersas in toto uniuerso, eum infinitate quo ad nos, ecconsequenter incertitudine. Tollit quom ex distinisci ne oc ordinatione horuna decem incomplexorum cosia
sto,qua limpide in spiei ab intellectu prohibebant. Tot
litur vltimo ex assignatione proprietatum eorunde ol scuritas,qua occultata manebat,dum quae ea praeferret
signa noti haberent. Orte Uitur A tae 1liter ae prompter simplieia apprehens bilia hunt a nobis per praedicamentorum doctrinana.Si autem loquamur de prima opera tioue intelle stus per aceide is,si e regula eget: de eius re
gula est ars diffinitiva. sie ut regula di ursus est ars syllogistaea. Ars autem damnitiua adhue ab antiquis uel tra dita non est, ves ad nos non peruenit . ela et autem illius artis determinare quid sit diuinitio,et ex quibus evitat, ct qualibus re de passionibus eius, re partibus subietavis,sicut de deinci nitratione tractat in libro Posterio Q. In hac quo arte determinandum esset quid genus ocquid species,&e.qna diis nitionis natura sine his intelli gi non potest, Sante librum Topicorialiaee ars loeum habet:qm regulativa est intellectus ad notitiam incon plexi: dialetaea vero regulat ad notitiam complexorsi problematum Se.Et quavis haee ars no habeatur,prae sens in liber eius inchoatici quaedam est: qm eum tripli citer errare eontingat diis mendo. s. in applieatione par tium dissinitionis ad diis nitum: oc in comunctione partium diis nitionis inter se ec in applicationis totius diis finitionis ad diffinitum: primus error ex hoe libro quovit adus sit habetur inelloatiue, qm hie docemur eua prima pars cuiust utim diffinitionis rect aut non recte an Plicetur,dum per proprietates euiusque generalissima discernimus omnia eontenta sub uno genere,a contemtis sub alio genere. Est ergo presentis operas intelio adunare ad decem genera omnia entia dispersa re infinita, ordinatem distinguere,ae sigillata suismprietatibus ela rificare,& se prunam operationem intellectus re per sedc per accidens sumptam dirigere qusat. Sed dirigere primam Operationem puram est finis proprius re ade plus. Diogere autem eam ad mastam eii finis edis etiam alti diffinitive, ta hic tin modo inchoatus cosummi
r diis in arte diis nitiva. Et qm res ineomplexae non adii nantur o distinguuntur cum condationibus, quas ita bent in rerum natura, sed ut se aeceptae r inter lectu. i. vi stant subiimplici apprehesone intellessitus. i. vi obie ctae simplici apprehensioni intellectius. oc res se aecepisnihil aliud sunt i res dictae uerbis Iterioribus. vel quod idem est)ui res eo neeptae emeptibus sniplicibus ta res huiusmodi nihil aliud sint ιν res fgniseata v ibus in complexis, in voces sunt signa eo ne eptum re coeeptus rerum ideo dieitur etiam ab illustribus viris, in intentio huius libri est tractare de uocibus inconrplexis vi signis
si taliae sunt rerum incomplexarum, idem enim est tractare de rebus ut conceptis si lici apprehensone , ita de vocibus ut signifieant illas De eone eptas,qisi quieua attribuitur una attribuitur reliquo, seruata tri proporatione, quia rei sie eonceptae ct signifieatae attribuitur verei,voci vero vis a. horno. D. reponitur in pdicamenato substantiae vi res ibi posta,lν vero homo,vt fgnum: illius rei,quae est homo. Qua uis autem se intelliata
intentio lita suistineda sit. Memores in esse oportet eius quod optrine ab Avie. in pranei pio suae Logicae dicit. s. Q considerare de vocibus no est logica negocia ex antem ito ite, sed necessitas ad hoe compulit, una res se nee pras non nas verbis exprimimus, docemus duramus, de ordinamus. St. n. absq; verbis exterioribus haec cim ma explere pollemus, solo sermone interiori contenti,
aut alijs sJgnis hae fere iit,de vocibus tractandum non ellet. Et propterea si quaeratur de vocibus, an de rebus principaliter hie tractetur. Respondendum est didere hus non absolute, sed ineomplex g coneeptis, oc conse quenti necessitate signifieatis. Cum autem audis res se
