장음표시 사용
81쪽
Ussis Adhibetur ea ullas aliaque minora supellecti neenera ex hoc fabricamia, uti crepundia, equili et . similiaque; ut & lignei ealcei D ρ- ex hoe fabricantur, qui loco aliorum calceorum apud
In lava haec arbor erastior cit quam an Am Ina, unde dae satis ampli astens ex ipsa formari possum,m quilius sedilia, minoresque fabricant ut mensae, me vero lignum racile rimas agis, si soli exponatur. Ex ramis brachium crassis natalitra retium ligna for-niam . qua in Europa ex Subere eliguntur. & Ma-IGee m. mpsu vocantur. in breves enim disibeantur partes. γα candescente perforantur ferro, uinu, a sint rami, unde & esto siccantur interne, m Iremnque sunt illis Manti Afregi radacibus, vel Puderamis, qui multum aquae inbibunt, tardeque siccam Lur, retia corrumpuntur ι Eidem quoque ramipulis inseritum, ex quibus sepes exstruuntur, quivi risius inplantantur, quum facile progerminent mus I asinoi: Iavanorum cistae hectariae-aromaticae Cor xa cata dictae ex hoc quoque fabricantur tigris, sed hae vilissimae habentur.
In Hori. MUM. para. 6. Him eo. Malabarice voca. tur Niir Pongesse. Bracmanis Sino. Portiagallis Cor. κοι os Di M. Belgis cujus figura & O. scriptio cum nostra quadrat.
A M.' ruisa est illa , quae adfinitatem gerit inter
tas divi tur id es, quarum quatuor tarmissi dri p. s, reliquas minores varietates si larum specie. rum omittens: primo itaque angustishlia seu alta, secundo rotundisolia, tertio Carus,inylli4omiis, ac quarto latifolia mihi describuntur sp es, quarum tres posteriores in subsequenti exarantur rapite. Arbor rubra pr- Ru angusDua proprie silvestris est arbos, alti:sima, truncum gerens r tundum ci rectum, ac prope radices parvis alis auctum Peculi rem me eotticem, ab aliis sivestribus arboribus penitus ervertum, tenuis enim est. ex multis tenuinus uel re compositus, quae vero arctius & solidius sibi adhaerent quam Amoris ciba, illique Frangulae similes, sed ruis coloris, instar lateris semi e I, quique porro fietus est, tenuis, lignoque firmiter adhaeret. Ramuli sunt longi, firmi, ac tenues, quibus soli a dent hina sibi obposta, rara , quorum quaedam oblique ae cruciatim posita, oraedam inordinata, iliis Caryop ili silvestris quam simillima, sed latiora, rugosiora. st i Nile infidentia petiolis, septem ecocto pollices longa. binos ae binos eum dimissio lata: rier vinx modius iapra sulcatu cs . venaeque lat tales subtus protuberant, nec ad orax excummi, fiui communis est character huius arboris, Caryophylli, et jam lae, quaeque contrita odorem saporeamque utit acidum α adstrinyntem, atque ingratum, zdulum Iam serum adcedentem. Flores corymbosi roveniunt uti Caryophyllorum, sed rari ea, ex multis quasi crueibus formari , seu eruclatim positi, qui primo viridia sunt capitula, δε- perius latius eula . Gatanes seu primis Ozophyliorum rudimentiis P ciem modo similiar Fractus seu meo non sunt O , onme instar Camophyllorum, sed compressae sunt & suhrorundae pitulae. Recem arboris limum ex fuseo ct cinereo colore
Vinum est, sed sic in obscure ciuereum est, suis lib
82쪽
solidum S mve, penitus veru siccum, levius est. lon, en δε- , erram inti mia 't lim , tun radigi posque constat fibris, ouae facile rimas agunt. in ae- en Imuri tat, in do ιει; - durabo, ias u murdificiis finis durabile, u modo non solum vel humi- Mengruud. Tubiubeia Mat. .
Optima species a priori quodammodo diversa cor- De bese zome bier Can mu verse billenia, hes renti ni gerit cineruum, seu ruffuscentem, quam Am- sc use in dea grainH n. na den rinu tu Lenae. δε- inentes proprie inar & ines vocant. Arbor veru et ne de Ami ine n m nun Uliar eu Uhel noe,ua haec ramulos gerit tenues, breves, ae acutu smamv. de M ωνι dumne, inte, en scrura fregie ras ens, vibus tollorum naria increseunt dira quinave , auae Gar aan stam lucte a vas paren eren, fas, en gla sunt semia dc dabra inllar foliorum Carioluiylli, vir Nasta inderen, M aan mo mu de misisti M. n-α vix uotabiles exhibent costas, suntque ad oras ne nitan, langi se Liant v eenses m malenci, aris viosinuola. tres quatuorve pollices tot a. in notabilem durmen tam , mel em mertihus s. De Gliu 21neclinentia apicem. Florum corymbi in plurimos te. in verie dunne fleetjer ver eli, vitiar an is r vi nunues dividuntur petiolos, quorum quivis in tres mi. in his Iortere Derdoti, dragenae te e a eris poena res diuidituri qui bina ternave sustineat viridia ca- dippen, B r omnende in liene Mitte en moser et pitula, quae sese -riunt in nosculox albos mus sos: Moemnes. De v ebten taet men era V ιweeamden , nus alterve fractus in corym consipicitur ex m- ωι den ronden log erye, in de grustae Pan Munties, tundo motuus Abanain magnitudine, coloris ex ni- mn color BDari Meera, vin biumn met em bardegro purpurea, & durae substantiae. stantie Lignum recens caesum albicae, sed mox leviter ru- ILI boat ver ge aut umitae biit, mur merdstrinbet, multoque durius, durabilius & crassioribus cor, vita barder , ondo en duria elare dian 'istat fibris quam praecedens, A mi ligno simile, undet ustor grande. Can viisnu bet Nani. dirui inu MI3h,
ct Nani Mera. n. e. Nani riamum vocatur. Marom men γ-Nani Mera dur is rosa Nani me LAnm teivus. Cunctae Arboris rubra species flores gerunt medio pluviosorum mensiuin tempore , h. E.
