장음표시 사용
251쪽
sbplis naturae motuum principium physicum sunt, si ve causa efficiens; quia Monas increata es creatrix in earum actionem quidpiam in suat, aut agat: hac ratione Leibnitii sententia Aristotelicae modo a nobis expositae , &confutatae re ipsa consentit rar6, dc i 7 . x et M. NΟΤΑ . Virtus motris , seu proprie eas morum producendi, & communicandi magnas inter philosophos vices subivit. Peripatetici eam & materiae , & animae humanae tribuerunt . Cartesiani eam utrique denegarunt . Clarhius, & Lockius eam materiae denegant , animae humanae tribuunt. Leibnitius, & Volia
fius. eam animae denegant, materiae tribuunt .
Non itaque in philosophorum placitis , sed in
ipsa rerum natura hac de re veritas quaerenda est. I. Commune principium , cui olim philos phi materialistae insistebant, ut activitatem intrinsecam materiae tribuerent, erat; quod eam agere, & se movere intuebantur, nec aliquid extra ipsam agnoscebant, quod eius actionis &motus causa efficiens esse posset. In falsis principiis suis saltem recte proced bant. Quum nullam immaterialem substantiam nostent, a qua materialis naturae existentia dc actio proficisceretur, patet, eos hanc actionem non nisi ipsi materiac naturae tribuere potuisse
ins stunt mae pia a se activa assertore , uti Pol fius, & Leibnitius, qui increatam, & creatri cem Libstantiam admixtunt, est : ad Dei actionem , tu naturalibus nou essa ccnfugiendum .
At haee philosophandi ratio mihi videtur ρε- titio principit; est enim supponere, quod definiendum est; & axioma, ac veritatem Certam facere , quod controvertitur 1 38 . Qua ratione probabunt, De ι amonem inna
252쪽
turae phaenomenis non esse petendam; si II,
ostendatur, non repugnare , Deum naturae m torem, & conservatorem esse; ρεanomen a vero natura, ut nobis innotescunt, esse , & permanere non' posse sine actione causae infinite
intelligentis, & acti vae; quae sane materia ipsa evidenter esse nequit; 8c quae non nisi Deus ipse evidenter esse potest I 6, 9 88o .
t PROPO SITIO PRIMA, 1222. Matersa nem es eaura esciens varis rum motuum , quos in visibili matura digno . Dimu . Horum itaque motuum ea a esciens es o mn Ino a maeeria distincta.
DEMONSΤRATIO. Sive experientiam, sive rationem consulamus, certum est, ubique, re semper duas in materia deprehendi praecipuas proprietates, quibus manifeste ostenditur, eam esse non posse causam essicientem diversorum motuum, quos in visibili natura observamus ;porro hae sunt, ιnt νisseus actiυItatIs defectus, ct inιrinsecus intelligentia defectus , ut alibi
Atqui evidenter repugnat , substantiam &activitate , dc intelligenua earentem esse cauissam essicientem motus, qui in visibili natura datur. Hoc, ostendo motum considerans de in sua productione, & in sua determinatione, dein sua continuatione. I. Motus, quἰ is viralia natura datur, in sua productione eonsideratus , materia esses uxesse nequit. Sive enim materia in quiete, si veῆn motu posita consideretur; certum est neque intra se, neque extra se ullius motus eaqsam effetentem esse posse ; adeoque non producere ut causiam essicientem motum , quo natura animatur . Priri
253쪽
PrImo, materIa qui eans substantia est ait I-vitate smul , & actione destituta. Atqui evi denter repugnat, substantiam propria activitate
carentem, & a nulla extrinseca causa ad agendum determinatam motum ut eausam essicien tem producere. Deinde mateνIa ἰn motu nequit esse magis causa essiciens motus, quam materia quiescens. Quid enim magis habet materia in motu, quam quiescens modificat ἰοnem natura Da accidera salem , sed quae nullo modo extra illam esse potest, quam nec magis alteri materiae comis municare potest, quam communieare possit aut suam rotunditatem, aut suos angulos, aut suam concavitatem, aut aliam figuram qualemcumque; modificationem denique , qua . non magis
alteri modificationi sibi si initi existentiam dare
Potest, ac materia alteri materiae existentiam impertiri possit. Si quis arbitretur, eorporis alicujus motum in aliud corpus transire posse, is se parum de motus natura philosophatum fuisse ostendet. Quid enim est corporis motus est tantummo d. ficatio corpori accidentalis. Atqui ea est m discationum natura, ut non nisi in substantia, quam modificant, existere possint; ea est, cui essentialiter repugnet , ut extra substantiam , cujus modificationes sunt , seu essendi modi , agant, aut subsistant, aut alio transeant 2oa,
Repugnat ergo, eorρονἰs motum in aliud cor pus transire. Repugnat ergo, corpus alteri coris pori motum suum communicare . Si ergo corripus A motum accipit occasione ictus, aut conis
tactus alterius corporis B; motus hic in corpore Α productus nihil est ex motu, qui existebat in corpore B . Motus ergo in eorpore icto productus ab alia causa a motu corporis percutientis. diversa producitur.