conceptas adunati re reponi in praedicamenti R, non a
Bitreris Q, aggregatum ex re oc se concipi, sit id quod adunatur S reponitur oce. sed intelligas in res habens secum se concipi, vi eonditionem sine qua non est id
quod reinanitur colligitur oc significatur, sicut cum a : dis, igni S approximatus comburit, non intelligas Q, ag gregatum ex igne re approximatione comburat, sed ιν ignis non e inhiarit, nisi sit approxam .itus. Est. n. in coriapi me concipi conditio rei ad supradi ta, stetit approxi matio est conditio ignis ad comburendum. Et ite patet Huiui libit intentio operis, de v, conuenientius ponitur subiectum subiectu et
huius libri u subiecitum aliquod sibi assignandum est) terti altius
ens pro nihile priniae operationi interius Q. ens Ordi expurauinabiles in subde supra hoc. n.ad seeundam spectat ope rationem, ad quam hie liber non primo ordinatur. Vtalitas autem ex eo proueniens valde magna est. Utilius bar 5. n. soli Logi eae prodest doctrina haee, ut pars eiu ς, sed ius Latiae seientiae siue doctrins absui hae expleri no possunt. quidem ostration uiri principia sunt distinitiones, quas absq; hae cognitione perficere est impossibile. Vnde in 3. Physico is Aristot. quaerens,quod quid elimotus, ad T. e 3. praedicamera recurrat,& in. a. de Aia Mustens, quod ud TA. est animae idem facit. nis. n. esset doctrina praedi eamen to et, cum Rufritur alicuius,quod quid est, oporteret gando per totia uniuersum disturrere,quod illius genus primum sit: nune aut, ut dictum est, Iinutes positi sunt, infra quos ola distincte eontinentur in s ta proprietatibus suis, ut statim collatis proprietatibus eius, cuius quaeritur,quod quid ei cu proprietatibus cuiusq; de generum,reponere dc applicare sciamus singula sing tis. sumit quc, Perihermenias doctrina,et sy llogistaca hine utilitatem non paruam. qn, hine habetur essentia iis ordo terminorum incomplexorum, ex quibus fiunt propositiones,ct procedunt demonstr ui nes de e. Ordo hurus operis inter alia logicitia est, ν sibi debe ordo. tur primus locus si pliciter, ita a, non solum praecedit
artem enuntiativam es syllogistieam, sed etiam diffiniis oti m. amid,quod est per se, prius est eo quod est sta
ei dens. Di tum est autem,wprs sens opus ordiriatur ad perieccione ni pruna operationis per se sumptae, ars aut
48쪽
diis niti ordinatur ad perseisitionem eius admi me. Et
oina,vi ex dietas patet, diffinare genus,speetem,Sc.distini divae artis opus est, ideo liber iste naturaliter praeci dat librum Porphyri propter quod eonsulto Princeps philosophorum logieam ah hoe opere inchoauit. I. idiuisio Diuitio praesentis operis in tres tractatus fit in Ante-
operis. pradieamenta, Praedicat icta ,5 Posipdica tracta, quo sarat ocu ad textus expone in peruentuin tuerit dicetur.
proportio. Proportio huiu, libri ad ipsam Logieam est propor tu, partis ad totum ad alios vero libros Loeres eii pro portio ianuae ad intrinseca domus. via doctri. Viad stranae non est demonstrativassed potius diistis nitiuaec indust tua: vi& modus docendi rei quam do
Nodi a L. Nomen libri est categoriae. i. prςdieamenta .i. eoordi bii. nationes decem generit,uel ipsa decem gna, quae capita sunt eoordinata omina. de his enim tractat liber hie. Mis au Nomen autem authoras est Aristoteles Peripatetico tam . tum patet,qui non solum author, sed inuentor huius mirabitis do tranae fuit,ut Theniastici de Averroi placet, licet Iamblieus ut testatur Hoethus Architae tarenta tio hune deserat honorem, oce.
cum Thomae de talo Cis acutissimis
commentarys. De aequivocis, uocis, m denominatiuis, γeorum, qua dicuntur, diuisio. Cap. i.
Equi uoca dicuntur, quorum s luna nomen coe est,fim nome vero substantiae ratio diuersa: ut ani
rum. n. solum nomen coe est, sin nomen vero substantis ratio diuersa. Siquis. n.
assignet quid sit virussi eorum quo animal est, propriam assignabit viri si rationem.
