장음표시 사용
171쪽
ejus Natting. Libertas. 17 Isim tandem ut veram eompletam potentiam ha
beat illum actum producendi , in ordine ad quem potentia dicitur exempli gratia: I. Deus mediate ad actum Concurrit , quo oculus meus ad obiectum vis bile dirigitur , quo oculus visibile objectum attingit , & mihi refert , oculo meo si oculus potentia activa censeri potest in organi eam structuram , & quae
ab hac pendent tribuens , atque Conservari S. II. Pari modo ad actus meos supernaturales Concurrit Deus , animae meae facultates naturales conservando , mihi gratias supernaturales impertiendo, quibus facultates meae elevantur, iatque complentur, unde supernaturales actus , dc naturae sibi relictae vires excedentes elicere
Ir43. NOTA I. Potest igitur eoneu vis iste mediatus considerari, ut patet, &ad actus naturales, dc ad supernaturales : in hoc secundo casu aliquid plus dicit, quam in primo.
. Mediatus Dei eoncursus ad actus natura in Ias est tantum conservatio potentiae naturalis ,
ct eorum, quae ad ipsam spectant. Hac sola conservatione concipimus , Deum mediate concurrere ad omnes hujus potentiae actus; vires enim acti vas producit, atque conservat, a quibus necessario actuum licrum existentia pendet. II. Mediatus Dei concursus ad actus super naturales petit a Deo praeter potentiae natu ratis, & eorum, quae ad ipsam spectant, conservationem , omnium supernaturalium auxiliorum collationem , quibus illa indigere potest , ut plenam , atque completam habeat supernaturaliter agendi potentiam. Ferme omnes philosophi censent, supernaturalia haec auxilia homini conserri ex Decreto;nd ferente z quo Deus decrevit semper homini conser-re , quoties actus supernaturales eliciturus sit,
supernaturalem gratiam, qua sese determinare H a pote
172쪽
poterit ad bonum faciendum, vel omittendum, ad bonum , aut bono oppositum pro libito O
Per Bannesium , & ejus discipulos supernaturalia haec auxilia homini conseruntur Decreto praedeterminante, quo Deus decrevit homini in datis circumstantiis gratiam caelestem im per tiri , quae ipsum ad bonum eis caciter prae- determinabit; in aliis vero circumstantiis aliam caelestem gratiam, sub qua illum concupiscentia praedeterminabit ad malum. ii 44. NOTA. II. Philosophi omnes consenαtiunt in necessitate mediati Dei concursus admittenda ad rerum creatarum actionem quam eumque; evidens enim est, rem quamvis Crea
tam sive materialem , sive immaterialem , intelligentem, aut non intelligentem , modo activa supponatur , agere non posse neque in naturalibus , neque 'in supernaturalibus, nisi Deus a quo in omnibus estentialiter dependet , illi quidquid ad agendum necessarium est tribuat , atque conservet. CONCIRSIS IMMEDIAT .H43. DEFINITIO. Coue ursus Dei Immia sus dicitur immediatus Dei in fluxus in rei creatae actionem ; ita ut actio quaevis libera , aut necessaria, proba, aut improba re creatae indivisibiliter a duabus hisce causis tota existat, nempe ab immediato Dei , & ab immediato
causiae creatae influxu. Exempli gratia. I. Si supponamus actualem motum rhedae ab equi trahentis actione tamquam a causa efficiente procedere , motus hic a auriis Thedae , ljuxta cuneursus immediati assertores, immedia te, & indivisibiliter est a conjuncta, & simul - ltanea duarum causarum esscientium actione ,
equi scilicet totaliter, & immediate illum es- lficientis , & Dei illum pariter eodem tempore l
173쪽
eius Natura . Libertas IIIImmediate, & totaliter cum equo effetentis. II. Pari modo quum anima aliquam capit ex suis determinationibus Iiberis , hare Iibera determinatio per conciirsus immediati assertores
immediate, & indivisibiliter producitur conjunta & simultanea duarum causarum essicientium actione, immediata scilicet animae , dc imm diata Dei actione. Uides itaque nomine concursus immediati intelligi conjunctionem actionis Dei rei crea
tae cujuscumque actioni. 1146. NOTA I. Coneti us Imme ἰatus a noniai nullis recentioribus philosophis admitti nequit, qui Deum esse unicum naturae agens , atque unicam omnium causam effcientem voluerunt;& res creatas quascumque intelligentes , sue intellectu carentes esse tantum Entia passiva quorum omnes modificationes a Deo producantur.