II. Motur, sui in natura habetur, In sua
254쪽
as 4 Tέaθνἰa an-a Aumana . determina ἰone considerat us, in praema , ty de sterminata scilicet sua qualitate, is quam ita te, quibus definitur, nequit σε materia esse , ctus. Motus hic enim, ut a physica , a mechanica, ab astronomia addiscimus, infinite varius est, & semper juxta immutabiles leges, in sua productione, & manifeste in causa producente intelligentiam supponit infinite promptam,& accuratam, quae quovis instanti, & in quavis rerum circumstantia illum producere sciat
certa, ac determinata quantitate , nullo excessu , nullo desectu, eaque praecisione , quae Ο-mnem finitam intelligentiam evidenter superat
III. Motus in visi III natura eoniugens Inoa eontinuatione eonsideratus, nempe in ex
flentia, quam εabere pergit, postquam a sto est faυit, a qua prImitus ortus est nequIe es amateria effectus . Si enim supponamus etiam causas activas in natura maeteriali , nihilo facilius motus phaenomenon explicabimus. Exempli gratia, saxum manu tenes, & hoc in scopum a te magis, minusve dissitum coniicis. Non quaero , num brachium pr mitus motum huic saxo indiderit, seu motum, quo e manu effugit; quaero tantum , dc peto qua vi , seu qua virtute saxum hoc moveri pergit postquam
a manu sejunctum est respondebis prosccto , ratione primi impulsus a te illi impressi, quum in scopum jecisti. At philosophica ne bare responso est impulsus hic primitivus una est ex illis modificatationibus, quae tantum in actione sunt: harum vero natura est , ut esse desinant , quum pro duci desinunt.
Quare, etsi brachium tuum suisset primi huius impulsus causa efficiens , quod non concedo : impulsus hie existere desisset , quum in saxum agere desisti statim ac a manu recessi.
Primitivus igitur hic impulsus, qui in saxo ja
255쪽
eius Potentἰa motris. 2 sculato perseverat, a te exissentia Iaa perseve rantiam non habet. Ergo primus hie impulsus neque ex entia sua Iait Inis a te habet. IV. Ex his omnibus evidenter consequitur, si ve matus natura, si ve mataria natara eonti derata, materiam non esse diversorum motuum causam effcientem, qui in visibili natura con- tingunt; eosque, ut existant, necessario indigere causa essiciente, quae a materia omnino
PROPOSIT 1O II. et 22 I. AxIma humana non videtur apta motum produeere ut e fa e ciens. Ergo vero ita est, varios motus tum liberor , Am nacessarios Aumani eorporis causam escientam habere , qua sit Iubsantia ab anima hu
DEMONSTRATIO. Animae humanae propria est intνinoea activἰeas , & intrinseca in-tauigentia. Hinc a natura sua binas proprietates excludit, quae materiam ineptam essiciunt, ut sit eausa effciens motus. At intrinseca haec animae in telligentia, &activitas tanta ne est, ut eam constituant aptam motum producere ut causam escientem y Non videtur. Ut enim anima sit causia essiciens m tus , praesertim regularis, qui in corpore ab ipsa animato habetur; deberet intrinseca elus activitas aliquod ac1ionis medium habere in partes movendas; & ejus intelligentia aliquam partium movendarum disinuam eognitionem . Atinqui duo haec animae humanae deessis videntur admotus liberos, aut necessarios corporis, quod
animat, excitandos. . I. Anima Bumana utillum animis medium habere videtur in partes humani eorporis movendas . Activa est ; at ejus activitatis intra suam naturam circumscriptae objectum esse vi
256쪽
236 Tἔρινι a an a Aumana.dentur tantum modificationes quaedam, quae In