Ieendum esset hie,quare ines perit librum istum ab istis diis nitionibus re diuitionibus re regulis sequentibus Antepraedicamenta,& us inter lite
ordo sit. sed qm ratio ordinis abso ordinatorum nota tia non pereipit,re nouitiis loquam deo disse tremus iaee v i ad finem huius primae partis, interim aute si
sula exponere sumetat. Et qui a Tanto Philo pho dis
finitiones istae datae sunt, singula notada sunt verba anti Aeniar - quos expositores imitado. Aequora erilo diuersiste cadi titur speetibus,re nota, V res significare di eunt. Dr. n. nomedi nota de . quod inuocum,quia lignisseat plura sis diuersas ro ira, mes,ut ly canis signiscat coelestem,marinum,atin terrestrem eane,ipsae vero res significats dicunt suu ocs, non mia signifieat, sed uasgitantur umeo vocabulo diuer Latonibus. vi sydus illud,&piscis,N aIal latrabile rem mea appellant. Vnde ipsum nome appellari consueuit qui uocii aequa uocans, es vero aequivoca squi uocata, de quia Arist. res est adunaturus,ut stant sub ineoplexis nee pratius,ut dic Ei est,ideo a rebus meo pit,intendEsn aequivoca, aequivoca aequi uocata,Vndere eoactus esti numero plurali aequivoca diffinire,eo Q res una aequio rationis capax no est sne altera: oportet. n. ad minus duas res signifieari uno nola,ut aequa uocati e e pnssi. signa ter quo in dixit daeunt,ec non dixit, sunt ua rebustion Guenit aequi uocara ut sunt in rerum natura, sed visunt in uocibusnris. Aequi uorari. n. ssupponit uocari, quod rebus ex nothus accidit. se nome, non accipitur
A hie prout est una pars orationis distincta eontra verbia, partacipium, dic. etram in verbis oc participns, occi uiuoratio inuenit, sed sumit nomen pro vore sgitimeatiua ad plaeitum,quae dicit nomen, quas notamen, i. mentis nota. Verbo. n.et vli ols limoi vox, inquantum absolute senisecit rem aliqua, nomen d pab Arist. in. . Perihermenias. LYsotu .no exeludit ola alia a nole, sed Cap. 3.r5ne eius tm,de qua subdit . est diuersa: nihil squidem obstat aequi uocis s eis oc nomen e e,& multa alia eoia snt,du modo ronem nors coem non habeant. I ratio, licet multipliciter sumi fossit, hie sumi ε non pro divinitione, qm res generalissimae, aequi uora diei no possent, eo . diis nitione earent, sed sumitur pro cooptu signiri Cato Per nomen, qui in habetibus diis nitionem est dio finitio ipsa in non habetibu vero diffinitionem ratio, quam fmseat nomen voeatur, de nihil aliud est, ut id quod direc te sgnifieatur per nomen. LY substantiae, si mitur pro quidditate: ita idem est daeere ratio substa. B tiae,& ratio qui ad uatis. LY fm illud nome, determinatly ratio si statiae. non de quaeun rone substantiae ipsorum mutuocou sermo est, sed de ea ratione substanta quae significatur in eis per illud nomen coe, in quo
aequa voeantur:&qm illa est, quae respondet ad interro o
pritionem factam per quid est qusuis illarum rerum,ut significatur nole illo eoi. V.g. quad est animal latrabiici inqu1tuni eani ,quid est piscis ille inquantu eanis, oce ideo talis ratio dicia est ratio substanti id est quiddita tis illorum aequi uocorum non absolute, sed secundum illud nome. Responsio nanin ad quid, quid ditatis ratio recte dieitur. Lydiuersa, non eoartatur ad diuerstatem placiter,sed communiter accipitur, ut comprehedit sub se diuersialem smpliciter,uel se dum quid, tota siter Vespartialitertita in aequi uora diei ε 5c illa quoia ratio Om illud nome e est penitus diuersa:& illa, qui rura rataci sm illud nomen esie est aliquo modo diuersia Et propter hoe eave ne dixeras hie esse diis nata tantum C pure aequivoca quae alio vocabulo die untur aequi uoraci eam,sed daeuo,squiu a in Gi,ut comprehendunt in analoga, quae aequivoca i eonflio sunt,& pure aequium radiis niti,de et pure aequivocis couenit habere ronem substantas diuersam penitus, analogis vero diuersam aliquo modo. Suadetur aut hane esse mentem Arist. tum ex exemplo sublucto,qm homo verus ec homo pissitus, modo pure aequivoce dicuntur alat. Sed aequi uoratio ne a e lio seu analogiee ut patet ex rationibus eorum m illud nomen: qna n sunt penitus diuersae, sed aliquomodo eaedem Quaerenti n. luid est homo sim o ales responde Q est subitalia alata sens bilis. Quaerenti autem uadest ho pictus sis in Male res det Q est imago sui stantiae alatae sensibilis: i expresse apparet rationes nAesse penitus, sed aliquo modo diuersas. Tum ex intemtione operis,qua ad quodcum ordinetur coiter asseratur in intendit dimnire hie res ut adunantur sub voeibus transcendentibus,quas constat non pure mutuocas,sed D analogas esse. Qi tot autem modis contingat variarianalogram re quomodo, nue qm summarie loquimurustentio pertransibimum specialem de hoe triti latum ti Deo placuerit eito eonfectura. Est igitur sensus totius diiunitionis quod aequivoca aequi uocata dicuntur illaetitia quae significantur uno ouidem nomine, sed secun
dum illud unum nomen non nabent unum coceptum,
sed diuersos smplieiter,uel secundum quid, 5cc.