unia dc Iulis. Fructusque maturesciint octobri &ommisi, eodem tempore quo Caryophylli. Nomen. 1,atine Arbo rubra Llalaice Cayu Mers.
Am inire Meau ci meis, quae tria nomina arborem rubram denotant eε riistis cortici eolore, quo ab aliis siluestribus distinguitur arboribus. Prima vero species Arbor rubra prima dicta. Am inice pmprie vocatur eati mel, in Leytimora r. de Temata Gu i. LoeM. In eunctis crescit altis silvis, estque vulga tissima in silvis arbor ubique in Ain inensium insullis. Usus. Optimum praebet tignum, sed ingratum obpalladitatem exhibet colorem , maximeque ob fissiuras, ubique tamen ab Amboinensibus adhibetur ad postes trabesque aedium fumo tape repletarum, in uibus diu durat, neutiquam vero, uti dictum est, si olum dirigati Arboris rubrae cortex, sed tertiae potissimum spe ciet, apud Amboinenses in usu est ad maiorum retium tinitaram, sed tantum desectii o is leuTanari. Maioris. quae in subsequenti describitur tib
Athoris vero istius cortex vel solus, vel cum illo sanxi Mavi mixtus adhibetur, qui parum contunditur, atque in ahenm coquitur cum aqua, ipsique quandam Sammantae portionem addunt, ut tit hira scupigmentum retibus melius adhaereat, tumque tisum Ztur iupra retia in monoxylo deposita, quae per tQ-ctem in tali ura Mata materantur aqua. M moribusvem retibilis uri laculatoriis hi cortices non inserviunt, quum nimis acres sint, unde alius ad haec eligi tur cortex, arbus l:e nempe Sanae seu Tanarii ninris, Vilica libro Ouinto dulcriptae. n- ω,ar seu anin fiala sie sese habeti uas truncus non ustra crus crassus est, nusque ranii sunt rari, musco obducti, solia firmis infident ramuli sibi obposta, vaga, & rara, angusta, & ac minata. quinque sexve nollices longa, unum vel unum eam dim: dio lata, obscure virentia. tenuia, ac subtilibus venulis pertexta , quae in sinus concurrunt. Flores sent ut priores albi, illis Culavi similes, sed minores: Fructus instar minorum Jam sarum dependent. tres quatuorve simul ex terretibus petiolis, ex m. tundo parum compressi & gibbosi, primo virides, deuiiu ntes, ac demum nigri, externe mollem Wrentes earnem instar Iambosiatum, eulmum erassam, aporis dulcis, seu fatui cum Ioiadstrictione: In media caritate unus alterve eontinetur nucleus, uti in jam sis,
in nigra specie solitarius, in rubra gemellus. in fissis Usce n eis sepe tenerae arbusculae primum conspueitur mimentum. licet ex arbore etiam deω eant
fructias , qui superius eoronati sunt & umbilieati in. stat tam rarum. Nullibi obcurrit esu in montibus aedentis films.
De laene Ari or Rubra ansum solia D auis. De sam
is de Inuri lare sena uit Nert.
83쪽
16 HERBARI IAMBO INENSIS Libere N. ωp. XLII. CAPUT. QUADRAGESIMUM XLII. II O O F D S T V K.
SECUNDUM.Arboris rubra reliqua species. De oderige Mortem um de Rotae-Boom.
DE reste de tuo ten van Arbor rubra rubia in eo inmes betrepen, de ιυ ροι uia et mi e tuetae Arbor rutua , in Am-ns Ay-υ raquas actoris rudine species uno comprehendi I, capite, dum rari sum usus. Disr rubra secunda, Am inire me Roppy, eorticem gerit quodammodo molliorein quam Pra Cedentis, cx multis quoque tenuibus lamellis cor,
muctum, qui eolorem omit penitus ruisum: Hujus
nentia, ac fero in ramis sessilia, bina sibi obposita, sed rara & vara, horum venae in sinus desinunt uti in Praecedenti, lea inter oras maius habent interstitium quam in caeteris A ii speciebus. mores primo oblonga sunt ae viridia capitula, se se aperientia in quatuor apices, ac quatuor alba exinhibrat petata, quorum centrum repletum est plurbinis longis tenuibus & albis staminibus uti in Grajavo, sed quae tenuiora sint, magis intricata , stetimjor Uolae insequuntur fructus parvi rotundi instar tenerorum Gurimorum, qui pericarpio concavo infident, ae plerumque remi umul proveniunt, quisque vero suo insistit calici petiolo longiori, uti in Caryophyl.
