장음표시 사용
261쪽
eius Polentia mo νίκι' 26xae amarum animae modificationum causae occasionales.
Fluidi animalis theoria , quam mox tradit uino sumus, causarum occasion altam theoriam in omnibus, quas ad animam humanam spectant,
plenissime illustrabit ia et 3.
OBJECTIONES SOLVENDAE. Praecipuae dissicultates, quae in ea arum o casionalium hypothesim congeruntur in motus Productione, eo omnes tandem adducuntur, ut contendant, hane hypothesm Pyrrhonismo favere; Deo indigna Deo tribuere; phaenomenis, quorum nos principium sumus , non congruere; physicam universam aut destruere, aut
Hypothesis causarum occasionalium fortasse Pyrrhonismo favet. 13. OBIECTIO I. Si dicas , materiam ,
atque animas hominum, & brutorum non essta causas essicientes motus; dicis quoque, universum humanum genus a mundi origine ad hostisque dies in perpetuo errore vitiatum fuisse de iis, quae magis cognitu obvia sunt; adeoque Pyrrhonismo victricia arma praebes. Quae innam enim cognationes jam certae reputentur , si eas modo ejurare oportet , de quibus nunquam a mundi exordio usque ad Cartesii aeta
tem dubitatum fuit RESPONSIO . A mundi exordio ad Carritesii aetatem humanum genus de motus causa effetente, ut & de motus legibus minimum , aut pessime philosophatum fuerat. Si vero in permanente errore hac super re versatum est , sibi imputet . Mens humana falli potest; at ab errore resipiscendi semper jus habet. I. Natura nullam generalis, is neeessarii eris νονιν hominum menti eausam praebet. Ipsa imin
262쪽
mutabilis quod olim docuit semper docet, nec unquam ipsa fallit. II. At mens humana naturae documenta prae tergredi potest ; & sibi culpa sua plurimos errores generales, non tamen necessarios procreare . Exempli gratia , semper natura docuit , corpus motum alteri corpori , in quod incurrit, motum excitare; plures humani corporis motus ab humana voluntare pendere ; aliaque hujusmodi. At nunquam docuit , percussit corporis m tus causam essicientem esse corpus percutiens et varios humani corporis motus causam essicientem esse humanam animam, aut voluntatem III. Pyrrhonismus nihil obtinet a recentiorum de motu sententiis: hae siquidem non humanam certitudinem tollere , imo vero illam validius statuere , atque aptius explicare , α adhibere nituntur. Uaria haec motus phaenomena, quae ante Cartesium nota erant , & certa reputata tum in animata, tum in inanimi natura, suam semper servant certitudinem . Dubia methodica Caristesii id praestiterunt , ut ignotas eorum causas melius inquirere docerent.1229. OBIECTIO 1 I. Materia motus, quo Tum occasio est, producere videtur ; & nihil certo probat eos ab illa non produci. Quare igitur eorum causa ericiens non censeatur λidem de hominis , & brutorum anima dici
RESPONSIO. Materia, anima hominis , &brutorum motuum ipsis attributorum causa physica esse videntur, & re ipsa sunt. Non tamen inde sequitur illorum eas esse causas effetentes potius, quam occasionales; ut jam demonstra.
I. Binae rationes praecipuae Probantes , materiam motus, quem excitat, non osse causam
263쪽
ejus Potentia motrἰx. 263 e meientem , sunt ipsa materia natura, quae
sese activitate , & intelligentia destitutam ostendit; & ipsa motus natura, qui ab uno in
aliud corpus trans re nequit. Si eum nonnullis materialistis supponatur , motum in materia a praecedente motu oriri , hanc ab alio adhuc praecedente ; atque ita porro indefinite, ita ut nunquam ad motorem aliquem a materia distinctum perveniatur ; sup ponerentur primo infiniti effectus sine causa , quod manifeste absurdum est fgo . Suppone-xetur deinde, motum ab uno ad aliud corpus
transire, ut nummus a mea ad aliam crume. nam transit , aut ut aquae gutta in spongiam absorbentem per e us poros transit; quod aeque absurdum est, quum hac ratione ut motus ex
plicetur , ejus idea, & natura destruatur.
