장음표시 사용
321쪽
ferri possit, quo ad terram delabi perdices vidit; eo ferme pacto, quo se geret auceps, qui
pone sequitur. Si canis iste purum automa esset a corpustu lis a perdicibus emanantibus motum, atque attractum, quum ad barathri oras pervenit, nonne in illud ex mechanicis legibus praeceps uere deberet motum suum prosequens Non ita, Cartesus inquit ; ex barathro enim corpuscula magna copia erumpunt, quae canem sistunt, α ejus cursus directionem mutant.
Vereor sane, ne sublimis Cartesi mens huic explicationi innumeris modis rejiciendae pIane acquiescere potuerit. Quare siquidem e barathro
potius , quam e campis , e pratis , E circumia
stantibus sylvis corpuscula erumpunt ' Quare corpuscula haec e voragine emanantia canem non trahunt, ut perdicum effluvia, sed repellunt Quare haec eadem corpuscula, quae tam opinportune canem stiterunt, & alio diverterunt, non aeque perdices super volantes stiterunt , &alio diverterunt λ Nonne deliria inter se pugnantia ista sunt III. At enimvero & repellentia haec corpuscula e voragine emanantia , & eorum repulsonem ultro admittamus . Ex hac ipsa hypothesi Cartesium sic urgeo , & ejus sententiam
Corpuscula haec repellentia e voragine ema nantia, & canis motum mechanice mutantia, deberent plane ex mechanicis legibus in cane motum producere e diametro oppositum, aut obliqua ovositum illi , qui a perdicum corpustulis
in ipso producebatur, quemque hic nos motum primitivum nuncupabimus. Ponamus primo , .motum cani impressu nr avoraginis corpusculis esse a diametro oppositum motui primitivo , quo canis in voraginem serebatur. Ex motus, ct mechanicae legibus ca
nis sisti debet si motus e diametro oppositi stat
322쪽
ejus natura. Immaterἰaiatas. 323
sequales; canis regredi debet juxta praecedentem directionem si motus a corpusculis voraginis impressus major si motu primitivo; canis in voraginem ferri debet si motus primitivus major sit motu a corpusculis voraginis impres
Ponamus deinde , motum cani impressiim avoraginis corpusculis esse oblique oppositum motui primitivo, qui canem in voraginem trahea,
bat. Ex genericis motus, & mechanicae legi bus pergere deberet canis per diagonalem parat Ielogrammi constructi directione , & proportione binarum virium oblique oppositarum in ipsum agentium; quod vane non contingit. IV. Quare, haec omnia generatim sumendo, prorsus consequitur , in brutis motus haberi , qui a mechanicis legibus non diriguntur . Ergo bruta non sunt pura automata, quorum motus omnes a corpusculis eorum organa impellentibus efficiantur. Ergo in brutis praeter corpus organicum est intimum motus principium , a quo in illis motus producuntur aut simplicis mechanicae legibus opposti , aut ab his legibus non pendentes. Q. E. D. 1294. DEMONSTATIO II. Rationi, &experientiae repugnat qui asserat , nullum inesse brutis pνincipium sensit reum , nullam veram sensationem ; quod facile ostendemus nonnullis observationibus, & animadversionibus; ex qui inbus apparebit , aeque recte rationi opponi qui brutis sensum negat, ac qui hominibus negaret. I. Varia organa nos habemus, quae in nobis sensationes veras pariunt, quas passim, aut saltem saepius vel voluptas, vel dolor comitatur. In brutis , in plerisque saltem eorum speciebus magis notis organa omnino similia deprehendimus . Quare ergo in brutis organa haec idem munus non haberent, perceptiones obje-O 6 cto α
323쪽
ctorum stilicet, & voluptatis, aut doloris senistationes in illis excitandi λIL In hominibus intimat sensationes variis
voluptatis, doloris, prosecutionis, aversationis fgnis manifestantur. η Saepius in brutis siana Mmnino similia observa raris, doloris, voluptatis , prosecutionis, a
versationis. Ad quid signa hare s milia, nisi ut utrobique principium indicent , sive subjectam sentiendi capax λIII. Bruta videmus , ut aut voluptatis illecebrae, aut doloris metus postulare videntur , modo omnibus viribus in aliquid conniti, modo parcius illis uti . Illa videmus , ut rerum
conditio, dc eorum necessitas positulat, natur Ie motuum nostrorum machinamentum, quantum eorum organa patiuntur, imitari in iis omnibus, quae in nobis absque rationis, & animadversionis directione fiunt. Porro nonne haec omnia priscissum fansitivum in brutis evidenter indicant , ut in nobis; quod a voluptatis illecebris, & a doloris metu imis pulsum physicum horum motuum machinameniatum dirigit, & in ipsis, ut & in nobis a smia