Vniuora dicunt quorum nomen comine est,& sm nomen eadem ratio subsantia .ut animal homo,aup bos: communi enim nomi ne utracp animalia nuncupantur,& est substantia ratio eadem.Siquis enim assignet utrius ii rationem quid vir uno sit quo animal est, ean
dem assignabit rationem. . amo .de Vio C Tota
49쪽
Tota ista di imi mintelligenda est Mut praeeedens, 1:ereepta vitima particula. Eii ii quidem duplex vitiuo cum,sVui uocans uni uocatum, cie de univoratis est modo sermo. dc in numero plurali, ce .sie ut superius ex insuimus. vltima aut partieula . ly eadema no dieit iden
ta ratem simpliciter,uel sin quid sed a delitatem simpliciter: ita quod licet ad aequivoeationem meiat qualistii diuersias rationis sin illud nomen, ad uni uocationem in non sufficit qualiseump identitas rationis fis illud nomen,sed exigitur ratio uni uocatorum,quae alicditur penes illud nomen,in quo uni uocantur, sit totaliter ea dem,S nihil plus aut minus Iesudat unum ui reliquum in ratione illius nois. Fundanae talis uero ratio huius est, quia malum coringit omnifariam ex particularibus de selibus, bonum aut uno modo ex eausa integra,vt Aristo. Oc Dionysus docet. Ad pulchritudinem liquidem
livis requiritur q, oia membra eonsonent, ad turpitudinem vero suiscit unius membra, puta mulorum dei or mitas. aequi uocatio autem ex parte mali se tenet, una
diuersitatem sequitur,qus in alto simia malorum est: Mideo sue si diuersitas simpliciter,sue aliquo mo, aequi
uocatio fit.Vni uocatio vero, unitate sequitii qua in bonorum coordinatione est, non consurgit nisi omni diuerstate ablata totaliter eadem sit ratio vivumatorum Vmuocum nome. ut animal nomen comune re viai Doeum est homini oe botu,qm tam homo in hos animal vocatur,re ratio eorum inquantum animalis nome ha/hent,eadem totaliter est. Quaereri. n. quid est homo suiu, est aiat respondetur substantia alam sensibilis. ausia ii quo ii quid est hos sm o est Ual respondetur substan
tia alata sensibilis. Vbi apparet vino eandem redditam rationem sinu niuoeum nomen. Aduerte hic ne in horis ignoratia prauae disponis, plosa ista,quae unde venerit nescio, cuni uoca dictitur, quorum ratio est ea.dem 5e aqualiter participata,destruit teritum: qm vere univoca sub aequi uocis ponit de a logica veritate aliena est:qm ad uni uocationem siti veritatem dc Albertum hic oc S.Tho. . Aleta .lee. prima suffieit omnimoda in
distinetio univocatorum in eoe tu nominis una uocirec in hoe omnes antiqv quos vidi consentiunt: nee puto aliunde ortam glosam hane is ex in comprehensone unitatis analogicae. Dieito ergo tu analoga sub squium eis comprehendi, echis clitineris mentem ne impleas. Aduertendum quo ν diligenter estes, stantibus cibus supradicti adhue distinitio illa habet duplieem habitu dine,quae intelligi potest esse inter viiiii ata ocly sub stantiae,politum in diffinitione eorum. Potest n. intesta gi primo,ut ly substantiae denotet substantiam. i. quid
ditatem ipsorum vnmorat iunx ita in ad univoeatione requiratur et ratio sgnificata per illud nomen eoest ratio.i. Conceptus non eorum quae sunt extra quidditates uni uocatoriana sed si ratio s stantiae i. quid ditatis eo
runx oc se ly ratio conditionatur hi necte inde. ec ex parte sqvidem nols.quia debet G significata directe:& pramo per illud nomen eoe,oc propter hoc apponit lysmnomen. Ex parte veto rem,quia debetes ei trinseca,seu essentialis illis:oc propter hoe apponitur ly substantiae. Alio mo intelligi vi Iu subsutiae no denotet udditatena tertium uocatarii in se sed quid ditate earum vi litit id,
quod a illud eoe nomen signaturesῖue illud sit substatia,.