II. Binat praecipuae rationes, quibus asseritur, animam humanam non videri causam efficietem motus, quem excitat in corpore , cui conjuncta est, sunt, quia & media actionis in partes moveudas , o disincta partium movendarum rognitione carere videtur; sine quibus non concipitur , posse illam esse humani corporis motuum causam efficientem. CA ARNM OCCASIONALIUM mPOTHESIS FORTASSE DEO IGπRIOSA.
indigna tribuuntur, si dicatur ipse motus unica causa sciens . Ex hac enim hypothesi sequitur primo , Deum assidue in curru trahen do, in farcinis serendis, in planetis, cometis, maris fluctibus , diversis animalibus movendis esse occupatum ; delude Deum quotidie plurima turpia, ac scelesta operari; exempli gratia, ipsum furtum, incestum , homicidium, aliaque plura perpetrare . Atqui haec omnia Deo evi
264쪽
164 Tώεονἰa anIma humana . lenter repugnant; ergo falsum est motus omnis in natura animata , & inanimata producti esse Deum causam essicientem.
RESPONSIO . Tertia haec objectio ab aII-
quo enthusiaste ignarum vulgus alloquente prolata apta esset in maxime philosophicam fantemeiam a nobis statutam animos Concitare , qua Deus unica essiciens motus Causa est cujuscumque, sue in liberis, atque intelligentibus subiastantiis, sue in iis, quae libertate, & intelligentia carent. Nihil tamen habet, quod ab excultis animis luera rerum principia intelligentibus, easque recte perpendentibus non sit probandum . In hypothesi eoneu us immediati, quem se me ii omnes admittunt a quibus sententia haec
nostra impugnari posset; Deus re ipsa, & physeo cum causa creata producit tamquam causa
eiens motus quoscumque in homine, in bruto , in plantis , in mari , in atmosphaera , in caelestibus corporibus , in rerum universitate contingentes Iros, & ii 3 . Quidquid igitur sententiae nostrae maxime ph i-Iosophicae objicitur, aeque concursus immediati hypothesi, sed aequae nullo jure, objici potest . Nihil enim concursius immediati sententia praesesert indignum Deo, ut omnes philosophi consentiunt , sive qui concursum hunc ut necessarium admittunt , sive qui ut superfluum
reiiciunt. Si itaque Deo indignum non est concurrere ut causam essicientem ad motus omnes naturae tum animatae , tum inanimatae; neque Deo in dignum erit esse causam essicientem, eamque unicam omnium horum motuum in sententia a
265쪽
eius Potentἰa metrix . 26s 'hypothesim . Non tamen hoc quidquam ossicit qualitati causa cujusque motus incientis , quam utraque sententia Deo tribuit. I. In nostra sententia Deus solus motus omnino omnis causa essiciens est ; neque res creata sive animata, sive in animis, sive libera, sive necessaria quidquam ut causa effciens in- fuit in motus productionem , ct conservatio
II. In sententia immediatum concursum admittente, motus quilibet ab actione Dei simul& rei creatae producitur; ita ut Dei actio siere ipsa causa effciens motus completa, & totalis totalitate effectus ἱ dc actio quoque crsa tae rei sit motus causa effciens compIeta , dctotalis totalitate effectus; ita ut, iterum, res creata plenam, atque persectam facultatem haberet solis suis intrinsecis viribus motum quem vis, quem esse facit, producendi ; nisi necesse esset, Deum, ad perfectum suum dominium in rei creatae actionem servandum , & exercendum, hunc ipsum motum indivisibiliter cum recreata effc e. xa 3 et . EXPLICATIO I. Deo Indignum non es , esse eausam eseientem motus nihil illici
tum continentis, neque peccato conjuncti.