plicis, ac materialis mechanicae legibus recedit. IV. Si intimum natura judicium interrogemus, quod quum generi cum est, & irresisti bi-Ie, semper veritati consor me est nescio quo Dereto instinctu , quo trahimur , judicamus , in brutis verum principium Dosit ἰυum esse; ut vero intimam hac persuasionem exuerem ua , natura ipsa nobis exuenda esset. Intimum cujusque sensum , ne Cartesianis quidem exceptis, hac in re appello . Cartesianus sententiae suae de brutis automatis vel maxime tenax canem, quem amat, domum redeuntem videat gementem , ululantem, plagis, ac vul- lneribus consectum . An ne hoc aspectu anima ejus cartesiana nullo doloris, misericordiae sen
324쪽
ejus natura . Immaterialitas. 32sphilosophia adeo contra intimas naturae Voces
obdurescere, ut miseri hujus bruti fortem non doleat, neque illi opem ullam ferre stndeat λAt quaeso quid ejus sorte dolendum , cur illi opitulandum , si re ipsa purum automa est , si nihil sentit, nec magis patitur, quam horo logium lapsu diffractum, aut dissolutum Inane praejudicium hoc est , inquies . At eri
nimvero generalis ρersuaso nationum , atque aetatum omnium persuasio necessaria , quae de
poni nequit, ni ii nobis persuadeamus quod mnino fieri nequit , canem plagis, ac vulneribus consectum re ipsa non dolere quum altissimis ululatibus lamentatur, dici ne jure unquam poterit inane praejudicium λ Ut hoc dici posset , probationes necessariae essent evidentes omnino , & ineluctabiles . At quas afferunt en ullas , nisi inanem hypothesim nulla ratione suffultam . Quae quum ita sint, tum ex observationibus,
tum ex brutorum operationum analysi jure censemus , ut humanum genus uti iversum omni aetate censuit, bruta non esse pura automata ,
ct in brutis verum haberi intimum sensus principium. Q. E. D.
I Nulla ratione verosimile est , sensitIvum brutorum p incipium esse subsant Iam Diritualem anima humana specie inferiorem ρ ut non
nulli reeentiores ρώilos hi suspicati sunt. EXPLICATIO . Ut propositio haec statua in tur , philosophice inquirere pergimus , dari ne possit principium pure sensitivum ; appareat ne brutorum principium sensitivum substantia spiritualis specie animae humanae in serior : possitne substantia spiritualis intelligentia perseveranter privari. Ex his tres deducuntur sequentes demonstrariones.
325쪽
1296. DEMONSTRATIO I. ωhu In Ceae, aut ostendit, obstantiam sensu traditam is solo
Ianra , tu reνum universitate repugnare. Qua enim ratione repugnaret, naturae auctorem , qui obstantias seno desitutas , θ Ἀ-telligentia creavit , cujusmodi sunt substantiae omnes tantum materiales; qui obseantias fanino, is intelligentia praditas creavit, cujusmodi sunt substantiae omnes spirituales , aut in his certe animas humanς, creare possie sub ostias intelligentia desituras , is feno pradia
Potest enim, nullo absurdi metu, supponi, dari posse subsantiam Immaterialem a spiritu,& a materia distinctam , intelligentia destitutam, & sensibilitate ab intelligentia independente praeditam. ' i Superest igitur tantum, ut ex observatione,& phaenomenis videamus, num re ipsa substantia haec immaterialis , sentiens , is non in al- uens in natura detur; sive num in natura sintentium species sessu praeditae, & intelligentia destitutae. 97. DEMONSTRATIO II. Nihil indiear, aut demon'rat sensiιλum ινutorum principium ossa substantiam spiritualem . Quacumque enim ratione variarum substantiarum in nobis efformentur ideae 2ig et ceriatum est ex ipsis rerum ideis, notam , qua substantia spiritualis distinguitur , esse facultatem cognoscendi finem quo agit, cognoscendi relationes quorundam mediorum ad datum finem , suas cognitiones suceessi ve perficiendi, alia objecta pr ister materialia, & sensibilia percipiendi . Atqui experientia , & observatio docent, nhil horum principio sensitivo, quo bruta animantur, convenire . I. Dico primo , bruta finem , quo agunt , non dignoscere . Finis enim semper objectum
abstractum est , ideae scilicet abstractae objectum, in qua substantia intelligens aliquod bo-
326쪽
'eius natura. Immateriatitas. 327