Hujus ligni color magis obscurus est quam praemadentis. siccatumque ex fusco pallido cinereum est, tenuiter striatum, facile rimas agens, nec bene plliri potest: Nux substantia est gravis ta solida. neuti quam vero durabilis, nee manni ex ipsis sto sor. mari potant, quum raro adeo erassescat arbor. Asteres ex hoc λrmari ligno facile incurvantur . si per Solis radios exsiccetur, ac facile rimas agit inelo
- Latine AH is ruisa seeundar Ami inim eam Bono h. e. silvestris, quum in silvestribus ero. stat locis, vel quum eius natura sit silvestris magis reliquis: Bono autem peculiariter alia cit arbor, a finiet tamen quoque Oju Mera. Hae quom perilaet ArbFrutra Emm3eau Hatulala, quum semper in saxoss ae saepe ex liniis etestat rupibus: Hax tantum humilis est arbor,ibliumque gerit angustius & acutius quam praecedens, Dum, squallide albicanto instar minorum Iam serum, inedium: durumque ejus est lignum instar Iris fati Abor ruisra raretis, Amboinim Mea Rugulamin. ex similatudine Buculum eum Caryophyllis, quae distinmienda vero est a Bigiam n , quae situ stri,' est Caryophulloma arbor, supra libro secundo
deseripta: Non alta est haec arbor, plerumque vi. tum crasti, eorticem gerens labscure cinermum aessum muscosumque, qui vero in ramis est magis aeae russus. Rami ac raehides sunt in mae, hreves ac nodo e Folia sunt breviora & rotundiora ouam aliarum Amajorum, illis Manti, eas blaris ouodammodo sinitia, quatuor ac quinque pollices lanea, binos eum dimidio & tres lata, Librutunda, lucis tenuidiri Pert Ma venis, crassius la, scabra, , sibi otmosita, ac rara.
Fructus Caryophyllis sntillimi sint, sed breviorrati crassore , similinusque insidentes crumbis, trusae tres simul juncti dc proveni dies . aliisque insident calicibus communi in petiolo: Si fructuum capitulae sese aperiant, acervum cxhibent alborum staminum, dia quorum lapsum in singularum baccarum caIutulo bini adparent circuli, in quorum centro firmus erigitur a x, quatuor vem istius capituli anguli sese non tanςunt nec clauduntur, uti in reliquis Q. - o 3llis, ta aperti persistunt. Bacea ipsa rubet, era aestat, ac tandem in fuscum abit colorem, uti in Anthopbylli Arboris lignum ex lusco obscure mercum est, seu te ris coloris, coloris pallidi, longisque constat fibris. ae facile finditur, α raro ad aedis a adhibe. tur: Trunci cortex eodem quoque modo ad retia
84쪽
miora usurpatur, uti in praecedenti fuit dictum e
Arbor rubra quarta sive tulimis, Mesa e Cujus .ra Guis Besaar, Amboinice Meau ina, quia inter Ouines Meri sipecies maxima gerit selia, humili
que est arbor . traneum gerens incurvum, nunc biit
eum nune insidum. instat fruticis, cuin iambos a sit. vestri libro primo deseripta tantam gerit similitudinem, ut vix inter sese distinisi ae dici, ei possint, ambae
enim sunt arbores humiles &picurvae, ampla magnaque gerentes solita, illis lambioimillima, cortex vom hinus Arcam ex more suo seniper magis russescit quam silvestris lambosae, eiusque tolia latit rotundiora dc latiora, crassiores gerentia collas ac v nas, maiorcs formantes sinus quam in lambosa, ae contrita instratum praebent acidulum seporem atque odorem. Flores quoque albent uti pro entium, vagis ex CD mba provenientes. Fruchus si1niles sunt Anthin
yilis caryophylli sit, estiis, sed rotundiores sunt,
Tormamque gerunt brevium Olivarum, quatuor ne rentes squamas siti me concurrentes, S umbilicum formaiues, uti in Jam sis. Sub externa came aculula inmir inmaturarum Jambolamna siccus reconditur
nucleus . externe altius . inlcme purpureus.
I. i ii ies minis albescit quam reluNarum priorum specierum, ipli Jambose smile, nulli usui aptum. Lociis. In cunctis crescit locis planis inter reliquos humiles mittera, sed potissimum dirca litora. U . Nullum meuliarem praebet usum, ex moquod ejus cortex aliquando a Jhibeatur ad inbat H- fida seu pultcm cx imis praeparandam, uti supra de pluribus aliis fuit dictum arborum corticibus. nen vin miten gere ι, orn in vi grande Capitul te tegi tri ιι Ourdi Arbor rubia esis debrae lagige, in 'tM,
Arbor Facum major.' Gjus Lobe.
ARM Rucum duplex est, major 6d minor.