esi ueniant in aliquo note. Et,*Vt induunt illud nome, habeant eundem olito conceptum, siue ille eoceptus stinentialis illis sue ae eident alis: istς secundus sensus V tendit diis nitionem hane ad omnem una uocation uita infra eum boui de leoni animal est uni vocum, re eo loratum,de magnum de pulehrum, Oc videri oc audiri, et breuiter comprehenditur sub ista diis nitrone vitium catio es lentialis 5c acci dentalis per se et per accidens, in tritisera & extrinseexprimuη vero sensus dii initionem
hane extra essentialiter univoea non trahit, qualia sunt gener dris uiae,species. Seeundus rursus sensus di gnus Arutotelis intentione videtur: quia vir comprohetidit Vmuora. sed mihi apparet, si, primus sensus stsm intentionem eius: qdianira,rii praeda meto substantiae dicet, accidentia nou praedicarism nomen oc ratio
nem de substantia,quod nihil aliud est ut dicere, in non praedicantur umuoce 2 loeum a diis nitione, ad dia ni
tum: oc rursus ponet proprietatem substatu iam seeud rum S driarum eatu, ita uoce praedicari de pmas, quod falsum esset s uni uocatione sie amplo vocabulo uteret, oc praesertim,ua ibi remittit se ad hanc diffinitione.Ae cedit ad haec, Q vniuora coi voeabulo no eonsuevimus dicere nis estentialiter viii uoca,quod ex lim uno perci pi potest,quia disputantes utrum prsdieamenta habeat aliquod coeuntumum, absis distini itione Duelligimus de uni uocatione essentiali, rni de accidentali nullus dubitat,quasi uni uora Melde ualiter no sint vita ea nisi fra quid. Vnde die dum est,in primus sensus est intentus ab Aristotele, nee tamen erat opus alit et diffinire viai uoca aecidentaliter, quia ex ista distinitione laetitis
me sura itur omnium vn uocorum ratio. dati initis enim
uri uociss4mpliciter iacile est determanare ud snt quo dammodo, seu secundum quid uni voca, oce.
De nominati ira vero dicuntur, qua cun y ab
aliquo solo differentia casu siti nomen habet
appellationem,ut a grammatica grammaticus, ec a fortitudine fortis.