num ideale sibi repraesentat , atque proponit squod sbi comparare statuit. Atqui nihil indicat , bruta abstractiones fa
Cere . Omnia e contra indicant , has non facere; dc quoniam nunquam faciunt, nec facere posse. Praesentes voluptatis illecebrae, praesens doloris metus omnium suarum Gperati num motores sunt. Canis aegrotans caeca incommodi sensatione
ductus in pratum pergit: ibi nulla experientia, nulla perquisitione inter innumeras herbas eam seligit qua alvus solvi debet. Noscet ne finem , quo agit λ ideam ne habeat valetudinis restituendae, bilis ejiciendae, plantae aptae hoc praestare, quam nunquam vidit λ Patet tunc e jus intelligentiam vel Hypocratis scientiae so- re praeserendam. Apis laboriosa alveolos suos hexagonos construens tam exacte , tantaque industria, finem ne sibi proponeret , minimo Dat Io maximum
celIularum numerum Includere, easque omnium
amplissimas Patet tunc ejus intelligentiam pulcher imum , ct dissicillimum geometriae problema solventem vel ipso Archimede ingeniosiorem fore dicendam. II. Dico deinde , bruta mediorum ad suem
obtinendum relationem non eognoscere . Exempli
gratia; in syisa lupis infesta praedam pone ab ipsis appetitam, ita tamen elevatam, ut saltu ad ipsam efferri nequeant ; paulum distans pone scamnum, quod qui scandat, praedam attinge re possit: praeda erit in tuto . Scamnum lupi videbunt, preedam videbunt,
at relationem inter scamnum , pradam non
videbunt; neque enim relatio haec est quid sensibile. c . Si vero contingeret quod absolute seri potest), ut scamnum illis medium emet, quo praedam attingerent; casu hoc contigere t , quo sera
haec bruta saepe invicem concertantia fortuito
327쪽
scamnum impulerint , & praedae proximum flain
III. Dico tertio, bruta eo nItiones fetas norapstin ere' sive ut bonorum suorum summam au geant , sive ut malorum summam minuant Exempli gratia, homines, & sbri pontici eadem primitus architectura usi sunt. Apud homines architectura successu temporum persecta observatione , di animadversione tandem antiqua tuguria incommoda, & lapsabunda in elegantia aedificia, in magnificas aedes, in templa majestate superba convertit, in quibus soliditas, &vitae commoda, symmetriare partium multiplicitas , simplicitati totius aedificii conjuncta est i atque haec aedificia injuriis temporum non infirmantur, &sequentibus saeculis ea sese ostendunt, quae quum primum a fundamentis erecta fuerunt visa sunt . Fibrorum architectura semper eadem est ;nunquam persectione crevit. Fibri aetate nostra nulla majori alte , quam veteres , aedificant . Semper eadem est tuguriorum, aut casarum for ma, in qua parva eorum respublica locari de- bet: nullis aggeribus ad oras lacuum , aggeribus munita tuguria sunt ad fluviorum ripas . Etsi imperfecta, vitiosa , lapsabunda , innumeris incommodis obnoxia sit eorum architectura ; non propterea quidpiam immutant , nec perficiunt. Atqui non ita perfecto res haberet si vel tenuissimo intelligentiae lumine donati essent , quo ex perpessis incommodis ventura' praecaverent IPIO , . ri Idem de quavis brutorum specie dici potest . Harum nulla est , quae primitivo naturae in insti ctui quid iam persectionis adjecerit; nulla , quae quidpiam invenerit , quod speciei suae id commodi afferre pollit , quod humanae speciei vel informis scala, vel rude scamnum exhibet. IV. Dico tandem , brutorum euuitiones supra materialia , o sensibilia non attolli . In
328쪽
ejus natura. Immaterialitas . 32
Illis nullum honoris, aut ignominiae principium nulla vitii, aut virtutis cognitio, nulla ordinis, symmetriae, pulchri physici idea. Videat primo canis optimis organis instruis ctus, aut scimius regiae Parisiensis domus peristylium. Eandem, quam tu, illud intuens se ninsibilem imaginem habebit; non tamen hae magis movebitur, quam rudis tugurii imagine moveatur . Omnia , ut tu, videbit , non tamen , ut tu, ordinem, & symmetriam percipiet. operam da , ut canem hunc , aut scimium erudias quantum ejus natura patitur ; hoc facies ferulam ostendens, qua vapulat, aut escam qua trahitur; nunquam hoc facies illi ossicia. decus, hisnores proponendo. Porro hoc probat, non tuteliarentia , sed sano tantum bruta re,
cat , aut probat , subsantium Diritualem peris faveranter intelligent a munere privari posse .