Evidens est , in hac sententia a Deo , & a
rebus creatis actionis eoncursum non haberi ad eundem effectum producendum puta ad rhedae motum, ad animae determinationem; in his enim res creatae activae non sunt. 114 . NΟΤΑ-II. Inter philosophos veram a II nam magis minusque extensam in rebus creatis admittentes sententiae de immediato ecneuro diversae sunt: alii eum volunt necessarium; alii, minori tamen numero, eum ut inutilem reiiciunt. I. Per primos, ut anima volitionem boni ,
aut mal. eliciat, non satis est ipsam habere &naturalem suam activitatem , & complementa omnia ad hanc volitionem producendam necessaria , quae mediatum concursum constituunt .
mediate cum anima hanc volitionem produe
re , ita ut volitio haec indivisibilis simul immediate , & totaliter ab anima , & totaliter quoque a Deo producatur ; quod concursum immediatum constituit.
174쪽
a 4 Theorἰa anima humana. II. Per alteros, ut anima humana hanc eandem volitionem eliciat, satis est, si Deus animae dc existentiam , dc naturalem activitatem conservet , & ut illi supernaturalem gratiam impertiatur, si volitio producenda in ordine supernaturali si quibus habitis anima se sola , ct nullo physeo , & immediato Dei influxu
hanc volitionem elicit . Tunc vero concursus
immediatus sit inutilis in hac, & in quavis simili operatione. II 48. NOTA III. Ut exactam immediati concursus notionem exhibeamus breviter utri usque sententiae rationes reseremus. I. Qui immediatum concursum tuentur hoc ratiocinio, quod eorum iundamentum est , illud probare nituntur. Deo omne possibile dominium in res creatas est tribuendum et res creatae omnem possibilem dependentiam a Deo habere debent; atqui aἀhoc necesse est , ut res creata a Deo dependeat non in existendo tantum, sed dc tu opera dor adeoque ut in operando non mediato tantum , sed & immediato concursu indigeat ; si enim immediato Dei concursuis in agendo non indiget , a Deo dependebit existentia , nota
actione . II. Qui immediatum Dei eoneu iam reIiciunt, contenciunt, eorum sententiam nihil supremo -Dei dominio officere , in eaque res creatas Omnimodam adhuc a Deo dependentiam habere tum relate ad ex antiam , tum ad oflationes . ut enim agere possint, necesse est , Deum illis& existentiam, & naturales facultat conservare; neque ullum temporis momentum esse , quo Deus illis & existentiam, dc naturales facultates auferre nequeat , a quibus essentia Iiter, & perseveranter , dc universim ejus actio pendet. Quare contendunt, in eorum sententia nullam rerum creatarum actionem esse, cujus exit sten-
175쪽
eius Natura. LIbareas 1 3stentia essentialiter, & perfecte a Deo non d pendeat; et si per ipsos rerum creatarum actiones ab immediato , & concomitante Dei influxu non producantur; per eos enim hic in- Luxus nihil supponit, α nihil statuit. xx 49. NOTA IU. Facile quisque intelliget, disputationem hanc parvi momenti esse; utrin-
qua enim supremum Dei in res ereatas domi nium , perfecta , ac permanens earum a Deo.
dependentia intelligitur ; neque aliud inter scholarum clamores queritur , nisi definire quo incipiat, & quo modo habeatur summa haec, &Dermanens rerum creatarum a Deo dependentia . quod hae ratione sane nunquam defini
In neutram sententiam descendentes tantum dicemus, eam in philosophicis , ac theologicis scholis esse passim receptam, quae immediatum Dei concursum admittit. De hac iterum para- grapho tertio sectionis sequentis nobis agen
POTENT ANI HAE HUMANAE.1r3o. DEFINITIO. auἰma humana dicuntur diversae facultates tum activae , tum passivae, quas habet, aliquid faciendi, vel admittendi. Exempli gratia, potentia verum cognoscendi est ejus potentia, seu facultas intellectiva: potentia bonum amandi est eJus potentia, seu facultas affectiva; potentia inter duo bona e undem, vel diversae speciei eligendi in eius potentia, seu facultas electiva; atque ita de ceteris .