Primo: Arbor Facum major mediocris est ar-hor, ad summum crus, plerumquc vero pedemeras , rectissime adsurgens, cora icem gerens glabrum ex cinereo fuscum: Eius rami ramulique suntn querem , tenues, firmi, aeQuales, rotundi, glariri. & sture susci, adeoque duri & lenti, ut minimus mi iam ramus pollicem modo crassus adultum satis juvmnem sustinere valeat: Poliorum vero raehides facilli. me abram litur, atque har in ramulis in plures alias minores dividuntur. ita ut haec arbor densam con- sinuat comam. llisce brevibus rachidibus vix eui.
mum crassis, solia insident solitaria, inviuinata, sere sessilia Quae sunt seu bra, crassiusicula initar per . minent, superius fabra, aequalia, & laete viridia, inserius paucis obliquis, incurvis, & protuberantibus costis pertcxta, singula sentem vel novem pollices loniat Ambo inensis vero speciei tres, Matuor, &quinque pollices longa sunt, binos lata digitos, ner-vux autem medius superne Parum protuberat, nullum notabilem habent saporem, sere silvestrem, attanten penetrantem. in IliWron si sex pollices longa sunt, ire, digit transversialos lata, se me peniciis glabra ct aequalia, saporis resinosi, ad Canarium adceIntis: Ex ar uix forma dc fusco ramulorum colore videre. tur adfinis esse praecedenti amori rubrae, seu utris
que αννο orta se, latiorum vero situs, ipsorumque
eo lae & tapor alia declarant. Hores sunt pusilli, albi, tres, suarumve simul uno ex coImbo progerminantes, hosce solitarii plerumque inlequuntur fructus, aliquando vem quinque vel
sex smul magnitudine ovi, seu fructus Ronga Tanfong. Qui externe obducti sunt obscure viridi & molli m.
tamine instar Canariorum. multo vero tenuiori, ma. turi vero minus viridem habent instar pomorum emtorem, sub isto vero putamine nux reconditur Cana. rium merens, putamen gerit durum, quod ictu aperiendum est, exhibetque nucicum nigricantem
Amoris lignum albicat, tenuibus constat fibris . emque durum ti solidum, adeoque lentum & flexile, ut istat haec alta & graci lis non frangatur, licet sortioribu
85쪽
ο vera , D es moet eo sim se eemg gemela hosti' , χο b Ut eum et mn mauander hanem, en Linniet uu-rtesen, demus o Mep eu vast in cae Graeribus ventis commoveatur, inuno licti per sortiorem vim traneus findatur, attamen non separatur, nec sa-cile etiam eradicatur , quia profunde ejus radicestemm Petunt, ac sit iter ips infiguntiir.
Lignum hoc Lubtili quoque pinguedine sine dubio inpraegnatum est, quum semi-sccum , em cito concipiat, tarde ardeat, & lidos exhibeat carbones; siceum vero in longa fissum segmenta inllar facis adidet & splendeti en. Iratine Arburneum major , lota Malaiense Chu vis. Am inice Areo ερ δε- , quae omnia
nomina lacum arborem denotant. Tematice Hate Sasiae, h lalaice Cuju Susit, h. e. pectinum lignum. In Ilaerone Habem & Remban vocatur. Locuti In nudis erescit montibus ut &m vallibus, in levibus silvis. In Amboina ovoque currit &L timora, majori vero copia in Boerone non procul a Titore, quae s cies, uti dictum est, maiora gerit Dlia Am inens, unde & arbusculas aecepi, quas horto misi, quae laete progerminarunt. M. Trunei vix pedem crassi durabiles exhibent palos ac trabes aedium tectis: Truncorum lignum op. time quoque lacis inservit. ae potissimum in lon finditur Drim, quarum tres aluorve conligantur, superius ad minatae, quod virgilio dicitur si bicare faces: Hae ad apices adcenduntur , adeoque claram si eat flammam ae sacra, quas illi manibus tenent, per noctem defluente mari in litore cibum suum quaerunt expiscibus, cancris, ae conchis: Hoc opus Amboinite & Malaice voeatur Iobe, quod significae, facibus lucem praebere, quae alioquin recte Malaleo vocabulo Suti vocatur, a quo itaque opere haec M. r suum obtInuit nomen. Quum ejus lignum se tenue, longitudinalibus comstet fibris , ae durum sit. pectines ex hoc formari possunt, uti apud nos ex Buxo fit, unde & nothen ridinatense sua im habet originem.
Rumphii inpendix hisce auctus est.
Amb mensem G u rabe ulterius sic deseribo: in I. Unora L e vocatur: rius triancus paulo ina or est illis CalM pi, ni in gerens tenuem, Mhrum, & firmum, qui decorticari sicile potest. Pinaci vix dissu in is, - Boetori inciflavi I et Mur insere odi mn ren futilati verti eid
petiolis, ad oras non ita tinuosa, ae de pinu participantia. In ramulorum summo, dc cx alta superiorum mi imrum cor, nabi excrescunt nodosi, ex innumeri, parvis capitulas constriacti, quae Obscure pallent seu fumeos exhibenteosculos, ex duodecim acutis petatis consilii-ctos, cum totidem taminibus, in quorum centropi stillum bis tur: Ex iisdem corymi is fructus excrescunt, prope mlia solitarii, pNe columborum divisonem bini temive simul, di pii articulii' longi, α uomitiati instar fructus inplici junioris, quo mapex incurvus est. externe vero nigricant. molle
que do iam itinosi sunt, si tam tur. Sub gluma exteriore tenui putamen reco itur aliud tenue dc li. um in lar illius nucis avellanae, atque in hoc nu- claus albicans. Floret Februario.