I. Absurdum est, Deo injuriosum, atque impium , Deum sibi fingere creatis rebus subjectum, & veluti ad agendum cum illis, & pro illis ad instar servi damnatum. I. At religiosum , philosophicum , rationi
consonum est, Deum considerare ut agens universale, & rerum omnium ab ipso creatarum supremum dominum. Sententia nostra, qua Deus cujuscumque motus in natura contingentis unica essiciens causa est, & infinitam Dei thidependentiam luculentissime exhibet, cujus voluntas infinite activa, & essicax nullo labore, nulla defatigatione motum, & quietem omnibus impertitur ju-T-. III. M xta
266쪽
166 Theoria anIma humana. xta quasdam immutabiles leges ab ipso statutas,& perseveranter servatas; dc uni υersalem creatarum rerum dependentiam, quae si ve animatae sint, si ve in animatae , sive liberae, si ve libertate carentes nullum sibi motum essicere pollunt,& quae si intelligentes , & liberae lapponantur, illum parere nequeunt , m si immediata Dei actione omnia in illis operantis, Juxa Apostoli verba: OmnIa operatur in nobis. I 133. EXPLICATIO II. Da o ne indienum s σε causam esset autem motus aliquid illicι- tum contἰnentis, is peccato conJunctι Ut philosophice quaestioni huic satisnat, duci in quavis prava , & illicita actione necessario distinguenda sunt; quod in tria scilicet phy li- cum est, & quod morale. Hic, ut patet, de actione , & motu creatae rei liberge tantum sermo est; huic enim tantum actio Illicita, ocprava tribui potest. AI Quod in illicita actione pMsicum est, eliactio ipsa cons derata cum praecisione a libera voluntate eam eligente , determinante , Io -
ra voluntatis Eeordinatio hanc actionem eligentis, determinantis, volentis, frustra obsistente lege divina , aut humana, a illa in eligere, determinare, velle vetitum est. ΙΙ. Nullus omnino motus, quatenus phylicus est, malus est, ct pravus in se ipso, si a morali liberae voluntatis deordinatione se functus st: si enim motus hic a recreata suppossita causa essiciente produceretur, aut VI adacta, aut coactione aliqua, contra quam frustra obniteretur, sive in dementia, In qua omni libertate careret, hic idem motus nihil plane illicitum, aut praVum contineret. Motus igitur phrsicus pravus non hi , miluuatenus ad voluntatem liberam, & inordinatam refertur, quae eum Velit , ac determinet
267쪽
ejus potentia motrix . 26 contra legem divinam, aut humanam illum vetantem elle, & determinare. Exempli gratia. Uetat Deus, latronem Velle, di causam occasionalem ponere, a qua oritur motus, unde homicidium sequatur; porro causa haec occason aialis est voluntatis liberae electio , de determi natio ; atque haec illicitum , & pravum esse 1acit motum brachii, aut pugionis, aut s stulae Dellicae homicidium producentis. III. Sententia nostra, uti dc concursus immediati 1ententia , illicitas hominis actiones Deo tribuit non secundum quod habent morale, in quo reatus est, sed secundum quod hahent pissicum, in quo nullus reatus est. Ergo neu dra sententia quidpiam pravum, dc infinita 1anctitate sua indignum Deo tribuit. x 234. NOTA I. Peeeatum dicitur quaevis li-
hera Iegis sive divinae, sive humanae obligato-xias transgressio et 86 3. Peccatum dividitur in peccatum actionis .
re peccatum omissionis . Peccatum actionis est actio ab aliqua lege vetita. Peecatum omitonise it omissio actionis ab aliqua lege praeceptae. Quum causia actionem determinans, aut omitatens caret Abertate , non datur peccatum proprie dictum ; leges enim divinat, & humanaen in ilili.'ubjectis liberis in dicuntur; neque lex ulla iuu)ectis non liberis indici potest. l. 33: NOTA II. In peccato materiale a sor-
mali Id Hlinguitur . Materiale peccati est actio prohibita, sive omissio actionis praeceptae. For male peeeati est desectus rectitudinis, seu conia tormitatis legi , qui in hac sive actione, sive omissione reperitur. . Theologi nonnulli formale peccati statuunt in aliquo positivo, nempe in resistentia votan talis legi, cujus infractionem vult, dc deter
Materiale, dc formale peccati ferme in id
268쪽
,68 TheorIa anima humana. incidunt, quod nos diximus physicum, morale peccRti. a1236. NOTA III. Peccatum non attendendo nisi in Inordinata animae determinarione , sive in actu interno, quo se determinat vel I- tum facere, aut praeeeptum omittere: Concursus immediati assertores adhuc peccatum Itae circumscriptum dividunt in materiale , Cc Ioris
In hae inordinata animae determinatione materia a pascari dicunt actum liberum, quo anima vult actionem vetitam , aut O mi Ilionem praeceptae formale peccat; 'vocant desectum rectitudinis, qui in hoc actu libero, siue in hae
volitione reperitur . . sDeus, inquiunt, simul cum anima humana produeit materiale hujus volitionis, non tamen formale, in quo unice constitit peccatum, i& quod tantum est defectus rectitudinIs.1237. OBJECTIO IU. In nostra sententia , ut & in sententia immediati concursus Deus seque, ac homo, Videtur reus in omnibus pravis hominis actionibus. Deus enim actiones has pravas efficit libero suae voluntatis exercitio . Deus igitur est auctor non tantum physici, aut materialis, sed etiam moralis aut formalis actio
RESPONSIO. Quod existant hominis motus liberi sive liciti, sive illiciti ab immediato humana libertatis exercitio pendet non item ab immediato divinae libertatis exercitio Α-ctio Dei his motibus licitis , aut . illicitis Icidat, quod habent physici; actio hominis eorum existentiam determinantis libertatis suae immediato exercitio illis dat , quod habent moralis. A VI In sententia Deum statuentst caulam uni cam efficientem cujusque motus , homo vult, eligit. determinat motus liberos sui corporis,
269쪽
uus Potentia motris. 269 non Illos producit . Deus hos quoque motus producit, quin illos velit, eligat, determinet. Exempli gratia, quum homo existentiam a iactionis vetitas vult, & determinat, uti fur tum, aut homicidium, hanc vult, & determi-mat immedIato sua libertatis exeretrio hanc actio nem determinate eligentis contra legis divinae, aut humanae inhibitionem.