Ut vel ab ipso initio claram diversarum ani-Η 4 mae
176쪽
mae potentiarum ideam habeamus , satis erit
accurate nobis in memoriam revocare , quae
alibi de potentia , dc actu in genere diximus . Ibi eorum omnium, quae hic pertractanda sunt vel uti seminx invenientur si 73, & 17s . POTENTIARIM ANIMAE HπMANAE PERFECTIBI TAS.r Is r. OBSERVATIO . Si diserorum animae humanae facultatum , sue potentiarum evolutiones S progressus perpendamus . sive si hominem a vitae exordio, ad aetatem, qua diver-De ejus potentiae maxime vigent, Perpendamus et . Satis verosimiliter statui potest, anἰmam humanam primis vita temρoribus esse velut stabulam rasam in ordina ad eun tiones . hoc est , nullam extraneam ideam illi esse innatam, nullum speculationis, aut practicum principium illi esse insculptum ; omnes naturales cogniti nes, illa excepta propriae existentiae , illi is cessive , & paulatim obvenire , aut sensuum ministerio, aut animadversione ad se ipsam ; ud satis in tractatu decertitudine docuimus 46s473, 478 . . Eu itaque quem rerum ordinem videtur Deus in homine statuisse in evolvendis suis facultatibus sentientibus , & intelligentibus . Quod vero hac in re dicturi sumus , potius quam theoria, theoriae jam statutae, & ad memoriam
revocandae corollarium est. I. Deus animam sumanam condens, substantiam scilicet cogitandi , & agendi capacem sdecrevit: Cogitationes, & sensus , quos anima humana habere potest , in ipsa nasci , ac perfici eo gradu, quo organa materialia, quibus conjuncta est, Vigerent, & perficerentur. Cogitationes , & sensus hos animae acciden
177쪽
eales, a sua essentia non necessario consequentes, ab org norum materialium , quibus coninjuncta est , actione physica non productos , in
ipsa nasci, & perfici juxta quasdam eertas Ieges, quas ipse statuit, quum humanum compositum condidit, & ad finem a ceterarum rerum sine diversum ordinavit. II. Quo gradu humanι eo orti organa expli- Cantur, & roborantur . eodem anima humanaxoborari, crescere, perfici videtur. Ideae plurimae in illa enascuntur; animadversio illas invicem confert , comparat , scrutatur, extendit . Honoris,' justitiae, humanitatis, religionis sensus in ipsa germinant, atque e X plicantur. Hos
Tatio approbat, atque commendat.
Physicus organorum motus , quibus coniuncta est, quaeque regit, ac moderatur, ipsi novas sensationes parit: quibus, experientia , ct animadversione juvante , naturam dignoscit , eamque magis , minusve persecte observat atrique scrutatur. III. Anima itaque eo magla eognitionἰbus, issensibus ditari , ne perfici ἐebet , quo organa corporea, quae animae , explicantur , & perficiuntur; haec enim organa, quae harum cognitionum, horumque sensu uin Occasio sunt , quo magis vigent, Hilatantur, ac perficiuntur , eo magis juvant expeditum , atque persectum potentiarum intelligentium, & sentientium exeris citium. Intima anima humana obstantia semper eadem est , nee ullam substantialem mutationem admittit ; at hujus substantiae natura immutabilis operationes, necessario a causis occasionainlibus pendentes, quibus eas Dei voluntas alligavit, cum his causs mutantur, & earum mutationes, ac progressus sequuntur. iis 2. NΟΤΑ. In experimentali animae humanae theoria tres veluti praecipuae facultates
sive potentiae facile dignoscuntur; ad quas di H s recte,
178쪽
recte , vel in directe ceterae reseruntur. Tres hae seorsim perpendendae videntur : sunt autem Potentia intelIectiva , id earum , judiciorum , ratiocinorum principium , sive subjectum et Potontia sensitiva , sensationum, & sensuum prin-alpium , sive subjectum : Potentia motrix, di versorum motuum quos suo corpori imprimit , causa essiciens , aut occasonalis., POTENTIARUM ANIMAE BIMANAE IDENTITAS.iis 3. OBSERUAΤΙΟ . Duplex diu inter philosophos de humanae animae facultatibus sententia fuit. I. Alii realem disinaIonem inter ejusdem animae facultates admittebant, puta , inter facultatem intelligentem , & facultatem volentem, inter judicantem, & ratiocinantem, inter imaginantem, & reminiscentem atque ita