Alinoris linum est sil le dc longis eonstat fibris, trinum instar pallidi Machili, atquegravistinnam est, unde Ana inenses illud raro ad aedificia adhibent,
carbonarii vero hoc aliis admiscent ii iam . ex quibus ea nes exurunt: Reeens lignum igni admotum iacillime namniam concipit, elaramque 4llam fovet, unde C sicibus quam optune inservit. Quidam Amboinensium illud vocant Aypes Iun. h. ardens lignum , quod nomen commune Gnc cum stamina iartim, quae frutex est libro sexto de. iptus, binae enim hae arbores sibi adfines esse vi. emtur. Trunci cortex aquae inlata , maceratus, dc propinatus prodest Hydropicis, quique cortex ot crisne olam aedem rosa inlinitur partibus. Altera C ju Lape a superiore C u Lobe diuer. sa re timi gerit truncum, qui ramulos emittit rectos fimos e, ex quibus folia peculiari excrescunt mo. O. hina nempe simul brevi insident petiolo, ex ipsorum vero centri petiolus iste aliquando et metatur,
eiusque summo laudeat tam alia solia longiora ocra ora
86쪽
majora binis inferioribus, quinque nempe 2 sex polli--lancter eup Mer tam de tu ea a reste, re me-ces longa. vix hinos lata vulgaris sormae, instar illo. r. moediarum Liri, Amra ludiebria, Pan ga, ram edulis Varingae, quae sinuosis gerunt costas, ex mem fatet sten mira die van de eeoare Varinga mee --ipilarum ortu solitarius provenit racemus. qui plures ite robem. iasi Marm orem a bora e nnutrivit νω. continet fructus instar illorum 1 dera Mae, clerinter en daar aian meis urticium, die Dan Tsueramula, vero hi rubent, quum alii virides lant, ac diuiuuntur log derax seMon mia, datar L andere oren 2D, vero In tres angulos, inter suos sulcus decurrit, superho Geu in a. , Og revom bovi is eo tis, bisen vero lati lunt α umbiliciti. zynae Deias, en mum ran dissse. Maturi fructus s.se aperiunt iuxta istos ansulos in L e rype venen Mar Iamr de ru em is a. iaclen . tres partes, quanim quaevis pars binas dimidias com hebrinde isder diei tmee balis is eriles, en Derberem xtinet cameras, in quibus trua obloui ct nigerrimi re- --er pige pia ne Drreis, mel emgeel v Ve, De conduntur nuclei, hilum luteum serentes, Ricini fim Melaende de Druebro vin Risiniu, qu r ram isti ctus referentes, horum quivis in bina divisibilia est in muren lavi deelen. van Mnnen met erit poenacbugsegmenta, & intus viridi repleti sunt metalla, sire, drori ads - - Monen. que instar fabarum. Hy beest mede dis Mamo Cica trifcaju Lapy. Nomen quoque gerie Creusaria seu C u Lan , o dua is Sprinumen ustori brevi; Σ' Craehren Ia quum cicadas generet: Num fructus eum cortice conis men gesampi met de fiebo , mimo de Mis Uinent tusi, 6: convivis rupibus intrusi piscea enecanti solan, et da vis en r den dag itamen.
CAPUT QUADRAGEsIMUM QUARTUM.Arbor Reum minor.
arbor videtur adfinis esse Cam si ira, a Rbor Facum minor se ni vi de mansolast v humilia enim est arbuscula, truncum gerens re. o Caryophiliaster te on, vana hel Has reis in aum, cujus coma in fures breves ac foliosos dividitur ramulos. Rus folia sunt par. . quo iam uaedam di ci articulum , alia binos pollices longaunt'. transversitem digitum lata, in lotinum acu. tumque apium desinentia, ac vix notabili , venulis pertexta, quae ad Oriis in simas conminunt, sunt. que laete viridia, glabra, ct splendentia, inordinato modo ramulis instantia. L um tenuibus constat fibris. duris, 2 gravibus, quoa ranas aptum censetur rNomen Malaicense est Catu Lebe mimi linit, quum mus lignum poeulimum ad faces adhibeatur, ut prae--entis. in Ambinna ignota est haec aridior, sed cre. scit in I erone.
87쪽
so HERBARII AMBO INENSIS IV. cap. XLV.CAPUT QUADRAGESIMUM XLV. H O O F D S T V K. QUINTUM.
ΡΕrtieam a Frem non vasta est amor, ae non ultra erus erasia, nempe instar Pinangae, plerumque vero pedis tantum crassitiem habet, dividiturque in latisoIiam & anguit ubi iam. Primo: Pertita ferreamrincilia seu vera Lus3, simplicem ac ructum gerit truncum, petam plerumque eranum, vix Pinangae crassatim habentem, qui cortice obducitur tenui, o cinereti viridi, & inu. Rosci, in ramis inuo ac ruse is, quique facile decortiori potest. . - α Truncus ab inscriore parte tenuibus cincius est ramulis aeu flagellis instar Caryophylli, truncus veroi me rectus cit. quatuor & quinque ulnaes altus , quilii perius ordinatam format conrum,laete viridem, α infinia ex iis est ramulos. Folia bina sibi obim,sita locantur brevibus inlidentia petiolis, sed rara α vaga, quae ex alis seis ali ν mittunt tenucs ramulos, qui bina te ave sustinent soliorum paria, ontime referunt εblia vetusta Meni, suntque crassi, scabra, glabra, dc splendentia, b illis tresve pollices longa, binos transversales digii lata, in longum firmumque apicem desinentia, qui in vetiistis solii, dcorsum innectitur, at oc ipsorum orae, uti Ebeni solia, multa ille vix dioti articulum longa sunt: Nervus medius in superiore solii parte sulcatus
est inserius vero acute pmtuberat, multasque tu.nues parallelo emittit venas ad soletorum oras inserius vix tistabiles, nec veros larmant sinus: Saporem habent salue dulcem ad Caryopbylli solia quodatamodo
mores ex bre vibus dependent racem . qui flos .li sum albentes. Fructus Parvos referunt Lansiit --ctus, bini tresve simul dependentes ex laxis racemis, inserius iati, superius acuminati instar ovorum, pri mum ex caeruleo virides, dein rubri, insiccanti nacta medulla durum recondentcs Ossiculum, instar mino.