Deus contra hane actionem vetitam non vult immediato suae libertatis exercitio . Tantum immediato suae libertatis exercitio vult actionem producere, quam res creata libera eliget, ct determinabit , atque hanc vult ut Agens ianiυersati in proauctione motus, quem res creata libera nequit producere. Deus actiones nostras externas in motibus
hisce liberis sitas non producit, nisi occasione
molitionum Iiberarum, quibus nos eas eligimus,
ct determinamus. Deus ergo immediate suam Iibertatem non exercet in his actionibus liberis; non enim agit, nisi consequenter ad n stras liberas volitiones. Ergo harum a tyionum tiberarum moralitas Deo imputari nequit; eas enim Deus non eligit , aut a se determinat: tantum vult in genere, ut Agens universiale,
actiones externas produgere sive licitas , sive illicitas, quas voluntati nostrae eligere, & d terminare libuerit. II. In nostra sententia facile est, ut patet, objectionem refutare, seu nullam reddere. Non ita res habet in sententia concursus immedia si , qui admittitur non tantum ad externas
actiones licitas, & illicitas, sed etiam in productione actuum animae internorum, nempe liberarum volitionum, ac determinationum. Qui immediatum concursum tenent, non ita
facile effugium inveniunt, quum iis obiicitur, in eorum sententia Deum simul cum homine
producere hanc ἰnordinatam animae determina
tiooem, qua ipsa actionis .illicitae existentiam
270쪽
eligit, ac determinat, puta, furtum, aut h micidium . & in qua moralitas actionis bujus HIDita sita est, adeoque peccatum. Contra vero qui immeὸiatum concursum non admittunt nullam veram hac in re dissicultatem solvendam habent ; in eorum enim sententia anima tantum, non Deus re ipsa , & physice hanc eandem determinationem inorὸinatam producit, in qua unice actionis illicita moralitas sta est, adeoque peccatum. I 238. NOTA . Sententia immediatum Dei concursum admittens ad quascumque rerum creatarum actiones duobus praeipuis vitias Iaborare videtur, quae tantum indicabimus. Primum est, quod materiae, animae humanae, animae brutorum virtutem inelantem tribuit , quam non habent, & quae prorsus conficta vi
Alterum est, quod Deo tribuit in actuum animae interiorum productione, puta, suorum judiciorum , & liberarum determinationum
Actionem eoneomitantem, coe cIentem , quae
hac in re supervacanea videtur; universalis siquidem, dc permanens rei creatς dependentia in internis actibus, quos a se producit, solo mediato Dei concursu perfectissime habetur.
x et 39. OBJECTIO U. Ex sententia nostra, Zc ex responsione ad praecedentem objectionem sequitur primo, Dei actionem a libera rei creatae determinatione pendere ; quod Deum ens dependens e ficit; deinde, Deum ministerium suum , & actionem exhibere pravis, atque illicitis actionibus; quod illum pravitatis harum actionum participem essicit. RESPONSIO. Neutri ex vitiis hic ob ectis obnoxia sententia nostra est, ut facile ostendemus.
I. In sententia nostra Deus est ens a rebus omnibus infinite independens etiam in nobis