ipsa sunt, & quarum ipsa subjectum est. Activa est; at ejus activitas ita limitata esse vid tur, ut tantum producat tamquam causa eis is ciens quasdam ideas , quaedam Iudicia , innumera ratiocinia, volitiones plurimas, ac liberas determinationes; nulla ipsi data actione essiciente extra naturam suam, & in corpus, cui conjuncta est. Si anima humana motum fibris, nervis, spiritibus animalibus corporis, cui conjuncta est, indere potest actione sibi propria , & intrinseca, ratione cujus re ipsa fiat motus producti eausa essiciens : nulla a Ita ratione concipi potest motum hunc indere posse, nisi aliquo ex
tribus histe mediis et nempe aut euuitionibus suis , aut violitionibus, aut sensationibus , suo sensibus: triplices enim has modificationes omnes, quas novimus, accidentales animae proprietates complectuntur. Atqui sensus intimi testimonio nobis constat, nullam nos concipere proportionem , nulluminque nexum inter cognitiones nostras, aut vo litiones, aut sensationes, sive actus, & modificationes quascumque animae nostrae, & nostrarum fibrarum, nostrorumque nervorum, & spirituum animalium motum. Imo potius concipere videmur, nullam inter Varias animae modiseationes, & materiam quamcumque movendam proportionem, nullumque nexum haberi,
aut haberi posse. Exempli gratia , quaenam eonnexio e iens haberi potest inter volitionem meam , dc brachii mei motum, aut quietem Si mea volitio brachii mei motum ut causa effetens pro libito Producit, aut eXtinguit; quare volitici mea pro libito, & ut causa essiciens pulmonum meo . rum, sanguinis, spirituum animalium motum non extinguit II. Anima humana paνtium /umani corporἰs
257쪽
eius petentia mo=νIx. 2 7 oωeudaνum nullam disinctam eo nitIonem Aaia fera videtur. Quod tamen necessarium esset . .
ut diversorum motuum liberorum , & necessariorum , qui in ipso fiunt , esset causa effiaciens.
Si quoque supponamus, habere humanam antis mam aliquod actionis medium in fibras, & oriagana corpus, quod animat, moventia; ut tam is quam causa essiciens motus tum liberos , tum necessarios, qui dantur , produceret , necesse profecto elet, ut totum eorum artificium penitus dignosceret; ut brachii, pedis , linguae, cordis, pulmonis, stomachi, ceterarumque paristium fibras accuratissime distingueret; ceterum pedem , exempli gratia , moveret quum lingua movenda est; & machina humana exquisti artis automatis sorti subesset, quod ignaro , de
artifieii instio dirigendum, di ad motum dis.
Atqui sensus noster intimus monet nihil
horum nobis notum esse: nos nullo pacto inisterius artificium dignoscere, quo machina nostra ad motum excitatur; nos fibras pedis , &brachii motrices a fibris oculi, & linguae mois tricibus non distinguere: ubi motus incipiat ,
quo transmittatur , nos penitus ignorare, &cur hic potius, quam alius motus; qua ratione in nobis enascatur, qua perseveret & m tus species, & quantitas a diversis nostris necessitatibus, positionibus, affectionibus , volitionibus requisita. Nulla igitur ratione veros mile videtur, aniamam humanam esse causam essicientem motus, qui in eorpore ab ipsa animato habetur. Ergo verosimile est , varios humani corporis motus seu liberos, seu necessarios , transeuntes , aut permanentes a causa essiciente produci , quae
ab anima humana prorsus distincta sit Q. E. D. ara . COROLLARIUM . Anima trutorum
258쪽
DEMONSTRATIO. Si anima humana ne quit ut causa effciens motum producere in Cor-POre, quod animat ; eodem , imo potiori iure Anima briatorum inepta erit ad producendum ut causit estiens motum , qui datur in corp-re, cui conjuncta est, & cum quo unum T tum mixtum emit . . Anima brutorum, ut alibi ostendemus, est obstantia immataνialis sano pradita , c, --
eitigentἰa earens materiam organicam animans.