ris Nanarii, esui in um. Ru, lignum cst solidum, firmum, albicans, sed
hibet circulas, qui annos denotant: Lympida aqua adeo inpraegnatum ac refertum est, ut copiose exfluat,s incidatur. Hinc Am inenses recens caesos palos nolunt ob pondus domum deserre, sed aliis adponunt,iboribus in silvis, corticem degluti ces, quos ita latine Perilaarui framea infula. Amni. Uee in Leytimora Lotiis, dc ad distinctionem subse-uueniis Latin II insu, h. e. pao soli . . . Deus. In Lxytimora crescit in minoribus ulvis, ei ea caiu Poeti actores, inter alias arbores in silva dicta Vagana circa Castellum Victoriam sita. Gus. Trunci non ultra pedem misi, decorticati, 2.uti supra dictum est, siccati, ad palos adhibentur, crastiores vero ad aedium postes, quibus, quum dura-hil ε sit lignum, Optime inservit, non frequenter vero tauriunt, atque Amboinensibus nimis laboriosum est ex silviis illud petore. secundo. Peruearia terrea lati illis, erronee mco iudicio ab Amboriensibus tanquam diversa habetur arbor, ac peculiari nomine AItaei Lar Ila, h. e. l, tistilia Metr deros, ab aliis vero magis erronee Siis Leu na vocatur, quum nullam habeat adsnita. tem cum vera infra libro sexto descripta. Musiruncus ejusdem est altitudinis & crassitiei cum prete.
cedenti, sed non ita rectus, at incurvus, sinuosus, αs teleem corticem serens glabrum, nec adeo mu.s sum. Eius folia sunt crassa & scabra, tres quatuo ve pollices longa, binos lata, tenuibus pertexta venulcis, infra vix notabilibus, quaeque in obtusuin de. sinunt apicem: Bina sibi obposita sunt, brevibus imsidentia petiolis, ac rara brevibus in ramulis. Fru. ius me latent. Lignum est admodum durum. Q. Ili um. & grave: Arbusculae vix pedem crasae tignis inservivit, crassiorcs vero postibus.
88쪽
In Lenimora quoque crescit in leviori u silvis, maximeque convelut cum meassarensi, in Avita tis meo de Prima, haec vom taliona ct rotundio. rugerit solia, ijdrumqui petioli paulo longiores sunt.
ARbor est erassi, litorea, Iam sis adfinis, sed
silvestris penitus natum. unde de ab aliis ejus . speciebus libro primo deleripi separata; Tr
eum gerit crassum, humilem, simiosum, ae plarum- ciue inclinamem, aequali oc albicante cortice obdu.
tium, comamPe ampliorem reliquis jam se speciebus. Rus folia sunt magna, glabra, scabra, pa eo numero sibi obpossit a dc Oblique cruciata, non autem ultra tria foliorum paria ramulo insident. vetusta superius sunt rotunda, sex Octove pollices longa, quatuor de quinque lata, sere sessilia in ramis, glabra. non ex insa. sed contracta, ac sinuolas oris quasi abrupta: venae inferius protuberant, inque si, mas excurrunt uti in. AFas, summumque solii pars per longissimum est sic acutissimum, infimum matu ius dc brevius. oin torum laticuum odor est
acidulus, gravis, oc ingratus, ut dc recentis ligni. Flores in corymbis excrescunt, uti in Caryc mayllis,
sed vagi, tres nempe simul eommuni ex miolo, aequindecim toto ex corymbo. de ad illos Galari ma is adcedunt quam Jambolis: Quisque vero crasso virim reue insim calici, ex quatuor xpicibus sormato, linisque nos ex quatuor tantum albis 6 concavis eo stat peralis, quorum medium repletum est densis, tenuio , dc albis staminibus, intricatim dependentibus, o uia, aciduli, matutino tempore haud ingrati: Post horum staminum Iapsum viridix ea lix intumesei mrmamque tu cinet minoris oblomae Jam is . cui per albet, externe dura constat carne, ineduli excepto quod quidam hane ad temporis lusum mam ducent, quum sub dentibus strideat, caeteroquin n. porem hanet salsum dc acidulum. Lignum pallide cinereum gerit colorem, glacialem fere, siccamque magis album es , si idum, satisdu.rum, grave. multisque tenuibus distinctiam pectinibus intrimatis, atque hine inde strias formantibus, ad navigia durabile est, non facile enim poliendum est. Stipites excisi facillime progerminant, nososque
muttunt ramos, qui in arbores excrescunt.
Locus. In cunctis Amboanae insulis obcurrit, potinsimum vero in puσva ct magna Cerama circa litora,
a quibus ad lapidis iactum distat. In insulis ad Eu.
rum sitis aliis que itidem nota est haec arbor.