Tria sunt in denotatione, forma denoIans res deno minata et ipsum denotativum torma, a qua res denominatur, est ut .lbedo,aqua res alladi tur alba: oe granistic a qua lio grammaticus dicit, oc huiuimodi res de
molatia est subiectu,quod ab illa forma dieit tale, vi hiblignia, ce.Denoiatiuum aut est illud mel ens, quod est, sorma denotat tuti: ut signa he .uti note descendet ea nola' proprio iormae de olantis,ut albii, totos, gramalleus Danais sis ergo denotantibus, ct denotatis , de noIatiuadiit niuit pluraliter quidem, non quia denotatim in unci non saluet, sedas multitudinem eoru designandam, ab una forma denotante orientem: ut a lucticiati istus,iussi
ne,quia. Lentra denotativa non sunt,sed dicunt. Tribus
aut eoditionibus diti niuit denotativa. Prima est, in hiat appellationi: fm nomen ab liquo.Secunda est, et ditia rat casu ab illo. Tertia est,. solo prcadio casu differant ab illo. pina miti l aliud sonat nis ἐν de novitiuum debet
dei uari ab illa ibrina denominante sm uomen, non ita is nomen de non inadiuuiti Oporteat sorinam fini v ea notetarras denotantis, cum hoc pleturam salsum sit,qni iustitia a iustus venit sta eius formationem, re no e conuerso:α grammatici negocn est tra tare de limoi nominum derivationibus puta a genitivo huius nominis. Iustus, addito laxiormatur iustitia et limo t. sed ita quod oportet nomen denominatiuum demum a nomine totanae denotatuis sin nat una. se ut enim prius natural terres est finia is sui in alteri adiacet, quia adiacere alterino potest quod in se non est,ita prius naturaliter in no me a fornaae denotantas, puta albedo, quod significat linsa in albedinem fm se .ui nomen denominatauum et Puta
albuin,quod signifieat albedinem, vis subiecto postarde se ut i eauia naturaliter derivat suus sprius et jectus,
ita a note tormae deuorantis,quod lign.u cam, naturali ter venit denotativum,quod i portat eius enectu. albe
do. n. eausa formalis est eius,quod est esse albii. albedoenum no cautat ab albo,sed album aliquid ideo oc est αdieitur,quia albedinem habet, propter quod denominati tu merito dicitur. n. n. aliunde habetur a note quod iubitratam rem nominet talem,nili quia ab ipso deno in naute,cuius effectus propriue inbutua esse tale tias
50쪽
tur m naturae ordinem. Seeunda vero eonditio. s. . miserant esu insanitatu, denominatiua debent differrea nomine formae denominantis casu in fine voeis, id est in transfiguratione seu sexione vocis, ut ly album dilasert a ly albedo,& ly grammaticus a grammatica, oce.
Tertia autem conditio, scilicet et, non aliter differant,
sed eata solo:ostendit in non debet denominatiuum dii serrea nomine scirmat denominantis in seni fieationethoe enim esset disserte non solo eam, sed signifieatione etiam, de consequenter diffinitione N e4ientia ide sgni obseam E album re albedo: q uoniam ret infra dicet Arintoleo iubst . la, album puram qualitatem fgnis t. disserentia aut
in modos ni fieandi inuenta inter denominatiuum ecdenominans non excluditur per tu solo casu: quonia talis Silerentia eomes est disterentiae secudum ea sum. re gula autem generalis est, . dictio exclusiua non exesu dit a coneomitantibus. dicedo enim solus Sortes currit, non Meluditur hoe risibile s cursu.nee ociose has ad nauit eonditiones Arastoteles, sed singulas ad disseren tiam aliquorum posuit. desectu. n. prinas, 1 tudiosus non dieitur denominatauum virtutis,licet sm rem a virtute veniat. Desestu vero secundae ly grammatica, cum de aliqua muliere dicitur, et, est gramattea denominatiuunon est a gramatica veniens,ut Boetho placet, licet de
. nominatiuum concedi posset, ut per aecidens non inue
niri disserentia rasus. Aristotele vero docuille id quod
per se denominatiuis conuenit.desectu autem tertis virtuosus non est denominatiuum virtutis. Et intellige da
sunt hic de denominatiuis proprie dc striiste, i. sormali terre simpliciter sui aptis,quibus Aristoteles hie suis cere putauites ieet posteriores non ignobiles addendum putauerint,in illud, a quo denominativa habet appella tionem stia nomen, sit aliud a re denominata,quoau semtentiam propterea libenter sequor,quia eois usis prae dirationem denominatiuam eontra identica distingue a. s. re videtur:& quia Aristo. ipse in. r. Aleta. textu com .s. ex natura praedicationis denominatiuae materia distin
es ooncludit essentialiter ab Omnibus praedicamelo .i xum naturis,ut expresse ibi a S.Tho. dicitur. Ne autem lateamur Aristotelem diminutu in hae dista nitione ee, vel dieamus, i, quas per se notam hae particulam sub intelligendam reliquit, propterea q, ly denominatiua,
sinat quas nominis dativa,non rataonis. denCiat Iua. n. nome solum dant denominato,non rationem: qm prae dieantur tantum sim nomen, oc tisi fm rationem de eis.