Quare si cum nonnullis recentioribus philoso-psis dicamus , brutorum animam esse substantitiam spiritualem specie linferiorem intellectiva dc sensitiva facultate praeditam , quae tamen solius sensitius munera exerceat, & cujus in te lectivia faetilias libera , & essicaci Dei voluntate suis muneribus perpetuo impar reddatur ;paradoxum proseremus plane ideis oppositum , quas naturae , & ejus Auctoris habemus , qui juxta philosophicum axioma nihil unquan frustra moliuntur. virItus enim etsi minus persectus, etsi spe incie inserior adhuc natura spirituali donatus est. Si vero spirituali natura donatus est, qua re ejus muneribus, & fine privabitur Cui unquam persuadeas , sapientissimum naturae Auctorem in brutis innumeras intellecti vas substantias continenter creare , quae nun quam intelligentiae munere fungantur ; spiri tuales substantias , quae in omnibus individuis
329쪽
semper, & ubique nobilioris suae facultatis usu
priventur AEque jure dicerem, Deum continenter innumeros soles creare , qui nunquam luceant; in saxis, in metallis , in plantis innumeras substantias intima sentiendi saeuitate donatas creare, quae nunquam sentiant. At vero si tot absurda ex praesenti horum ἰ erIorum spirituum fine consequuntur, mino ra ne ex guturo eorum fine consequentur Quaenam horum spirituum sors futura est soluisto corpore organico, quod animant, de in quo quamdam sentitionum seriem habuerunt . Ad nihilum redigentur ne, an ad metempsychosim confugietur CONCLUSIO . Ex tribus datis demonstra. tionibus statuendae propositionis veritas eviden ter consequitur. Si nihil obest, quominus principium sensitivum tantum in natur admittaritur; si nihil probat, principium tantum sensitivum satis este, ut diversarum brutorum operationum ratio reddatur ; s absurdum est inthrutis spiritum admittere suis muneribus perpetuo privatum ; patet iam , nulla veris militudine gaudere eam nonnullorum recentiorum sententiam, quae animam brutorum facit subinstantiam spiritualem specie inseriorem Q. E. D. PROPOSITIO V. Ia99. In est ιν utis priseipium sensitivum , quod neque substantia materialis est , nequo Diritualis 3 quod proptarea esse debet D tauria inter spiritum , er materiam media : obstantiammateνIalis saeuitate sensitiva pνadita , his
DEMONSTRATIO. Patet , quintam hanc propositionem esse tantum quatuor priorum C rollarium ; harum principia hic iterum recensemus.
I. Certum est, brutis inesse rerum priae tum
330쪽
vus natura. ImmateνIal tas. 33rsensit ἰυum , eaque non esse pura automata . Quacumque enim arte elaboratum automa su
ponatur , patet illud semper putam machinam esse, & omnibus mechanicae legibus alligatam; ut ipse Cartesius fatetur. Atqui variae brutorum actiones non pura automata indicant sensus expertia , & mechaniis cae legibus omnino alligata . Quare aeque abis surdum esset voluptatis, & doloris sensationes brutis denegare , quas omnia in illis indicant;& motus tantum mechanicos illis tribuere , quos tantum in iis dari omnia inficiantur ia92 . II. Certum est , sensitivum brutorum ργἰnc pἰum non esse puram maseriam; haec enim qua vis figura , & quovis motu donata nunquam aut voluptatis, aut doloris, aut sensationis cujuslibet capax est si o46, & Iaso . Inest igitur brutis subflantia Immateνἰalis , O san AIυa, quae veras sensationes experitur, ct cujus verae sentationes causa sunt occasio ἀnalis , & physica variorum motuum , quos in ipsis videmuS. Motus hi in brutis a solis mechanicae legibus non oriuntur; eorum enim origo, & ca sa occasionalis est , ac physica primitiva substantia omnino a materia diversa; ' leges vero mechanicae, ipso Cartesio fatente , ac philosophis quibuscumque , substantias tantum mate xiales assciunt , quarum universim reciprocas actiones dirigunt. IlI. Certum est, substantiam hane brutorum Immaterialem. ac sensitivam ; quae in illissensationum voluptatis , & doloris principium , aut subjectum est , quaeque in illis motuum a mechanica non pendentium causa physica est , Diritum propria dictum censeri non posse ; ea Tet enim notis , quae spiritualem su stantiam distinguunt , atque indicant ; certum est praeterea substantiam a spiritu diversam , ct tantum