. Post O um hoc lignum usitatissimum est
de optunum ad navium exstructionem apud Amboi-nerues, ex quo tam asseres quam costas formant na. vigiorum suorum. Carre tamen dicitorum, ad asseres vero rectas eligunt arbores a litore parum remotas, quae enim ipsi vicinae sunt, incurvae crescunt: Lignum
te elaborari potest sem de dolabra ob pectinum Nevitatem: ob tenacem ejus substantiam non Deile Geitur ves rimas aRit, quod quam maxime prodest navigiis: operi scriniario Ridem conducit, si rite sit secum, dolabra enim poliri potest, intricataeque -- me elegantiam ostentant, licet non mile poliantur, acidusque odor diu superest. Huc quoque pertinet Iambosa fi ris alba seu pro. prie ramina Iulesrii, quae non in litore, sed valli Tixta. IIL bus DB u een dius Strand- - , uri u tbrigesimi dee
89쪽
hus crescit, ac notissimum ubi flumina de mini: Eius mineus est numilix di incimius, mitide cinereo cortice, acuta e gerens instar solia:
Eiti, fructus sunt albi, subrotundi. veris Iam fissimiles, scd minores, aquosi di adii ringentis saporis, elui ita aue inepti, ejus lignum vetustram rust discit nigricantitnux pomiritum venis, &instar Agni Ioela varie. gatum. ac recens gratum etiam spirat Odorem. Halo. enim illud qlio e voeant Casa mari , soliaque hi qua conterunt, qua ulcera i us depurant & curant. Alii ambas Ilias arbores communi vocabulo vocantv d Utiin, primamque litoream habent, alteram terrestrum, confunduntque has iterum cum Areo Eappa, quae Lesa.LeyUmora vocantur.
HIM alta & satis crassa est arbor, truncum gerens rectum, rius rami dividuntur in longos, recto ct virides ramulos, quibus foliorum ordinata insident obposita paria sex tactove, quae magna sunt, illisque Canini similia. sed multo ampliora, majora, di naccul:ora, in junioribus arboribus duodecim αquatuordecim pollices lonP, sex incive lata, in v laetioribus vero breviora iunt, in medio latissima. subrotunda, ac sapertora ad ortum suum bina minora cruciata gerunt soliola, qualia in ramulorum sumismo conspicuantur, inter quae thritu excrescit, sui tanquam ex vagin capitulum emittit, quod in no- res fructusque explicatur, illa enim vagina in folia expansa ex centro suo longum ac crassi inculum profert petiolum, qui simplex sustinet sphaericum caput
quod in itisum excrete iti euli hi in quinque flavos ae vix notabiles aperiuntur apices, qui stamina emittunt alba, a quibus totus globus album exhibet colorem, dulcemque rem. Decembri hi observantur mente. Ex quovis autem globo simplex excrescit fructus Pomi formis , magnitudine ovi anacis, vel minor, solitarius, longolixi idque ex petiolo, qui ex ccntro istorum folim lorum dependet, primo mamitudine Prunt, durus, cinereo viridis . ac lanuginosus, suscisque quasi siqua. in is tectus, quae demum stlatione abradi possunt in. crassiiuris arenae. Perlatius ec adultus fructus externe neutiquam gla- heresi, sed foveolis, bullis quas, &soraminulis initar avi peri ratus, ex rotundo in regularis & deformis, estque omnino similis certig rotundis palus ex ovis Smina compulis, quM in butyro vel oleo Dicantur, quae Malalee ιι sicu globuli Parinacei vocantur; ho. rum quoque colorum prae se fert, ex susco nempe tu. eum, intermixto sordide cinereo colore, intus vero taleat di mollis est instar carnis maturi mi, sed magis pinguis, solidior . nec concavus est, intusque mi-
ruinis inflar arenae repletus seminibus, odorem gerens GHas seu in aquas, ac saporem ingnatum nostrae Libtemnationi, ein cnim ex acido austerus cum quadam amaritae. montanis vero populis edulis est in mictus Quo mam hic fructus externe forma de odoro suo homines adiicii, eo magis ab iis contemnitur, si gustetur. Foliorum sapor ex acido amarus est, raroquo exesa sum, plerumque intellia, Mualia, & glabra. Lirum exteritas binos tretve digitos crassum eit, album, molle, atque inteme lutcum &aesualis substantiae, exceptis vetustis arboribus, quae circa cor COB Uaesum, molles, nee durabiles, dum luxurioso resertae sunt succo, qui tarde exsiccatur.