Per hos philosophos diversae animae facultates totidem entia sunt inter se re ipsa distincta: intellectus non est memoria magis, quam brachium dexterum sinistrum se . Hujus sententiae affertores Reales dicti fuerunt. II. Ceteri nullam distinctionem esse inter ejusdem animae facultates asserebant ; in eaquae memoriam , puta , & judicium unum & idem esse, quod diverss nominibus appellaretur. Hi nominales dicti fuerunt . Errabant primi , quum distinctionem realem admitterent , ubi non esset . Errabant alteri quoque, quum nullam distinctionem omnino adiamitterent inter res , quae diversis ideis menti
Distin uionum ρώIIo ρέiearum theoria a recentioribus melius explicata philosophis opportunitatem praebuit definiendi quaenam distinctio inter diversas ejusdem entis potentias si ad
179쪽
mittenda, adeoque & animae . Porro haec est distinctio rationis 173, 3o3, 336, 32I .ris 4. ASSERTIO. Anima humana est ob sanita simplex a diversis fuis facultatibus reari iter non diuincta, is in qua diversa ha Deu rates realiter inter o diflincta non sunt . EXPLICATIO. Alibi ostendimus , animam humanam , substantiam simplicem omnem ne incessario partium, & facultatum realem compositionem excludere rosi ). Non itaque realis , sed tantum rationἰs dἰ- sinctio datur inter diversas animae humanae fa cultates; puta inter facultatem intellectivam ,& affectivam , quae anima ipsa tantum sunt considerata vel in ordine ad ἡiversos effectus , quos producit, vel in ordine ad diversas modificationes, quas admittit. I. Anima humana considerata in ordine ad ideas , quas habet , ad judicia , quae de rebussere sive sensibilibes , sive insensibiles , dicitur
II. Anima considerata in ordine, ad voliti nes , affectiones , aversiones , determinationes suas liberas, vel neces artas , dicitur Voluntas. III. Anima considerata in ordine ad sensaiationes mentales, & ad sensus intimos , quos
experitur, vocatur Potentia fentiens. IV. Anima humana quatenus capax principium aliquod percipere, & ab eo consequutio nes deducere, verum, bonum, honestum dignoscere, & secernere , res recte aestimare , dicitur Iudicium, si ve Ratio . V. Anima quatenus vim habet reminiscendi suarum idearum, seu sensationum, sive suorum judiciorum , & ratiociniorum praeteritorum ,
dicitur Memoria. VI. Anima quatenus apta res sibi repraesen tare aut aliquid magnum agentes, aut magnumquid patientes, aut pluribus adjunctis illas distinguentibus convestitas, dicitur Imaginatio.
180쪽
Non igitur inter diversas animae humanae facultates realis distinctio est admittenda : sine hae distinctione siquidem nulla ratione innixae diversat hae facultates optime percipiuntur. ris s. OBIECTIO. Nis animae facultates rea liter inter se distinctae sint , anima voluntate cognosceret, intellectu amaret; quod est absuris dum. Qui memoriam amiserunt animae substan tiam amissent ; ex dictis enim memoria , &anima , quatenus praeteritorum reminiscens ,
unum, & idem sunt ; Hoc vero est evidenter
RESPONSIO. Objectio bare inane sophisma
est , quod serio propositum hominem in meta is physica omnino jejunum indicaret. I. Anima humana in ordine ad suas cognitiones considerata non est animχ in ordine ad suas volitiones considerata. At principium, sive subjectum eunosens est re ipsa principium, sive subjectum volens: nulla ergo inter utrumque datur realis distinctio. Iuxta axioma in philosophia receptum , uo Diue mult0licanda entia sine necestate. Quum igitur una, eademque si bstantia possit &cognitiones habere, & volitiones, quumque tum hae Cognitiones, tum volitiones uni, eidemque subjecto tribui possint, duo admitti nequeunt, nisi huic principio, imo rationi repugnare velimus. Quod anima humana diversas modificationes
habere possit , & ad objecta specie diversa referri, probat ne ipsam esse natura multiplicem& principiis, sive subjectis constare inter se distinctis λ non sane. Duplex modiscationum species duplex principium, aut subjectum non in fert , quum ex unico principio , sive subjectodyplicis modiscationis ratio reddi possit. s II. Memoria, quatenus spiritu 1 Iis animae fa cultas, est ipsa animae substantia ; est enim in ip uicultas cogitationes , aut sensationes suas praeteritas iterum excitandi . Quum memoria