Atqui substantiae hula immateriali, ut re an iamat humanae, deesse videtur actionis medium in partes movendas, & cognitio dissis Ia par tium movendarum. Ergo non est, ut nec anima humana, causa essiciens variorum motuum, qui in corpora, cui conjuncta est, eontingunt. Q. E. D. et .mas. -ΤΑ. Sequioribus, ac barbaris fae culis non aullae scholae phi Iosophico- theologicae ut motus Caelestes explicarent, cuique sideri , ct planetae, procul dubio elegans Platonis somnium imitatae ros peculiarem spiritum, seu Angesum motoνem, o ducem assignarunt , qui activitate, & intelligentia sua diversos i log motus essiciebat, qui in iis corporibus o
servabantur, aut haberi putabantur . . . At vel a Bae opinIo fundamento, verisimilitudine, probabilitate destituta exolevit ; ditanquam somnium excultis aetatibus evanuit. I. Ut haec munera creatis his intelligentiis, quas nos generico Angelorum nomine designa inmus, iure tribuantur; aliquam certam res hujus probationem aut a ratione , aut a re elatione habere oporteret. Atqui nec ratio, nec revelatio probationem ut Iam praebent II. Nullum majus actionis medium ad c r- ora moxenda concipitur in his caelestibus spi- . riti-
259쪽
xitibus anima humana praestantioribus , quam in ipsa anima humana. Quare aptiores angelial caelestia eorpora movenda non videntur; quam anima humana ad humanum corvus mori vendum apta sit.
III. inscumque angelo planetae, aut commeat motori , ae duci intelligentia Apponatur , haec prosecto infinita non est . At enimvero quaenam intaingeminia , nisi in ira ἔπιeliage eis, Noscere poterit, ac definire aecuratam, &praecisam motoscompositionem a , quam pem tuo in planeta, aut Cometa produci debet', qui per omnia curvae ellipticae puncta exeurr xe debet vi centripeta semper variabili, de se per in duplicata inretia radiorum vectorum ratione IV. Munus angelis motoribus, ac ducibus asia signatum seque corporum caelastium motui suis pervacaneum est, ac currus motui esset quinta Tota. Quare muneris hujus inutilitas illud confictum esse latis ostendit.
DEMONSTR ΑΤΙΟ . Propositio haec, ut pa
tet, est tantum evidens iam hac in re dem αstratorum consectarium.
ιωm quantitate , tum marietate Itis proportio nata. Probatio εώς uasae nullam habet vim. Interpres.
260쪽
16o Theopla auisa huma I. Quoniam motus in vis bili natura an Imarita, & inanimata existit, patet causa messicientem habere debere. Quoniam causa haec emciens non est neque materia, neque hominum, neque brutorum anima ; patet verosimilli n.esse, causam hanc essicientem esse Deum. Omnino rationi consonum est, Deum, cui materialem naturam a se semper essentialiter denendentem creare libuit, cui leges motus in dipe aptissimas infinitam suam intelligentiam, atque potentiam perseveranter patefacere, ipsum esse etiam perpetuum ejus motorem , ut primitus ejus auctor fuit. Ipse solus noscere po tuit quaenam motus leges naturae ab ipso conia ditae congruerent; ipse solus has leges exequi posse videtur; ergo verosimillimum est, ipsum solum esse motus cujuscumque in universa natura . animata , & inanimata causam emcientem .i II. Certum est, materIam, animam humanam, animam brutorum esse plurimorum motuum in natura visibili eausa spisseas . Quum itaque tres hae causarum species physicarum , quae verae causae sunt et 2 γ, non sint causas escientes motuum, quos oriri faciunt, re liquam necessario est, ut sint esrum causae ocis casionales. Q. E. D.
I 227. NOTA . Satis amplam alibi tradidi.
mus causarum ocea alium theoriam , earum
verum , dc physicum influxum perpendentes , di explicantes in iis omnibus casibus, in qui inbus haberi potest; nempe in actione corporum in corpora, corporum in spiritus, ct spirituum
Ex hac generica , & prodroma theoria, quam hic Iucu Ienter in memoriam revocare opus erit; satis nitide, ac exacte concipi potest, qua ratione anima humana sit causa occasona Iis va- Tiorum motuum, quos corpori indit; & qua