90쪽
iv & Baneia Param an, Am inice Mamelen, I neten, quod obscura seu noctis arbor est, qu usdam Uriose s I, licet alii Matinum hoc quinque denotent nomine; Tematensibus m mi, nensibus contina. ur. Non in altis crescit montibus, sed in planitie in frigidis ct humidis locis, in Gorama vero lysam in montibus inveni in densus silvis. ac porro in eunetis Geidentalibus & Orientalibus innitis, aliquando plures simul, ita ut densam constituant ulvam. M. Haec arbor proprie tignum non sub nistrat, sed, quum Chincnsium ligniani anno ambo. inter ali. viis res nobilissimae Societati Indicae hujus quoqueven erunt arborix asseres, eiusque liisum a d vulgus aliquando ad aedium postes adhibeatur, noc oque loco ipsam deseribere debui, Dum cnim rectum crassumque gerat truncum ac molle lignum, facile in asseres hoc secari potest, quem in finem v mmissimae eliguntur arbores, quum lignum alioquineossos tacito generet ac cariotiam sit. Immo postes saepe ct trabes in aedibus 1bere repertae interne penitus cariosae, externe vero solidae ct integrae, quae uno tamen ictu findi poterant. Ex vetustis truncis asserculas mihi eomparavi rite exsecatos, ex quabus cishalae fabricatae sunt, quaeu me in decimum quartum incorruptae fuerunt annum. lignum hoc nequit poliri atque quam vetustum etiamst, si tangatur, glutinosum videtur, aesi cera esset obduerum. Mamirarenses, aliique pomii ex his quo e truncis monoUla tormant, & quum hoc lignum perdolatum aeri .exponatur, forcide cinereum
Hae arbores tanta sta adstant copia, ut amplis suis foliis locum reddant opacum, unde & forte ab Ami, inensibus Noctis arbor vocata est. F estias hisce aliisque postulis pro cibis non iusserviunt, qui vomis insulis ad Eurum litis crescunt, a montanis populis
Penuriae tempore eduntur, uti id amo Ioso in Go-xama observavimus, ubi mpe montanas casas magni Imrum Ductuum acervi reperti simi, quos comederant isti incolae, quum me tallum, quod nobiseum Lebant, nullum alium sibi comparare poterant v .
Malayenses, Bal enses. ct Maeassarenses ipsi
folia adhibent ad cibos, quibus pisces involvunt, quos simul coquunt & edunt, qui eibus Rubra vocatur. Atili solia aquae incoquunt, ac dein m tenuia con scindunt ramenta, quibus cum in a vescuntur instar Lactucae, quibus superfundum pauxillum acuti Melsuecum B am, hae enim nationes amaritie levi delectantur. Balisenses haec cum aqua conterunt, qua caput lavant, si refrigerio opus sit, puerorum vero
entibus sebribus tuborantium totum Dieatur eo pus cataplasmate ex eontritis latiis praeparato. Ex hujus a ris 1 ipitibus vel ramis sem etiam formantur, quum facillime proseminent, atque in arbores exeretant, ut latia usui inserviant. Huius do alia obeunti species, soliorum sorma &magnitudine priori smilis, sed ejus truncus rustescit. Fosonam quoque venae suntus rubent vel fusicae sunt. Lignum etiam magis lutescit, caetera praecedenti si
Am menses nullum hujus arboris habent usum, Immo aliis persuadere student, si quis solia diu mani.
x teneat, tali visum obnebulari. . De Upe truchren Clad se in 't ε de vin de δεορ σε te meten in April en Mu .
De Momen Iraan dii iis et o Meis is minander, darie
rima observavimus, ubi sepe montanas casas magni gan anno 1619 op G ram boom en labben is da iorum fructuum acervi reperti simi, quos comede- berg. 3sjer gro e Mopen Dan dere Crureten te betam, rant isti incolae, quum me tallum, quod nobiseum Maar van de Intandrer gegeten hiaden, cten D et gens Lebant, nullum alium sibi comparare poteram vi. den ostriog, die ui tan Mndeden, nisi oders hostest
Nalayenses, Bal enses. ct Macassarenses ipsi s De 3 Mom, Bazeyers, en Maeta men ob unem desilia adhibent ad cibos, quibus pisces involvunt, quos blauom in O s, met dolae de Mindrede,
simul eoquunt & edunt, qui eibus Robora Voca r. rzamen x remis, m terende, duelis 1stin men Boboto Asti solia aquae incoquunt, ac dein m tenuia con- noem. Andere hos ora in muer o p. deme duar nascindunt ramenta, quibus cum in a vescuntur instar lasmatis elemen, en eeten e latit rest, ala Salade, een
Lactucae, quibus superfundum pauxillum acuti vel urinu MIn of etv vin Boeasam daar over Mende offureum Bocam, hae cnim nationes amaritie levi de. Oetende, quans die Natis vera heen in Guelyte bit Iebantur. Bal enses haec cum aqua conterunt, qua re Dit De Barier Getis in mater, en Mnhet caput lavant, si refrigerio opus sit, puerorum vero b daar me de , - te ver seden, ars beι n g D. Mentibus sebribus laborantium totum fricatur eo indoen, dia de ruere Morrra hebben, bes γε iapua cataplasmate ex eontritis latiis praeparato. Ex v gibteis ias mi em pap Di degra revene blatarem ρε- hujus aruoris Ripitibus vel ramis sem etiam forman- masset ἰ men maiat Vr sis NMer-sinen set, die us-tur, quum facillime proseminent, atque in arbores m ictu, en tot heomen Merceu, m 'temes an de hi a. excietant, ut latia usui inserviant. deren te labben. Huiu, dc alia obeurrit species, soliorum sorma & Men beef epn ander ra. e Ner Dan, mngedrantem inimitudine priori smilis, sed ejus truncus rustescit. g te der traderem, set morige min. mor de sebo
Fosoriam quoque venae subtus rubent vel fusicae sunt. des boσω is ror. De Meren tan die Maderenet m-η--
Lignum etiam magis lutescit, caetera praecedenti si- derru Nod of hruvi. Itit NKer gerer, δε νεst tit
Am menses nullum hujus arboris habent usum, De AMGimeten labben geogebrun ora dinn boomi Immo aliis persuadere student, si quis solia diu mani- D mahen mes undis mu3s, G γmani de bladeren laese in , teneat, tali visum obnebulari. de banden draut, eat is em denter gratet erae um