vel glosemus,ly habent appellationem non solum pes
siue sed etiam astiue, .u, appellentur ah aliquo,&e. ocappellent aliud. s. denominatum. appellare autem cum idem si chnomen dare, oportet q, appellans si pure apinpellans est,u nome tantum det et,q u d tali nola appetis latur: cte consequetet oportet et sit aliud ab eo. .m dat nomen oc rationem alie ui intimum est illi, ut insorius,qn hi termini declarabuntur, patebit. Ves M ADBertum habent appellationem. i. ad aliud applicatione. Verum ne fallaris eum audis denominatiuum a formai suta ficit denominante oriri,S credas propter fornaae vocis ulumoratiO- Q res denominas debeat esse larma eius,quod denomi m. natur si in q, formae nomine in hae materia Ithlligimus
omne id ,quo aliquid dicitur tale, sue illud sit se dum rem accidens, sue substitialia, sue materia, sue forma. non enim est minus denominatiua praedicatio ista, ctriagulus est ligneus,vel vas est terreum,quam in limmo est albus: venit squidem a ligno ligneum re a terra terreum,sicut ab albedine album. Aduerte quo hie,
licet denominat ilium infra latitudinem uni uocorum re aequi uocorum nominum materialiter claudatur, uadissere tamen ab eis seeundum rationem formale, ideo distincta sunt denominatiua contra aequivoca oc uni uoca: album enim inquantum ab albedine venit, disserens solo casu denominatiuum est, inquantum in pariete octiano in sua unam rationem viriuocu est, licet acciden
tate:&smiliter ridens inquantum a risu venit, &e. de
nominatiuum est, inquatum vero sim diuersas rationes de homine re agro forente dicitur aequiuoeum, Sc.
Eorum quae dicuntur alia quidem secudum complexionem dicuntur, alia vero sine com plexione.& ea igitur secudum complexionem
dicuntur,sunt,homo currit, homo vincit, ea ve
ro,quae sine complexione dicuntur,sunt, ut ho
Diffinitionibus tribus praeponendis iam completas, diuisones inchoat. Quarum prima est, eorum, quae di cuntur. .entium,quae intellectu de voce dicuntur,quae dam dicuntur sine ccimplexione,α quidam cum com plexione. Vbi nota Q diei eum complexione eontingit dupliciter. Vno modo cum verbo,ut homo currit, ho
mo est albus. Alio modo sne verboris homo athus: αlicet diei eum eomplexione principaliter sonet comple*xionem verbalem quia verbum ipiam compostionem importat,extendendum inest complexionis nomen in hoc loco ad complexionem etiam nominalem absin verbo: qm,ut expositores testantur, hae diuiso separat ea quae per se sunt in praedicamentis ab his, quae non nisi per partes sunt in eis: alibi autem sunt re complexa ver haliter de sine Perho. nihil. n. horum oleum loeum habet sin se totii in praedicamento, homo. n. albus in duo hus locatur generibus, ct animal rationale duo loea in praedicamento substantiae habet generis. s. 5c dissere iis, s ut complexum sumatur: si autem circum loeutiue ad despirandum in nominatum genus, tunc Vocalis tineomplexio est non conceptuum,& ideo inter dilia sne complexione numeratur. complexio enim ista θc ineo plexio,sis conceptus,quibus ante di euntur res cs voci bus,consideranda est. Distum enim est iam Q entia ut incomplexe concepta praedicamenta ingrediuntur. Est ergo sensus diuisionis,inentium,qua intelleetu re voce
dicuntur, quaedam dicuntur sine complexione concespluum,ta consequenter vocum, nis adsit impedinaen tum quaedam vero cum complexione conceptuum, M
Forum,quae sunt alia de subie 'o quodam
dictitur,in subieino vero nullo sunt.υt ho
mo de subiecto quide dicitur aliquo homine in subiecto autem nullo est. Alia aute in subie isto quidem sunt, de subiecto autem nullo di cuntur In subieelo autem esse dico quod eti sit in aliquo,non sicut quaedam pars, impossibile est sine eo es. in quo est ut quaedam gramma tica in subiecto quide est in anima, de subiecto vero nullo dicitur:& quodam album in subi
csto est corpore,omnis. n. color i corpore est,de
subiecto vero nullo dicitur. Alia Uero de subiecto dicuntur,& in subiecto sunt. ut scientia in subiecto quidem est i anima, de subiecto vero
dicitur,ut de grammatica. Alia vero nem in subiecto sunt,nem de subiectio dicuntur. Ut alius homo, vel aliquis equus . nihil. n. horti neq; in
subiecto est,necp de subiecto dicitur. Simplicia
ter autem quae sunt indiuidua 5c unum nume
ro de nullo subiecto dictitur, in subiecto autenihil prohibet ea esse: quaedam. n. grammatica in subiecto est,at de subiecto nullo dicitur.